NOS Nieuws - Algemeen

De natuurvergunning van Schiphol wordt vernietigd. Dat heeft de rechtbank in Den Haag bepaald in een zaak die was aangespannen door milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB), bekend van de vele stikstofzaken tegen de overheid.

De gevolgen van de uitspraak zijn nog onduidelijk. Het betekent niet dat er per direct minder vliegtuigen vertrekken en aankomen op Schiphol, meldt de luchthaven, die in hoger beroep gaat tegen de uitspraak.

Demissionair staatssecretaris Rummenie (Natuur) schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat het geheel of gedeeltelijk stilleggen van Schiphol "in proportionaliteit afgewogen moet worden in verhouding met de daarmee te dienen belangen". Zo wijst hij op de status van Schiphol "als een luchthaven van (inter)nationale betekenis". Hij zegt de Kamer zo spoedig mogelijk te informeren over wat de volgende stap is.

Handhavingsverzoek

Johan Vollenbroek, voorzitter van MOB, zegt te overwegen een handhavingsverzoek in te dienen, mocht blijken dat Schiphol blijft vliegen zonder vergunning. Hij zegt de reactie van het kabinet af te willen wachten.

De vergunning werd in 2023 verleend, nadat Schiphol jarenlang illegaal stikstof had uitgestoten. Vorig jaar november betoogde MOB bij de rechter dat de onderbouwing voor die vergunning rammelt. Zo zei de milieuorganisatie dat niet alle regels en procedures goed zijn gevolgd.

Volgens de rechtbank is de vergunning inderdaad niet "zorgvuldig voorbereid en voldoende gemotiveerd". Daarom kan de natuurvergunning niet in stand blijven en wordt die vernietigd, stelt de rechtbank.

Opkopen stikstofruimte

Nagenoeg alle bedrijven die stikstof uitstoten die neerkomt in Natura 2000-gebieden hebben daar een natuurvergunning voor nodig. Schiphol had die jarenlang niet, maar dat werd jarenlang gedoogd. Omdat dat niet meer houdbaar was, verleende toenmalig minister Van der Wal in 2023 een vergunning.

Volgens MOB heeft de luchthaven rechten voor 300.000 vluchten per jaar, terwijl de vergunning geldt voor 500.000 vluchten. Alle partijen zijn het erover eens dat Schiphol daar eigenlijk geen recht op heeft. Het verschil moet dus gecompenseerd worden.

Dat deed Schiphol onder meer door extern salderen: het opkopen van stikstofruimte, zoals Schiphol bijvoorbeeld deed bij negen boerenbedrijven. Daar is de rechtbank kritisch over, en wijst daarbij op de zogeheten additionaliteitsvereiste. Dat houdt in dat de minister bij het verlenen van de vergunning beter had moeten onderbouwen dat de opgekochte stikstofrechten niet nodig zijn voor natuurherstel.

Ook is onvoldoende onderzocht wat de gevolgen zijn van de toegenomen geluidsbelasting voor diersoorten in de natuurgebieden.

Volgens de rechtbank moet Schiphol blijven motiveren hoe de stikstofneerslag binnen afzienbare tijd daalt. In de bestaande vergunning ontbreekt die motivering.

MOB blij

MOB is blij met de uitspraak van de rechtbank. "Er is hier een vergunning verleend op grond van geitenpaadjes, er is gesjoemeld met stikstofcijfers. We zijn blij dat de rechtbank dat afstraft", zegt Vollenbroek. Volgens MOB blijkt uit de uitspraak dat "het huidig aantal vliegbewegingen niet te handhaven is".

Schiphol zegt dat uit de uitspraak blijkt dat de vergunning "grotendeels" goed is ingediend. De eisen over het opkopen van stikstofrechten zijn volgens de luchthaven pas na het verlenen van de vergunning in het leven geroepen. "Dat vraagt een landelijke oplossing van de overheid", laat Schiphol weten in een reactie. Wel is de luchthaven van plan de vergunningaanvraag te wijzigen.

"Als dit 30 jaar geleden was gebeurd, was het een lichte straf geweest, maar nu voelt het goed", zegt Gert Kuiper, broer van Jan Kuiper, één van de vier Nederlandse tv-journalisten die op 17 maart 1982 in El Salvador in een hinderlaag van het leger werden gelokt en werden doodgeschoten.

Na 43 jaar kwam de rechter in El Salvador vannacht toch nog onverwacht snel tot een uitspraak: 15 jaar cel voor de drie mannen die terechtstonden. "Ik werd ermee wakker, hoorde het via de radio. Ik ben echt overvallen, het ging opeens snel", zegt Kuiper. "Ik ben tevreden met de uitspraak. Het zijn oude mannen, ze gaan die straf niet overleven waarschijnlijk, maar het is gerechtigheid die uitgesproken is. Uitstekend dat ze naar de gevangenis gaan."

De veroordeelden zijn de 91-jarige oud-minister van Defensie Guillermo Garcia, de voormalige politiechef Francisco Antonio Morán van 93 jaar en de directe opdrachtgever, de 85-jarige ex-kolonel Mario Reyes Mena. Garcia en Morán zitten al vast in El Salvador. Reyes Mena woont in de Verenigde Staten, voor hem is een uitleveringsverzoek gedaan.

Voor Kuiper en de zussen Sonja en Saskia ter Laag van de vermoorde geluidsman Hans ter Laag voelt de uitspraak als een afsluiting. "Niet emotioneel natuurlijk, dat blijft heftig", zegt Kuiper. "Het heeft toch veel energie gekost, we gingen jarenlang van hoop naar wanhoop", zegt Sonja ter Laag. "Ik ben verrast, maar vooral heel erg blij dat we dit hoofdstuk nu kunnen sluiten."

Excuses aanbieden

De rechter oordeelde ook dat de staat El Salvador de nabestaanden publiekelijk excuses moet maken, omdat de rechtszaak zo lang heeft geduurd. Volgens Kuiper is dat heel terecht: "Eerst zat de amnestiewet in El Salvador ertussen, konden we niks beginnen en toen die in 2016 werd opgeheven, is het nog eindeloos gerekt. Toen de twee mannen in 2022 werden opgepakt, heeft het nog 2,5 jaar geduurd. Het voelt heel goed dat dit onderdeel is van de uitspraak."

Een waarheidscommissie van de VN concludeerde al in 1993 dat kolonel Reyes Mena verantwoordelijk was voor het plannen van de hinderlaag. Het bleek dat de filmploeg bij een ontmoeting met guerrillastrijders van de linkse verzetsbeweging FMLN bij de stad Chalatenango in de val was gelokt. Koos Koster, Jan Kuiper, Joop Willemsen, Hans ter Laag en nog vier andere mannen werden opgewacht door militairen van het Salvadoraanse regeringsleger en doodgeschoten.

"De namen van de verantwoordelijken werden in 1993 bekend, maar het rapport lag in een bunker in New York en alles ging moeizaam", herinnert Sonja ter Laag zich. "Ze zaten toen op een kantelpunt in de burgeroorlog en getuigen wilden niet praten."

Toen in 2016 de amnestiewet voor alle misdaden tijdens de burgeroorlog in El Salvador verviel, ging ook het Nederlandse OM zich inzetten, vertelt Sonja. Ze is lovend over de steun uit Nederland: "Twee dames waren onvermoeibaar op zoek naar bewijzen en getuigen die wel wilden praten."

Ook Kuiper voelde zich, vooral de laatste jaren, enorm gesteund, onder meer door Buitenlandse Zaken en de ambassadeur in Midden-Amerika. Ook kregen de drie nabestaanden geld van twee stichtingen om naar El Salvador te gaan. "Ik heb met een heel toegewijde rechter en officier van justitie gesproken over mijn broertje", vertelt Sonja ter Laag. "Ik heb ze foto's laten zien van ons gezin en ook de foto van het mortuarium waarop zijn beschadigde lichaam te zien is. Ze zeiden later dat mijn verhaal en de foto's het persoonlijk hebben gemaakt."

Belangrijk voor El Salvador

Volgens Kuiper is de uitspraak ook erg belangrijk voor El Salvador zelf, omdat het de eerste keer is dat er een veroordeling is in een VN-zaak over de burgeroorlog. "Het is een open wond, veel mensen hebben iemand verloren, maar er is nooit iemand veroordeeld. Er kan nu een einde komen aan een tijdperk van straffeloosheid. Er liggen zeker tweehonderd zaken op de plank."

Het hele rechtsproces in El Salvador is vertraagd, omdat er vanuit het leger steeds tegenwerking was en mensen lang bang zijn geweest, zegt Kuiper: "Op het platteland is erg geleden onder de strijd tussen de linkse rebellen en het regeringsleger. Er is een tweedeling: in de steden was het establishment op de hand van rechtse factoren zoals het leger. Die zijn nog steeds sterk."

Dat speelde ook in de rechtszaak over de IKON-journalisten, vertelt Kuiper. Toen hij in april met de zussen Ter Laag voor de uitspraak naar El Salvador was gereisd, werd de zaak op het laatste moment uitgesteld, omdat een advocaat van de tegenpartij er niet bij kon zijn. "Het gebeurt nogal eens dat zittingen worden verdaagd. Daarom waren we er nu ook niet bij."

Toch wil Sonja ter Laag nog graag een keer de lange reis naar het Midden-Amerikaanse land ondernemen, nu om de excuses in ontvangst te nemen: "Daar wil ik nog wel een reisje aan wagen. Symbolisch is dat veel beter dan een materiële vergoeding."

"Wij missen onze vriend, onze mentor en onze grote held. Een geliefde man die veel deed voor zijn familie en de mensen in zijn omgeving." Sander Koot heeft het over zijn vader, die drie jaar geleden op 62-jarige leeftijd overleed bij een zwaar vrachtwagenongeluk in de buurt van Nieuw-Beijerland.

In het buurtschap Zuidzijde reed een vrachtwagen op 27 augustus 2022 van een dijk. Onderaan de dijk was op dat moment een buurtbarbecue aan de gang. Zes volwassenen in de leeftijd van 28 tot 65 jaar kwamen om het leven, onder wie een zwangere vrouw. Zeven anderen raakten gewond.

Het is vandaag de tweede dag in de rechtszaak tegen de chauffeur van de vrachtwagen, de Spanjaard Juan S. Hij wordt verdacht van dood door schuld.

Koot spreekt de chauffeur toe namens hemzelf en zijn twee broers. Hij noemt 27 augustus 2022 "een zwarte dag in het leven van velen".

Bekijk hier een deel van zijn verklaring:

"Niet alleen voor de nabestaanden van alle slachtoffers, maar ook voor de mensen die erbij waren, hulpdiensten en de mensen die mijn vader onder de vrachtwagen vandaan gehaald hebben. Terwijl mijn broers en ik mijn vader zochten in naastgelegen ziekenhuizen, maar hem natuurlijk nooit vonden", zegt Koot.

Kort na het ongeval zei de advocaat van S. dat hij waarschijnlijk een epileptische aanval had gehad. De chauffeur belandde in 2009, 2017, 2018 en 2019 op de spoedeisende hulp door epilepsieaanvallen. Die laatste keer had hij zijn medicijnen niet genomen, blijkt uit Spaanse informatie.

Maar gisteren, op de eerste dag van de rechtszaak, ontkende de Spaanse chauffeur met klem dat hij in Nieuw-Beijerland een epileptische aanval had gehad. Hij zei stellig dat hij dat dan gevoeld moest hebben, en dat was nu niet zo. Hoe het ongeluk dan wel kon gebeuren, kon hij niet verklaren.

In het bloed van S. werd na het ongeluk ook een kleine hoeveelheid cocaïne aangetroffen. Het was volgens een deskundige te weinig om zijn gedrag te beïnvloeden, maar die constateerde wel een verband tussen drugs en epileptische aanvallen.

'Keer op keer risico'

"Je bent een roekeloos persoon met een hoop persoonlijke problemen", zei Koot vanochtend tegen de verdachte. De chauffeur had volgens Koot "keer op keer het risico genomen om tóch in zijn vrachtauto te stappen, wetende dat hij lijdt aan een ziekte. Een ziekte waarvan hij moet weten dat hij niet in staat is om veilig een vrachtwagen te besturen".

Dat S. cocaïne had gebruikt voorafgaand aan het ongeluk, ging er helemaal niet in bij Koot. "Na meerdere ziekenhuisopnames vanwege het gebruik van deze middelen, waarbij hij een epileptische aanval kreeg, is hem zeker verteld dat dit niet te combineren is."

"Je nam bewust elke rit een gigantisch risico op ongelukken", zegt ook Lizette in een verklaring die in de rechtbank wordt voorgelezen door Slachtofferhulp. Zij was 58 toen ze zwaargewond raakte bij het ongeluk. "Ik lag vast onder de banden van de vrachtwagen."

Lizette lag zeventien dagen, deels in coma, op de intensive care in het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. Ze had een gescheurde aorta, verbrijzelde milt en twaalf gebroken ribben. "Niemand, ook de artsen niet, had gedacht dat ik het zou halen. Maar ik leef nog."

'Niet meer die vrolijke vrouw'

De rechter citeert ook uit zeven andere verklaringen van nabestaanden en slachtoffers. Zij zeggen dat het ongeluk hun leven ingrijpend heeft veranderd. Sommigen kunnen niet meer goed tegen drukte en harde geluiden. Anderen spreken over stressklachten en slecht slapen.

"Ik had zo graag een actieve vrouw, moeder, oma willen zijn voor mijn man, kinderen, kleinkinderen en een sociaal leven willen hebben", schrijft Lizette. "Dit alles heb jij ons ontnomen doordat ik niet meer kan vertrouwen op mijn lichaam en geest."

Een andere vrouw, die de aanmeldingen voor de barbecue beheerde, denkt nog bijna elke dag terug aan het ongeluk. Ze is naar eigen zeggen "niet meer die vrolijke, onbezorgde vrouw".

Geen excuses

De houding van de verdachte stoort veel slachtoffers. "Niemand heeft ooit een excuus van je gekregen", staat in een verklaring van Lizette. De chauffeur zei gisteren dat hij ook slachtoffer is, "een extra dode", waarop er veel commotie ontstond in de zaal.

Vandaag, na het voorlezen van de slachtofferverklaringen, toont S. meer empathie. "Ik wil mijn verontschuldigingen aanbieden aan alle families", zegt hij. "Het spijt me heel erg, het is een verschrikkelijk iets geweest."

Het Openbaar Ministerie komt volgende week woensdag met een strafeis.

Vrijdag rijden er in het hele land geen NS-treinen vanwege de aangekondigde personeelsstaking. Volgens de NS gaat het om een 24-uursstaking die begint om vrijdagochtend 04.00 uur en eindigt op zaterdagochtend om 04.00 uur.

Er is dan ook geen alternatief vervoer. De NS zet dat niet in, zegt een woordvoerder: "In een trein passen duizend mensen, in een bus maar vijftig, dus dat valt niet te regelen."

Regionale treinen, die dus niet van de NS zijn, rijden wel.

De personeelsstaking in Midden-Nederland die vakbond FNV heeft uitgeroepen, heeft voor de NS gevolgen in het hele land. Gisteren waarschuwde de NS daar al voor. "Als je gaat staken in het midden van het land, raak je het hart van onze operatie", legt een woordvoerder uit. "Veel treinen rijden over langere stukken, bijvoorbeeld van Groningen naar Den Haag, en die gaan door het midden van het land. Bovendien worden veel regionale afdelingen aangestuurd vanuit het midden van het land, dus heeft het ook gevolgen in andere provincies."

Alleen de internationale treinen lijken voorlopig wel te rijden, zegt de NS. "We verwachten dat het opstarten van het treinverkeer op zaterdag niet voor problemen gaat zorgen en dat het zaterdag dus normaal rijdt."

Cao-onderhandelingen

De NS vindt het enorm vervelend voor de reizigers: "Vrijdag werken veel mensen thuis, maar begint ook een lang pinksterweekend. Dan is het heel vervelend dat er geen treinen rijden. Tegelijkertijd is staken een goed recht. De staking gaat over cao-onderhandelingen. Er lopen op dit moment geen officiële gesprekken, maar we hebben wel contact en wij willen er graag over doorpraten."

De NS heeft zijn personeel een loonsverhoging op jaarbasis geboden van 2,55 procent, maar de bonden eisen extra compensatie voor de inflatie. Daarnaast willen ze betere voorwaarden voor mensen die zwaar en onregelmatig werk doen.

Nadat de gesprekken waren vastgelopen, stelden de vakbonden de NS een ultimatum, waarvan het laatste gistermiddag verstreek. Inmiddels is duidelijk dat er voor vrijdag geen oplossing is.

Meer stakingen

Ook voor de komende weken heeft de FNV stakingen in het vooruitzicht gesteld. Zo zijn er op 10 juni plannen voor het westen van het land, op 12 juni voor het noordwesten en oosten, en op 16 juni in het noorden en zuiden.

Omdat het dan niet gaat om stakingen in het midden van het land verwacht de NS dat de gevolgen beperkt kunnen blijven tot de regio's zelf. Er zal dan gereden worden met een aangepaste dienstregeling. "Maar ook dan kunnen de gevolgen groter zijn dan het stakingsgebied zelf", waarschuwt de NS-woordvoerder.

Als de NS en de vakbonden daarna nog geen cao-akkoord hebben gesloten, volgen er mogelijk landelijke stakingen.

Meer dan een miljoen moslims zijn vandaag begonnen aan de hadj. De heilige bedevaart naar Mekka in Saudi-Arabië is een van de grootste logistieke uitdagingen voor de autoriteiten in het land. Het land zet dit jaar voor het eerst drones in om de enorme drukte aan te kunnen.

De drones monitoren door middel van camera's en kunstmatige intelligentie (AI) hoe druk het is in bepaalde gebieden. Ook kunnen ze worden voorzien van medicatie en worden ze ingezet bij het blussen van branden.

Vorig jaar kwamen meer dan 1300 pelgrims om het leven tijdens de hadj. De slachtoffers bezweken door de extreme hitte. De meeste slachtoffers kwamen uit Egypte, Indonesië en Jordanië. Volgens de Saudische autoriteiten ging het om mensen die geen vergunning hadden om deel te nemen aan de hadj. Zij hadden daarom geen toegang tot ruimtes met airco.

Om zo'n ramp als vorig jaar te voorkomen worden niet alleen drones ingezet. De autoriteiten in het land zijn dit jaar strenger gaan controleren op mensen die illegaal deelnemen aan de pelgrimstocht. Meer dan 269.000 mensen zonder vergunning mochten Mekka niet in.

Wie gepakt wordt riskeert een boete van meer dan 4000 euro en deportatie. Ook zijn de licenties van zo'n 400 bedrijven die reizen aanbieden voor de hadj ingetrokken vanwege het overtreden van de regels.

De Saudische regering heeft ook nog andere maatregelen genomen tegen de hitte en voor het reguleren van de mensenmassa. Zo is er gewerkt aan de verkoeling van wegen. Daarvoor is materiaal gebruikt dat minder warmte absorbeert waardoor de wegen minder heet worden. In het land kunnen de temperaturen oplopen tot meer dan 50 graden in de zomer.

Kinderen niet toegelaten

Pelgrims zijn verplicht om zich te registreren via een speciale app van de regering. Via de app krijgen pelgrims ook toegang tot bepaalde gebieden op toegewezen tijden.

Kinderen tot en met twaalf jaar mogen dit jaar voor het eerst niet mee met hun ouders naar de bedevaart. Zij zijn ook religieus niet verplicht om de tocht te maken.

Er is geen leeftijdsgrens om de hadj te verrichten maar de gemiddelde leeftijd van de pelgrims is tussen de 35 en de 64 jaar.

Freek Rikkerink, van zangduo Suzan & Freek, is begonnen met het nemen van medicatie die zijn leven moet verlengen. Rikkerink maakte vorige week bekend dat hij longkanker heeft en dat hij ongeneeslijk ziek is. "We gaan er alles aan doen om de uitzondering te worden", schrijft het stel op Instagram.

"Freek is inmiddels begonnen aan de levensverlengende medicatie (gelukkig geen chemo), om de kanker zo veel mogelijk te remmen, en voelt zich sindsdien fysiek weer een stuk beter." Ook heeft hij geen last meer van het hoestje, waarvoor hij onlangs naar de dokter ging, en is hij een paar kilo aangekomen.

De 32-jarige Rikkerink heeft uitgezaaide longkanker. Door die uitzaaiingen is er geen kans op genezing. Volgens deskundigen komt het weinig voor dat mensen op zo'n jonge leeftijd longkanker krijgen. Van de ongeveer 14.000 jaarlijkse longkankerdiagnoses in Nederland is naar schatting 1 procent van de patiënten jonger dan 35.

Het stel schrijft dat de kankercellen uiteindelijk resistent zullen worden tegen de medicijnen, maar dat er mensen zijn die er een paar jaar door blijven leven. "Daar houden we ons aan vast en ondertussen hopen we heel hard op een wonder."

Zwangerschap

Suzan & Freek maakten vorige week ook bekend in verwachting te zijn van een eerste kindje. De echo's zien er goed uit, deelt het stel: "De baby stuitert vrolijk op en neer, daar halen we nu al ons geluk uit." Bij het bericht staat ook een foto van baby-kleertjes en -speeltjes.

"We proberen samen positief te blijven en niet te stoppen met leven. We hebben besloten de schouders eronder te zetten en we gaan er alles aan doen om de uitzondering te worden."

Vietnam laat de limiet van twee kinderen per gezin los. Dat doet het land vanwege het dalende geboortecijfer. De wet was sinds 1988 van kracht.

"Elk echtpaar is nu vrij om te kiezen hoeveel kinderen ze willen", meldt het Vietnamese persbureau VNA. De afgelopen drie jaar lag het vruchtbaarheidscijfer, het gemiddelde aantal geboren kinderen per vrouw, onder de 2,1. Het ministerie van Volksgezondheid sprak van een "historisch laag" niveau.

Van 2,11 kinderen per vrouw in 2021 daalde het cijfer naar 2,01 in 2022, het jaar daarop naar 1,96 en uiteindelijk naar 1,91 vorig jaar. Vooral in de grote steden Hanoi en Ho Chi Minhstad is het geboortecijfer sterk gedaald. Dat komt doordat daar de kosten zijn gestegen voor levensonderhoud, maar de lonen achterblijven.

Het Franse persbureau AFP sprak met een 22-jarige kantoormedewerkster. In Azië, waar "de sociale normen voorschrijven dat vrouwen moeten trouwen en kinderen moeten krijgen, is het opvoeden van een kind te duur", zei ze.

De Vietnamese overheid vreest dat de daling van het gemiddelde aantal kinderen per vrouw op de lange termijn problemen met zich meebrengt voor de economische groei, vanwege vergrijzing en een krimpende beroepsbevolking.

Jongens versus meisjes

Het tweekindbeleid in Vietnam werd gehandhaafd op verschillende manieren, zoals met boetes, lagere bonussen en in sommige gevallen ontslag. Ook was er sprake van sociale druk die werd opgevoerd door overheidscampagnes.

Een 45-jarige vrouw vertelt aan AFP dat ze drie kinderen heeft, maar na de geboorte van haar laatste kind minder overheidstoeslagen kreeg vanwege het tweekindbeleid. "Het is goed dat de autoriteiten dit verbod eindelijk hebben opgeheven. Het is nu te moeilijk en te duur om meer dan twee kinderen op te voeden."

"Alleen dappere en rijke stellen zouden dit doen", vervolgt de vrouw. "Ik vind dat de overheid prikkels zou moeten bieden om mensen aan te moedigen meer dan twee kinderen te krijgen."

Ook moet de afschaffing van het tweekindbeleid leiden tot een betere balans tussen jongens en meisjes. Tegenover elke 100 Vietnamese meisjes staan 112 jongens. Dat komt omdat ouders bij meisjes eerder voor abortus kiezen.

Krimpende bevolking in Oost-Azië

Buurland China voerde eind jaren zeventig een geboortebeperkingsbeleid in om de bevolkingsexplosie een halt toe te roepen. Sinds 2015 mogen stellen al twee kinderen krijgen, in 2021 werden dat er drie. Boetes op het krijgen van 'te veel' kinderen werden afgeschaft, waarmee er de facto een einde kwam aan de geboortebeperkingen.

Zoals in veel landen hebben de stijgende kosten van levensonderhoud geleid tot een daling van het geboortecijfer. Ook in China is het daarom vooralsnog niet gelukt om de demografische krimp om te keren. In 2024 daalde de bevolking voor het derde jaar op rij.

Ook in andere Aziatische landen, zoals Japan, Zuid-Korea en Taiwan, krimpt de bevolking door dezelfde maatschappelijke ontwikkelingen.

Een ruime meerderheid van de Tweede Kamer wil ondanks de val van het kabinet door met de strengere asielwetten. Dat blijkt tijdens het debat over de breuk in de coalitie. In elk geval PVV, VVD, NSC, CDA, BBB, SGP, FvD en JA21 willen door met de plannen. CDA-leider Bontenbal benadrukte dat hij de behandeling zorgvuldig wil doen. "Het is ook even puzzelen wat haalbaar is."

NSC-fractievoorzitter Van Vroonhoven zei wel dat haar partij de spreidingswet niet meer wil intrekken, maar er juist mee wil doorgaan. De coalitie had afgesproken dat de wet die asielzoekers gelijkmatiger over het land moet verdelen, juist zou worden ingetrokken. BBB en PVV willen de spreidingswet nog wel intrekken.

'Besluitvaardigheid vereist'

Demissionair premier Schoof noemde aan de start van het debat vier thema's waar hij graag mee door wil, ondanks de demissionaire staat van zijn kabinet. Migratie zat daar niet bij. "Er liggen grote uitdagingen, nationaal en internationaal, en meer dan ooit is besluitvaardigheid vereist", zei hij aan het begin van het debat over de val van zijn kabinet.

Schoof noemde veiligheid en meer specifiek de oorlog in Oekraïne, de importheffingen van de VS en de lopende hersteloperaties op het gebied van de aardbevingsschade in Groningen en de toeslagenaffaire. Als laatste thema waar hij geen vertraging op wil noemde de premier de rijksbegroting.

"Ik vraag dit aan uw Kamer, maar wel in het volle besef dat dit mandaat allerminst vanzelfsprekend is", zei Schoof. "Het laatste wat we nu kunnen is gebruiken is uitstel. Toch is dat nu op sommige terreinen onvermijdelijk", erkende hij ook.

Of Schoof door kan met de door hem gewenste thema's, is aan de Kamer. GroenLinks-PvdA-fractievoorzitter Timmermans zei in het debat dat hij het kabinet wil steunen bij de grote beslissingen rond veiligheid. PVV-leider Wilders zei dat hij op dat gebied Oekraïne blijft steunen. "Maar de mate waarin, daar zullen we het over moeten hebben."

Bontenbal van het CDA noemde het verder belangrijk dat er geen stilstand komt wat betreft woningbouw, defensie en het verdienvermogen van Nederland. "We kunnen ons geen vertraging veroorloven."

Controversieel

Gisterochtend trok Wilders leider zijn steun in voor het kabinet, omdat de andere coalitiepartijen volgens hem niet wilden tekenen voor zijn aanvullende asielplannen. Een paar uur later viel het kabinet.

Bewindslieden van de PVV stapten per direct op. De andere ministers en staatssecretarissen blijven demissionair aan om de lopende zaken af te handelen totdat er een nieuw kabinet is. De Tweede Kamer kan bepalen wat er nog kan worden behandeld en wat 'controversieel'.

In Haaksbergen komt voorlopig geen nieuw asielzoekerscentrum. De Twentse gemeente heeft de plannen ingetrokken vanwege de val van het kabinet "en de vele vragen vanuit de samenleving die op dit moment niet goed te beantwoorden zijn".

Alle gemeenten moeten voor 1 juli aan hun provincie doorgeven hoe ze het opgelegde aantal asielzoekers willen behalen. Haaksbergen doet dat nu niet. "Wat de exacte gevolgen hiervan zijn, is op dit moment nog niet duidelijk", laat de gemeente weten.

Haaksbergen wil de opvang pas weer beoordelen "wanneer er meer duidelijkheid is over het landelijke beleid, zoals de uitvoering van de spreidingswet en de consequenties daarvan". Volgens de gemeente is er op dit moment weinig draagvlak voor een azc.

Spreidingswet

Haaksbergen moest met het oog op de spreidingswet 127 asielzoekers opvangen. Een deel wordt al opgevangen, voor 77 mensen werd nog gezocht naar een kleinschalige opvanglocatie.

In mei presenteerde de gemeente de beoogde locatie daarvoor. Een stuk boerenland aan het buitengebied van Haaksbergen zou daar geschikt voor zijn. Op die plek werden eigenlijk voorbereidingen getroffen voor grootschalige zoutwinning. Omwonenden zouden daar volgens RTV Oost liever geen azc willen.

Opvang Oekraïners gaat door

Haaksbergen zegt wel opvang te blijven regelen voor alleenstaande, minderjarige vluchtelingen en zich in te zetten voor het huisvesten van statushouders en Oekraïense vluchtelingen. De komende maanden wil het college "de criteria voor de locatiekeuze" voor een eventueel asielzoekerscentrum bespreken.

Bij een woning in Baarn is gisteravond een explosie geweest. Niemand raakte gewond, wel ontstond er schade aan de voorzijde van de woning. Het gaat om de zevende ontploffing dit jaar in de gemeente.

Rond 22.40 uur was er een harde knal te horen bij de woning aan de Amsterdamsestraatweg, meldt RTV Utrecht. De politie vermoedt dat een vuurwerkbom tot ontploffing is gebracht. Er werd massaal uitgerukt en er werden politiehonden ingezet. Tot nu toe is niemand opgepakt.

Burgemeester Mark Röell kwam naar de woning toe en sprak met de bewoners.

Dit jaar zijn er ontploffingen geweest bij zowel woningen als bedrijfspanden in Baarn. Vorige maand waren het er drie, waarvan twee bij een zonnestudio aan de Hoofdstraat en een bij een mondhygiënist aan de Goeman Borgesiuslaan.

Panden gesloten

De zonnestudio moest na het incident vier weken dicht van de burgemeester. De praktijk van de mondhygiënist werd na de explosie tien dagen gesloten. De gemeente wees er daarbij op dat er een kinderdagverblijf in de buurt zit en woningen op de bovenverdieping van het pand.

Eerder zei de politie dat er geen aanwijzingen zijn voor een verband tussen de explosies in mei. Vanmiddag liet de politie weten dat er ook geen verband is tussen de explosie van gisteravond en de recente, eerdere explosies in Baarn.

Franse bezoekers van de pornosites Pornhub, Youporn en Redtube krijgen vanaf vandaag geen toegang. In plaats daarvan krijgen ze een bericht waarin de aangescherpte leeftijdsverificatievereisten in het land worden afgekeurd. Dat doet moederbedrijf Aylo uit protest.

In Frankrijk moeten gebruikers van voor volwassenen bedoelde platforms hun leeftijd bevestigen met een creditcard of identiteitsbewijs. De nieuwe wetgeving is bedoeld om minderjarigen te weren.

Een woordvoerder van Aylo bevestigde gisteren dat het bedrijf "de moeilijke beslissing" had genomen om de toegang tot de sites in Frankrijk op te schorten. "We zullen onze platforms morgen gebruiken om het Franse publiek rechtstreeks aan te spreken", aldus de woordvoerder.

Bekend schilderij

Bezoekers van de sites krijgen nu de volgende tekst te zien: "Uw overheid stelt voor om bij elk bezoek aan onze site uw leeftijd te verifiëren, is dat niet gek? Dit beschermt minderjarigen niet, maar brengt juist ieders privacy in gevaar en stelt kinderen bloot aan risico's. Door herhaaldelijk gevoelige persoonlijke informatie te moeten verstrekken, creëren we een onverenigbaar beveiligingsrisico dat we onze gebruikers niet willen opleggen", aldus Aylo.

De boodschap van Aylo wordt begeleid door het bekende schilderij La Liberté guidant le peuple (de Vrijheid leidt het volk) van de schilder Eugène Delacroix. Daarop is Marianne, het nationale symbool van Frankrijk, te zien die - met ontbloot bovenlijf - de revolutionairen aanvoert bij de Julirevolutie van 1830.

'Ik wens ze veel succes'

In het bericht aan de bezoekers bekritiseert Aylo ook de Franse overheid omdat die niet samenwerkte met het bedrijf om "een slimmere en veiligere manier" te vinden om te voorkomen dat minderjarigen toegang krijgen. Het bedrijf wijst erop dat minder ingrijpende leeftijdschecks al worden aangeboden door Google, Apple en Microsoft op het besturingssysteem of het gebruikte apparaat.

Daarvoor pleitte Solomon Friedman gisteren in een videogesprek met verslaggevers. Hij is mede-oprichter van de private equityfirma Ethical Capital Partners, dat eigenaar is van Aylo. "Ik begrijp dat die drie entiteiten groot en machtig zijn, maar dat is geen excuus voor Frankrijk om te doen wat ze hebben gedaan", zei hij.

De Franse staatssecretaris voor Digitale Technologieën, Clara Chappaz, leek niet onder de indruk van het protest van Aylo. "Ik wens ze veel succes. Als deze sites zich liever terugtrekken uit Frankrijk dan onze kinderen te beschermen, hebben ze hier niets te zoeken", zei ze in gesprek met de Franse publieke omroep.

Onderzoek Europese Commissie

Het protest in Frankrijk komt kort nadat de Europese Commissie een onderzoek is gestart naar pornosites Pornhub, Stripchat, XNXX en XVideos. Gekeken wordt of ze genoeg doen om minderjarigen weg te houden van hun platforms.

Los van het onderzoek werkt de Europese Commissie aan een Europese leeftijdsverificatie-app, die onder meer bedoeld is om de leeftijd van de bezoekers van pornowebsites te controleren. Eerder stelde de Commissie dat die app deze zomer gelanceerd moet worden.

De rechtbank in Den Haag doet vanmiddag uitspraak in de rechtszaak over de natuurvergunning van Schiphol. Die vergunning werd in 2023 verleend, nadat de luchthaven jarenlang illegaal stikstof had uitgestoten. De zaak gaat over de vraag: had die vergunning wel verleend mogen worden?

De rechtszaak werd aangespannen door milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB), bekend van vele stikstofrechtszaken tegen de overheid. Drie andere milieuorganisaties, de Nieuwkoopse gemeenteraad en het Amsterdamse college van burgemeester en wethouders keerden zich ook tegen de verleende vergunning.

Vanmiddag wordt duidelijk of Schiphol de natuurvergunning mag houden of dat de rechter er een streep doorheen zet. Vijf vragen over de slepende zaak.

1. Hoe zat het ook alweer met de natuurvergunning van Schiphol?

Nagenoeg alle bedrijven die stikstofneerslag veroorzaken in beschermde Natura 2000-gebieden hebben een natuurvergunning nodig. Toch had de nationale luchthaven die jarenlang niet. Er was sprake van een gedoogconstructie, totdat duidelijk werd dat die situatie onhoudbaar was en Schiphol alsnog een natuurvergunning moest aanvragen. In 2023 gaf toenmalig minister Van der Wal uiteindelijk een natuurvergunning aan Schiphol.

2. Waarom wil MOB dat de vergunning wordt vernietigd?

Op een taaie zitting in november vorig jaar betoogde MOB bij de rechter dat de onderbouwing van de vergunning aan alle kanten rammelt. Zo zegt de milieuorganisatie dat niet alle regels en procedures goed zijn gevolgd.

Ook werd bijvoorbeeld gesproken over de vraag: op hoeveel vluchten heeft Schiphol historisch gezien recht? De milieuorganisatie vindt: maximaal 300.000 vluchten per jaar. Schiphol en het ministerie van Landbouw, dat de vergunning verleende, zeggen: een stuk meer. Ze zijn het niet eens met de argumenten van MOB.

Uiteindelijk is er een vergunning afgegeven voor 500.000 vluchten. Alle partijen zijn het erover eens dat Schiphol daar historisch gezien geen recht op heeft. Het verschil moest Schiphol compenseren.

3. Hoe compenseert Schiphol die extra vluchten?

Omdat Schiphol historisch gezien recht had op een lager aantal vluchten dan de luchthaven wilde gaan vliegen, was extra stikstofruimte nodig. Die verkreeg Schiphol uiteindelijk door in het geheim de stikstofmarkt op te gaan en negen boerderijen op te kopen.

Dat had veel maatschappelijke kritiek tot gevolg. Zo was er onvrede onder boeren omdat er schaarse stikstofruimte werd overgeheveld van de agrarische sector naar Schiphol. Ook politici waren boos over de gang van zaken, omdat het opkopen van boerderijen lijnrecht inging tegen de wens van de Tweede Kamer.

In deze rechtszaak ging het vooral over de vraag of Schiphol wel genoeg stikstofuitstoot compenseert met die opgekochte boerderijen of dat er toch meer nodig is. Mobilisation for the Environment zegt: die boerderijen leveren onvoldoende stikstofruimte op om tot dat hoge aantal vluchten te komen. Ook vindt de milieuorganisatie dat de stikstofruimte van die opgekochte boerderijen nodig is om de natuur te herstellen en niet gebruikt mag worden om extra te vliegen.

4. Wat staat er op het spel?

Als de rechter vanmiddag oordeelt dat Schiphol inderdaad ten onrechte een natuurvergunning heeft gekregen en er een streep gaat door de vergunning, vliegt Schiphol weer illegaal. De verwachting is niet dat er ineens geen vluchten meer vertrekken en landen op de luchthaven.

Schiphol zou dan wel helemaal opnieuw onderzoek moeten doen en een nieuwe vergunning moeten aanvragen. Het duurde vorige keer jaren voordat die vergunning er uiteindelijk was. Ook zijn de stikstofregels inmiddels een stuk strenger dan destijds.

5. Waarom komt er nu pas een uitspraak?

Eigenlijk werd de uitspraak al begin dit jaar verwacht, maar in december deed de Raad van State een ingrijpende uitspraak die het moeilijker maakt om stikstofruimte tegen elkaar weg te strepen. Omdat die route ook is gebruikt voor de vergunning van Schiphol, heropende de rechtbank het onderzoek.

De rechters dachten dat die uitspraak van de Raad van State ook invloed zou hebben op hun uitspraak in de Schipholzaak. Daar heeft de rechtbank zich de afgelopen maanden over gebogen en dat gaf vertraging.

De rechtbank van Den Haag doet vanmiddag om 13.00 uur uitspraak. Als een van de partijen het oneens is met de uitspraak is hoger beroep mogelijk bij de Raad van State.

Bij de Vlaamse vestiging van de Limburgse muziekwinkel Adams Music Centre zijn vijftig trompetten gestolen. De totale schade wordt geschat op 150.000 euro. Het is de vijfde keer in negen jaar tijd dat er bij deze vestiging is ingebroken.

"Dit waren niet de goedkope modellen, maar zo exclusief zijn ze ook weer niet", zegt directeur Frans Swinkels tegen L1 Nieuws. "Waarom zou je die trompetten stelen? Bij andere instrumenten kan ik het me nog voorstellen. Maar dit zijn geen Stradivarius-violen of iets dergelijks. Deze trompetten zijn gewoon in een fabriek gemaakt."

Adams is een bekende naam voor muzikanten in Zuid-Nederland. Behalve de hoofdvestiging in het Midden-Limburgse Ittervoort, is er ook een grote winkel in Lummen, in Belgisch Limburg. Daar sloegen vrijdagochtend rond 02.00 uur gemaskerde inbrekers met een mokerhamer de etalage in, is te zien op camerabeelden. Aanvankelijk wisten ze te voorkomen dat het alarm afging door een rek heel langzaam voor zich uit te duwen, meldt VRT Nieuws. Ze stalen de trompetten en vluchtten toen het alarm alsnog afging.

Op bestelling

Ruim twee maanden geleden was het ook al raak in Lummen. Toen werden er veertig trompetten gestolen. Dat kan er volgens de muziekwinkel op wijzen dat de dieven op bestelling werken. De winkels zijn inmiddels voorzien van allerlei anti-inbraakvoorzieningen, maar die schrikken diefstal kennelijk niet af.

De gestolen trompetten zijn voorzien van serienummers. "Die serienummers hebben we doorgestuurd naar allerlei muziekwinkels. Als deze trompetten hier nu worden aangeboden, krijgen wij en de politie een seintje", zegt de directeur. Swinkels hoopt zo de instrumenten terug te krijgen en dat de daders kunnen worden gevonden.

Een corrupte sheriff. Een frauderende reality-tv-ster. Een Congreslid dat belastingen ontdook. Allemaal aanhangers van president Trump, allemaal kregen ze de laatste dagen gratie van hem. De Amerikaanse president gebruikt het amnestieproces grif om veroordelingen voor medestanders te schrappen.

"Hij behandelt het als een vriendendienst. Als cadeautjes die hij kan uitdelen", meent jurist Kenneth Manusama, van wie binnenkort (On)grondwettelijk verschijnt over het Amerikaanse recht. "Het is heel erg corruptiegevoelig."

Er zijn maar weinig beperkingen voor een presidentieel pardon. De president kan een hele veroordeling schrappen (pardon) of een straf verminderen (commutation). Toestemming van het Congres is niet nodig, een rechter kan het niet terugdraaien, opgaaf van reden is overbodig. Deze eeuw verleende president Clinton het vaakst gratie (396), terwijl Biden dat met tachtig keer het minst deed.

Noodventiel tegen uitwassen

De clementieregeling werd vaak gezien als het noodventiel voor de Amerikaanse rechtsstaat, bedoeld om uitwassen in het rechtssysteem te corrigeren. Zo verleende president Ford gratie aan zijn voorganger Nixon om zo het land sneller over het Watergate-schandaal te helpen en verlaagde Biden de strenge straffen van 4165 mensen, in het bijzonder voor kleine drugsvergrijpen.

De maatschappelijke kritiek was altijd groot bij (de schijn van) belangenverstrengeling. Zoals toen Clinton de drugsveroordeling van zijn halfbroer Roger schrapte, of Biden zijn zoon Hunter uit de gevangenis hield.

Donald Trump liet op dag 1 van zijn tweede termijn al zien er niet vies van te zijn op veel grotere schaal medestanders te belonen. Met een pennenstreek schrapte hij de veroordelingen in de grootste aanval op de Amerikaanse democratie sinds mensenheugenis, de Capitoolbestorming. Zelfs veroordeelden die wegens gewelddadige acties jarenlange celstraffen hadden gekregen, mochten vrijkomen.

Gratie na een duur benefietdiner

De recente reeks is nog opmerkelijker, omdat Trump openlijk mensen lijkt te belonen die zich voor hem uitspreken. In het geval van de frauderende zorgbestuurder Paul Walczak volgde zijn gratie bijvoorbeeld nog geen maand nadat zijn moeder een miljoen dollar had betaald om een benefietdinertje van Trump bij te wonen.

"Het past in de stijl van Trump: als je maar een ingang in het Witte Huis hebt, dan verhoog je je kansen", ziet Manusama. "Wil je een miljoen investeren in zijn cryptomunt? Huppekee, dan kun je wellicht een verzoek ingewilligd krijgen. Het gemak waarmee Trump gratie als snoepjes uitdeelt is heel opvallend."

Dat is niets minder dan klassenjustitie, oordeelde The Washington Post. Een overduidelijk onrechtmatige inzet van dit middel. Door zijn gratie ontloopt Walczak niet alleen 18 maanden celstraf, hij hoeft ook niet de 4,4 miljoen dollar terug te betalen die hij afroomde van zijn personeelssalarissen. Trump doet daarmee de opmerking van de rechter teniet dat er "geen verlaat-de-gevangenis-zonder-te-betalenkaart bestaat" voor rijken.

Een selectie van de verzoeken die Trump inwilligde:

Manusama zag iets soortgelijks gebeuren bij reality-tv-echtpaar Todd en Julie Chrisley, tot jarenlange celstraffen veroordeeld toen bleek dat ze hun luxueuze leventje financierden met miljoenen afkomstig uit bankfraude en belastingontduiking. Trump gaf beiden gratie, hoewel ook hun veroordeelde boekhouder nog vastzit.

"Bijna niemand ontkende wat er was gebeurd, dus de vraag is waarom dan gratie voor deze mensen? Nou, ze hebben een ingang in het Witte Huis. Als Trump wordt ingefluisterd dat hun onrecht is aangedaan, dan tekent hij het papiertje. Je zag hun dochter hem dan ook in volledig roze MAGA-outfit bedanken."

"Beroemdheid, rijkdom of positie in de samenleving doen er niet toe als je liegt, bedriegt en steelt. Vrouwe Justitia is blind", onderstreepte de FBI ooit bij de veroordeling van de Chrisleys. Niet waar dus, meent Manusama. "Nee, die blinddoek is niet een beetje opgelicht, die is gewoon afgeworpen."

Het Witte Huis doet er niet eens geheimzinnig over dat voorstanders voorgetrokken worden. "No MAGA left behind", twitterde Ed Martin, die bij Justitie over graties gaat, over het schrappen van de celstraf van sheriff Scott Jenkins. Hoewel die tien jaar cel kreeg na het aannemen van 75.000 dollar in steekpenningen, hoeft hij geen dag te zitten.

Trump, zelf geen vreemde in de rechtbank, geeft hiermee de boodschap dat witteboordencriminaliteit eigenlijk wel meevalt, waarschuwde The New York Times. Hij bekrachtigt er ook zijn verhaal mee dat justitie heksenjachten voerde op hemzelf en medestanders. "Hij houdt criminelen die hij mag uit de wind en vergoelijkt corruptie en fraude", aldus de krant.

Manusama is bang voor het signaal dat de president hiermee afgeeft. "Het kan aansporen tot onrechtmatige dingen, want zijn achterban krijgt de boodschap: de kans dat je uiteindelijk gratie krijgt is groot."

Daar komt nog eens bij dat Trump dreigt Justitie in te zetten om tegenstanders het leven moeilijk te maken. Oud-FBI-directeur Comey wordt al onderzocht, advocatenkantoren vrezen voor hun inkomsten en wat staat Bruce Springsteen nog te wachten?

Ook schreef persbureau Reuters maandag dat het ministerie van Justitie de (preventieve) gratie die Biden kort voor de beëdiging van Trump nog verleende aan familieleden en terdoodveroordeelden gaat onderzoeken.

Manusama: "Er was sinds de jaren 70 een duidelijke cultuur bij Justitie dat er een soort kloof moest zijn tussen de president en het ministerie. Een ongeschreven regel dat de president zich niet bemoeit met beslissingen over onderzoek en vervolging. Door institutionele weerstand lukte het Trump in zijn eerste termijn niet om daar veel aan te doen, maar die weerstand is nu weg."

"Hij hoeft niet eens daadwerkelijk iemand te vervolgen, er is al een bepaalde angstcultuur gekweekt dat iedereen weet dat het elk moment kan: wanneer zal ik Justitie op mijn dak krijgen?"

"Alle voorgaande presidenten vroegen zich bij beleid altijd af: moeten we dit wel doen, mogen we het wel doen, wat betekent het voor de toekomst? Trumps attitude is: ik doe wat ik wil en zie me maar eens tegen te houden."

Goedemorgen! Vandaag zal het veel gaan over de Haagse gebeurtenissen van gisteren, na de val van het kabinet-Schoof. Ook doet de rechtbank een langverwachte uitspraak in een zaak over de natuurvergunning van Schiphol.

Eerst het weer: vanochtend trekt een gebied met wat lichte regen over het land. Vanmiddag wisselen zon en wolkenvelden elkaar af. Op een enkele bui na blijft het droog. Bij een matige zuidwestenwind wordt het 17 tot 19 graden.

Ga je vandaag op pad? Hier vind je het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In El Salvador heeft een rechtbankjury de drie verdachten van de moord op vier Nederlandse IKON-journalisten in 1982 schuldig bevonden. Het gaat om drie oud-militairen die nu 91, 93 en 85 jaar oud zijn, onder wie de directe opdrachtgever. De mannen moeten 15 jaar de cel in en ook de staat El Salvador is veroordeeld vanwege het vertragen van de rechtsgang.

Journalisten Koos Koster, Jan Kuiper, Joop Willemsen en Hans ter Laag waren in El Salvador voor een televisiereportage over de bloedige burgeroorlog in het land, toen ze in een hinderlaag werden gelokt en werden gedood. De moorden leidden tot grote verontwaardiging in Nederland.

Volgens onze correspondent is het een belangrijke uitspraak, niet alleen voor de nabestaanden van de journalisten, maar na al die jaren ook voor El Salvador.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Het nieuws over het vertrek van de PVV uit het kabinet en de val van de Nederlandse regering daardoor heeft ook buitenlandse media gehaald, van Duitsland tot Australië en van Spanje tot de VS. "Politieke crisis compleet", berichten zij:

Fijne dag!

In El Salvador heeft een rechtbankjury de drie verdachten van de moord op de vier Nederlandse IKON-journalisten in 1982 schuldig bevonden. De mannen moeten 15 jaar de cel in. De oud-militairen, 91, 93 en 85 jaar, waren niet aanwezig in de rechtszaal.

Het gaat om oud-minister van Defensie Guillermo Garcia, oud-directeur Francisco Antonio Morán van een speciale politiedienst en ex-kolonel Mario Reyes Mena, die wordt gezien als de directe opdrachtgever. Ook de staat El Salvador is veroordeeld vanwege het vertragen van de rechtsgang.

Demissionair minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp zegt dat hij blij is met de uitspraak. "Dit is een belangrijk moment in de strijd tegen straffeloosheid en voor gerechtigheid voor de vier Nederlandse verslaggevers en hun nabestaanden."

Hinderlaag

In El Salvador woedde tussen 1980 en 1992 een bloedige burgeroorlog tussen een door de VS gesteunde rechtse regering en linkse guerrillagroepen. De journalisten Koos Koster, Jan Kuiper, Joop Willemsen en Hans ter Laag van de voormalige omroep IKON waren in 1982 in het land voor een televisiereportage. Toen ze op 17 maart in guerrillagebied probeerden te komen, werden ze door militairen van het regeringsleger opgewacht en doodgeschoten.

De moorden leidden tot grote verontwaardiging in Nederland. Tientallen jaren is geprobeerd de daders voor de rechter te brengen, maar de pogingen hadden geen resultaat. Een waarheidscommissie concludeerde in 1993 dat kolonel Mario Reyes Mena verantwoordelijk was voor het plannen van de hinderlaag. De 85-jarige Reyes Mena woont in de Verenigde Staten. Tegen hem is een uitleveringsverzoek uitgevaardigd.

De nabestaanden van de vier journalisten waren niet aanwezig in El Salvador. Sonja en Saskia ter Laag, de zussen van Hans ter Laag, en Gert Kuiper, de broer van Jan Kuiper, hadden in april wel al de oversteek gemaakt.

Toen stond de rechtszaak op het punt van beginnen, maar doordat de advocaat van een van de verdachten een medische ingreep moest ondergaan op de dag van de zitting werd de zaak uitgesteld. Tot grote teleurstelling van de nabestaanden.

Eind juni is er een NAVO-top in Den Haag, internationale vraagstukken en oorlogen vragen om aandacht en in eigen land zijn er netelige kwesties die eigenlijk geen uitstel dulden: de val van het kabinet kwam gisteren misschien niet onverwacht, maar volgens velen wel op een zeer ongelukkig moment. Onnodig, onverantwoord, ongehoord, onbegrijpelijk, een kamikazeactie en zelfs "verraad" waren enkele van de kwalificaties van zowel coalitiegenoten als oppositiepartijen.

De komende tijd gaat het kabinet, zonder de vertrokken PVV-bewindslieden, demissionair verder en dat is volgens vicepremier Van Hijum "een realiteit die we moeten aanvaarden".

Straks gaat de Kamer in debat over de gebeurtenissen. Waarschijnlijk krijgen we dan ook een idee van wat de Kamer de komende tijd nog wil regelen aan grote onderwerpen en welke zaken "controversieel" worden verklaard. In commissievergaderingen stellen Kamerleden vervolgens een definitieve lijst met onderwerpen op, waarna er in de plenaire zaal over wordt gestemd.

Die lijst kan daarna wel weer veranderen: commissies en fracties kunnen nieuwe onderwerpen aandragen of voorstellen om controversieel verklaarde onderwerpen van de lijst te halen. Spoedeisende zaken kunnen dan alsnog worden ingebracht voor stemming.

'Daadkracht nodig'

Wat betreft demissionair premier Schoof komen belangrijke zaken zoals het stikstofbeleid niet stil te liggen. Hij stelt dat thema's als veiligheid, economie, het woningtekort en migratie vragen "om daadkracht en niet om uitstel".

Schoof zegt dat zijn demissionaire kabinet er dan ook alles aan zal doen om op die belangrijke thema's door te gaan en daarvoor in de Tweede Kamer naar meerderheden te zoeken. Maar het is uiteindelijk aan de Kamerleden, zo erkent Schoof, om te bepalen over welke belangrijke onderwerpen het demissionaire kabinet nog beleid mag maken.

Het debat begint om 10.15 uur en is live te volgen via NPO 1, NPO politiek en via de livestream op NOS.nl.

Intussen moet het demissionaire kabinet, geadviseerd door de Kiesraad, een datum vaststellen voor de nieuwe Tweede Kamerverkiezingen. Gemeenten moeten onder meer genoeg tijd krijgen om de verkiezingen voor te bereiden (stembureaus organiseren, vrijwilligers vinden). Het wordt in ieder geval na het zomerreces en waarschijnlijk in oktober.

Het demissionaire kabinet zal van de zomer moeten werken aan de begroting voor volgend jaar, die op Prinsjesdag (derde dinsdag in september) wordt gepresenteerd. Daarbij zullen de cijfers van het Centraal Plan Bureau, dat in augustus altijd met ramingen komt, een belangrijke rol spelen.

Kijk hier terug hoe de dag gisteren verliep:

In de Duitse stad Keulen wordt vandaag een groot deel van de binnenstad ontruimd vanwege de ontmanteling van drie bommen uit de Tweede Wereldoorlog.

Om 08.00 uur is de evacuatie van zo'n 20.000 mensen van start gegaan. Een groot deel van de wegen wordt afgesloten in en om de wijk Deutz. De drie bommen bevinden zich in het centrum van de stad, vlak bij de scheepswerf van Deutz.

De bommen zijn twee Amerikaanse 2000-ponders en een Amerikaanse 1000-ponder die maandag zijn ontdekt.

Mega operatie

De gehele binnenstad van Keulen valt binnen het gebied dat ontruimd moet worden. Volgens de gemeente is de evacuatie van vandaag de grootste operatie in de stad sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Negen scholen, een ziekenhuis, het centrale station, musea, kinderdagverblijven, bejaardentehuizen en tientallen hotels moeten allemaal worden ontruimd. Ook worden er drie bruggen over de Rijn afgesloten.

Voor de mensen die geen eigen alternatief kunnen vinden tijdens de ontruiming, heeft de gemeente twee inloopcentra ingericht.

Op de website van de gemeente worden inwoners van Keulen voorbereid op de evacuatie. "Blijf kalm, bereid je voor en wacht op informatie", schrijft de gemeente. Ook wordt geadviseerd aan eventuele huisdieren te denken bij de ontruiming.

Hoelang de evacuatie gaat duren en hoeveel tijd de ontmanteling van de drie bommen uit de Tweede Wereldoorlog in beslag gaat nemen, is nog onduidelijk.

Het onschadelijk maken van bommen uit de Tweede Wereldoorlog gebeurt vaker in Duitsland en specifiek in Keulen. Het was een van de zwaarst getroffen steden tijdens de oorlog.

De Amerikaanse president Trump heeft de importheffingen op buitenlands staal en aluminium van 25 naar 50 procent verhoogd. De nieuwe heffingen gaan vandaag in. De president tekende dinsdagavond een decreet daarover, nadat hij eerder al de nieuwe verhoging had aangekondigd.

Alleen het Verenigd Koninkrijk wordt niet nog een keer belast, het importtarief op Brits staal en aluminium blijft daarmee op de eerder ingestelde 25 procent. Volgens Trump is die beslissing een "weerspiegeling van de lopende handelsbesprekingen met de VS".

Begin dit jaar besloot Trump de importheffingen op staal en aluminium te verhogen naar 25 procent. Volgens de president zullen de nieuwe verhogingen de "staalindustrie in de VS nog verder beschermen".

Concurrentiekracht

Het doel van de maatregel is "effectiever voorkomen dat landen laaggeprijsd, overtollig staal en aluminium in de Verenigde Staten blijven afzetten", aldus het bevel. Landen die dit doen zouden de concurrentiekracht van de Amerikaanse industrie ondermijnen.

Meer weten over Trumps heffingen? Bekijk de special hieronder:

De VS is een belangrijke markt voor de Nederlandse staalsector. Vorig jaar exporteerde Nederland voor 3,3 miljard euro aan staal- en aluminiumproducten naar de VS.

Vorige week vrijdag kondigde Trump de nieuwe verhoging al aan. Hij bezocht een staalfabriek in Pennsylvania. "Niemand zal jullie industrie kunnen stelen", zei hij toen. "Bij 25 procent komen ze er wel overheen. Bij 50 procent komen ze er niet meer overheen."

De Belgische auteur Griet Op de Beeck presenteert dit jaar het VPRO-interviewprogramma Zomergasten. Dat heeft de omroep vanochtend bekendgemaakt. Ze is onder meer bekend van haar bestseller Kom hier dat ik u kus.

Op de Beeck vindt het "een waanzinnige eer dat ze een programma met zo'n indrukwekkende staat van dienst" gaat presenteren. Ze zegt er "gretig naar uit te kijken om zes mensen aan de hand van hun keuzefragmenten te bevragen". De bestsellerauteur noemt het "vrolijkmakend en geruststellend" dat dat nog steeds kan op televisie.

Drie uur lang

Tijdens het liveprogramma worden gasten uit wetenschap, cultuur en bedrijfsleven drie uur lang geïnterviewd aan de hand van televisie- en filmfragmenten die ze zelf gekozen hebben. Het programma wordt sinds 1988 in de zomer op televisie uitgezonden. Dit jaar is het 38ste seizoen van Zomergasten.

Vorig jaar zou schrijver Adriaan van Dis het programma presenteren, maar hij moest verstek laten gaan vanwege gezondheidsproblemen. Hij werd vervangen door presentatoren die het programma al eerder voor hun rekening hadden genomen, zoals Janine Abbring, Joris Luyendijk en Margriet van der Linden.

Bestsellerauteur

Voordat Op de Beeck in 2013 debuteerde als schrijver werkte ze onder meer als dramaturg in het theater en als journalist voor Belgische dagbladen en tijdschriften.

Haar debuutroman Vele hemels boven de zevende is bekroond met de Bronzen Uil, een Nederlands-Vlaamse publieksprijs voor het beste Nederlandstalige debuut. Het daarop volgende boek Kom hier dat ik u kus uit 2014 was een bestseller en na een jaar al ruim 200.000 keer verkocht. Beide boeken zijn verfilmd. In de jaren daarna verschenen nog zeven titels, waaronder Gezien de feiten, dat het geschenk van de Boekenweek in 2018 was.

De eerste aflevering van Zomergasten wordt eind juli uitgezonden en is tot en met 31 augustus te zien. Wie de gasten deze zomer zijn, is nog niet bekendgemaakt.