Aggregator

If there ever was a toy that enjoys universal appeal and recognition, the humble Rubik’s Cube definitely is on the list. Invented in 1974 by sculptor and professor of architecture …read more

(Telecompaper) A consortium of the Artificial Intelligence Infrastructure Partnership (AIP), MGX and BlackRock's Global Infrastructure Partners (GIP) has agreed to...

Een megagasproject van het Franse TotalEnergies in het noorden van Mozambique staat op het punt te worden hervat. Het project ligt al vier jaar stil, na aanvallen door een jihadistische groepering. Daarbij vielen zeker 1500 doden, onder wie werknemers van het project en veel burgers.

Toch is de Nederlandse baggeraar Van Oord in die periode aan het werk geweest voor Total. Zij hebben voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd. Mocht er iets misgaan in het project, dan betaalt de Nederlandse staat de rekening.

Het gaat om de ontginning van een van de grootste gasvelden ter wereld. TotalEnergies wil een installatie voor vloeibaar gas (lng) bouwen aan de kust van de Mozambikaanse stad Palma, een investering van zo'n 20 miljard dollar.

Vermeende wandaden

Volgens TotalEnergies kan het project, dat in 2029 operationeel moet zijn en jaarlijks 13 miljoen ton vloeibaar aardgas zal produceren, cruciaal worden voor de wereldwijde energiemarkt.

Het bedrijf wil nu op korte termijn weer aan de slag. De herstart is omstreden. In Frankrijk loopt een gerechtelijk onderzoek naar TotalEnergies. Slachtoffers en nabestaanden hebben het bedrijf aangeklaagd voor dood door schuld en beschuldigen Total ervan niet adequaat te hebben gereageerd tijdens de aanval op Palma.

In Mozambique zelf loopt een onderzoek naar vermeende wandaden van het leger tegen burgers daarna. Er zijn ook beschuldigingen dat Mozambikaanse soldaten die de gasinstallaties moesten beschermen na de aanval burgers hebben opgepakt, gemarteld en vermoord.

Nederland staat garant

De Nederlandse overheid staat garant voor Van Oords werkzaamheden in de vorm van een exportkredietverzekering. Dit doet de Staat wel vaker, als bedrijven risicovolle projecten aangaan in het buitenland. Ondernemers betalen dan een premie en mocht er iets misgaan, dan schiet de Staat te hulp.

In dit geval zou het om ruim een miljard euro gaan. De verzekering werd verstrekt door Atradius, de vaste kredietverzekeraar van de overheid.

Een deel van de verzekering staat momenteel op pauze, juist vanwege de gevaarlijke situatie in de regio. Maar het gedeelte van de verzekering dat Van Oords werkzaamheden dekt, de zogenoemde exporteurspolis, loopt nog steeds. "Van Oord houdt zich aan de voorwaarden dus we hebben geen grond om de verzekering te beëindigen", zegt een woordvoerder van het ministerie van Financiën.

De NOS heeft Van Oord de afgelopen weken meerdere malen vragen voorgelegd. Het bedrijf zegt wegens een geheimhoudingsclausule geen commentaar te willen geven.

Onder druk van de Tweede Kamer stelde minister Heinen van Financiën vorig jaar een onafhankelijk onderzoek in, dat naar eigen zeggen wordt gebruikt bij de herbeoordeling van een gedeelte van de verzekering.

Afgelopen maand bleek na Kamervragen van GroenLinks-PvdA'er Hirsch dat Van Oord voorbereidende baggerwerkzaamheden heeft mogen uitvoeren, gedekt door de verzekering van de staat.

Dat verbaast Kamerlid Hirsch. "Terwijl ons al die tijd is verteld dat het project stilligt, en terwijl het onafhankelijk onderzoek en de herbeoordeling lopen, bleek vorige maand dat al die tijd een verzekering aan Van Oord is blijven doorlopen. De Kamer is in ieder geval onvolledig geïnformeerd."

Koraalriffen

Isabelle Geuskens van Milieudefensie noemt het onbegrijpelijk dat Van Oord doorging met het project. "Van Oord is dus gewoon aan de slag gegaan voor een project dat stilligt na een bloedige terroristische aanval en in opspraak is wegens vermeende betrokkenheid bij zware mensenrechtenschendingen - met meerdere lopende onderzoeken als gevolg. En toch vindt minister Heinen dit alles 'maatschappelijk verantwoord ondernemen?'"

Ook wijst Geuskens op de schade aan de natuur. Milieudefensie werkte samen met het Britse onderzoekbureau Datadesk dat satellietbeelden van het baggerwerk analyseerde. Daarop zou te zien zijn dat Van Oord koraalriffen heeft beschadigd bij het voorbereidende baggerwerk voor een pijplijn.

Extreem geweld

Ondertussen gaan de aanvallen door in het gebied waar de werkzaamheden plaatsvinden. Sinds februari zijn er volgens Artsen zonder Grenzen 50.000 mensen op de vlucht. In een deel van de provincie heeft de organisatie de hulp op moeten schorten vanwege de onveiligheid.

Conflictonderzoeksorganisatie Acled meldt dat er de afgelopen acht jaar meer dan 6000 doden zijn gevallen door de terroristische aanvallen in de provincie. Zij waarschuwen voor meer instabiliteit en een opleving van het geweld.

(Telecompaper) Bell Canada (BCE) has announced a 3-year strategic plan to increase sustainable free cash flow growth and long-term value for shareholders...

De twee mannen die worden verdacht van het plannen van een aanslag op de Belgische premier Bart De Wever blijven een maand langer vastzitten. Dat heeft de raadkamer in Antwerpen besloten.

Het gaat om een 23-jarige man van Tsjetsjeense afkomst en een 18-jarige man van Marokkaanse afkomst. Het is hetzelfde duo dat ook een aanslag zou plannen op PVV-leider Geert Wilders.

De verdachten werden vorige week donderdag opgepakt tijdens huiszoekingen in Antwerpen. Een derde man werd toen ook aangehouden, maar is vrijgelaten vanwege gebrek aan bewijs.

Explosief aan een drone

De verdachten worden beschuldigd van betrokkenheid bij een terroristische organisatie, het voorbereiden van een aanslag en poging tot terroristische moord.

Het Belgische Openbaar Ministerie maakte eerder bekend dat de Tsjetjeense Abdulla B. een cybersecuritystudent was. Bij de huiszoeking bij hem is een 3D-printer gevonden.

Van de Marokkaanse verdachte is geen naam bekendgemaakt. Bij hem werden een geïmproviseerd explosief en stalen balletjes aangetroffen. De autoriteiten vermoeden dat hij een drone wilde bouwen met een explosieve lading.

Vanwege de dreiging van de verdachten besloot Wilders afgelopen vrijdag om zijn campagne op te schorten. Hij deed de afgelopen dagen niet mee aan verkiezingsdebatten. Vandaag liet hij weten weer te starten met de campagne.

We were recently tipped off to quite a resource — on the Texas Instruments website, there’s a page where you can view and download a compendium of analog sub-circuits. Individual …read more

(Telecompaper) SFR parent company Altice France has "immediately rejected" the EUR 17 billion joint offer submitted by Bouygues Telecom, Free, and Orange...

Bij een grote brand gisteren in een kledingfabriek in de hoofdstad van Bangladesh zijn minstens zestien mensen om het leven gekomen. Omdat de slachtoffers volgens de lokale brandweer dusdanig verbrand zijn, moeten DNA-testen uitwijzen wie de slachtoffers zijn, schrijven Bengaalse media.

Drie mensen raakten ernstig gewond bij de brand. Zij zijn opgenomen bij het nationale brandwondencentrum van Bangladesh.

Brandweercommandant Mohammad Tajul zei in een verklaring dat de lichamen op de tweede en derde verdieping van de fabriek zijn gevonden. Op basis van voorlopig onderzoek zei hij dat slachtoffers het dak niet konden bereiken, omdat een traliedeur daarnaartoe op slot zat. Ook zegt hij dat er een chemische explosie was. Daarbij kwamen gassen vrij, waardoor mensen hun bewustzijn verloren en niet meer konden ontsnappen.

De fabrieksbrand brak gisterenochtend uit in een chemisch magazijn in Dhaka. Rond 11.45 uur lokale tijd kreeg de brandweer de eerste meldingen. De brandweer is tot in de avond doorgegaan met blussen. In totaal werden er twaalf brandweerwagens ingezet om het vuur te bestrijden.

De BBC schrijft dat volgens ooggetuigen in de chemische opslagplaats bleekpoeder, plastic en waterstofperoxide werden opgeslagen. Dit soort chemicaliën wordt gebruikt bij de productie van kleding wanneer bijvoorbeeld producten geverfd of gebleekt worden.

De fabriek en het chemische magazijn hadden geen brandveiligheidsplan, zei Tajul in de verklaring.

Kinderarbeid

Na China heeft Bangladesh de grootste kledingindustrie van de wereld. Binnen de branche werken zo'n 4 miljoen mensen, vooral vrouwen. Ook is er in Bangladesh nog steeds sprake van kinderarbeid. Volgens Unicef werken er zo'n 1,7 miljoen kinderen tussen de 5 en 17 jaar in de kledingindustrie.

Het is niet bekend of onder de doden kinderen zijn. Buiten de fabriek verzamelden zich gisteren bezorgde familieleden van mogelijke slachtoffers. Onder hen was ook een vader, wiens dochter mogelijk in de fabriek werkt. "Toen ik over de brand hoorde, ben ik er meteen heen gerend. Maar ik heb haar nog steeds niet gevonden. Ik wil gewoon mijn dochter terug", zei hij tegen persbureau Reuters.

Bangladesh-akkoord

In 2013 werd een internationaal akkoord gesloten over veiligheidsafspraken voor kledingfabrieken in Bangladesh en Pakistan. Dat werd in november van 2023 met zes jaar verlengd. Het akkoord is een juridisch bindende overeenkomst tussen modemerken en vakbonden, die onafhankelijke inspecties naar de veiligheid in kledingfabrieken verplicht stelt.

In het verdrag staan regels over bijvoorbeeld brandveiligheid: kledingfabrieken moeten voldoende nooduitgangen en brandblussers hebben. Het verplicht kledingmerken ook om zorg te dragen voor personeel. Textielarbeiders mogen werk weigeren als de veiligheid niet op orde is.

Om het zogenoemde Bangladesh-akkoord was het afgelopen decennium veel te doen. Een aantal keer leek het verdrag te verlopen.

De organisatie achter het akkoord laat aan de NOS weten dat de getroffen fabriek niet is aangesloten bij het akkoord. Het is onduidelijk voor welke merken er in de kledingfabriek producten werden gemaakt.

Bij een legeroefening in Duitsland is een Nederlandse militair omgekomen. Volgens Defensie lijkt het om een ongeval te gaan. Het gebeurde gisteravond in de buurt van oefenterrein Munster Süd, in de deelstaat Nedersaksen, tussen Hamburg en Hannover. Bij het incident was een Fennek-verkenningsvoertuig betrokken.

Het slachtoffer is een 28-jarige korporaal der eerste klasse van de Landmacht. Defensie zegt geschokt te zijn en mee te leven met de nabestaanden. De oefening zou vandaag eindigen. Vanwege het overlijden gebeurde dat gisteren.

De Koninklijke Marechaussee doet onderzoek naar de toedracht en wordt ondersteund door de Duitse politie. In totaal namen ongeveer 550 militairen deel aan de oefening.

Commandant der Strijdkrachten Eichelsheim reageert op sociale media op het overlijden van de militair. Hij zegt dat zijn gedachten en medeleven uitgaan naar de familie, vrienden en collega's. "Ik wens hen veel sterkte bij dit grote verlies."

Demissionair minister Brekelmans van Defensie zegt geschokt te zijn door het voorval. "Enorm triest en verdrietig. Ik wens de familie, vrienden en collega's ontzettend veel sterkte."

Het is het derde sterfgeval bij een legeroefening in anderhalf jaar tijd. In april van dit jaar kwam een 21-jarige soldaat om het leven bij een ongeval. Dat gebeurde op oefenterrein Güz Altmark, zo'n 150 kilometer ten westen van Berlijn.

In maart vorig jaar raakte een 28-jarige officier ernstig gewond bij een oefening met een infanteriegevechtsvoertuig in Beieren. Hij overleed in het ziekenhuis. Bij hetzelfde incident raakte een militair van 24 lichtgewond.

Duizenden automobilisten kregen het afgelopen jaar een boete voor binnendoor rijden door Vianen. Sinds sluipverkeer beboet wordt, rijdt er een stuk minder verkeer door de stad. Dat concluderen verkeersdeskundigen na onderzoek in opdracht van de gemeente Vijfheerenlanden.

Automobilisten die op de A2 rijden en de afrit Vianen nemen ontkomen er niet aan: "Blijf op de A2!" en "Sluipen is verboden" staat in koeienletters op talloze borden langs de snelweg. In de avondspits geldt sinds juli vorig jaar een inrijverbod.

Tot mei dit jaar werden 5361 boetes uitgedeeld aan mensen die binnendoor reden. Wie voor het eerst de fout in gaat, krijgt een waarschuwing. In totaal zijn er 63.198 waarschuwingen verstuurd, schijft RTV Utrecht.

Niet meer binnendoor

Vianen en het naastgelegen Lexmond kampten jarenlang met grote verkeersdrukte door sluipverkeer. Bij file op de A2 reden veel automobilisten binnendoor via Vianen en Lexmond naar de A27. Dat gebeurde vooral in de avondspits. Daarom geldt inmiddels op meerdere plekken een inrijverbod.

Doordeweeks tussen 15.00 en 19.00 uur mogen alleen automobilisten met een (dag)ontheffing van de afritten gebruikmaken. Ook hulpdiensten, lijnbussen en vrachtwagens zijn vrijgesteld. Camera's controleren de kentekens. De boete bedraagt 129 euro.

Een aantal laat zich ook door boetes niet tegenhouden. Een handvol automobilisten is meer dan dertig keer de fout in gegaan. De gemeente wil met deze automobilisten in gesprek gaan.

"Ik ben tevreden", zegt verkeerswethouder Joop van Montfoort. Op sommige stukken van de sluiproute is het verkeer bijna gehalveerd. Op de Bentz-Berg, een doorgaande weg in Vianen, is het zichtbaar rustiger dan een jaar geleden. Per uur rijden er bijna 300 auto's minder.

De aanpak van de gemeente werpt zijn vruchten af, valt te lezen in het rapport van de verkeersdeskundigen. Oversteken gaat door het inrijverbod een stuk makkelijker: er zit meer tijd tussen passerende auto's, gemiddeld zo'n 1,5 seconde.

"Het is minder druk en dat verbetert de leefbaarheid", zegt Van Montfoort. "We willen niet dat mensen door een dorpje crossen om één minuut eerder op bestemming te zijn." Hij verwijst daarmee naar navigatiesystemen die automobilisten vaak de kortste route geven, ook als dat een sluiproute is.

Minder drukte op snelweg

Een opvallend bijeffect van de maatregel is dat het verkeer op de A2 ter hoogte van Vianen beter doorrijdt. Er zijn minder opstoppingen bij de op- en afritten bij Vianen en Lexmond.

Toch is niet iedereen enthousiast. Ondernemers in Lexmond klagen nog altijd over minder klanten en "gedoe" rond het regelen van ontheffingen. "Het is een utopie om het voor iedereen goed te doen", zegt Van Montfoort.

Gemeenten tonen interesse

Andere gemeenten zijn geïnteresseerd in de sluipverkeeraanpak van de gemeente Vijfheerenlanden. De animo is zo groot dat in januari een congres wordt gehouden om bestuurders en beleidsmakers uitleg te geven.

"Het smaakt naar meer, omdat de oplossing werkt", zegt Van Montfoort. Hij kijkt inmiddels ook naar andere plekken in zijn gemeente om iets aan het sluipverkeer te doen.

(Telecompaper) The global smartphone market strengthened to 3 percent annual growth in the third quarter, led by record iPhone sales after the new release by Apple...

As a video game, DOOM has achieved cult status not just for its legendary gameplay and milestone developments but also because it’s the piece of software that’s likely been ported …read more

(Telecompaper) SFR parent company Altice France has received a non-binding offer for a large part of its activities from its three main competitors...

De directie en eigenaren van het Nederlandse cryptoplatform Bitvavo konden jarenlang persoonlijke gegevens en rekeningen van klanten inzien. Experts noemen het problematisch, omdat privacyregels bepalen dat alleen een beperkte groep medewerkers van een bedrijf, zoals de anti-witwasafdeling of de klantenservice, toegang mag hebben tot zulke gegevens.

Het bedrijf bevestigt dat de top tot het voorjaar van 2024 in klantdata kon kijken. Volgens Bitvavo was de toegang nodig in de beginjaren van het bedrijf, toen de leiding nog meehielp met het registreren van nieuwe klanten en het beantwoorden van vragen.

Hoogleraar privacyrecht Gerrit-Jan Zwenne zegt in het Financieele Dagblad dat het "met het oog op de bedrijfsomvang en -groei, misschien handig is om de directie allerlei toegangsrechten te geven, maar dat staat wel op gespannen voet met de privacywet".

Er wordt momenteel onderzoek gedaan of medewerkers zich hebben gehouden aan de privacy- en gedragsregels. Dat onderzoek wordt uitgevoerd door advocatenkantoor Stibbe en accountantskantoor PwC.

'Destijds kleiner'

Een woordvoerder van het cryptobedrijf zegt dat Bitvavo destijds een veel kleiner bedrijf was. Inmiddels telt de Amsterdamse cryptobeurs 460 voltijdsbanen, zo'n driehonderd meer dan in die periode. Met een transactievolume van ruim 34 miljard euro was Bitvavo in 2023 de grootste cryptobeurs van Europa.

Het interne onderzoek naar de naleving van privacy- en gedragsregels bij Bitvavo werd ingesteld nadat topman Mark Nuvelstijn afgelopen zomer was afgetreden, na berichtgeving van het FD. De krant meldde dat hij zijn bank onjuiste informatie had gegeven en de intentie had om te handelen met voorkennis.

In chatberichten leek hij te suggereren dat hij Bitvavo-systemen kon gebruiken om een privékwestie op te lossen. Nuvelstijn ontkende dat en zei geen klantgegevens te hebben bekeken. Hij zei dat hij zelf slachtoffer was van de inmiddels veroordeelde beleggingsfraudeur Max R., tegen wie hij aangifte deed.

Bitvavo zegt dat inmiddels alleen de afdelingen die daar recht op hebben toegang hebben tot de klantgegevens.

De Autoriteit Persoonsgegevens laat aan de NOS weten niet te reageren, omdat het niet ingaat op individuele casussen.

Correctie van de redactie

In een eerdere versie van dit artikel stond dat het Financieele Dagblad had onthuld dat topman Mark Nuvelstijn zijn bank onjuiste informatie had gegeven en profiteerde van handel met voorkennis. Die formulering is onjuist en is aangepast.

(Telecompaper) America Movil's net profit more than tripled in the third quarter, to MXN 22.7 billion from MXN 6.4 billion a year earlier, after the company reduced debt and the associated interest expense...

Bij nieuwe escalaties op de Afghaans-Pakistaanse grens zijn volgens de Taliban minstens twaalf burgerdoden gevallen. Dat schrijft een woordvoerder van het regime op X. Het Pakistaanse leger zou opnieuw Afghanistan hebben aangevallen, waar ook honderd gewonden zouden zijn gevallen. De berichten zijn niet onafhankelijk geverifieerd.

Naast de mededeling dat Pakistan een aanval zou hebben uitgevoerd, melden de Taliban ook dat zij "een groot aantal Pakistaanse soldaten" hebben gedood als reactie op de aanval. Ook staat in het X-bericht dat Pakistaanse posten zijn ingenomen, en dat wapens en tanks in beslag zijn genomen. Volgens Pakistaanse veiligheidsfunctionarissen zijn zes soldaten gedood.

Pakistaanse functionarissen beschuldigen de Taliban van aanvallen. Volgens hen raakten eerst vier Pakistaanse burgers gewond. Ook deze berichten kunnen niet worden geverifieerd.

Afgelopen zondag braken op meerdere plekken langs de grens ook gevechten uit. Beide landen meldden dat. Dat gebeurt vaker langs de 2600 kilometer lange grens, maar volgens persbureaus waren deze escalaties de heftigste sinds de machtsgreep van de Taliban. Bij de vuurgevechten zouden tientallen doden en gewonden zijn gevallen.

Grenssluitingen

Afgelopen maandag sloot Pakistan op verschillende plaatsen de grens met Afghanistan, als reactie op de escalaties. Andersom deed Afghanistan dat ook.

Door het sluiten van grensposten is handel tussen beide landen stil komen te liggen. Vrachtwagens met goederen staan te wachten bij de grensovergangen. Pakistan is een belangrijke leverancier van onder meer voedsel voor de Afghanen.

De relatie tussen Afghanistan en Pakistan is al langer zeer gespannen. Pakistan beschuldigt Afghanistan ervan dat zij gewapende groepen herbergen in hun land, die verantwoordelijk zouden zijn voor de aanvallen in Pakistan onder meer zondag. Het gaat daarbij om de TTP, de Pakistaanse Taliban.

Hoewel de Taliban de aantijgingen ontkennen, hebben VN-experts vastgesteld dat Pakistaanse terroristen worden toegelaten tot Afghanistan, om vanaf daar te opereren en aanslagen te plegen. Op die manier willen ze de regering van Islamabad ontwrichten.

ASML verwacht in 2026 aanzienlijk minder chipmachines te verkopen in China. Toch blijft het bedrijf optimistisch over komend jaar. De chipmachinefabrikant uit Eindhoven verwacht niet dat de omzet volgend jaar lager is dan die van dit jaar.

De afname van vraag uit China schrijft ASML toe aan de uitzonderlijke goede afgelopen twee jaar. Volgens het bedrijf werd dit vooral veroorzaakt doordat er nog een achterstand weggewerkt moest worden. Door de coronapandemie kon er veel minder geleverd worden en de afgelopen twee jaar is deze achterstand dus weggewerkt.

De topman van ASML, Christophe Fouquet, zei in een toelichting op de derde kwartaalcijfers dat hij verwacht dat grote investeringen in kunstmatige intelligentie (AI) het komende jaar het bedrijf toch nog een boost zullen geven. ASML maakt chipmachines die nodig zijn om de geavanceerde chips te maken die nodig zijn voor de AI-industrie.

Geopolitieke spanningen

Van de zomer temperde ASML de verwachtingen al. Het blijft het voor hightechbedrijven roerige tijden door de geopolitieke spanningen met China. Deze week bijvoorbeeld voelde demissionair minister Karremans zich genoodzaakt in te grijpen bij chipmaker Nexperia vanwege zorgen over China.

Ondanks de donkere wolken boven de markt deed ASML het de afgelopen drie maanden niet slecht. De omzet was iets lager met 7,5 miljard euro, vorig kwartaal was dit nog 7,7 miljard. Maar het bedrijf kreeg wel weer iets meer orders binnen dan verwacht. Ook verwacht de ASML-topman nog een flinke stijging van de omzet aan het einde van dit jaar.

Geert Wilders (PVV) gaat weer campagne voeren. Dat laat hij na een kleine week afwezigheid in een lang bericht op X weten. Hij deed sinds vrijdag niet meer mee, omdat hij zich niet veilig voelde.

De PVV-leider legde zijn campagne stil, nadat hij gehoord had dat hij mogelijk doelwit was geweest van een Belgische terreurcel, die een dag eerder was opgerold.

Vijf dagen later laat hij op X weten dat hij "deze maand precies 21 jaar" beveiliging heeft en niet meer thuis woont, maar in een safehouse. "Ik ken na al die jaren het gevoel van persoonlijke vrijheid niet meer. De impact van dat alles op jezelf en je gezin is vaak moeilijk uit te leggen aan mensen die het niet zelf hebben meegemaakt."

Maar hij voelt in campagnetijd "een grote verantwoordelijkheid voor Nederland en alle PVV-kiezers", schrijft hij en zal dus weer aan verkiezingsactiviteiten meedoen.

Wilders zegde het NOS Radiodebat op het laatste moment af en was ook afwezig bij het RTL-debat van afgelopen zondag, hoewel er was voorgesteld om een extra beveiligde locatie te zoeken.

Andere partijen spraken hun medeleven uit met Wilders, maar lieten ook weten dat ze het jammer vonden dat ze niet met de grootste partij in debat konden.

VVD-leider Dilan Yeşilgöz zei zondag bij RTL: "Ik wil u en uw redactie danken voor alle moeite die u heeft gedaan samen met politie en de NCTV om toch tot iets te kunnen komen waar het wel had gekund." De NCTV is de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.

Vrijdag is Wilders te gast bij Vandaag Inside. En hij doet onder meer ook mee aan de traditionele lijsttrekkers-uitzending van het NOS Jeugdjournaal op zondag 26 oktober en het NOS slotdebat op dinsdag 28 oktober.

(Telecompaper) Samsung Electronics said it will unveil a headset powered by the Android XR platform, enhanced with AI, on 22 October...

Kunstmatige intelligentie (AI) levert veel op voor het bevolkingsonderzoek borstkanker. Toch duurt het nog minimaal drie jaar voordat het daarvoor gebruikt gaat worden, blijkt uit een brief van minister van Volksgezondheid Jan Anthonie Bruijn. De borstkankerpatiëntenvereniging vindt die termijn te lang.

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat AI helpt om eerder en sneller tumoren te vinden bij het bevolkingsonderzoek. Bovendien is er nog maar één radioloog nodig in plaats van twee om de mammografieën (röntgenfoto's) te analyseren.

Onderzoeker en radioloog bij het Radboud UMC en het Antoni van Leeuwenhoek Ritse Mann publiceerde recent nog onderzoek waaruit blijkt dat dit ook in Nederland geldt. "We vinden meer terwijl het minder werk kost", vat hij de bevindingen samen.

Vroege opsporing bij borstkanker is belangrijk, omdat dat kan betekenen dat de behandeling minder zwaar is en de kans op genezing groter.

Knobbel

Het is niet alleen van belang voor het bevolkingsonderzoek, maar ook voor vrouwen die met een verdachte plek naar de huisarts gaan.

"Er is nu best een tekort aan radiologen die gespecialiseerd zijn in borstkanker. In principe zou je, als je vandaag naar de huisarts gaat omdat je een knobbel voelt, de volgende dag naar het ziekenhuis moeten kunnen om dat te laten onderzoeken. Nu loopt de wachtlijst in het westen van het land soms op tot drie of vier weken."

Bevolkingsonderzoek borstkanker

In Nederland krijgt 1 op de 7 vrouwen borstkanker. Vrouwen in de leeftijd van 50 tot 75 jaar kunnen deelnemen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker.

Vanwege tekort aan personeel worden vrouwen gemiddeld om de 2,5 jaar uitgenodigd in plaats van om de 2 jaar.

Doel van het bevolkingsonderzoek is om borstkanker zo vroeg mogelijk op te sporen zodat de behandeling minder zwaar is en de kans op genezing groter. Jaarlijks overlijden meer dan 3000 vrouwen aan borstkanker.

In landen als Zweden en Denemarken wordt kunstmatige intelligentie al ingezet bij het bevolkingsonderzoek borstkanker. In Nederland duurt het dus nog minimaal tot het derde kwartaal van 2028.

Het grootste deel van die periode gaat op aan de Europese aanbesteding, waarbij wordt besloten met welk bedrijf in zee wordt gegaan, zegt Patricia Hugen, programmamanager bevolkingsonderzoeken bij het RIVM. "Dat is een lang traject van twee jaar."

Als de overheid diensten wil inkopen boven een bepaald bedrag, dan moet er een opdracht worden uitgeschreven waar bedrijven zich vervolgens voor kunnen inschrijven, om de beste dienst voor de beste prijs te krijgen.

Keuzes over AI

Verder moet bepaald worden welke rol AI gaat spelen in de screening. "Daar moeten we keuzes in maken: laat je bijvoorbeeld AI zelf bevindingen doen ter vervanging van één van de twee radiologen die nu nog beoordelen, of zet je het als hulpmiddel in." Ook moeten de radiologen in het gebruik van AI getraind worden.

Volgens Hugen kan niet zomaar het Deense of Zweedse model gekopieerd worden om de invoering te versnellen. "We willen echt naar de Nederlandse situatie kijken. Hier hebben we bijvoorbeeld een laag verwijspercentage voor vervolgonderzoek om te kijken of er inderdaad sprake is van borstkanker; dat willen we graag zo houden."

Hoe groot de kans is dat het over drie jaar is ingevoerd, kan Hugen niet zeggen. "Dat is onzeker. Het hangt van best veel dingen af of het gaat lukken."

Radioloog Ritse Mann heeft goede hoop dat 2028 gehaald wordt. "De druk om AI te gebruiken wordt steeds groter. Het is moeilijk uit te leggen dat we het nu nog niet doen. De kosten zijn lager en de kwaliteit wordt beter."

Borstkanker Vereniging Nederland (BVN) is "niet heel blij" dat het op zijn vroegst over drie jaar wordt ingevoerd. "We krijgen bij het bevolkingsonderzoek te maken met de wet van de remmende voorsprong", zegt Cristina Guerrero Paez, directeur van de patiëntenvereniging.

"We hebben in Nederland een enorm gedegen landelijk systeem ingericht. De keerzijde daarvan is dat het niet makkelijk aan te passen is."