NOS Nieuws - Algemeen

Verspreid door het land zijn vandaag veertien verdachten aangehouden voor opruiing tot terrorisme. Ze zouden onder meer op de videoapp TikTok hebben geprobeerd anderen aan te sporen om terroristische misdrijven te plegen, zegt het Openbaar Ministerie.

De verdachten zijn tussen de 14 en 30 jaar, van wie een groot deel minderjarig, zegt een woordvoerder van het OM. Ze werden aangehouden bij een gecoördineerde actie van verschillende politie-eenheden, onder meer in Den Haag, Rotterdam en Amsterdam.

Mogelijk hadden de verdachten alleen contact via TikTok of reageerden ze via het platform op elkaar. Of ze elkaar kenden kan het OM niet zeggen zolang het onderzoek loopt. Om die reden is ook niet bekendgemaakt of ze bijvoorbeeld extreemrechtse of jihadistische ideeën hebben verspreid.

Dat mensen een band kunnen opbouwen door samen een alcoholisch drankje te nuttigen, is bekend. Maar nu komt uit onderzoek naar voren dat chimpansees mogelijk hetzelfde doen.

Onderzoekers onder leiding van wetenschappers van de universiteit van Exeter in het Verenigd Koninkrijk hebben chimpansees vastgelegd die gistend fruit met elkaar deelden, waar dus alcohol in zit. De apen aten samen van gefermenteerde Afrikaanse broodvrucht in nationaal park Cantanhez in Guinee-Bissau.

"We weten dat wanneer mensen alcohol drinken dopamine en endorfine vrijkomt, wat resulteert in gevoelens van geluk en ontspanning", aldus onderzoeker Anna Bowland. "We weten ook dat het delen van alcohol, ook via tradities zoals feesten, helpt om sociale banden te vormen en te versterken."

Lichte roes

Met bewegingscamera's filmden de onderzoekers op tien momenten chimpansees die de grote en vezelige gefermenteerde vrucht deelden. Het alcoholpercentage van de gedeelde vrucht werd getest. Het hoogste gevonden alcoholgehalte was 0,61 procent.

Hoewel dat percentage relatief laag is, aten de chimpansees elke dag veel fruit en zouden ze dus een behoorlijke hoeveelheid alcohol kunnen binnenkrijgen, zegt Bowland. "Ze kunnen er elke dag kilo's van eten. Het is waarschijnlijk vergelijkbaar met een mens die aan een licht biertje nipt."

Dat de chimpansees ook echt "dronken" worden van de broodvrucht, achten de onderzoekers onwaarschijnlijk. Dat zou hun overlevingskansen in hun leefomgeving namelijk niet ten goede komen. Maar een lichte roes zouden ze er wel van kunnen krijgen.

Gemeenschappelijke voorouder

Maar dat de dieren hun eten überhaupt deelden, is volgens de onderzoekers mogelijk een belangrijke ontdekking. Chimpansees staan er namelijk niet om bekend dat ze vaak voedsel met elkaar delen. En het delen leek plaats te vinden tussen alle leeftijden en geslachten.

Ook was te zien dat twee volwassen vrouwtjes een groter stuk broodvrucht lieten liggen ten gunste van een kleiner stuk omdat dat gefermenteerd was. Het artikel, dat is verschenen in het wetenschappelijke tijdschrift Current Biology, stelt de vraag: "Is de oorsprong van samen feesten afkomstig van een gedeelde gemeenschappelijke voorouder?"

Oorsprong van feestvieren

De onderzoekers zeggen dat er meer onderzoek nodig is om te kunnen bepalen of chimpansees bewust op zoek gaan naar ethanolhoudende vruchten en hoe ze die vruchten lichamelijk verwerken. Maar dit gedrag zou de vroege evolutionaire fase van feestvieren kunnen zijn, zeggen ze.

De financiële situatie van Holland Casino is zo onzeker dat er nieuwe verregaande maatregelen moeten worden genomen. Dat stellen accountants in het jaarverslag van het casinobedrijf.

Het casino, voor 100 procent in handen van de Staat, heeft een betaalpauze gekregen van zes maanden voor het aflossen van de belastingschuld uit de coronatijd, staat in het jaarverslag. Ook schrapte het bedrijf 74 banen op het hoofdkantoor en werd er in sommige casino's een nieuwe roulettetafel ingevoerd waarbij de winstkans iets kleiner is.

Het bedrijf leed vorig jaar onderaan de streep een verlies van 10,4 miljoen euro. Een jaar eerder was er nog een winst van 23 miljoen euro.

Geldtekort

Holland Casino worstelt met de kansspelbelasting, die sinds 1 januari dit jaar met 4 procentpunt is verhoogd naar 34 procent. Aankomend jaar staat een verhoging naar 37,8 procent gepland.

Het bedrijf denkt dit jaar na over welke maatregelen nodig zijn om de financiële positie te verbeteren. Accountants schrijven dat er voor 2027 verregaande maatregelen genomen moeten zijn om acuut geldtekort te voorkomen.

Minder bestedingen

Het aantal bezoeken steeg in 2024 licht van 5,1 naar 5,2 miljoen, maar per bezoek gaven mensen minder uit. De omzet van online gokken liep ook terug: de concurrentie op die markt is hevig, en het bedrijf is meer kwijt aan de lonen.

Het bedrijf hoopt dat een nieuwe verhoging van de kansspelbelasting alsnog van tafel gaat.

Coalitiepartij NSC wil dat werkenden en gepensioneerden individueel bezwaar kunnen maken tegen de overstap naar het nieuwe pensioenstelsel. In de Eerste Kamer bestaat er voor dit idee vooralsnog geen meerderheid. In de Tweede Kamer, waar het voorstel morgen wordt besproken, neemt de steun toe. De pensioenwereld is fel tegen.

Wat staat er op het spel? Vijf vragen over wat wordt genoemd individueel bezwaarrecht.

Een nieuw pensioenstelsel. Wat gebeurt er ook al weer?

Twee jaar geleden werd de Wet toekomst pensioenen aangenomen. Uiterlijk per 2028 stappen de 150 pensioenfondsen over naar het nieuwe pensioenstelsel. De grote, collectieve pensioenpotten van de fondsen worden opgeknipt in persoonlijke pensioenpotjes van de deelnemers.

Daarnaast wordt de maandelijkse pensioenuitkering straks sterker afhankelijk van de beleggingsprestaties van het fonds. Gaat het goed met de beleggingen, dan kan de pensioenuitkering makkelijker omhoog. Gaat het slechter, dan zal de uitkering niet of minder stijgen.

Begin dit jaar zijn de eerste drie fondsen overgestapt. De meeste fondsen stappen over per 2026 of 2027. Een deel van de fondsen stapt niet over, maar zal er dan ook geen nieuwe deelnemers meer bij krijgen.

Wat wil NSC?

Juist die rendementsschommelingen kunnen deelnemers in hun bestaanszekerheid raken, denkt NSC-pensioenwoordvoerder Agnes Joseph. Daarom wil ze meer inspraak voor de deelnemers.

Eerst wilde NSC een referendum: een meerderheid van de deelnemers van een fonds moest dan bepalen of de overstap naar het nieuwe stelsel werd gemaakt. De Raad van State, de DNB en het ministerie van Sociale Zaken waren zeer kritisch en ontraadden dit plan.

Nu komt NSC met individueel bezwaarrecht. "Met ons voorstel herstellen wij het recht van individueel bezwaar voor mensen van wie het pensioen is," zegt Agnes Joseph. Volgens dit plan kiest iemand zelf voor overstap naar het nieuwe stelsel of blijven in het oude.

Als een pensioenfonds toch geen bezwaarrecht geeft, dan moet het alsnog een referendum uitschrijven onder de leden, zo wil NSC.

Is er nu dan geen inspraak?

Het klopt dat werkenden en gepensioneerden nu niet zelf bepalen of ze overstappen naar het nieuwe pensioenstelsel.

Wel kunnen zij via de vakbond invloed uitoefenen. De bonden moeten het namelijk samen met de werkgevers eens worden over het eerlijk verdelen van de grote pot pensioengeld over de verschillende generaties binnen het fonds.

Ook hebben De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) de taak om de belangen van deelnemers te beschermen. DNB berekent of het geld eerlijk verdeeld is en toetst of alle leeftijdscategorieën krijgen waar ze recht op hebben. AFM kijkt of de deelnemers tijdig en volledig zijn geïnformeerd.

Hoe kijken de pensioenfondsen naar het idee?

De pensioenfondsen zijn fel gekant tegen individueel bezwaarrecht. De koepel van pensioenfondsen, de Pensioenfederatie, spreekt van "de bijl aan de wortel" van de Wet toekomst pensioenen.

Volgens de federatie gaat het plan in tegen het principe van solidariteit en collectiviteit als een deelnemer zelf mag kiezen voor het ene of andere systeem. Daarbij zou uitvoering van het plan neerkomen op "onbehoorlijk bestuur" omdat de Wet toekomst pensioenen met brede maatschappelijke steun is aangenomen en omdat de uitvoering al in volle gang is.

Ook waarschuwen de fondsen voor een ingewikkelde administratie. Ook als maar één deelnemer bezwaar zou maken tegen de overstap, zou dat de pensioenfondsen er al toe dwingen om er een tweede administratie op na te houden: één voor de overstappers en één voor de achterblijvers.

Dat is geen probleem, stelt NSC-Kamerlid Joseph. "Ook nu hebben pensioenfondsen te maken met uitzonderingen omdat verschillende deelnemers onder verschillende regelingen vallen."

Daarnaast kun je bezwaarmakers de mogelijkheid bieden om hun pensioenvermogen bij een ander fonds onder te brengen. Joseph wijst erop dat er constant waardeoverdracht plaatsvindt van het ene naar het andere fonds.

Komt het bezwaarrecht er echt?

De parlementaire steun voor het voorstel lijkt toe te nemen. Naast BBB steunt nu ook de PVV het idee van NSC. Een aantal andere kleine partijen ziet er ook wel wat in. Of het plan door de Tweede Kamer komt, lijkt met name af te hangen van de Partij voor de Dieren of DENK. Coalitiepartij VVD, een van de voorstanders van het nieuwe pensioenstelsel

NSC-minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken) is geen voorstander van het plan. Hij vindt het een goed idee om de deelnemers meer te betrekken, maar schrijft in een brief aan de kamer dat als er binnen een pensioenfonds twee groepen ontstaan (wel en niet invaren) dit afdoet aan het principe van solidariteit.

Verder vraagt Van Hijum zich af of individuele deelnemers wel over de kennis beschikken om een weloverwogen keuze te maken. Ook denkt hij dat al enkele bezwaarmakers kunnen zorgen voor hogere uitvoeringskosten voor het hele pensioenfonds.

In de Eerste Kamer krijgt het NSC-plan vooralsnog onvoldoende steun. De PVV is hier veel minder groot en NSC heeft er geen zetels. Instemming van de Eerste Kamer is noodzakelijk om het voorstel er uiteindelijk door te krijgen.

Een automobilist heeft vanochtend een wolf aangereden op de snelweg bij Tynaarlo. De A28 van Groningen naar Zwolle werd bij Vries in beide richtingen afgesloten voor het verkeer.

De wolf, een mannetje, raakte zo ernstig gewond dat een dierenarts hem heeft laten inslapen. De wolf is overgebracht naar het Provinciale Steunpunt voor verder onderzoek.

De gewonde wolf lag nog enige tijd op de snelweg, voordat de dierenarts hem liet inslapen:

Sinds een aantal jaar leven er weer wolven in Drenthe. In 2022 kreeg een wolvenpaar in de regio Zuidwest-Drenthe en Zuidoost-Fryslân welpen. De provincie raadt mensen aan om minimaal 100 meter afstand tot het dier te houden en honden aan te lijnen.

Vorige week dienden de CDA-fracties in de Drentse gemeenten Coevorden, Hoogeveen, Tynaarlo en Westerveld nog een motie in voor concrete maatregelen tegen de wolf. Volgens de fracties wordt de wolf steeds vaker gezien in de buurt van mensen en neemt het gevoel van onveiligheid bij de inwoners toe.

"Een enorme loser", zo noemde president Trump de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank, Jerome Powell, gisteren op Truth Social. De afgelopen dagen steekt Trump zijn kritiek op de Fed niet onder stoelen of banken. Het leidde gisteren weer tot dieprode cijfers op de Amerikaanse beurzen en vragen over de onafhankelijkheid van de centrale bank.

Wat is er aan de hand? Vijf vragen over de ergernis van Trump over de voorzitter van de Fed en de mogelijke gevolgen.

Waar is Trump zo boos over?

Geef de economie een zetje en verlaag de rente. Dat is in het kort wat Trump van Powell verlangt. Anders dan de Europese Centrale Bank heeft de Amerikaanse Fed nog maar een paar renteverlagingen doorgevoerd. Trump vindt dat Powell te voorzichtig is en noemt hem "meneer te laat" die nu snel aan de bak moet.

Het verlagen van de rente kan Trump op verschillende manieren helpen. Het laat de economie extra groeien, doordat geld lenen goedkoper wordt. Bedrijven investeren meer en consumenten kopen sneller een nieuwe tv of wasmachine. Het helpt ook de overheidsfinanciën, bijvoorbeeld doordat er meer belastinggeld binnenkomt.

Heeft Trump een punt?

Volgens de Amerikaanse president is het onredelijk dat de rente niet wordt verlaagd en verwijst daarbij naar de Europese Centrale Bank, die dat vorige week nog wel deed.

Maar een renteverlaging heeft grote nadelen, zegt Lex Hoogduin, hoogleraar economie en oud DNB-bestuurder. "Vergelijk het met drinken van alcohol. Eerst is er een roes, maar de kater komt later. Dan ben je in feite niks opgeschoten."

Zo werkt het volgens hem ook bij een renteverlaging. Het pept even de economie op, maar op lange termijn komen er nadelen, zoals een hoge inflatie. "Dan blijkt die groei op drijfzand gebouwd."

Powell zelf wijst erop dat centrale banken vooral de taak hebben om voor kalmte en stabiliteit te zorgen. Hij zegt eerst te willen wachten wat het effect zal zijn van het economische beleid van Trump. Mocht de inflatie fors toenemen, dan zou het logischer zijn de rente juist te verhogen in plaats van te verlagen.

Waarom is een onafhankelijke Amerikaanse centrale bank belangrijk?

Als je politici direct aan de knoppen van de rente laat zitten, dan is de neiging groot om de rente zo laag mogelijk te maken. Dat is op de korte termijn het voordeligst voor de economie, maar is slecht voor de lange termijn.

Dat is misschien niet zo erg in een land dat geen grote rol speelt in de wereldeconomie, maar dat ligt anders bij de Verenigde Staten. De dollar is de belangrijkste wereldmunt. Als Trump ingrijpt bij de Fed, dan zou dit een ongekende schok veroorzaken in de financiële wereld.

De koers van de dollar daalt al weken en staat inmiddels op het laagste punt in drie jaar.

Kan Trump de voorzitter van de Fed ontslaan?

Nog nooit eerder is er in de Verenigde Staten een voorzitter van de centrale bank ontslagen. Het is onbekend terrein en op dit moment kijkt de Amerikaanse overheid naar eigen zeggen of het mogelijk is. Volgens Hoogduin is de positie van de Fed-voorzitter in de wet sterk beschermd. "Maar je kunt niet uitsluiten dat het Trump toch lukt. Als hij Powell ontslaat, dan is de beer los."

Het is dus nog even wachten op het onderzoek. "Powell is voor Trump in ieder geval een ideale zondebok. Als er een recessie komt, kan Trump zeggen: 'Dat ligt niet aan mijn beleid, maar is een fout van de Fed.'"

Kan Trump zomaar iemand neerzetten als Powell weggaat?

Volgend jaar loopt de tweede termijn van Powell af en dus begint binnenkort de zoektocht naar een vervanger.

In theorie kan Trump voordragen wie hij wil. Maar vervolgens is het geen uitgemaakte zaak. Het Amerikaanse Congres houdt hoorzittingen met de kandidaat en moet ermee instemmen. In 2020 werd de benoeming van Judy Shelton voor een bestuursfunctie bij de Fed afgewezen. Shelton was aangedragen door Trump.

Het Congres is momenteel op de hand van Trump, maar de benoeming is dus hoe dan ook geen hamerstuk.

Overigens is Powell zelf voorgedragen door Trump, in diens vorige termijn. "Hij heeft de wijsheid en het leiderschap om ons door elke economische situatie te geleiden", aldus Trump in 2017.

Nederland bevindt zich in het grijze gebied tussen vrede en oorlog, schrijft de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) in het jaarverslag. "Ons land wordt steeds vaker geconfronteerd met statelijke actoren die met hybride aanvallen onze samenleving proberen te ontwrichten en te verzwakken", aldus MIVD-directeur Peter Reesink.

Nederland is en blijft volgens de MIVD een interessant doelwit voor Rusland. Dat heeft te maken met de rol die Nederland speelt in de steun aan Oekraïne en omdat Nederland de thuisbasis is van organisaties zoals het Internationaal Strafhof en belangrijke techbedrijven.

Rusland laat daarbij een steeds grotere risicobereidheid zien, stelt de MIVD. Dat uit zich volgens de dienst in "meer brutale, agressieve of provocatieve activiteiten". De acties zijn vooral gericht op organisaties die op enige manier betrokken zijn bij het ondersteunen van Oekraïne, maar ook op militaire en logistieke locaties in Europa.

Ook voerden Russische hackers DDoS-aanvallen uit op de websites van politieke partijen en het openbaar vervoer in een poging om het Nederlanders te bemoeilijken om hun stem uit te brengen tijdens de Europese verkiezingen, schrijft de MIVD.

Ook na een eventueel einde aan de oorlog tussen Rusland en Oekraïne zal de Russische dreiging tegen Europa blijven toenemen, benadrukt Reesink. Het is daarom van extra belang voor Nederland en de Europese lidstaten om zo snel mogelijk militaire slagkracht op te bouwen. "Dit is noodzakelijk om Rusland af te schrikken en in het ergste geval om Nederland en Europa te kunnen verdedigen tegen een aanval van Rusland."

Aanval publieksvoorziening

Vorig jaar was er een Russische hackersgroep die een cybersabotageaanval uitvoerde op het digitale besturingssysteem van een publieksvoorziening, schrijft de MIVD, zonder te melden om welke publieksvoorziening het gaat. Het zou voor het eerst zijn dat er een dergelijke aanval op zo'n digitaal besturingssysteem is uitgevoerd in Nederland.

Daarnaast zag de MIVD een cyberaanval op een onderdeel van de Nederlandse kritieke infrastructuur. Omdat "het doelwit" handelde, is het de Russische hackers niet gelukt om toegang te krijgen tot het netwerk. De MIVD waarschuwde in september vorig jaar voor een van de beruchtste eenheden binnen de Russische militaire geheime dienst GROe, Eenheid 29155, om mogelijke slachtoffers te kunnen voorkomen.

De Russen zijn niet alleen actief op cybergebied. Volgens de MIVD brengen verschillende Russische eenheden de infrastructuur van de Noordzee in kaart en voeren ze andere handelingen uit die duiden op spionage en de voorbereidingen op verstoringen en sabotage.

Salt Typhoon

Ook China ziet Nederland als interessant spionagedoelwit, schrijft de MIVD. Dat heeft te maken met de Nederlandse defensie-industrie "die China nodig heeft om zijn gestelde politieke, economische en militaire doelstellingen waar te kunnen maken".

Vorig jaar werd bekend dat de Chinese cybergroep Salt Typhoon een jaar lang toegang had tot Amerikaanse telecomproviders en overheidsnetwerken. Daardoor konden Chinese hackers communicatie van politici en ambtenaren inzien. Mogelijk hebben ze daarbij ook toegang gehad tot geheime informatie van opsporingsdiensten.

De Nederlandse inlichtingendiensten vermoeden dat ook Europese telecommunicatieproviders het doelwit zijn van geavanceerde hackpogingen.

Extremisme bij Defensie

Net als vorig jaar onderzocht de MIVD mogelijk extremisme onder (aspirant-)defensiemedewerkers. In sommige gevallen bleek er sprake van nazistische sympathieën. De inlichtingendienst heeft geen aanwijzingen dat binnen defensie rechts-extremistische netwerken worden gevormd, maar ziet wel rechts-extremistische (aspirant-)medewerkers die buiten defensie actief zijn in dat soort netwerken.

De MIVD zag daarnaast net als vorig jaar dat er enkele defensiemedewerkers het "kwaadaardige-elite-narratief" aanhangen en daar ook naar handelen. Dit soort anti-institutionele extremisten geloven dat een elite het volk onderdrukt en daarvoor onder meer de overheid, media en wetenschap gebruikt. Sommigen zien Defensie ook als onderdeel hiervan en doen een beroep op militairen om zich hiertegen te verzetten.

In sommige gevallen werd dit gedachtegoed gecombineerd met pro-Russische sentimenten, schrijft de MIVD. De dienst ziet geen aanwijzingen voor "gewelddadig anti-institutioneel extremisme richting de krijgsmacht".

De uitvaart van paus Franciscus is komende zaterdag. Dat heeft het Vaticaan bekendgemaakt. De plechtigheid begint om 10.00 uur.

Franciscus overleed gisteren aan de gevolgen van een beroerte. Hij wordt begraven in de Basiliek van Santa Maria Maggiore.

Onduidelijk is nog wat de gevolgen zijn voor de viering van Koningsdag in Nederland, op dezelfde dag. De Rijksvoorlichtingsdienst heeft daar nog niets over gezegd.

De gemeente Doetinchem, waar de koninklijke familie zaterdag Koningsdag viert, zegt over de kwestie in overleg te zijn met de RVD. Vandaag hoopt de gemeente uitsluitsel te krijgen.

Pastoor Doetinchem

Pastoor Hans Pauw van de parochie waaronder Doetinchem valt, laat de Koningsdag-feestelijkheden sowieso aan zich voorbijgaan. Zijn prioriteit ligt zaterdag bij de uitvaart van de paus, zegt hij in een reactie op het besluit van het Vaticaan. Hij vindt dat de gemeente en de RVD hun eigen afweging moeten maken bij het al dan niet doorgaan van het koninklijk bezoek.

Welke delegatie Nederland zaterdag naar het Vaticaan stuurt is nog niet bekend. Bij geen van de uitvaarten van pausen in de afgelopen vijftig jaar was iemand van het koningshuis aanwezig.

Trump, Macron, Zelensky

Diverse regeringsleiders hebben hun aanwezigheid al bekendgemaakt. Zo reizen de Amerikaanse president Trump en de Franse president Macron af naar Vaticaanstad.

Ook de Argentijnse president Milei en de Oekraïense president Zelensky zullen aanwezig zijn. De Europese Commissie wordt vertegenwoordigd door voorzitter Ursula von der Leyen.

De Russische president Poetin, tegen wie een arrestatiebevel loopt van het Internationaal Strafhof, is niet van plan om de uitvaart bij te wonen. Het Kremlin heeft nog niet besloten wie Rusland zal vertegenwoordigen bij de begrafenis.

Vandaag ligt de paus opgebaard in het gastenverblijf waar hij woonde. Morgenochtend wordt de kist overgebracht naar de Sint-Pietersbasiliek. Daar kunnen mensen afscheid nemen van de paus. Dat kan op woensdag van 11.00 uur tot middernacht, op donderdag van 07.00 uur tot middernacht en op vrijdag vanaf 07.00 uur tot 19.00 uur.

In de kapel Domus Sancta Martha nemen geestelijken en medewerkers van het Vaticaan afscheid van de paus:

Schrijver en cabaretier Paulien Cornelisse wordt het nieuwe jurylid bij het programma De slimste mens. Dat is bekendgemaakt door KRO-NCRV. Cornelisse volgt Maarten van Rossem op als eenkoppige jury en zal aanschuiven naast de nieuwe presentator Herman van der Zandt.

Afgelopen december stopte het duo Philip Freriks en Maarten van Rossem bij de bekende tv-quiz. Presentator Freriks en jurylid Van Rossem deden het programma al sinds 2012.

Nieuw avontuur

In een persbericht zegt de 49-jarige Cornelisse dat ze blij is met haar nieuwe rol. "Tegelijkertijd weet ik natuurlijk eigenlijk nog niet waarover ik het heb, want het is een nieuw avontuur. Het enige wat ik tot nu toe weet is dat de screentest heel leuk was. Vond ik dan. Nou, en de makers van het programma blijkbaar ook."

Mediadirecteur Sandra Hilster van KRO-NCRV is blij met de komst van Cornelisse. "Paulien is slim, grappig, origineel en ze kan bogen op een grote algemene kennis met een groot gevoel voor taal. We kunnen ons geen beter duo voorstellen."

Het nieuwe jurylid Cornelisse is in Nederland nooit kandidaat geweest bij De slimste mens, maar wel bij de Vlaamse editie in 2012. Toen werd ze in de finaleweek uitgeschakeld.

Volgende maand beginnen de opnames van de nieuwe serie van De slimste mens. Vanaf 1 september wordt het nieuwe seizoen uitgezonden. De reeks duurt zeven weken en de aanvangstijd is 21.30 uur, een uur later dan voorheen.

Theatertour

Afgelopen zomer maakte Cornelisse bekend dat bij haar kanker is vastgesteld. Om deze reden zegde ze haar theatertour af. Hiervoor wordt ze nog steeds behandeld. Desondanks schrijft ze nog wel drie keer per week columns in de Volkskrant en schreef ze het Boekenweekessay van dit jaar.

In Deventer is gisteravond een groot feest gevierd na de winst van Go Ahead Eagles in de bekerfinale. De ploeg van Paul Simonis won voor het eerst in de geschiedenis de KNVB-beker en plaatste zich daarmee voor de competitiefase van de Europa League.

Duizenden supporters waren voor de wedstrijd naar De Kuip in Rotterdam gereisd, maar ook in Deventer zelf werd het duel nauwlettend gevolgd. Op terrassen en in kroegen in de binnenstad zagen mensen op grote schermen hoe AZ na strafschoppen werd verslagen.

En na de wedstrijd veranderde het centrum in een groot feest. Duizenden mensen verzamelden zich op De Brink in de binnenstad. "We gaan Europa in", klonk het massaal. Er werd ook vuurwerk afgestoken.

Toeters en vlaggen

Volgens de regionale omroep RTV Oost was het ook druk in de omgeving van het stadion van de club, De Adelaarshorst. Voorbijkomende auto's toeterden erop los en mensen hingen met vlaggen uit het raam.

Burgemeester Ron König zegt "buitengewoon trots" te zijn op het team. "Go Ahead Eagles heeft echt voetbal laten zien zoals het hoort te zijn", vindt hij. "Heel Deventer is uitzinnig van blijdschap en terecht! We gaan woensdag het elftal groots onthalen en huldigen."

Het was een groot feest in Deventer:

De horeca in het centrum van Deventer had al eerder afgesproken om middernacht te sluiten. Vanaf toen stroomde de binnenstad dan ook grotendeels leeg.

De ongeveer 18.000 supporters die terugkwamen vanuit De Kuip zorgden vannacht nog wel voor grote drukte op de wegen richting Deventer. Volgens De Stentor stond het op en rondom een bedrijventerrein langs de A1 om 01.00 uur nog muurvast.

Vanaf dat bedrijventerrein waren de ruim 200 bussen met supporters eerder die avond vertrokken. Go Ahead Eagles had aanhangers al gewaarschuwd dat het "uitstappen in Deventer enige tijd in beslag kan nemen".

Huldiging

De spelersbus keerde gisteravond niet terug naar de Overijsselse stad. Morgen kunnen supporters de spelers toejuichen bij de huldiging. Het team maakt dan een rit langs de IJssel in een open bus. Publiek kan langs de route staan.

Op de voorpagina's van alle landelijke Nederlandse kranten prijkt paus Franciscus. De 88-jarige kerkleider overleed gisterochtend.

"Paus van het volk", kopt zowel De Telegraaf als de Volkskrant met daarbij een foto. De Telegraaf benoemt onder meer dat Franciscus wilde vechten voor de armen en wijst daarvoor onder meer naar zijn zelfgekozen naam. Die is een eerbetoon aan de heilige Franciscus van Assisi, een middeleeuwse monnik die zijn rijkdom opgaf om in armoede te leven. Ook lunchte de paus jaarlijks met ruim duizend armen en daklozen.

De Volkskrant schrijft dat Franciscus zich er sterk voor maakte om ook buiten de grenzen van de kerk te kijken en dat hij elk mens liet meetellen. Volkskrant-commentator Peter Giesen noemt het wrang dat de paus in een van zijn laatste optredens de Amerikaanse vicepresident Vance ontving. "Vance staat voor alles wat Franciscus veroordeelde: een hatelijke polariserende politicus die minderheden systematisch dehumaniseert", aldus Giesen.

"Geliefd om zijn eenvoud, ook bij niet-gelovigen", schrijft het AD op de voorpagina naast een grote foto van de paus. De krant benoemt vooral de soberheid van paus Franciscus, die al vanaf dag één te zien was.

Direct na zijn benoeming verscheen hij eenvoudig in het wit gekleed op het balkon van de Sint-Pieterskerk. Ook betaalde hij zelf de kosten van het hostel waar hij de dagen vooraf verbleef.

Baanbrekend

NRC benadrukt dat de keuze voor paus Franciscus in 2013 baanbrekend was doordat hij de eerste geestelijk leider was die niet uit het Westen kwam. De krant beschrijft zijn progressieve en sociale kant, bijvoorbeeld als het gaat om de manier waarop hij met migranten omging en zijn openheid naar de lhbti-gemeenschap. "Hij kende de echte wereld buiten het Vaticaan", valt er te lezen.

Toch ziet NRC dat paus Franciscus op ethisch vlak even conservatief was als zijn voorgangers en dat hij nauwelijks iets veranderde aan de katholieke leer. De krant noemt het ook een smet op zijn erfenis dat hij er niet in slaagde het seksueel misbruik in de kerk daadkrachtig aan te pakken en een cultuuromslag af te dwingen. "Misbruikers bleven de dans ontspringen, ook in zijn directe omgeving."

Trouw benoemt de menselijke stijl van paus Franciscus. "Vluchtelingen, gevangenen, trans personen: twaalf jaar lang konden zij rekenen op zijn barmhartige woorden." De krant schrijft dat die menselijke stijl hem uniek maakte.

'The People's Pope'

Ook in de buitenlandse kranten is er veel aandacht voor het overlijden van Franciscus. Op de websites van Italiaanse kranten als La Stampa en de Corriere della Sera lijkt er vanochtend geen ander nieuws te zijn. Die laatste benoemt niet alleen de nederigheid van de paus maar ook de "gedwongen co-existentie" met zijn afgetreden voorganger Benedictus XVI. De twee hadden verschillende visies en persoonlijkheden maar probeerden naar buiten toe toch een zo eenduidig mogelijk beeld te presenteren.

Dagbladen in Argentinië, het land waar Franciscus vandaan kwam, staan eveneens bol van de artikelen over de kerkvader. El Clarín was bij de afscheidsmis in de kerk in Buenos Aires waar Franciscus zijn eerste stappen als priester zette. De mis verliep emotioneel, meldt de krant op zijn website.

Bijna alle Britse kranten noemen paus Franciscus "the People's Pope", de paus van het volk. Onder meer de Daily Mail schrijft dat hij vocht voor de levens van arme en vergeten mensen. The Times spreekt van een "buitenbeentje met een missie om de katholieke kerk te veranderen". De Franse krant Le Monde signaleert dat de Franse linkse politiek Franciscus "tot zijn eigen paus heeft gemaakt".

Het Spaanse El País benoemt juist hoe de paus vijanden maakte in het rechterkamp met zijn standpunten over onder meer migratie, economie en milieu. De Süddeutsche Zeitung uit het katholieke zuiden van Duitsland stelt dat er "na paus Franciscus geen weg terug is naar de oude tijd".

The New York Times durft al vooruit te kijken en zet een aantal mogelijke opvolgers op een rij. Daarbij komt de krant, net als vrijwel alle media, tot de conclusie dat er nog geen uitgesproken favoriet is.

Al tientallen jaren gaat het op dezelfde manier: wil je een nieuwe baan, dan schrijf je een sollicitatiebrief. Maar dit geven we steeds vaker uit handen. Steeds meer sollicitanten gebruiken kunstmatige intelligentie (AI) bij hun sollicitatie. En ook bedrijven maken bij sollicitaties in toenemende mate gebruik van AI, blijkt uit een belronde van de NOS.

Sollicitanten zetten de technologie in voor het opstellen van cv's en motivatiebrieven, maar ook het voorbereiden van gesprekken zelf. Voor werkgevers zijn er zelfs AI-avatars die gesprekken voeren. Het roept de vraag op of AI het sollicitatieproces eerlijker of juist ondoorzichtiger maakt.

Bij het schrijven van een motivatiebrief is jezelf goed op papier uitdrukken niet altijd makkelijk. Jackie Vedder (18) herkent dit maar al te goed. "Ik ben echt slecht in dat soort 'doen alsof'-tekstjes", vertelt ze. "Dus ik vroeg aan ChatGPT: 'Schrijf een profielstukje voor op mijn cv.' En het was raak."

Ze is niet de enige. Volgens sollicitatie-expert Aaltje Vincent is dit de moderne variant van hulp vragen aan je tante of buurman. "Mensen vinden het schrijven van sollicitatiebrieven moeilijk. Nu helpt een chatbot in plaats van een familielid."

Ook Djurre Holtrop, hoofdonderzoeker bij Tilburg University, ziet kansen: "AI kan helpen om kwaliteiten beter onder woorden te brengen, zonder dat het oneerlijk wordt. Als je er eerlijk mee omgaat, vergroot je je kansen."

Digitale tussenpersonen

Sommige bedrijven zetten AI in aan hun kant van het sollicitatieproces. Het platform Welovehumans laat kandidaten praten met een AI-avatar. Die stelt vragen en maakt op basis daarvan een profiel van de kandidaat. Bij techbedrijf Photonfirst werkt het goed, zegt personeelsmanager Sjouke Blom. "Het scheelt zoektijd. Je merkt dat mensen die zich via dit platform aanmelden echt op zoek zijn naar een baan. Dat is anders dan wanneer wij zelf mensen benaderen via LinkedIn, waar de respons heel laag is."

Volgens Vincent zitten er voor- en nadelen aan zulke systemen. "Ze kunnen het makkelijker maken om te solliciteren, vooral voor mensen die minder taalvaardig zijn", zegt ze. "Maar ik heb er moeite mee dat het klinkt alsof het eenrichtingsverkeer is. Wij vragen, jij antwoordt. Dat is niet meer anno 2025."

Verantwoording wordt verplicht

Het gebruik van kunstmatige intelligentie roept ook vragen op. Hoe weet een werkgever nog wat echt is? In de praktijk blijkt dat sommige sollicitanten hun cv flink oppoetsen met hulp van AI - soms met informatie die niet klopt.

Voor bedrijven gelden sinds dit jaar strengere regels als ze AI inzetten voor sollicitaties. Het gaat dan bijvoorbeeld om AI-hulp bij screening of bij het voeren van de gesprekken. Volgens Holtrop zijn bedrijven hier nog niet goed op toegerust. "Veel organisaties hebben nog geen strategie voor AI in sollicitaties."

Ondertussen is het voor sollicitanten vaak nog onduidelijk of ze AI mogen gebruiken, ziet Holtrop. Vanaf volgend jaar zomer maakt de EU het wel verplicht om als je solliciteert of redigeert met behulp van AI, dit duidelijk te maken.

Jackie Vedder ondervond ook de beperking van AI: "Ik vergat door ChatGPT een paar belangrijke details en kreeg daar veel vragen over. Ik ben uiteindelijk ook niet gebeld voor een formele sollicitatie. De volgende keer schrijf ik mijn motivatie weer lekker zelf, dan weet ik zeker dat ik niets belangrijks vergeet."

Goedemorgen! De Tweede Kamer debatteert vandaag over de importtarieven die de Amerikaanse president Trump voor de EU heeft aangekondigd. En inlichtingendienst MIVD presenteert het jaarverslag.

Eerst het weer: De dag start overwegend bewolkt en regionaal mistig. In de middag schijnt de zon soms, maar ontstaan tegelijkertijd ook enkele buien. De temperatuur stijgt naar 14 tot 17 graden bij een matige zuiden- tot zuidwestenwind.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Harvard heeft een rechtszaak aangespannen tegen de regering van de Amerikaanse president Trump. Volgens de prestigieuze universiteit is het ongrondwettelijk dat er 2 miljard euro aan overheidssubsidies wordt bevroren.

Eerder deze maand eiste de regering dat Harvard 'activisme' op de universiteitscampus zou terugdringen. Zo moesten onder meer alle vormen van het diversiteitsbeleid gestopt worden en moesten mondkapjes worden verboden. Die laatste worden vaak gedragen door pro-Palestijnse betogers.

Harvard weigerde dit en kreeg te horen dat omgerekend 2 miljard euro aan overheidssubsidies wordt bevroren. De directeur van Harvard noemde de eisen "ongehoord" en zei dat deze ingaan tegen allerlei grondrechten, zoals de vrijheid van meningsuiting en van godsdienst.

Trump voerde de druk vervolgens verder op door ook te dreigen om een belastingontheffing stop te zetten en buitenlandse studenten geen visum meer te geven.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

Paus Franciscus, die gisteren overleed, sprak bijna elke avond met pater Gabriele Romanelli, parochiepriester van de Heilige Familie Parochie in Gaza. Ook sprak hij, zoals in deze video, met pater Youssef Asad.

Fijne dag!

Hoe om te gaan met de AfD? Nog voordat de nieuwe Duitse regering is begonnen, leidt deze vraag al tot hevige discussies tussen de coalitiepartners CDU/CSU en SPD. De kwestie ligt op tafel, nu de komende weken belangrijke functies in de Bondsdag worden verdeeld.

Het Duitse parlement werkt met talloze commissies, waar het belangrijkste werk wordt verricht en wetten worden voorbereid. Traditiegetrouw mag de grootste oppositiepartij de voorzitter leveren voor meerdere commissies, zoals de machtige begrotingscommissie. De AfD, met 20,8 procent de tweede partij van het land, wil graag meerdere posten verkrijgen.

De afgelopen jaren voorkwamen andere partijen dit door samen andere kandidaten te kiezen. Zo wilden zij verhinderen dat de rechts-radicale AfD, waarvan delen door de veiligheidsdienst als extreemrechts zijn bestempeld, werd genormaliseerd.

Daarvan wil CDU-fractievicevoorzitter Jens Spahn nu af. Hij vindt dat de AfD "op organisatorisch vlak" net als iedere andere oppositiepartij behandeld moet worden. "Politici moeten erkennen hoeveel miljoenen Duitsers op de AfD hebben gestemd", zei hij daarover. Meerdere CDU-coryfeeën steunen Spahn hierin, CDU-leider Merz houdt zich op de vlakte.

Dilemma

Bij de SPD ontlokten Spahns woorden hevige reacties. Voor de sociaaldemocraten is het "ondenkbaar" dat een AfD'er een topfunctie in de Bondsdag krijgt. In het regeerakkoord wordt elke vorm van samenwerking met "antidemocratische en extreemrechtse partijen" ook uitgesloten.

CDU'er Spahn benadrukt dat hij weet "wat voor mensen er in hun fractie zitten", verwijzend naar homofobe opmerkingen die hij zou hebben gekregen van AfD'ers. "Er zijn regels, en ik ben ervoor de AfD'ers te dwingen zich aan de regels te houden", zo luidt zijn toelichting.

Het tekent het dilemma in de omgang met de AfD. Na de verdubbeling van het zeteltal van de partij dringt zich de vraag op of isoleren werkt. CDU'ers als de premier van Saksen zeggen dat de AfD daarmee juist in de kaart wordt gespeeld. De populariteit van de AfD zou groeien door de slachtofferrol ('iedereen is tegen ons').

Onderzoeker van extreemrechts Matthias Quent stelt daartegenover dat partijen als de AfD de slachtofferrol sowieso blijven pakken. "Kijk naar Donald Trump, die zelfs tijdens zijn eerste ambtstermijn bleef zeggen dat iedereen tegen hem was", aldus Quent tegen Tagesschau.

Hij wijst erop dat de groei van de AfD vooral andere oorzaken kent: valse beloften en niet-waargemaakte verwachtingen. Hij noemt als recent voorbeeld het loslaten van de strenge begrotingsregels, wat de CDU in de campagne nog strikt afwees. Sindsdien groeit de AfD verder in de peilingen, tot ongeveer gelijke hoogte met de CDU/CSU.

Het toekennen van belangrijke Bondsdagfuncties aan de AfD is niet alleen een politieke kwestie, maar ook een veiligheidsvraagstuk, zegt oud-Bondsdagvoorzitter Bärbel Bas (SPD). "Meerdere AfD'ers worden door de binnenlandse veiligheidsdienst in de gaten gehouden vanwege spionage. Dan is het een veiligheidsrisico als zij toegang krijgen tot vertrouwelijke informatie."

Verbod op de partij

De AfD is door de veiligheidsdienst als "mogelijk rechts-extremistisch" bestempeld. Op deelstaatniveau gelden meerdere afdelingen als "zeker rechts-extremistisch" en houdt de geheime dienst AfD-politici in de gaten. De veiligheidsdienst onderzoekt momenteel of de gehele partij als bewezen extreemrechts moet worden bestempeld.

Met deze optie in het achterhoofd verhoogt de linkerflank van de SPD alvast de druk op de CDU. Als de AfD inderdaad dit stempel krijgt, dan moet direct de procedure worden gestart om de partij te verbieden, vinden zij. "Dat is onze plicht", aldus SPD'er Ralf Stegner dit weekend.

De CDU wijst dit van de hand, met het bekende argument: de discussie over een partijverbod voedt alleen maar het slachtofferverhaal van de AfD.

Wantrouwen

De omgang met de AfD zal een achilleshiel van de nieuwe coalitie blijven. De oude omgangsvormen, waarbij de AfD op ieder vlak wordt buitengesloten, zijn lastig overeind te houden. Denkbaar is bijvoorbeeld dat de AfD na deelstaatverkiezingen in 2026 in meerdere regio's zal meeregeren, omdat andere meerderheidscoalities onmogelijk zijn.

In januari vertoonde de brandmuur tegen de AfD al scheurtjes doordat de CDU/CSU met behulp van de AfD een asielmotie door de Bondsdag loodste. Het heeft het wantrouwen bij de SPD gevoed over wat de woorden van de CDU op dit vlak waard zijn. Dat maakt de verkiezingen van voorzitters voor de Bondsdagcommissies de eerste grote stresstest voor de kersverse coalitie.

De Nederlandse wetenschap stelt stilletjes kennis veilig, nu de Amerikaanse regering vergaand wil bezuinigen op de wetenschap, en het lang niet zeker is dat gegevens in de Verenigde Staten veilig zijn. Nederlandse onderzoekers vrezen dat ze hun toegang verliezen tot data die in de VS zijn opgeslagen. Nederlandse instituten brengen nu in kaart welke onderzoeksdata veiliggesteld moeten worden.

Onderzoekers probeerden op kleine schaal al langer data beschikbaar te houden door ze in Europa op te slaan. Inmiddels is die schaal flink gegroeid. Men is aan het downloaden geslagen: wat je hier opslaat, raak je niet kwijt als Trump de stekker eruit trekt.

Sinds de terugkeer van Trump in het Witte Huis neemt het aantal verzoeken voor data-opslag in Nederland gestaag toe. Ook bij SURF, een ICT-organisatie voor onderwijs en onderzoek, wordt dat gevoeld. "Verzoeken van deze aard hebben we niet voor de verkiezingen ontvangen, of zelfs voor januari", vertelt innovatiemanager Magchiel Bijsterbosch van SURF. Zeker klimaatdata en gegevens over genderonderzoek worden veel opgeslagen.

Wetenschappers en instituten praten onder elkaar volop over de inspanningen om hun data veilig te stellen, maar zijn huiverig om dat in het openbaar te doen, om die inspanningen niet in de weg te zitten. Als ze zich uitspreken, dan liefst niet te herkenbaar. Nog minder graag zeggen ze hardop dat ze al gegevens uit de VS aan het ophalen zijn, al hoort de NOS achter de schermen wel dat dit gebeurt.

"Ik kan me voorstellen dat je er niet de oorzaak van wil zijn dat die samenwerking nog moeilijker wordt", vertelt directeur Michiel Rodenhuis van de Nederlandse Onderzoeksschool voor Astronomie (NOVA), die als een van de weinigen openlijk wil vertellen over de zorgen.

"Je probeert er niet te veel ruchtbaarheid aan te geven. Maar dat die zorgen er zijn, is evident", gaat Rodenhuis verder. "We moeten nu vooral alert zijn en niet zomaar accepteren dat er grote afhankelijkheden zijn. Ik denk dat we dat in het verleden te makkelijk hebben gedaan, en dat we daar nu heel scherp over moeten nadenken." En dat nadenken zal hier en daar leiden tot alternatieven voor opslag in Amerika, denkt hij.

Ozonlaag

Een organisatie die dat al doet, is het KNMI, dat de NOS hierover niet verder te woord wil staan. Het meteorologische instituut is sinds enige tijd bezig met het naar Nederland halen van alle gegevens van het Ozone Monitoring Instrument (OMI), een satellietinstrument waarmee Nederland in samenwerking met de VS en Finland de atmosfeer onderzoekt.

In 2004 werd het apparaat in een baan om de aarde gebracht. Inmiddels haalt het OMI al 21 jaar gegevens over bijvoorbeeld de ozonlaag, stikstofverbindingen en luchtvervuiling op. Die data worden al jaren opgeslagen in de VS. Het was de bedoeling om de gegevens ook in Nederland op te slaan aan het einde van de missie, maar vanwege de ontwikkelingen in de VS is die opslagoperatie nu al begonnen.

Dit soort jarenlange meetreeksen zijn belangrijk voor klimaatonderzoek. Nauwkeurige langjarige metingen zijn noodzakelijk om wetenschappelijke conclusies te trekken over klimaatverandering.

Veel meetinstrumenten worden op zijn minst deels gefinancierd door de Amerikaanse federale overheid of hun data worden opgeslagen op Amerikaanse servers. En dat terwijl de Amerikaanse regering broedt op vergaande bezuinigingen op wetenschappelijke uitgaven en instituten, zoals ruimtevaartorganisatie NASA en NOAA.

De pineut

Los van de zorgen over ruwe data, zijn er ook zorgen over de databases met wetenschappelijke literatuur. "NASA ADS is zo'n database", legt Rodenhuis uit. "Die wordt gehost door Harvard University, maar betaald door NASA." Hij verwacht grote bezuinigingen op die organisatie. "Daarom kijken we daar nu wel extra goed naar."

Ook over digitale literatuurcatalogi in de geesteswetenschappen bestaan dit soort zorgen. En het geldt ook voor bijvoorbeeld PubMed, een database voor de biomedische wetenschappen met miljoenen verwijzingen naar wetenschappelijke literatuur. "Als we hier de toegang toe verliezen, zijn we wel de pineut", waarschuwt een onderzoeker, die ook vertelt dat nu wordt geprobeerd een eigen versie "uit de grond te stampen".

"Je kunt je voorstellen dat we misschien over twee jaar terugkijken en denken: 'mwah, dit was eigenlijk niet nodig'", nuanceert Bijsterbosch. "Maar het alternatief is data kwijtraken, en achteraf denken: 'hadden we maar'." Daarom staan hij en zijn collega's klaar voor alle verzoeken van Nederlandse onderzoekers. "Op het moment dat de wetenschap daarom vraagt, staan we klaar om dat op te vangen."

De dader die in 2019 in de Amerikaanse staat Texas 23 mensen doodschoot in een supermarkt, ontloopt de doodstraf. Wel heeft de rechtbank Patrick Crusius veroordeeld tot levenslang zonder kans op vervroegde vrijlating.

De inmiddels 26-jarige Patrick Crusius ontliep de doodstraf door schuld te bekennen in de zaak. Hij gaf toe dat de aanval een racistisch motief had en gericht was op mensen met een Latijns-Amerikaanse achtergrond.

Vanuit zijn huis reed de schutter 1000 kilometer naar El Paso, aan de Mexicaanse grens, om daar het vuur te openen op een filiaal van de Walmart. Hij droeg gehoorbescherming en een veiligheidsbril en schoot om zich heen met een aanvalsgeweer. Zijn jongste slachtoffer was 15 jaar.

Manifest

Crusius zette vlak voor de moorden een manifest online, waarin hij vertelde over zijn haat tegen latino's. Hij waarschuwde daarin voor een "invasie" van Latijns-Amerikanen in Texas. Ook verwees hij naar een complottheorie, waarin wordt gezegd dat de elite de witte bevolking van Europa op termijn wil vervangen door mensen uit Afrika en het Midden-Oosten.

In een eerdere rechtszaak veroordeelde een federale rechtbank Crusius al tot negentig keer levenslang. Hij kreeg die straf voor elk van de negentig misdaden waaraan hij schuldig werd bevonden. Dit zijn beelden van tijdens en net na de aanslag:

Harvard heeft een rechtszaak aangespannen tegen de Amerikaanse regering van president Trump. Volgens de prestigieuze Amerikaanse universiteit is het ongrondwettelijk dat er 2,3 miljard dollar aan overheidssubsidies wordt bevroren.

Eerder deze maand eiste de regering dat Harvard 'activisme' op de universiteitscampus zou terugdringen. Zo moesten onder meer alle vormen van het diversiteitsbeleid gestopt worden en moesten mondkapjes worden verboden. Die laatste worden vaak gedragen door pro-Palestijnse betogers.

Harvard weigerde dit en kreeg te horen dat omgerekend 2 miljard euro aan overheidssubsidies wordt bevroren. De directeur van Harvard noemde de eisen "ongehoord" en zei dat deze ingaan tegen allerlei grondrechten, zoals de vrijheid van meningsuiting en van godsdienst.

Trump voerde de druk vervolgens verder op door ook te dreigen om een belastingontheffing stop te zetten en buitenlandse studenten geen visum meer te geven.

'Ongekende en ongepaste controle'

In een verklaring naar aanleiding van de aangespannen rechtszaak beschuldigt Harvard de Amerikaanse regering ervan "ongekende en ongepaste controle" over de universiteit te proberen uit te oefenen. Het Witte Huis heeft nog niet gereageerd.

De regering van Trump heeft ook de financiering van een aantal andere universiteiten stopgezet, waaronder gerenommeerde universiteiten als Princeton, Columbia en Brown. Volgens Washington hebben ze te weinig gedaan om antisemitisme aan te pakken tijdens pro-Palestijnse studentenprotesten van de afgelopen anderhalf jaar.

Voor Columbia University was het wegvallen van het geld aanleiding inderdaad veranderingen door te voeren. Zo kwam het Midden-Oostendepartement onder verscherpt toezicht, werd er meer bewaking ingehuurd en waren gezichtsmaskers voortaan niet meer toegestaan bij protesten. Rector Armstrong stapte daarna op na felle kritiek op die wijzigingen.

Tijdens de campagne beloofde Trump al met universiteiten de strijd aan te gaan over "transgender-onzin en andere ongepast materiaal over ras, sekse en politiek".

Kunstenaar Willem den Ouden is op 97-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn uitgeverij bekendgemaakt. Den Ouden stond bekend als een van de belangrijkste landschapsschilders van ons land. Hij maakte schilderijen, aquarellen, tekeningen, etsen en litho's.

Het werk van Den Ouden is onder meer te zien in het Rijksmuseum en het Rembrandthuis in Amsterdam. Ook in het Stedelijk Museum en het Stadsarchief van Amsterdam hangen schilderwerken van de kunstenaar.

Den Ouden kampte al langer met fysieke problemen. Toch bleef hij tot vlak voor zijn dood schilderen, aldus zijn uitgeverij.

Op veel werk van Den Ouden is de Waal te zien. Aan de rivier woonde hij sinds 1967 in de Gelderse plaats Varik.

Activist

In de jaren 80 en 90 kwam Den Ouden regelmatig in het nieuws, omdat hij zich verzette tegen plannen van Rijkswaterstaat om de dijken te verzwaren. De kunstenaar was verknocht aan het rivierlandschap en de uiterwaarden en vond de plannen van de versterking te rigoureus. In zijn ogen konden die subtieler worden uitgevoerd.

Zijn verzet kreeg aanvankelijk veel bijval, maar nadat de rivieren in 1995 te maken kregen met hoogwater, kreeg hij te maken met meer weerstand. Hij werd onder meer bedreigd.

De laatste jaren schilderde Den Ouden vooral (zelf)portretten, omdat hij niet meer in staat was om de natuur in te trekken of de dijk op te gaan.

Tot twee keer toe is betalingsdienst Adyen vanavond doelwit geweest van een digitale aanval. Daardoor is het pinnen en online afrekenen ernstig verstoord. Het bedrijf biedt betalingsservices voor consumenten en bedrijven.

Het gaat om een DDoS-aanval, meldt Adyen zelf. Cybercriminelen zorgen er dan voor dat een online service overvraagd wordt waardoor deze uit de lucht gaat.

Pinnen en online shoppen

De eerste aanval vond plaats rond 19.00 uur. Het leidde tot "beperkte beschikbaarheid van onze diensten", aldus de woordvoerder van het bedrijf.

Het zou hebben geleid tot betalingsproblemen in winkels, horeca en bij online shops. De pinstoring was volgens het bedrijf na een half uur opgelost en iets later kan er ook weer online afgerekend worden.

Anderhalf uur later was er een nieuwe aanval. Iets na 03.30 uur kondigde Adyen aan dat alles weer werkt.

Het Nederlandse beursgenoteerde Adyen is een belangrijke speler in het wereldwijde betalingsverkeer. Adyen maakt bijvoorbeeld betalingen mogelijk voor Meta (het moederbedrijf van Facebook en Instagram), taxidienst Uber en eBay, de Amerikaanse veilingsite.

Paus Franciscus wil in de aarde begraven worden en niet in een crypte, zoals de pausen die hem voorgingen. Dat blijkt uit het testament dat hij voor zijn dood liet opstellen. De 88-jarige kerkleider overleed op tweede paasdag om 07.35 uur aan de gevolgen van een beroerte.

"Nu ik voel dat mijn aardse leven ten einde komt en met hoop op het Eeuwige Leven, wil ik kenbaar maken hoe ik begraven wens te worden", aldus Franciscus.

Hij schreef zijn leven en bisschoppelijk ambt toe te hebben vertrouwd aan "de Moeder van Onze Heer, de Heiligste Maria." Hij wenste dus ook begraven te worden in de Basiliek van Santa Maria Maggiore. En niet in de Sint-Pietersbasiliek waar veel crypten van andere pausen zijn. "Ik wens mijn aardse reis te eindigen in dit oude Mariaheiligdom."

Het testament werd opgesteld in zijn residentie Casa Santa Marta in het Vaticaan op 29 juni 2022. "Het graf moet eenvoudig zijn, zonder bijzondere versieringen en enkel de naam Franciscus als inscriptie", aldus de paus in zijn testament.

Lijden opgedragen aan de Heer

De begrafenis zal bekostigd worden door "een weldoener die ik heb geregeld". Wie de weldoener is, is niet bekend. De paus heeft voor de financiering instructies gegeven aan monseigneur Rolandas Makrickas, een speciale afgevaardigde van de kerkgemeenschap.

"Moge de Heer een beloning geven aan een ieder die van mij heeft gehouden en voor mij zal blijven bidden", sluit hij zijn testament af. Het lijden dat hij in het laatste deel van zijn leven heeft doorstaan, zegt hij op te dragen aan de Heer, "voor vrede over de hele wereld en verbroedering onder alle volken".