Iedereen die ziek wordt in Nederland moet ook in de toekomst kunnen rekenen op efficiënte behandelingen en de nieuwste medicijnen. Dat schrijven zestien patiëntenorganisaties in een brandbrief aan de politiek. De organisaties vrezen voor "situaties waarin alleen de rijkste Nederlanders met bijvoorbeeld kanker, alzheimer, reuma of een andere ziekte in aanmerking komen voor zo'n behandeling".
Aanleiding voor de brief is dat zes partijen het basispakket in de zorg willen bevriezen. Het gaat om VVD, D66, SGP, ChristenUnie, Volt en JA21. Door weinig tot geen nieuwe behandelmethoden meer op te nemen in het basispakket van de zorgverzekering kan de overheid kosten besparen.
Volgens het Centraal Planbureau (CPB), dat de plannen van de partijen doorrekende, levert dat bij de komende kabinetsperiode een besparing op van een half miljard. Dat loopt in de decennia erna op tot 7,7 miljard euro. Maar economen zijn niet onder de indruk van de plannen.
Weinig verschil
"Als er nieuwe en efficiëntere behandelingen en medicijnen op de markt komen, dan zullen ook beleidsmakers willen dat die in het basispakket zitten", zegt David Bolscher, zorgeconoom bij ABN Amro.
Als voorbeeld noemt hij de nieuwe medicijnen tegen obesitas. Het slikken van deze dure medicijnen heeft vaak een reeks positieve gezondheidseffecten, zoals lagere bloeddruk, minder pijnklachten en verhoogde vruchtbaarheid. Zo kan het vergoeden van een duur medicijn toch goedkoper zijn voor de overheid dan het behandelen van een aantal andere klachten.
Partijen stoppen ook nieuwe dingen in het basispakket
VVD, D66, SGP, ChristenUnie, Volt en JA21 willen het basispakket bevriezen, maar er tegelijkertijd ook weer nieuwe preventieve maatregelen in stoppen. Zo willen D66, SGP, ChristenUnie en Volt weer tandartscontroles opnemen in het basispakket. D66 en Volt willen bijvoorbeeld anticonceptie terug in het basispakket.
Op dit moment bepaalt het Zorginstituut welke medicijnen en behandelingen worden gedekt door de basisverzekering. Als het basispakket wordt bevroren, kunnen politici in de Tweede Kamer er straks alsnog voor stemmen om nieuwe medicijnen en behandelingen in de basisverzekering op te nemen.
De partijen nuanceren het beeld dat het basispakket straks helemaal bevroren wordt. Zo laat VVD-lijsttrekker Yesilgöz weten dat er nog heus wel nieuwe behandelingen en medicijnen worden toegelaten, maar dat keuzes onvermijdelijk zijn als de zorg betaalbaar moet blijven.
"Het zijn straks iedere keer politieke keuzes, waarbij we apart een besluit nemen en dekking moeten vinden", zegt ook voorman Grinwis van de ChristenUnie in het EO-radioprogramma Geld of je Leven.
"Als de medicijnen en behandelingen levens kunnen redden, gaan we ze natuurlijk vergoeden", vindt ook lijsttrekker Jetten van D66. "Maar we kiezen er wel voor om de uitgaven van de zorg niet ongebreideld te laten groeien, omdat dan de zorgpremie voor Nederlanders onbetaalbaar wordt."
Niet iedereen toegang
Bolscher vraagt zich af "of we moeten willen" dat de zorg een politieke kwestie wordt. Ook vraagt hij af of het zin heeft. "Ik verwacht dat evenveel nieuwe behandelingen in het basispakket zullen belanden als nu. Dan vraag je je natuurlijk af of je hiermee überhaupt geld gaat besparen."
Het CPB constateerde in zijn doorrekening dat het op slot zetten van het basispakket op termijn nadelige gevolgen kan hebben voor patiënten: dat niet iedereen toegang krijgt tot de meest efficiënte behandelingen en dat vooral mensen met geld goede zorg en medicijnen kunnen betalen.
'Volstrekt uitgesloten'
Toch hoeven patiëntenorganisaties zich geen zorgen te maken, zegt Marcel Canoy, hoogleraar gezondheidseconomie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
"Het is volstrekt uitgesloten dat het basispakket wordt bevroren", concludeert hij. Volgens hem stellen de partijen dit nu voor, omdat het een manier is om geld over te houden voor iets anders in de begroting. En dat is hard nodig, helemaal nu Nederland enorm moet investeren in defensie.
Canoy: "Het is prima dat een aantal partijen kritischer wil kijken naar het basispakket. Maar als ze alleen maar goed uit de verf willen komen in de berekeningen voor de verkiezingen, dan zegt dat weinig over wat de plannen betekenen in de praktijk."