NOS Nieuws - Algemeen

'Eerste Amsterdammer' heeft nu ook een naam

3 weeks 1 day ago

De 'eerste Amsterdammer', de man die zo'n acht eeuwen geleden is begraven onder de Oude Kerk in hartje Amsterdam, heeft een naam gekregen. Bezoekers van het Stadsarchief konden stemmen op vijf namen en kozen voor Alewijn, een middeleeuwse naam die 'edele vriend' betekent.

Meer dan 2000 mensen brachten hun stem uit en meer dan een derde stemde op Alewijn. De andere vier opties waren Adam, Nico, Pier en Otto, schrijft AT5.

Alewijn behoorde tot de eerste generatie bewoners aan de monding van de rivier de Amstel, waar Amsterdam ontstond. Bij een opgraving in 1963 werd de man door archeologen gevonden in een boomstamkist.

Reconstructie

Eerder kreeg Alewijn ook al een gezicht. In het kader van de viering van 750 jaar Amsterdam werd een gezichtsreconstructie onthuld van de man. Door onderzoek weten we hoe oud hij ongeveer was: tussen de 20 en 25 jaar. Ook weten we wat hij at. Zo at hij geen vis, terwijl hij aan de haven woonde. Zijn dieet bestond vooral uit landdieren en planten,

De reconstructie van het gezicht van Alewijn is nog tot en met 6 juli te bezoeken in het Stadsarchief.

In maart van dit jaar werd de gezichtsreconstructie onthuld en ging het ook over de vraag 'Hoe ziet een Amsterdammer er uit?'

Iran lanceert tegenaanval 'met zeker 100 drones' na Israëlisch offensief

3 weeks 1 day ago

Israël zegt dat Iran meer dan honderd drones heeft afgevuurd op het land in reactie op de aanval van vannacht. Een Israëlische legerwoordvoerder zegt dat "onze luchtverdediging er alles aan doet om de dreiging te onderscheppen".

Een groot deel van het vliegende oorlogstuig is al onderschept, meldde het leger na enkele uren. Ook Jordanië zou enkele overvliegende drones hebben neergehaald. Ook in buurland Syrië kwamen brokstukken naar beneden.

Afgelopen nacht voerde Israël op grote schaal een aanval uit op de Iraanse legerleiding en het atoomprogramma van het land. Volgens anonieme Israëlische bronnen werden 200 straaljagers ingezet tegen circa honderd doelwitten. De aanval duurt volgens Israël nog voort. Hoelang precies, hangt volgens een legerwoordvoerder ook af van de Iraanse tegenreactie.

In een toelichting op de aanval zei premier Netanyahu dat de nucleaire faciliteiten en raketinstallaties van Iran doelwit waren. Hij sprak van "een beslissend moment in de geschiedenis van Israël", dat bedoeld is "de Iraanse dreiging tegen het bestaan van Israël" te verminderen.

Beelden van de schade in Iran:

Iran meldt dat er meerdere hooggeplaatste legerleiders omgekomen zijn, onder wie generaal Hossein Salami van de invloedrijke Revolutionaire Garde, en stafchef Mohammad Bagheri. Ook een aantal vooraanstaande kernwetenschappers zou zijn gedood.

Daarnaast meldt het land aanvallen op de nucleaire faciliteit Natanz, in het midden van Iran. De internationale atoomwaakhond IAEA schrijft dat er volgens Iran naderhand geen verhoogde stralingswaardes zijn gemeten. Een tweede complex, in Bushehr, zou geen doelwit zijn geweest.

'Israël wacht bitter lot'

De afgelopen weken liepen de spanningen tussen de landen al op, omdat Israël Iran ervan beschuldigt te werken aan een kernwapen. Hoewel het regime in Teheran dat steeds heeft ontkend, tikte het IAEA Iran gisteren nog op de vingers. Er waren namelijk sporen van nucleair materiaal aangetroffen op plekken die Iran niet had aangeduid als onderdeel van het atoomprogramma.

Iran reageerde woedend op de vermaning en maakte meteen bekend in het geheim de nucleaire faciliteiten te hebben uitgebreid. Ook vanmorgen noemt Teheran de "laffe" Israëlische aanval een rechtvaardiging voor het kernonderzoek en raketarsenaal. De leider van het land, ayatollah Khamenei, zei dat met deze aanval "het zionistische regime een bitter, pijnlijk lot over zichzelf heeft afgeroepen".

In Israël bereidt men zich daarom voor op de Iraanse tegenreactie. Het luchtalarm in het land ging uit voorzorg af en hulpdiensten roepen mensen op hun schuilkelders in gereedheid te brengen om er meerdere dagen te kunnen doorbrengen. De Pride-parade in Tel Aviv die voor vandaag gepland stond, is afgelast.

Ziekenhuizen hebben voor de zekerheid bedden en operatiekamers in gereedheid gebracht in hun parkeergarages; daar zijn ze beter beschermd tegen luchtaanvallen dan elders in het gebouw. Het vliegverkeer op het belangrijkste vliegveld van het land is voorlopig stilgelegd.

Oproep tot kalmte

Ook Jordanië en Irak hebben hun luchtruim gesloten om de luchtvaart te beschermen en escalatie van het conflict te voorkomen. Beide landen liggen in het pad van de strijdende partijen, en Iraakse ooggetuigen meldden vanmorgen vroeg aan het Duitse persbureau DPA de Israëlische luchtaanval te hebben zien overkomen.

Verschillende landen in de regio veroordelen de Israëlische aanval. Zo spreekt Saudi-Arabië van schaamteloze agressie tegen de islamitische broeders in Iran. Oman, waar de VS aanstaande zondag met Iran zou onderhandelen over een kernakkoord, noemt het een "gevaarlijke, roekeloze escalatie" en schending van het internationaal recht.

De Britse premier Starmer roept beide partijen op tot terughoudendheid. "Aan escalatie heeft de regio niets, stabiliteit in het Midden-Oosten moet de prioriteit zijn."

De Amerikaanse minister Rubio van Buitenlandse Zaken sprak geen oordeel uit over de Israëlische aanval, die hij een "unilaterale actie" noemde "waarover Israël ons liet weten dat die uit zelfverdediging nodig was". Hij lichtte toe dat de VS er geen rol in had gespeeld en waarschuwde Iran daarom tegen een vergelding op Amerikaanse troepen in de regio.

145.000 mensen nemen met Di-rect afscheid van De Kuip als poppodium

3 weeks 1 day ago

145.000 bezoekers nemen deze dagen samen met de bands Di-rect en Son Mieux afscheid van De Kuip als poptempel. Gisteravond stond de eerste van drie concerten op het programma.

De afgelopen decennia traden de grootste artiesten op aarde op in het Rotterdamse stadion. Van Michael Jackson en U2 tot Madonna en Bruce Springsteen. De Haagse popgroep Di-rect wordt de allerlaatste in de lijst. De band pakt dan ook flink uit.

"Echt megalomaan", zei bassist Bas Van Wageningen vooraf tegen de regionale omroep Rijnmond. "We zijn hier meer dan een jaar mee bezig geweest. De wildste ideeën zijn hier gewoon gebouwd. We hebben de Kuip flink overgenomen."

Een kleine groep fans stond al sinds 08.00 uur 's ochtends voor de hekken van De Kuip:

"Eigenlijk was het niet nodig. Maar ik wil vooraan staan, dus ik neem het zekere voor het onzekere", zegt Sanne tegen Omroep West.

Fan Bianca: "Ik volg Di-rect al 25 jaar. De eerste keer was ik 13 en moest ik nog met mijn moeder, toen mocht ik nog niet alleen. Maar ook toen stonden we al vooraan in de rij. Nu is het echt heel groot."

Onder de klanken van You'll never walk alone kwamen de bandleden van Di-rect rond 21.00 uur het podium op. Na ongeveer twintig nummers, met onder meer de hits Times are changing en Soldier on, kwam het optreden tot een einde.

Bouwplannen

Na zaterdag is het een stuk stiller in het stadion. Stadion Feijenoord stopt met concerten vanwege veranderende geluidsnormen bij concerten en bouwplannen rond het stadion.

Vanavond en morgenavond zijn de allerlaatste concerten. "Dat voelt echt bijzonder. Wij sluiten het muzikale hoofdstuk van De Kuip af. Daarna is het weer puur een voetbaltempel", aldus bassist Van Wageningen.

Reizigers 'weer de sjaak', eist NS-personeel te veel loon?

3 weeks 1 day ago

"Ik heb afgelopen vrijdag al 2 uur in de file gestaan omdat m'n vrouw naar Schiphol moest en ben nu as vrijdag weer de sjaak. NS, kappen nou." Het is een van de reacties van mensen die afhankelijk zijn van de trein. En alle stakingen uit de afgelopen week nu wel genoeg vinden.

Vandaag rijden er namelijk opnieuw op veel plekken in het land geen treinen. In Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Flevoland, Zeeland, Noord-Brabant, Limburg en een deel van Gelderland rijden geen intercity's en sprinters van NS. Het is de derde stakingsdag in acht dagen tijd.

Sommige reizigers vragen zich af of NS-medewerkers niet al genoeg verdienen. In 2022 werd na acties al een loonstijging van 9,25 procent afgesproken. Zijn de nieuwe eisen van de vakbonden dus nog wel redelijk?

Vooropgesteld, het salaris van een machinist of conducteur is niet laag in vergelijking met wat de rest van Nederland verdient. Maar dan moet je wel al een behoorlijk aantal jaren in dienst zijn. "Sommigen werken zelfs voor slechts 16 euro per uur als ze net beginnen. Dat is echt geen vetpot", benadrukt een woordvoerder van vakbond FNV.

De bond stelt dat bij NS een grote groep medewerkers uit jonge conducteurs bestaat. Een starter verdient tussen de 2532 en 2960 euro bruto per maand. Dat kan oplopen naar ruim 3800 euro. Dat is nodig, vindt FNV: "Het is fysiek zwaar en ze hebben te maken met veel geweld."

Daar komt een toeslag bovenop van doorgaans een paar honderd euro per maand voor onregelmatig werken plus een eindejaarsuitkering van 3 procent.

Hoger op de ladder

Naarmate je stijgt op de salarisladder, komt je NS-loon in de richting of voorbij het bruto modaal jaarinkomen van 46.500 euro.

Volgens NS werken de meeste personeelsleden doorgaans lang bij het bedrijf en zit 30 tot 40 procent in de bovenste salaristrede. NS was de afgelopen jaren naarstig op zoek naar nieuwe conducteurs en machinisten. Twee jaar geleden moest zelfs kantoorpersoneel bijspringen op de trein.

Een blik op de afgelopen acht jaar leert dat daarin het salaris voor sommige NS-medewerkers met 28 procent is gestegen en dat voor andere met 34 procent. Dat is niet uitzonderlijk, want de gemiddelde loonstijging in Nederland was 33 procent.

In die acht jaar stegen de prijzen met ruim 29 procent. Dus NS-medewerkers hielden in hun portemonnee nauwelijks meer over.

Meer koopkracht

En dat is ook het voornaamste punt van de vakbonden. De koopkracht moet de komende jaren omhoog en daarom eist FNV Spoor nu 7 procent meer loon.

Dat komt voor een startende conducteur neer op een kleine 200 euro per maand. Daar blijft het niet bij, want ook volgend jaar moet er van de bond 7 procent bij. Ook willen ze dat meer NS-medewerkers eerder kunnen stoppen met werken

De NS biedt bijna 6 procent meer loon over drie jaar, oftewel zo'n 2 procent per jaar. Dat zou niet genoeg zijn om de inflatie bij te houden, want die komt dit jaar volgens ramingen uit op 3,2 procent.

Een loonstijging van 2 procent is ook aanmerkelijk lager dan de bijna 4 procent die dit jaar gemiddeld in cao's wordt afgesproken.

Duurder kaartje

Een andere factor: NS staat er financieel niet goed voor. De afgelopen twee jaar leed het bedrijf een verlies van 575 miljoen.

Ieder jaar is het bedrijf 1,7 miljard kwijt aan personeel, dat is in vier jaar tijd flink gestegen, met ruim een derde. Van het bedrag gaat 1,2 miljard puur naar salarissen, het andere deel gaat bijvoorbeeld op aan de inhuur van extern personeel.

De druk om de treinkaartjes te verhogen is hoog. Dit jaar stegen de prijzen met 6 procent en een nieuwe stevige verhoging volgend jaar is niet uitgesloten. Eerdere plannen om de prijs van de treinkaartjes flink te verhogen, mede om de hogere lonen te betalen, werden nog voorkomen omdat het kabinet extra belastinggeld uittrok.

Wekdienst 13/6: Geen NS-treinen in Noord- en Zuid-Nederland door staking • Openluchttheaterfestival Oerol van start

3 weeks 1 day ago

Goedemorgen. NS-treinen rijden niet door staking in Noord- en Zuid-Nederland en op Terschelling gaat het openluchttheaterfestival Oerol van start.

Eerst het weer: Vanochtend komen hier en daar wolken voor, maar geregeld schijnt ook de zon. Vanmiddag is het zonovergoten. Het wordt, bij een matige zuidoostenwind, 28 tot 32 graden. Later vanavond volgen in het zuidwesten en westen enkele regen- en onweersbuien.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Israël heeft afgelopen nacht luchtaanvallen uitgevoerd op Iran. Doelwitten waren onder meer nucleaire installaties en de legertop van het land. De aanvallen moeten voorkomen dat Iran een kernmacht wordt, schrijft het Israëlische leger in een bericht op Telegram.

Onder anderen generaal Hossein Salami, sinds 2019 de opperbevelhebber van de Revolutionaire Garde, is gedood bij de aanvallen. Het militaire elitekorps is zeer invloedrijk in Iran.

Ook meldt het Iraanse staatspersbureau IRNA de dood van twee vooraanstaande kernwetenschappers en een hoge militair: generaal Gholam Ali Rashid.

Bij de aanval van afgelopen nacht zijn volgens Israël tientallen straaljagers ingezet, die "in verschillende delen van Iran" aanvallen hebben uitgevoerd. VN-atoomagentschap IAEA bevestigt dat een cruciaal onderdeel van het atoomprogramma, het ondergrondse atoomcomplex in Natanz, is aangevallen. Het is niet duidelijk hoe groot de schade aan het complex is.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Basisschooldocenten besteden elke week zes tot acht uur aan administratie. Een derde overweegt een andere baan te zoeken. Voor ruim een kwart van hen is administratie daarvoor de belangrijkste reden, zegt de Algemene Rekenkamer.

Fijne dag!

Meeste gemeenten hebben geen hitteplan, terwijl het alleen maar warmer wordt

3 weeks 1 day ago

Veruit de meeste Nederlandse gemeenten hebben geen lokaal hitteplan, terwijl extreme hitte een gevaar vormt voor kwetsbare groepen zoals jonge kinderen en ouderen. Het Rode Kruis telde hoeveel gemeenten zo'n plan hebben en stelde vast dat dat geldt voor slechts 90 van de 342 gemeenten. "Nu er volgens meteorologen een warme en droge zomer voor de deur staat, zijn veel gemeenten slecht voorbereid op de hitte."

Extreme hitte komt vaker voor en wordt intenser als gevolg van klimaatverandering. "Die link met klimaatverandering is heel duidelijk", vertelt hitte-expert Carolina Pereira Marghidan van het KNMI en het klimaatcentrum van het Rode Kruis. "Als de gemiddelde temperatuur een klein beetje stijgt, zie je dat heel erg in de extremen."

"De 30 graden die we vandaag gaan zien, hoe vaak kwam dat vroeger nou voor? Rond 1900 was het gemiddeld één dag per jaar", gaat ze verder. "Nu hebben we zo'n zes dagen per jaar met 30 graden, en in alle klimaatscenario's neemt dat aantal verder toe. Dat loopt van 8 tot 35 dagen per jaar. Moet je je voorstellen dat het een maand zo heet is."

In Nederland wordt hitte vaak onderschat, maar het vormt voor bijvoorbeeld ouderen, chronisch zieken en zwangeren een serieus risico, aldus Marghidan. "Als het buiten heter wordt kan ook je kerntemperatuur omhooggaan en dat kan effecten hebben op je lichaam, op je organen. Bestaande ziektes, zoals hart- en longproblemen, kunnen ook erger worden. Je kunt dus een hartstilstand krijgen die je in andere omstandigheden niet had gehad."

Zeker bij ouderen kan extreme hitte fataal uitpakken, mede doordat hun dorstprikkel en zweetproductie afnemen, wat de kans op een hitteberoerte vergroot. Het Rode Kruis waarschuwt ook dat mensen die buiten werken en dak- en thuislozen extra kwetsbaar zijn. Dat is altijd zo, maar zeker ook op dagen zoals vandaag, met een slechte luchtkwaliteit.

"Lekker warm, denken veel mensen. En vandaag op de eerste tropische dag mag je dat zeker denken", zegt directeur Harm Goossens van het Nederlandse Rode Kruis. "Maar nu hittegolven steeds normaler worden in Nederland, moeten we ons beter voorbereiden. Daar ligt ook een rol voor gemeenten." Werk aan de winkel dus voor de 252 gemeenten zonder hitteplan, vindt hij.

Minder sterfte na hitteplan

Hoewel gemeenten dus nog een slag moeten maken, heeft Nederland sinds 2010 wel een Nationaal Hitteplan. Dat treedt bijna jaarlijks in werking als er periodes van aanhoudende hitte of extreem hoge temperaturen worden verwacht. Het RIVM informeert organisaties en mensen in de zorg dan over de verwachte hitte, zodat zij zich kunnen voorbereiden, waardoor ongemakken en gezondheidsproblemen kunnen worden verminderd.

Dat zo'n nationaal plan een positieve bijdrage levert, bleek vorige week nog uit een evaluatie van het RIVM. Het gezondheidsinstituut stelde vast dat er tussen 2000 en 2009 in totaal nog 7000 mensen waren overleden op hete dagen, en dat dat aantal in de tien jaar daarna was gedaald tot 4300. Het RIVM denkt dat de bewustwordingscampagne bij het Nationaal Hitteplan daar een rol in heeft gespeeld, en dat hittemaatregelen dus helpen.

Lokaal draaiboek

Het Rode Kruis vindt dat er naast dit nationale hitteplan ook een lokale aanpak nodig blijft. Er kan bijvoorbeeld in wijken meer worden gedaan om kwetsbare mensen te beschermen en daarbij is het nuttig als gemeenten een eigen draaiboek hebben.

"De gemeente speelt een belangrijke rol in de bescherming van mensen", zegt Goossens. "Zij weten precies welke wijken extra kwetsbaar zijn of waar veel thuiswonende 75-plussers wonen. Samen met de GGD, welzijnsorganisaties of het Rode Kruis kunnen gemeenten hen extra ondersteunen."

Gemeenten kunnen volgens de directeur bijvoorbeeld op hete dagen adviseren om een sportevenement te vervroegen of af te gelasten. "Of mensen die buiten werken starten eerder, zodat ze niet op het heetste punt van de dag in de zon werken."

Andere oplossingen die worden genoemd zijn schijven waarmee ouderen kunnen bijhouden hoeveel ze hebben gedronken of waarschuwingsberichten over hitte die naar telefoons worden verstuurd.

Weer staking bij NS: geen treinen in grote delen van het land

3 weeks 1 day ago

Voor de derde dag in acht dagen tijd zijn veel stations uitgestorven. Door een staking van het NS-personeel rijden er geen treinen in grote delen van het noorden en zuiden van het land.

Ook in de rest van Nederland zijn de gevolgen van de treinstaking merkbaar. Zo is vanaf op veel stations maar beperkt treinverkeer. Regionale vervoerders rijden wel, net als internationale treinen.

Uitzondering is de EuroCity: de trein van en naar Brussel is alleen toegankelijk voor reizigers met een internationaal ticket en kan daarnaast ook nog eens uitvallen, waarschuwt de NS. De NS adviseert reizigers in het hele land om de NS-app voor vertrek te checken.

De staking heeft potentieel grote gevolgen voor festivalbezoekers van Best Kept Secret in Hilvarenbeek, op het terrein van de Beekse Bergen. De camping opent om 10.00 uur, maar het nabijgelegen station van Tilburg is onbereikbaar per trein.

Het festival zet daarom pendelbussen in vanaf Tilburg, Oss, Breda en Zaltbommel. Verder roept het festival mensen op om te carpoolen met andere bezoekers.

Ook bezoekers van het Oerolfestival op Terschelling kunnen met bussen van Utrecht Centraal en Amsterdam Sloterdijk naar Harlingen worden gebracht. Hiervoor moet wel een apart kaartje kopen.

Rijkswaterstaat verwacht voor deze ochtend geen drukke spits. "Vrijdagochtend is er eigenlijk nooit sprake van een spits", valt er te lezen bij Rijkswaterstaat Verkeersinformatie. "Je kunt overal goed doorrijden, al kan het wel iets drukker worden door de staking van NS-personeel in het zuiden en het noorden van het land."

Vanavond kan dat echter omslaan. Dan wordt er een zware spits verwacht, mede doordat het weer omslaat. In het zuidwesten worden stevige onweersbuien verwacht. "Check voor vertrek onze website en houd de actuele weerberichten in de gaten", zegt Rijkswaterstaat.

Trump mag Nationale Garde voorlopig blijven inzetten in Los Angeles

3 weeks 1 day ago

De Amerikaanse regering mag voorlopig de Nationale Garde blijven inzetten tegen demonstranten in Los Angeles. Dat heeft een federaal hof van beroep bepaald, in afwachting van een uitspraak in hoger beroep in de zaak.

Eerder vannacht (Nederlandse tijd) oordeelde een lagere rechter nog dat de regering onwettig handelde door militairen naar Los Angeles te sturen omdat er geen sprake was van rebellie, zoals president Trump had gezegd.

De zaak was aangespannen door de gouverneur van Californië, de Democraat Gavin Newsom. Die vond dat Trump zijn macht misbruikte.

Opgeschort

Maar de regering ging meteen in beroep, met als eerste gevolg dat de uitspraak van de rechter werd opgeschort. Het hof van beroep zal zich later nog inhoudelijk over de kwestie buigen.

In Los Angeles werd de afgelopen week geprotesteerd tegen de manier waarop immigranten worden opgepakt en afgevoerd. De regering van Trump stuurde de Nationale Garde en 700 mariniers om de orde te herstellen.

Israël voert luchtaanvallen uit op nucleaire installaties en legertop Iran

3 weeks 1 day ago

Israël heeft afgelopen nacht luchtaanvallen uitgevoerd op Iran. Doelwitten waren onder meer nucleaire installaties en de legertop van het land. De aanvallen moeten voorkomen dat Iran een kernmacht wordt, schrijft het Israëlische leger in een bericht op Telegram.

Onder anderen generaal Hossein Salami, sinds 2019 de opperbevelhebber van de Revolutionaire Garde, is gedood bij de aanvallen. Het militaire elitekorps is zeer invloedrijk in Iran. Stafchef Mohammad Bagheri is ook omgekomen, net als een hoge generaal en twee vooraanstaande kernwetenschappers.

Bij de aanval van afgelopen nacht zijn volgens Israël tientallen straaljagers ingezet, die "in verschillende delen van Iran" aanvallen hebben uitgevoerd. VN-atoomagentschap IAEA bevestigt dat een cruciaal onderdeel van het atoomprogramma, het ondergrondse atoomcomplex in Natanz, is aangevallen. Het is niet duidelijk hoe groot de schade aan het complex is.

Dit zijn de eerste beelden:

De hoogste leider van Iran, ayatollah Khamenei, heeft via een geschreven bericht gericht aan zijn land gereageerd op de Israëlische aanval. Hij schrijft onder meer dat het Israëlische "regime" kan rekenen op een "zware straf", aldus IRNA.

Verder bevestigt Khamenei de dood van de hoge militairen en wetenschappers, maar de 86-jarige ayatollah onderstreept dat hun opvolgers "onmiddellijk hun taken" zullen overnemen. Volgens Khamenei heeft Israël zichzelf "met deze misdaad" een "bitter en pijnlijk lot" bezorgd.

Israël meldt dat Iran inmiddels een tegenaanval heeft ingezet. Volgens het Israëlische leger heeft het land de afgelopen uren meer dan 100 drones afgevuurd. De Israëlische luchtverdediging is geactiveerd om te voorkomen dat ze hun doelen bereiken.

De Israëlische premier Netanyahu sprak in een speech van een "bepalend moment" in de geschiedenis van Israël. Volgens hem zullen de aanvallen meerdere dagen duren en was de "openingsaanval" een succes. Het Israëlische luchtruim is voorlopig gesloten en het leger zegt voorbereid te zijn op een eventuele tegenaanval vanuit Iran.

De VS is niet betrokken bij de luchtaanvallen, liet de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio weten via een persverklaring. Israël zou hem hebben gezegd dat de actie noodzakelijk is voor de verdediging van het land.

Oplopende spanning

De spanning rond het Iraanse atoomprogramma is in de afgelopen maanden flink opgelopen. De Amerikaanse president Trump poogt al langer tevergeefs met Iran een deal te sluiten over het programma.

Ondertussen nadert Iran het punt dat het in theorie voldoende verrijkt uranium heeft voor de ontwikkeling van atoombommen. Voor Israël is het onbespreekbaar dat de aartsvijand een kernmacht wordt, waardoor er al langer signalen waren dat het land een aanval aan het plannen was.

Gisteren tikte het VN-atoomagentschap IAEA Iran nog op de vingers over het aan de laars lappen van de IAEA-regels. Iran reageerde woedend op die berisping en kondigde direct de opening van een nieuwe atoominstallatie aan.

Zilveren Nipkowschijf voor VPRO-serie over jeugdzorg

3 weeks 1 day ago

De serie Een Valse Start - 100 dagen in de jeugd- en gezinszorg is bekroond met de Zilveren Nipkowschijf. De maker van de VPRO-serie, Nicolaas Veul, kreeg de prestigieuze Nederlandse televisieprijs uit handen van juryvoorzitter Renate van der Bas.

Voor de serie liep de 41-jarige Veul honderd dagen stage in de jeugdzorg en onderzocht hij zijn eigen jeugd. Als kind worstelde hij met zijn 'machovader', die er moeite mee had dat zijn zoon homoseksueel was. Volgens de jury maakt het programma duidelijk hoe belangrijk het is "voor ons kijkers, burgers, om te laten zien, horen en vooral voelen wat er soms met onze jongste burgers gebeurt".

Ook laat het programma zien "hoe immens de verantwoordelijkheden zijn van de mensen die deze taak uitvoeren. En hoe belangrijk, nee, onmisbaar ze zijn voor hun pupillen", aldus de jury.

Reissmicrofoon voor 'gedreven vakman' Liebrand

Bij de uitreiking in Amsterdam werd ook bekendgemaakt dat de Zilveren Reissmicrofoon naar dj Ben Liebrand ging voor zijn Grandmix 1994, die op 31 december vorig jaar op Radio Veronica werd uitgezonden. Liebrand is bezig de edities in te halen die hij niet kon maken toen hij in 1992 met zijn beroemde eindejaarsmix moest stoppen. Daarbij gebruikt hij wel de nieuwste productietechnieken.

Zijn inhaaldrang toont volgens de jury het "gedreven vakmanschap" van Liebrand, die in 1983 zijn eerste Grandmix maakte. En in de mix met muziek uit 1994 weet hij "opnieuw de balans te vinden tussen zijn technisch perfectionisme, een representatieve muziekkeuze én alle elementen die nodig zijn om zo'n muzikale tijdreis via de radio tot een succes te maken".

Liebrand kreeg de radioprijs uit handen van Vincent Bijlo.

Sinds 1961

Eerder werd al bekend dat het absurdistische televisieprogramma Jiskefet werd bekroond met de Ere Zilveren Nipkowschijf. Jiskefet-lid Michiel Romeyn nam de prijs in ontvangst. Het NOS-programma RadiOlympia, dat elke twee jaar op NPO Radio 1 wordt uitgezonden tijdens de Olympische Spelen en de Winterspelen, verdiende de Ere Zilveren Reissmicrofoon.

De Zilveren Nipkowschijf wordt sinds 1961 toegekend aan het beste tv-programma, door een jury van schrijvende tv-recensenten en mediajournalisten. De Zilveren Reissmicrofoon voor het beste radioprogramma of podcast werd voor het eerst uitgereikt in 1966. Sinds 1975 verzorgt de Stichting Nipkow de jurering en uitreiking.

Voor jaar kreeg de serie De Joodse Raad de Zilveren Nipkowschijf en won radiozender de Concertzender de Zilveren Reissmicrofoon.

Democratische senator Padilla hardhandig verwijderd bij persconferentie minister

3 weeks 1 day ago

De Democratische senator Alex Padilla is in Los Angeles hardhandig verwijderd van een persconferentie van minister Kristi Noem van Binnenlandse Veiligheid. Hij werd met handboeien afgevoerd toen hij een kritische vraag wilde stellen over het oppakken en afvoeren van immigranten.

De spanning tussen het Democratische bestuur van Los Angeles en de staat Californië en de regering van president Trump is hoog opgelopen doordat Trump militairen heeft gestuurd in reactie op de protesten tegen het optreden van de immigratiedienst.

Socialisten

Op haar persconferentie zei Noem dat de regering doorgaat met militair ingrijpen tegen de volgens haar zeer gewelddadige relschoppers. Ook "zijn we hier om deze stad te bevrijden van de socialisten en van het belastende bestuur dat deze gouverneur en deze burgemeester opleggen", zei ze.

Op dat moment wilde Padilla haar onderbreken, maar hij werd door beveiligers vastgepakt, in de boeien geslagen en weggevoerd.

Buiten zei Padilla tegen journalisten dat hij om informatie wilde vragen "over het toenemend extreme optreden van de immigratiedienst". Als de regering-Trump zo al met een senator omgaat, vervolgde hij, "kun je je alleen maar proberen voor te stellen wat ze doen met landarbeiders, koks en dagloners" - mensen die vaak zonder verblijfspapieren in de VS zijn.

Het ministerie van Binnenlandse Veiligheid heeft een heel andere versie van het incident. Volgens een verklaring "koos Padilla voor respectloos politiek theater en verstoorde hij een persconferentie". De bewakers zouden hem meermalen hebben gevraagd weg te gaan, maar dat weigerde hij.

'Geweldig gesprek'

Noem zei later dat ze een "geweldig gesprek" met Padilla had gehad, maar ze noemde zijn gedrag ook ongepast.

Padilla, geboren en getogen in Los Angeles, is een zoon van Mexicaanse emigranten. Hij zit namens Californië in de Senaat, als opvolger van Kamala Harris, die vorig jaar de presidentsverkiezingen verloor van Trump.

De Democratische collega's van Padilla in de Senaat reageerden geschokt op het voorval in Los Angeles. De beelden van het verwijderen van Padilla werden direct door senatoren onderling gedeeld op de Senaatsvloer, ondanks de strenge regels voor telefoongebruik.

Cory Booker, senator uit New Jersey, zei dat hij het vooral moeilijk vond om te zien dat een lid van de Senaat moest knielen voor de autoriteiten. "Dit is een test. We staan op een kruispunt", zei hij.

Chuck Schumer, de leider van de Democraten in de Senaat, zei dat zijn maag omdraaide bij het zien van de beelden. Hij eiste onmiddellijke antwoorden op "wat er in hemelsnaam aan de hand is". Andere senatoren riepen hun Republikeinse collega's op zich uit te spreken.

De Republikeinse leider in de Senaat John Thune zei dat hij met Padilla had gesproken en dat hij eerst "alle relevante informatie" wil verzamelen.

Vliegtuigcrash India: 241 doden, één overlevende en oorzaak nog onduidelijk

3 weeks 1 day ago

Bij het grootste vliegtuigongeluk van de afgelopen jaren zijn in de Indiase miljoenenstad Ahmedabad zeker 241 doden gevallen. Eén inzittende van het vliegtuig, een Boeing Dreamliner, heeft de ramp overleefd.

Een half etmaal na de ramp is het totale dodental nog onduidelijk, omdat niet bekend is hoeveel mensen op de grond zijn omgekomen. Het vliegtuig kwam neer in bewoond gebied en de staart raakte de kantine van een hostel voor geneeskundestudenten. Daar zijn in elk geval doden gevallen, maar hoeveel is nog niet bekend.

De Indiase politie zei in de loop van de dag dat er "ongeveer 294 doden" waren, maar rectificeerde dat later en spreekt nu van "meer dan 240". Er zouden lichamen dubbel zijn geteld.

Het vliegtuig had 242 mensen aan boord, onder wie 169 Indiërs en 53 Britten. Het steeg juist op voor een vlucht naar Londen toen het een noodsignaal uitzond, waarna het neerkwam en in een vuurbal uiteenviel.

Aanvankelijk werd gemeld dat alle inzittenden waren omgekomen, maar later bleek toch dat één man het had overleefd, de 40-jarige Viswashkumar Ramesh, een Brit van Indiase afkomst. Hij was na een familiebezoek met zijn oudere broer op weg terug naar Londen.

Tegen zijn broer in Leicester zei hij dat hij geen idee had hoe hij uit het vliegtuig was gekomen, maar hij zat vlak achter een nooduitgang, op stoel 11A. Op beelden van kort na de ramp is te zien dat hij met bloedvlekken op zijn kleren wegloopt. Hij ligt nu met verwondingen in het ziekenhuis.

"Het gebeurde allemaal zo snel", zei hij tegen de Indiase krant Hindustan Times. "Na het opstijgen was er een hard geluid. Toen ik bijkwam, lagen er overal lichamen om mee heen. Ik stond op en begon te rennen, tussen de brokstukken van het vliegtuig. Iemand pakte me beet en zette me in een ambulance."

Na 15 seconden begon de Boeing te dalen

Het verongelukte vliegtuig was een Boeing 787-8 Dreamliner van India Air. Dit model geldt als een van de modernste passagiersvliegtuigen.

Het toestel wordt sinds 2011 verkocht en er was nog nooit een groot ongeluk mee gebeurd. Inmiddels hebben meer dan duizend toestellen samen meer dan een miljard passagiers vervoerd.

De oorzaak van de ramp is nog onduidelijk. Het vliegtuig kwam om 13.38 uur lokale tijd (09.08 uur in Nederland) van de grond en zond een noodsignaal uit, maar reageerde daarna niet op oproepen van de verkeersleiding. Het kwam niet hoger dan zo'n 200 meter en verongelukte binnen een minuut.

Op beelden is te zien dat het toestel omhoog komt, maar al na 15 seconden begint te dalen, waarna een grote explosie volgt als het de grond raakt:

Experts zeggen bij de BBC dat het erop lijkt dat de vleugelkleppen niet zijn uitgeklapt. De wing flaps zitten aan de achterkant van de vleugels en zorgen er bij het opstijgen voor dat de opwaartse druk toeneemt en er minder snelheid nodig is om omhoog te komen.

Nog niet aan gedacht

De Nederlandse luchtvaartdeskundige Joris Melkert legt uit dat een vliegtuig zonder de flaps veel meer moeite heeft om op te stijgen, maar hij vindt het niet aannemelijk is dat de kleppen niet waren uitgeschoven.

"Als de kleppen niet in de juiste stand staan, signaleert de boordcomputer dat het niet in orde is, en begint de hele boel te rinkelen", aldus Melkert. "Het zou kunnen dat er wat kapot was aan dat systeem, maar in het begin lijkt de start heel normaal te gaan, dus het ziet ernaar uit dat de flaps wél uitgeschoven waren."

Dat het aan de flaps ligt, is volgens hem ook weer niet onmogelijk. "Het onderzoek zal waarschijnlijk iets opleveren waar we nog niet aan gedacht hadden."

Hoe dan ook is het een nieuwe tegenvaller voor de Amerikaanse vliegtuigbouwer Boeing die nog altijd bezig was het vertrouwen te herwinnen, zes jaar nadat twee toestellen van het destijds gloednieuwe type Boeing 737 Max 8 verongelukten.

Eén toestel verongelukte in 2018 met 189 mensen aan boord in de Javazee, kort na vertrek uit de Indonesische hoofdstad Jakarta. Vijf maanden later, in 2019, verongelukte een Max 8 met 157 inzittenden na vertrek uit de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba.

Kabinet wijst 24 locaties aan waar bouw van woonwijken sneller moet

3 weeks 1 day ago

Demissionair minister Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft 24 locaties in Nederland aangewezen waar de komende tijd sneller moet worden gebouwd. Het gaat vooral om plekken in Noord- en Zuid-Holland, Brabant en Flevoland. Minister Keijzer heeft een overzicht van die 24 zogenoemde "doorbraaklocaties" naar de Tweede Kamer gestuurd.

Het bouwen van nieuwe woonwijken verloopt in Nederland vaak moeizaam om allerlei redenen. Bouwers en projectontwikkelaars vinden dat de aanvraag van gemeentelijke vergunningen veel te lang duurt. Uit vrees voor te veel geldverlies trekken projectontwikkelaars zich soms terug uit geplande projecten. En verder speelt ook nog dat bewoners in de buurt een project lange tijd kunnen vertragen door juridisch bezwaar te maken tegen gevreesde overlast of het verdwijnen van een groengebied.

Topprioriteit

Het vorige kabinet beloofde al vóór 2030 jaarlijks 100.000 nieuwe woningen op te leveren, maar ook de huidige BBB-minister Keijzer ziet dat als een zware opdracht. De woningnood is groot en daarom ook topprioriteit van dit demissionaire kabinet-Schoof.

In december spraken projectontwikkelaars, gemeenten, het Rijk en woningcorporaties op de Woontop af om nauwer samen te werken om de bouw van woningen te versnellen. Regels zouden worden vereenvoudigd en vergunningen sneller worden afgehandeld. Dit zou de tijd tussen vergunningsaanvraag en oplevering moeten verkorten van tien naar zeven jaar.

Bij deze 24 locaties denkt Keijzer dat het "kansrijk" is om er vaart achter te zetten. Het is niet duidelijk of de stikstofcrisis nog voor extra problemen zal zorgen. Vanwege teveel stikstofuitstoot mogen er geen noodzakelijke natuurvergunningen worden afgegeven en daardoor zijn al bouwprojecten stil komen te liggen.

"Nederland mag niet op slot", waarschuwde premier Schoof in januari bij de oprichting van een speciale ministeriële werkgroep stikstof. Het is nog niet duidelijk in hoeverre het huidige demissionaire kabinet met ingrijpende stikstofmaatregelen kan komen. Dat wordt later deze maand duidelijk.

Vrachtwagendrama kwam volgens advocaat niet door een epileptische aanval

3 weeks 1 day ago

Het dodelijke ongeluk in Nieuw-Beijerland is mogelijk het gevolg van een stuurfout en niet van een epileptische aanval. Dat stelt de advocaat van de vrachtwagenchauffeur die in 2022 van een dijk reed en zes mensen en een ongeboren kind doodde. Op de vierde dag van de rechtszaak kwam de verdediging van de verdachte aan het woord.

Het Openbaar Ministerie zei gisteren dat de 48-jarige Juan S. vlak voor het ongeval een epileptische aanval moet hebben gehad. Volgens de officier van justitie was hij daarin verwijtbaar omdat hij zijn medicijnen niet goed gebruikte. Daarom werd er gisteren 4,5 jaar celstraf tegen de Spaanse vrachtwagenchauffeur geëist. Ook eiste het OM dat hij zeven jaar geen voertuig mag besturen.

S. heeft volgens zijn advocaat altijd gezegd niet meer te weten wat er is gebeurd. Dat hij vaker een epileptische aanval had gehad, wil niet zeggen dat dat op die bewuste dag ook zo was, zei zijn advocaat.

"Hij werd ervoor behandeld en gebruikte medicijnen volgens voorschrift. En hij had al jaren geen aanval meer gehad", aldus zijn advocaat. Ook zei ze dat uit onderzoek is gebleken dat S. drie seconden nadat de vrachtwagen van de dijk was gerold, heeft geremd. Eerder kon niet, door het gewicht van de vrachtwagen en de zachte ondergrond. Zo snel remmen na een epileptische aanval was volgens de advocaat niet aannemelijk.

Medicijngebruik

Gisteren zei de officier van justitie dat S. het "niet zo nauw nam" met zijn medicijngebruik, terwijl hij wist dat dit "een nieuwe aanval tot gevolg kon hebben". De advocaat van S. wees vandaag op het toxicologisch onderzoek. Daaruit bleek dat S. drie soorten anti-epileptica gebruikte, waarvan er twee in de juiste dosering in zijn bloed werden aangetroffen. Bij het derde middel was de concentratie iets lager.

Zelfs als Juan S. van dat ene middel te weinig had ingenomen, wil dat niet automatisch zeggen dat er een hogere kans was op een epileptische aanval, zei de advocaat.

Kleine hoeveelheid cocaïne

De verdediging benadrukte dat S. over een geldig rijbewijs beschikte en dus de weg op mocht. Volgens zijn advocaat was hij medisch gekeurd en is er geen bewijs dat hij daarover informatie verzweeg.

Ook kwam het cocaïnegebruik van S., dat kort na het ongeluk werd vastgesteld, ter sprake. Zelf verklaarde S. dat hij ongeveer een week voor het drama een kleine hoeveelheid cocaïne had gebruikt. De aangetroffen hoeveelheid in zijn bloed was veel lager dan de grens waarbij rijden verboden is, aldus zijn advocaat.

Bovendien zou niet vaststaan dat het gebruik een epileptische aanval veroorzaakte. Volgens de advocaat is er geen wetenschappelijk bewijs "voor een causaal verband tussen cocaïne en epileptische aanvallen. Er is hooguit een correlatie."

Zelf aan het woord

De advocaat van S. schetste van haar cliënt een beeld van iemand die na het drama worstelt met schuldgevoelens, depressies en machteloosheid. S. heeft volgens de raadsvrouw veel spijt en gaat zwaar gebukt onder wat er is gebeurd, zei ze.

Aan het einde van de zitting kreeg S. zelf het woord. Geëmotioneerd sprak hij de nabestaanden toe en betuigde hij zijn medeleven. "Ik weet dat geen enkel woord van mij het verlies kan verzachten", citeert regionale omroep Rijnmond de man.

S. zei niet te weten hoe het zo mis kon gaan. "Ik heb altijd geprobeerd mijn werk goed te doen. Ik reed nooit te hard en hield me altijd aan de rusttijden. Maar het mag niet meer gebeuren en daarom zal ik nooit meer een vrachtwagen besturen."

De rechtbank doet op 10 juli uitspraak.

Jurylid in zaak-Weinstein voelt zich onder druk gezet en stopt, proces moet deels over

3 weeks 2 days ago

De behandeling van een van de aanklachten in een zaak tegen de voormalige Hollywoodproducent Harvey Weinstein is nietig verklaard omdat een jurylid zich heeft teruggetrokken. Het proces moet daarom deels opnieuw.

De aanklacht draait om de beschuldiging van haarstylist actrice Jessica Mann in 2013. Zij zegt dat de nu 73-jarige Weinstein haar heeft verkracht in een hotelkamer.

Het jurylid dat nu niet meer wil verdergaan, zegt dat andere juryleden hem hebben bedreigd. Volgens hem werd hij onder druk gezet om zijn oordeel te veranderen. Het is niet bekend wat zijn oordeel was.

Andere juryleden spreken zijn verhaal tegen. Een van hen ontkent dat de man werd bedreigd. Een ander zegt dat de gesprekken verhit raakten, maar dat ze altijd respectvol verliepen. Afgelopen vrijdag waren er al berichten over spanningen binnen de jury.

Aanranding

In de huidige zaak stond Weinstein terecht voor drie aanklachten; twee gevallen van aanranding en een van verkrachting. Gisteren oordeelde de jury dat de voormalige filmproducent schuldig was aan aanranding van productie-assistent Miriam Haley in 2006 toen ze 16 jaar was.

Bij de andere aanklacht, die van Kaja Sokola, oordeelde de jury dat Weinstein niet schuldig was. Sokola beschuldigde Weinstein ervan haar in 2002 te hebben aangerand.

Geen eerlijk proces

Naar aanleiding van Manns aanklacht werd Weinstein in 2020 al tot 23 jaar cel veroordeeld. Dat oordeel werd vorig jaar teruggedraaid omdat de rechters vonden dat de filmproducent geen eerlijk proces had gehad. Aanklagers zijn daarom opnieuw begonnen aan de zaak.

Weinstein is in een andere zaak uit 2023 al veroordeeld tot 16 jaar gevangenisstraf. Hij werd toen schuldig bevonden aan verkrachting van een actrice die anoniem wilde blijven.

Op 2 juli moet Weinstein weer voor de rechter verschijnen. Hij kan een gevangenisstraf van 25 jaar opgelegd krijgen als hij schuldig wordt bevonden.

Jetten wil weer lijsttrekker van D66 worden

3 weeks 2 days ago

D66-leider Rob Jetten wil lijsttrekker worden bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen. Dit maakte hij bekend op X.

De 38-jarige Jetten werd in 2023 partijleider van D66, na het vertrek van Sigrid Kaag. Hij was destijds minister van Klimaat en Energie in het demissionaire kabinet-Rutte IV.

Jetten kwam in 2017 in de Tweede Kamer en werd al snel genoemd als mogelijke opvolger van de toenmalige partijleider Alexander Pechtold. In 2018 werd hij na Pechtolds vertrek aangewezen als fractievoorzitter. Partijleider werd hij vervolgens niet. Na de verkiezingen kreeg hij een ministerspost.

Doorbreken

D66 haalde bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen negen zetels en zit nu in de oppositie. Op X zegt Jetten dat hij met "veel plezier" kandidaat is voor de Kamerverkiezingen eind oktober. "Laten we de stilstand doorbreken en met elkaar bouwen aan vooruitgang", schrijft hij. "Want ik voel: het kan wél."

Uiteindelijk kiezen de leden digitaal de lijsttrekker, die op 28 juni bekend wordt gemaakt. Het is nog niet duidelijk of zich tegenkandidaten hebben gemeld.

School raakt examens kwijt, 25 havisten Harderwijk nog niet geslaagd

3 weeks 2 days ago

Slecht nieuws voor 25 havo-leerlingen van het RSG Slingerbos in Harderwijk: ze zijn voorlopig nog niet geslaagd omdat hun eindexamens Engels zijn kwijtgeraakt. De school had de nagekeken examens per post opgestuurd naar een andere school voor de tweede correctie. Daar is de envelop wel aangekomen, maar vervolgens verdwenen, zegt Femke Meijer van RSG Slingerbos tegen Omroep Gelderland.

De school maakt op aanraden van de onderwijsinspectie niet bekend op welke school de examens zijn verdwenen. Volgens Meijer is er alles aan gedaan om de examens terug te vinden. "Camerabeelden zijn bekeken. Alle kasten, papierbakken, laadjes en mappen zijn doorzocht, maar er is niks gevonden. Het is gewoon weg."

De middelbare school heeft de leerlingen gistermiddag ingelicht. Kort daarvoor waren hun ouders of verzorgers al op de hoogte gesteld. In de avond vond een informatiebijeenkomst plaats op school. Volgens Meijer werd daar wisselend op het nieuws gereageerd.

"Er werd een paar keer gescholden en er waren verdrietige reacties. Toch waren er ook leerlingen die zeiden: 'Het is niet anders'. Maar het is wel heel zuur voor de leerlingen die Engels moeilijk vinden, of voor wie dit jaar al voor de tweede keer examen deed. We vinden het ongelooflijk jammer voor onze leerlingen."

Geen kopieën gemaakt

De onderwijsinspectie adviseert scholen om altijd kopieën te maken van antwoordvellen zodat bij het zoekraken van het origineel er een reserve-exemplaar is. RSG Slingerbos heeft dat advies niet gevolgd, omdat het maken van kopieën niet is opgenomen in het eigen toetsingsprotocol.

"Als wij in het toetsingsprotocol hadden opgenomen dat er kopieën van de antwoorden mochten worden gemaakt, hadden we dat ook gedaan", zegt Meijer.

Was dat wel het geval geweest, dan had de school gebruik kunnen maken van het advies van de inspectie om in uitzonderlijke gevallen de beoordeling van de eerste corrector te gebruiken.

De school overweegt het protocol aan te passen. De leerlingen doen op 23 juni, tijdens het tweede tijdvak, opnieuw examen. Dat telt niet als een herkansing.

Vier hulpverleners dood bij protesten in Bolivia, onrust onder reizigers

3 weeks 2 days ago

In Bolivia zijn zeker vier hulpverleners om het leven gekomen bij botsingen tussen demonstranten en de politie. Het gaat om drie agenten en een brandweerman, liet de politie via sociale media weten. Nederlanders die in het land zijn of daar binnenkort naartoe willen reizen, maken zich zorgen over de situatie.

In het Zuid-Amerikaanse land zijn de protesten tegen de regering de laatste dagen flink opgelaaid. Aanhangers van de voormalige president Morales werpen op hoofdwegen blokkades op die het vervoer in het land ontregelen. Bij pogingen de wegversperringen op te heffen, ontstaan confrontaties tussen demonstranten en de politie.

De aanhangers van Morales zijn boos dat de socialistische oud-president, die van 2006 tot 2019 aan de macht was, zich niet mocht aanmelden als kandidaat voor de presidentsverkiezingen in augustus. Morales, die onlangs brak met zijn vroegere partij, heeft momenteel geen geregistreerde partij.

Twee termijnen

Daarnaast heeft het constitutionele hof in Bolivia eind vorige maand geoordeeld dat presidenten zich na twee termijnen niet opnieuw kandidaat mogen stellen. Morales zelf heeft er al drie termijnen op zitten, wat de rechter destijds toestond vanwege een grondwetsherziening.

De oud-president stelde dat zijn mensenrechten worden geschonden als hij zich niet opnieuw verkiesbaar mag stellen. In reactie op de recente uitspraak schreef hij op X dat "alleen het volk" hem kon vragen zijn kandidatuur op te geven. Sindsdien is het opnieuw onrustig in het land in het Andesgebergte.

De aanhangers van Morales botsen vaker met de autoriteiten. President van Bolivia is nu Luis Arce, die lid is van de partij waar Morales zich van heeft afgescheiden. Dat zorgt voor spanningen tussen beide kampen. Zo gingen aanhangers van Morales eind vorig jaar de straat op uit protest tegen zijn uitsluiting, werden militaire posten ingenomen en wegblokkades opgeworpen.

Arrestatiebevel

In het land leeft ook veel onvrede vanwege de slechtlopende economie, iets wat tegenstanders de zittende president Arce verwijten. De eigen valuta, de boliviano, is niets meer waard en er is een groot tekort aan brandstoffen.

Sinds begin dit jaar een een arrestatiebevel tegen Morales werd uitgevaardigd, houdt de 65-jarige oud-president zich schuil op een plek waar aanhangers hem beschermen. Morales wordt ervan beschuldigd in 2016 een kind te hebben verwekt bij een tienermeisje. De Boliviaanse wet merkt dat aan als verkrachting. Zijn aanhangers spreken van een politiek gemotiveerde aanklacht.

Onrust onder reizigers

NOS-redacteur Marvin Hop is in de Boliviaanse hoofdstad Sucre. Hij ziet veel protesten. Via een WhatsAppgroep heeft hij contact met enkele honderden Nederlanders die op dit moment in het land zijn of daar binnenkort naartoe willen gaan.

"Je merkt dat er best wat onrust is onder reizigers", zegt Hop. "Ze vragen zich af of ze op hun plaats van bestemming kunnen komen of nog wel moeten afreizen naar Bolivia."

Gisteren probeerde hij vanuit de stad Potosí naar de hoofdstad te reizen, een afstand van zo'n 150 kilometer. Doordat veel hoofdwegen zijn geblokkeerd, ging de rit via veel landweggetjes. Over de rit van doorgaans zo'n 3,5 uur deden ze nu bijna twee keer zo lang.

Niet alleen op de hoofdwegen geven de blokkades overlast. In steden raken schappen leeg omdat vrachtwagens winkels niet meer kunnen bevoorraadden.

"We wilden gisteren op een terras een colaatje bestellen, maar dat kon niet omdat de horeca niet meer wordt bevoorraad", zegt Hop.

Beoogd president van Suriname: 'Oliebanen niet alleen naar buitenlands personeel'

3 weeks 2 days ago

Suriname staat voor grote uitdagingen de komende jaren. Het land heeft enorme schulden, kent veel armoede en er is weinig vertrouwen in de politiek. Het is aan de nieuwe beoogde president Jennifer Simons (71) van de partij Nationale Democratische Partij (NDP) om daar haar schouders onder te zetten. In een gesprek met de NOS vraagt ze Surinamers daarbij wel om geduld.

Simons, die de eerste vrouwelijke president van Suriname lijkt te worden, komt uit een gezin met vier kinderen. Haar moeder was sociaal werkster. Haar vader zat in het leger en was hoofd van de technische dienst bij de TRIS, het Nederlandse koloniale leger in Suriname. Ze groeide op met een groot sociaal gevoel en vertelt dat de belangstelling voor politiek haar met de paplepel is ingegoten.

De beoogde president omschrijft zichzelf als een sociaaldemocraat. Ze studeerde geneeskunde aan de Anton de Kom Universiteit in Paramaribo en werkte jarenlang als arts. Daarnaast is ze vanaf 1996 actief in de politiek; eerst als parlementslid voor de NDP, daarna als parlementsvoorzitter van de Nationale Assemblée.

Braindrain

Na de verkiezingen van vorige maand hebben zes politieke partijen aangegeven een nieuwe regering te willen vormen, die voor grote uitdagingen zal staan. De Surinaamse economie zit in grote problemen en en de afgelopen jaren was er een grote braindrain: veel zorgmedewerkers en onderwijzers vertrokken naar het buitenland.

Verder ging de bevolking de afgelopen jaren gebukt onder een zwaar programma van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). President Santokhi ging in zee met het IMF, onder meer vanwege een miljardenschuld waar zijn voorganger Bouterse Suriname mee had opgescheept.

"Het zal een aantal stappen vergen om uit de problemen te komen, maar ik wil de bevolking niet nog meer laten pinaren (in armoede leven, red.), zegt ze. Simons hoopt dat de Surinaamse bevolking geduld heeft. Ze benadrukt dat mensen wel moeten zien dat de nieuwe regering stappen zet.

Noorwegen als voorbeeld

Over zo'n drie jaar worden de eerste inkomsten verwacht uit grootschalige olievondsten voor de kust van Suriname. Het land kan er jaarlijks miljoenen dollars aan verdienen. De nieuwe regering moet ervoor gaan zorgen dat jonge Surinamers ook in de oliesector kunnen gaan werken, zegt Simons. "En niet dat straks alleen buitenlands personeel de banen in de sector krijgt"

Wel wil ze een zuinig beleid voeren de eerste jaren; Noorwegen is daarbij een groot voorbeeld. Het Noord-Europese land stopt de gas- en oliewinsten in een staatsfonds waarmee bijvoorbeeld de pensioenen worden gefinancierd. "We willen investeren in de noodzakelijke sectoren zoals onderwijs, opleidingen en gezondheidszorg", zegt ze.

Veiligheidskleppen tegen corruptie

Opeenvolgende Surinaamse regeringen maakten zich in het verleden schuldig aan corruptie. Er was sprake van vriendjespolitiek en corruptie binnen de huidige coalitie van president Santokhi, maar ook binnen Simons' eigen partij, de NDP, die van 2010 tot 2020 regeerde. Goed bestuur zal niet van de een op andere dag lukken, zegt ze. "We kunnen niet van een modderpoel in één stap naar een glas drinkwater gaan."

Om de corruptie in het land aan te pakken, wil Simons een aantal 'veiligheidskleppen' inbouwen. Die moeten de instituten versterken en corruptie bestrijden, stelt ze. Zo wil ze dat ambtenaren goed worden betaald om omkoping te voorkomen, wil ze de financiële cijfers van instituten onderzoeken en de overheid digitaliseren.

Ook wil ze zo snel mogelijk een nationale ombudsman instellen en de inkomsten van het land vergroten door belastingen te innen in bijvoorbeeld de goudsector.

Simons erkent dat dingen anders moeten, maar zegt dat dat niet in één keer kan:

In 2012 kwam Simons als parlementsvoorzitter onder vuur te liggen toen ze de controversiële amnestiewet door het parlement loodste waardoor Bouterse niet kon worden vervolgd voor de Decembermoorden. Het kwam haar op veel kritiek te staan. Toch staat ze nog steeds achter die beslissing, die jaren later alsnog ongeldig werd verklaard door het Constitutioneel Hof.

Simons kan en wil zich niet vergelijken met haar voorganger Bouterse. Ze zal leiding geven op haar manier, stelt ze. "Ik ben mezelf. Ik ben geen Bouterse. Maar ik wil me ook niet van hem distantiëren."

"Ik waardeer Bouterse en de Nationale Democratische Partij om wat ze in het verleden hebben gedaan om de samenwerking tussen de verschillende etnische groepen in Suriname vorm te geven", aldus Simons. "Dat is heel belangrijk voor ons land geweest en ons nationaal bewustzijn geweest want we leven in een multi-etnische samenleving."

Simons over de "onuitwisbare plek" van Bouterse in de Surinaamse geschiedenis:

Veroordeelde profvoetballer Quincy Promes aangehouden in Dubai

3 weeks 2 days ago

Profvoetballer Quincy Promes is aangehouden in Dubai, bevestigt zijn advocaat aan de NOS. Volgens De Telegraaf vond de arrestatie plaats in de woning van Promes, kort na middernacht. Nederland had om zijn uitlevering gevraagd.

De voetballer (33) is in Nederland bij verstek veroordeeld tot twee gevangenisstraffen. Hij kreeg begin 2024 zes jaar cel opgelegd voor betrokkenheid bij de smokkel van ruim 1350 kilo cocaïne via de haven van Antwerpen. Daarnaast kreeg hij een celstraf van anderhalf jaar voor het steken van zijn neef op een familiefeest. Het hoger beroep in beide zaken loopt nog.

Eerder deze week zei Promes nog in een interview dat hij bereid was om van Dubai naar Nederland te komen en het hoger beroep van de twee zaken bij te wonen, mits hij zijn vrijheid kon behouden. Hij had daarvoor een verzoek ingediend, maar het gerechtshof in Amsterdam ging daar niet mee akkoord.

Gevorderd stadium

Toen Promes werd veroordeeld, was hij in Rusland. Daar voetbalde hij voor de club Spartak Moskou. Inmiddels woont en speelt hij in Dubai. Daar is hij in afwachting van een eventuele uitlevering aan Nederland.

Het OM laat weten niet inhoudelijk te kunnen reageren op de aanhouding van de voetballer. Recentelijk zei hij het OM dat het uitleveringsverzoek in een "gevorderd stadium zit" en er "zit schot in". Of de aanhouding van Promes daadwerkelijk te maken heeft met het uitleveringsverzoek, is nog niet duidelijk.

Checked
1 hour 23 minutes ago
NOS Nieuws - Algemeen
NOS Nieuws
Subscribe to NOS Nieuws - Algemeen feed