Peilingwijzer: VVD zakt verder weg, CDA naast GroenLinks-PvdA
Met nog twee maanden te gaan tot de verkiezingen blijft de VVD dalen in de Peilingwijzer, een gewogen gemiddelde van meerdere peilingen. De partij van Yesilgöz staat inmiddels op 14 tot 18 zetels, een verlies van zo'n acht ten opzichte van het huidige aantal zetels in de Tweede Kamer.
De VVD staat er ook aanzienlijk slechter voor dan de Peilingwijzer van 30 juli, toen de partij nog op 20 tot 24 stond en even groot was als het CDA, dat nu duidelijk groter is. De Peilingwijzer wordt berekend op basis van zetelpeilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag.
Verian/EenVandaag noemt de uithaal van Yesilgöz richting zanger Douwe Bob deze zomer een "keerpunt". Zij bood daar later haar excuses voor aan, maar dat zou te laat zijn geweest voor veel afgehaakte VVD-kiezers.
De grootste partij blijft de PVV. Ook die komt zo'n vijf zetels lager uit dan in de huidige Kamer, maar dat blijven er nog altijd 29 tot 35. Op enige afstand houden GroenLinks-PvdA en CDA elkaar in evenwicht met 23 tot 27 respectievelijk 22 tot 26 zetels.
Voor het CDA betekent dat een bevestiging van de gestage winst van de afgelopen twee maanden onder leiding van lijsttrekker Bontenbal. Belangrijk bij dit alles is wel om aan te tekenen dat veel kiezers nog twijfelen.
Alle voormalige coalitiepartijen in de min
Andere partijen die de afgelopen maanden een (kleine) winst boekten in de Peilingwijzer waren JA21 (nu 7 tot 11 zetels) en BBB (4-6). Voor de laatste partij zou dat nog altijd een stapje terug zijn ten opzichte van het huidige zeteltal, maar dat gerapporteerde verlies was eerder duidelijk groter.
Alle vier partijen uit het oorspronkelijke kabinet-Schoof staan daarmee in de min. Van NSC lijkt zelfs weinig tot niets over te blijven: die komt nu uit op 0 tot 1 zetel.
Punt is dus wel dat veel nog onzeker is. Veel kiezers weten nog niet op welke partij ze gaan stemmen. Verian/EenVandaag meldt dat 30 procent nog zweeft: zij stappen 29 oktober waarschijnlijk wel in het stemhokje, maar zijn er nog niet uit op welke partij precies ze zullen stemmen.
Volgens Ipsos I&O heeft de PVV een relatief trouwe achterban. Die hoopt dat de partij weer de grootste wordt, zodat andere partijen niet om hem en de zijnen heen kunnen. De vraag is wat er gebeurt als dat geloof zou wegsijpelen, omdat onder anderen Bontenbal de PVV pertinent heeft uitgesloten.
"Veel is nog onzeker", concludeert politicoloog Tom Louwerse, de maker van de Peilingwijzer. "Er kan in de campagne straks van alles verschuiven. Ook veel mensen die wel een partij opgeven, weten het vaak nog niet zeker. Daarom zie je in het Ipsos I&O-onderzoek dat veel partijen nog ruimte hebben om te groeien. Een peiling is een momentopname."
Achter de VVD is D66 de enige die nog op 10 zetels of hoger uitkomt, met 10 tot 12, hoewel ook JA21 in die richting gaat.
Deze twee worden gevolgd door de SP op 5 tot 7 en de eerdergenoemde BBB en de Partij voor de Dieren op 4 tot 6. De kleinste partijen zijn Denk en de ChristenUnie (beiden 3 tot 5), en Forum voor Democratie, Volt en de SGP (alle drie 2-4).
VerantwoordingDe NOS publiceert in aanloop naar de Kamerverkiezingen van 29 oktober regelmatig de Peilingwijzer, die zetelpeilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag samenvoegt. Meer over de methode erachter is te vinden op de website van de maker, politicoloog Tom Louwerse van de Universiteit Leiden.