NOS Nieuws - Algemeen

In Nederland is de rechtspraak onafhankelijk. Toch kan de minister van Justitie tegen het Openbaar Ministerie zeggen of iemand wel of niet vervolgd moet worden. Dat wil een aantal partijen anders, waaronder D66, NSC en SP. Zij zeggen dat een kabinet die bevoegdheid kan misbruiken om bijvoorbeeld tegenstanders te laten vervolgen.

Niet alle partijen delen die vrees: onder meer VVD en BBB zien niets in een plan van D66-Kamerlid Sneller om de zogenoemde aanwijzingsbevoegdheid te schrappen.

Vandaag verdedigt Sneller zijn initiatiefwetsvoorstel in de Tweede Kamer. "We moeten zorgen dat onze wetgeving bestand is tegen iemand die aan de macht komt en kwaad wil", zegt hij.

Het plan schrapt de 'bijzondere aanwijzingsbevoegdheid' van de minister van Justitie. Nu kan die nog een opdracht (aanwijzing) geven tot opsporing, vervolging of juist tot niet-vervolgen. Ook kan een minister zich in theorie bemoeien met de manier waarop het OM een zaak aanpakt, bijvoorbeeld met de strafeis.

Drempel verhogen

Aanwijzingen zijn al tientallen jaren niet gedaan door een minister, maar alleen de mogelijkheid ervan kan volgens Sneller al effect hebben. Concreet zou het OM bijvoorbeeld na een gesprek met een minister kunnen besluiten om iemand te vervolgen, met de gedachte 'de minister lijkt dit te willen en zo voorkomen we een dienstopdracht'.

In het voorstel wordt ook de plicht van het OM om de minister te informeren over zaken flink ingeperkt. Die verplichting leidt volgens Kamerlid Sneller tot "mogelijkheden voor beïnvloeding". "Die drempel wil ik ook verhogen."

Uiterst middel

Niet iedereen in de Kamer staat te springen. BBB bijvoorbeeld wijst erop dat een minister in bijzondere gevallen moet kunnen ingrijpen. "Juist omdat de bevoegdheid bijna nooit wordt gebruikt, is zij van waarde", zegt Kamerlid Wijen-Nass. "Als uiterst middel kan de minister optreden bij een crisis." Met het voorstel van D66 wordt dat moeilijker.

Daarnaast, zegt het BBB-Kamerlid, is de minister politiek verantwoordelijk voor het OM en dan moet hij of zij ook wel bevoegdheden hebben. Soortgelijke kritiek op het plan had de Raad van State eerder ook en de VVD kijkt er ook zo naar. "Het huidige stelsel zorgt voor een goed evenwicht tussen aan de ene kant de onafhankelijkheid van het OM en aan de andere kant de verantwoordelijkheid van de minister", aldus Kamerlid Ellian.

Wijen-Nass voegt eraan toe dat ze de kans op ongelukken niet groot acht. "Het is niet zo dat als één politieke partij roept: 'we willen dat er vervolgd wordt' dat dat dan ook daadwerkelijk gebeurt."

Vriendjespolitiek

SP-Kamerlid Van Nispen vindt het wel een goed voorstel. "Het versterkt de scheiding der machten: we willen geen politieke vervolgingen en ook geen vriendjespolitiek." Maar hij wijst erop dat informele beïnvloeding van het OM wel mogelijk blijft. "Hoe kunnen we ook dit soort bemoeienis voorkomen?", is volgens Van Nispen de vraag.

De aanwijzingsbevoegdheid heeft nooit tot problemen geleid, maar dat is geen garantie voor de toekomst, vindt NSC. "Juist in onstuimige tijden moet de politiek zich richten op het voorkomen van problemen", zegt Kamerlid Six Dijkstra. "Vóór die uitmonden in een crisissituatie en de samenleving de klappen moet opvangen."

Initiatiefnemer Sneller kijkt daarbij naar andere landen - hij noemt Hongarije en de VS - waar instituties worden afgebroken. "Heel lang dachten we: iedereen in het kabinet heeft het goed voor met de democratie. Maar we hebben de afgelopen jaren gezien dat dat gewoon niet zo is." Sneller refereert daarbij aan het laatste kabinet, waarbij er zorgen waren over het rechtsstatelijke gehalte van de standpunten van coalitiepartij PVV, ook binnen de coalitie.

Vanavond debatteert de Tweede Kamer over het plan. Of het voorstel een meerderheid gaat halen, is nog onduidelijk. Een aantal partijen heeft of wil nog niet laten weten wat hun standpunt is. In elk geval D66, GroenLinks-PvdA, SP, NSC, CDA, FvD en Volt staan positief tegenover het idee. Tegen zijn VVD, BBB, SGP en JA21.

Bredere zorgen

In politiek Den Haag zijn de afgelopen tijd meer zorgen te horen over of onze democratie wel zo weerbaar is. Zo zijn er Kamervragen gesteld over of de politiek zich wel moet kunnen bemoeien met de benoemingen in de rechterlijke macht en met hoe en waarvoor de rechtspraak geld krijgt.

En ook de Raad van State, het belangrijkste juridische adviesorgaan van de regering, maakt zich zorgen. Onder Trump in de VS wordt de rechtsstaat "vermorzeld", zei RvS-vicepresident Thom de Graaf deze week in een toespraak. Zo erg is het hier volgens hem niet, maar ook in Nederland worden "feiten in twijfel getrokken of ronduit genegeerd" door politici.

De Graaf: "Ook hier klinkt het verwijt dat onafhankelijke rechters en adviesorganen bevooroordeeld zijn omdat hun uitspraken en adviezen soms niet bevallen." Volgens hem kan "ons rechtsstatelijk en politiek bestel wel wat extra bescherming gebruiken".

Goedemorgen! In de Tweede Kamer wordt gedebatteerd over de oorlog in Oekraïne en in de Vuelta staat de individuele tijdrit op het programma, die om veiligheidsredenen flink is ingekort.

Eerst het weer: de dag start droog met wat zon. In de middag trekken stevige buien over het land, vanuit het zuidwesten. Hierbij is kans op onweer en hagel. Er waait een stevige zuidwestenwind en het wordt maximaal 20 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In de VS is een klopjacht gaande op de persoon die politiek activist en invloedrijke mediapersoonlijkheid Charlie Kirk doodschoot. Kirk werd neergeschoten bij een bijeenkomst op een universiteit in de staat Utah en overleed kort daarna.

FBI-directeur Patel meldde in eerste instantie op X dat de vermoedelijke schutter was opgepakt. Later werd duidelijk dat deze persoon niet de schutter was. Die is daarop vrijgelaten. De autoriteiten maken nu jacht op de schutter. Volgens onbevestigde berichten bevond die zich tijdens de aanslag op een dak op de universiteitscampus. Hij of zij zou zwarte kleding hebben gedragen. Een naam is niet bekend.

De moord schokt de VS. President Trump omschreef Kirk als legendarisch en als iemand die "als geen ander het hart van de jeugd in de Verenigde Staten" begreep.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In Cuijk in Noord-Brabant is bij archeologische opgravingen op de plek waar vroeger een Romeins grafveld lag een olielampje gevonden. Het voorwerp van zo'n 1800 jaar oud is nagenoeg intact. Een archeoloog spreekt van "een echt topstuk" en volgens hem is de kans aanzienlijk dat er nog veel meer wordt gevonden. Pas 15 procent van het grafveld is onderzocht. "Het zou zomaar kunnen dat er nog veel rijkere graven liggen te wachten."

Fijne dag!

De koopkracht van huishoudens in Nederland is vorig jaar fors toegenomen. Dat kwam vooral doordat de lonen flink stegen. Het doorsnee huishouden zag de koopkracht in 2024 met 3,6 procent stijgen. En dat is de grootste stijging sinds 2001, zegt het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Dat de doorsnee koopkracht met 3,6 procent steeg, betekent dat de ene helft van de bevolking een lagere koopkrachtontwikkeling had. En er waren ook huishoudens van wie de koopkracht daalde. De andere helft van de bevolking had een koopkrachtstijging die minstens zo hoog was als die 3,6 procent.

Niet alle groepen in de samenleving hadden dus een even grote koopkrachtstijging. Werknemers zagen hun koopkracht het sterkst stijgen, de gemiddelde werknemer met 5,3 procent.

De prijzen stegen vorig jaar flink: de inflatie was 3,1 procent. Maar daartegenover stond een gemiddelde cao-loonstijging van 6,8 procent. Werkenden profiteerden bovendien van een aantal belastingaanpassingen. Ook veranderden sommige mensen van baan en gingen meer verdienen.

De koopkracht van het doorsnee huishouden met een bijstandsuitkering steeg veel minder, met maar 0,2 procent. Mensen met een uitkering kregen in 2023 nog een energietoeslag van 1300 euro vanwege de hoge energieprijzen. Maar in 2024 was die toeslag er niet meer. Dat hun koopkracht ondanks het wegvallen van de energietoeslag nog wel steeg, hebben ze te danken aan de verhoging van uitkeringen en de verruiming van de huurtoeslag en het kindgebondenbudget.

De koopkracht van zelfstandigen steeg met 3,1 procent. Maatregelen zoals de verlaging van de zelfstandigenaftrek drukten hun koopkrachtstijging. Gepensioneerden zagen een plus van 1,8 procent. Dat was de eerste koopkrachtstijging voor gepensioneerden na drie jaar koopkrachtdaling op rij.

De organisatie van een festival in Gent heeft een optreden van een Duits orkest afgezegd omdat de dirigent ook chef-dirigent is van het Israëlisch Filharmonisch Orkest. Het gaat om dirigent Lahav Shani van het Münchner Philharmoniker. Het optreden "zou een van de artistieke hoogtepunten" van het Gent Festival 2025 worden, maar gaat dus niet door.

In een verklaring zegt de organisatie: "Lahav Shani heeft zich in het verleden diverse malen uitgesproken voor vrede en verzoening, maar in het licht van zijn functie als chef-dirigent van het Israëlisch Filharmonisch Orkest kunnen wij onvoldoende duidelijkheid verschaffen over zijn houding ten opzichte van het genocidale regime in Tel Aviv." Het festival wil geen samenwerkingen aangaan "met partners die daarvan niet ondubbelzinnig afstand nemen".

Het Münchner Philharmoniker zou op 18 september spelen in de beroemde Sint-Baafskathedraal in Gent. Mensen die een kaartje hadden gekocht, krijgen hun geld terug.

Ook in Rotterdam

De 36-jarige Lahav Shani werkt sinds 2016 ook als chef-dirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Die functie geeft hij volgend jaar op, om chef-dirigent in München te worden. Voor het Beierse orkest werkt hij nu al als gewone dirigent.

Duitse politici reageren woedend op het besluit van het Vlaamse festival. Cultuurminister Weimer zegt dat een grens is overschreden. "Onder het mom van Israël-kritiek wordt hier een cultuurboycot bedreven. Dit is puur antisemitisme en een aanval op de fundamenten van onze cultuur."

Burgemeester Reiter van München zegt niets van het besluit te begrijpen. De Beierse cultuurminister Blume is "verbijsterd dat uitgerekend een muziekfestival de internationaal verbindende kracht van muziek misbruikt voor verdeling en hetze." Het orkest zelf zegt dat Shani als mens en als musicus staat voor wederzijds begrip, humanisme en dialoog.

Het Gent Festival noemt Gaza in de verklaring niet letterlijk, maar spreekt van "de huidige onmenselijke situatie, die ook in onze samenleving tot emotionele reacties leidt". De organisatie acht het daarom "niet wenselijk om dit concert te laten doorgaan".

Israël en Duitsland spreken allebei tegen dat in Gaza sprake is van genocide. Steeds meer deskundigen zeggen dat Israël zich wel schuldig maakt aan genocidaal geweld.

De vermoorde politiek activist Charlie Kirk (31) groeide de afgelopen jaren uit tot een prominente stem van conservatief Amerika. Hij wordt gezien als een invloedrijk maar omstreden figuur, die erin slaagde jonge kiezers te mobiliseren voor Donald Trump toen die in 2024 presidentskandidaat was.

Het internet en de campussen van hogescholen en universiteiten waren zijn speelveld. Behalve succesvolle socialemedia-accounts en een podcast ging hij ook actief de dialoog aan op Amerikaanse campussen met andersdenkenden om zijn conservatieve denkbeelden te verspreiden. Tegenstanders noemen die racistisch, xenofoob en misogyn.

"Campussen zijn een plek geworden waar iedereen er anders uitziet, maar precies hetzelfde denkt", zei hij eerder dit jaar nog. "Conservatisme is ondervertegenwoordigd. Dan bedoel ik westerse waarden, de vrije markt, de rechtsstaat, individueel initiatief, de grondwet. Noem maar op."

Omdat veel Nederlanders hem waarschijnlijk niet kennen, laten we in deze video enkele standpunten van Charlie Kirk zien. Hij ging vaak met politieke tegenstanders in debat:

Gisteren werd Kirk op de Utah Valley University aan de tand gevoeld, waar hij zijn nieuwe 'American Comeback Tour' aftrapte. Het optreden voor studenten daar zou zijn laatste worden. Tijdens een vraag over vuurwapengeweld werd hij in de hals geschoten. President Trump maakte later zijn dood bekend.

Het politieke leven van Kirk gaat terug tot 2012. Als 18-jarige richtte hij toen de activistische jeugdorganisatie Turning Point USA op. Hij zette zich af tegen liberale ideeën en richtte zich met zijn standpunten tot andere jongeren, vooral op onderwijsinstellingen.

Later ontwikkelde Kirk zich ook tot succesvol podcaster en socialemediapersoonlijkheid. Op Instagram heette hij charliekirk1776 - een verwijzing naar het jaar van de Amerikaanse onafhankelijkheid. Hij had er voor zijn dood ruim 7 miljoen volgers. Die zagen er onder meer filmpjes van zijn toespraken en debatten met studenten, over onderwerpen als gender, traditionele familiewaarden en religie. Persbureau AP noemt Kirk een culture warrior, een cultuurstrijder.

Felle reacties

Ook op TikTok en X bereikte Kirk miljoenen mensen, net als met zijn podcast The Charlie Kirk Show. Daarin ging het eveneens vaak over de Amerikaanse politiek, conservatieve waarden, wapenbezit en het christendom.

In zijn laatste podcast sneed hij bijvoorbeeld rassengeweld in de VS aan, met name zwarte criminelen die witte vrouwen aanvallen. "Weer zo'n willekeurige zwarte man die weer een witte vrouw vermoordt", zei hij over verschillende recente zaken. "Zie je het patroon? Links vindt het maar niks als ik dit soort dingen zeg." Dit soort uitspraken leidden vaak tot felle reacties van tegenstanders, die er bijvoorbeeld op wijzen dat slachtoffer en dader veel vaker dezelfde huidskleur hebben.

Kirks werkwijze werd vorige maand nog door tekenfilmserie South Park op de hak genomen. Als Cartman in die aflevering in de ban raakt van commentatoren als Kirk publiceert hij filmpjes met titels in diens aanvallende stijl, zoals "Eric Cartman overtroeft woke progressieve studenten". Kirk noemde de parodie hilarisch en een bewijs van zijn succes.

Omstreden uitspraken

Eerder leidden discriminerende uitspraken al tot ophef. Zo zei hij: "Als ik een zwarte piloot zie, hoop ik maar dat die bekwaam is" als kritiek op beleid dat minderheden zou voortrekken. Dat witte Amerikanen meer privileges zouden hebben, deed hij af als "een racistische leugen".

Ook op gebied van genderkwesties was hij fel. Vrouwen behoorden zich volgens hem te richten op het krijgen van kinderen en zouden maar "boos en bitter" worden van anticonceptiemiddelen. Ook erkende hij maar twee geslachten en deed hij alle alternatieven af als "seksuele anarchie".

Burgerrechtenwetgeving uit de jaren 60 noemde hij "een enorme fout" omdat die had geleid tot een bureaucratie die uit was op diversiteit en inclusie. George Floyd zette hij weg als een "smeerlap" die aan een overdosis was gestorven. De in de grondwet vastgelegde scheiding van kerk en staat was volgens hem een verzinsel van humanisten. Empathie vond hij een gevaarlijk newageconcept.

Met zijn manier van optreden en zijn invloed op jongeren speelde hij zich al jaren geleden in de kijker bij Trump en zijn zoons. In de presidentscampagne van 2016 was Kirk persoonlijk medewerker van Donald Trump junior. Zowel in Trumps eerste als tweede termijn was hij een geregeld bezoeker van het Witte Huis en Trumps buitenverblijf Mar-a-Lago in Florida.

"Charlie was niet zomaar een vriend, hij was als een kleine broer voor me - en voor miljoenen wereldwijd", laat Trumps zoon Donald jr. weten. "Hij was een ware inspiratie."

VS-correspondent Rudy Bouma over Kirk:

"Charlie Kirk voerde actief campagne voor Trump, die op zijn beurt meerdere evenementen van de jonge activist bezocht. Kirk zette de politieke strijd met de Democraten neer als een religieuze strijd en hij zette dominees onder druk om actiever campagne te voeren voor Trump.

Kirk haalde fel uit naar 'woke' en 'diversiteit' en noemde Black Lives Matter 'een terroristische organisatie die de westerse beschaving wil vernietigen'. Hij werd gehaat door veel liberalen, die vonden dat hij desinformatie over covid-19 verspreidde en Trumps leugens over verkiezingsfraude normaliseerde."

Bij de presidentsverkiezingen van vorig jaar had Kirk volgens Amerikaanse media een aandeel in het 'binnenhalen' van de staat Arizona voor Trump. In die staat registreerden zich veel nieuwe kiezers. De Democraat Joe Biden won er in 2020, maar nu ging de staat met 5 procentpunten verschil naar Trump.

Donald Trump jr. zegt het op X zo: "Het lijdt geen twijfel dat Charlies werk en zijn stem mijn vader hebben geholpen het presidentschap te winnen. Hij heeft de koers van dit land veranderd."

Charlie Kirk was getrouwd met Erika Frantzve, een voormalige Miss Arizona. Het stel had twee kinderen. "Charlie was een man met een diep, diep geloof", reageerde president Trump in een video op zijn dood. "We kunnen ons troosten met de gedachte dat hij bij God in de hemel is."

In Mexico-Stad zijn zeker drie mensen om het leven gekomen bij de explosie van een tankwagen. Er zijn zeventig gewonden, zegt de burgemeester van de stad.

De oplegger, die was gevuld met gas, kantelde en ontplofte bij een snelwegknooppunt. Door de explosie ontstond een grote drukgolf. Achttien auto's in de buurt vlogen in brand.

Op video's die online circuleren zijn mensen te zien met brandwonden en gescheurde kleding. Na het ongeluk zei de burgemeester dat negentien mensen er slecht aan toe zijn. Zij hebben tweede- en derdegraads brandwonden opgelopen. Later bleek dat meerdere mensen het ongeluk niet hebben overleefd.

Waardoor de tankwagen kantelde, is nog onduidelijk. Het Openbaar Ministerie doet onderzoek naar de toedracht.

Het ongeluk gebeurde bij een knooppunt in het oosten van Mexico-Stad, langs de snelweg die de hoofdstad met de miljoenenstad Puebla verbindt. Op de plek van het ongeluk zijn meerdere viaducten.

In Berlijn zitten twee dagen na een sabotageactie bij twee hoogspanningsmasten nog steeds duizenden mensen zonder stroom. Het gaat om de langste stroomstoring in 25 jaar in de Duitse hoofdstad.

Aanvankelijk waren zo'n 45.000 huishoudens en bedrijven getroffen. Zo'n 20.000 daarvan zitten nog steeds in het donker. Veel huishoudens hebben ook geen warm water.

Gisteren lukte het de netbeheerder om een deel van aansluitingen te herstellen via een noodverbinding. Die begaf het 's avonds, waardoor duizenden mensen opnieuw geen stroom hadden. De verwachting is dat de problemen vandaag definitief worden verholpen.

Brandstichting

De stroomstoring ontstond in de nacht van maandag op dinsdag door brandstichting. Het stadsbestuur en de politie gaan ervan uit dat de daders een politiek motief hadden.

Een anarchistische groepering heeft de aanval opgeëist. In een online gepubliceerde brief schrijft de groep dat een bedrijventerrein in het zuidoosten van Berlijn het doelwit was. Dat wordt in de brief omschreven als een "militair-industrieel complex" dat moet worden aangepakt.

Het stadsbestuur denkt dat de daders al eerder actief waren. Begin vorig jaar werd in de regio de stroomtoevoer naar een Tesla-fabriek onderbroken door brand. Het werk in de fabriek lag toen enkele dagen stil.

De Verenigde Staten zijn opgeschrikt door de moord op de politiek activist en invloedrijke mediapersoonlijkheid Charlie Kirk. Hij werd gisteren neergeschoten bij een bijeenkomst op een universiteit in de staat Utah. Later maakte president Trump zijn overlijden bekend.

In dit artikel praten we je bij over wat er is gebeurd, over de klopjacht op de schutter en over de belangrijkste reacties.

De aanslag

Charlie Kirk was voor de start van zijn 'America Comeback Tour' afgereisd naar de Utah Valley University in Orem in Utah. Hij hield daar een toespraak voor studenten. Toen het ging over vuurwapengeweld, viel plotseling een schot.

Kirk werd geraakt in de halsstreek. Voor zover bekend is er één schot afgevuurd. Beveiligers hebben Kirk hevig bloedend afgevoerd.

President Trump maakte rond 22.30 uur Nederlandse tijd de dood van Kirk bekend. Later bevestigden de lokale autoriteiten dat Kirk de aanslag niet heeft overleefd. De gouverneur sprak van een politieke moord.

Bij de bijeenkomst op de universiteit in Utah waren zo'n 3000 mensen. Dit zijn beelden (van veraf gefilmd) van de aanslag en de paniek bij de toeschouwers daarna:

Op een persconferentie zei de gouverneur dat een person of interest was aangehouden, iemand die in het onderzoek op de radar was gekomen. FBI-directeur Patel meldde dat de vermoedelijke schutter was opgepakt.

Later werd duidelijk dat deze persoon niet de schutter was. Die is daarop vrijgelaten.

De autoriteiten maken nu jacht op de schutter. Volgens onbevestigde berichten bevond die zich tijdens de aanslag op een dak op de universiteitscampus. Hij of zij zou zwarte kleding hebben gedragen. Een naam is niet bekend.

Wie was Charlie Kirk?

Kirk werd door persbureau AP omschreven als culture warrior. Hij streed voor conservatieve waarden en bereikte daarmee miljoenen Amerikanen. Ook werd hij gezien als stemmentrekker voor Trump. In dit artikel lees je meer over hem.

De reacties

President Trump heeft Kirk op zijn platform Truth Social omschreven als legendarisch en als iemand die "als geen ander het hart van de jeugd in de Verenigde Staten" begreep. In een videoboodschap veroordeelde hij later het "demoniseren" van politieke tegenstanders.

Trump heeft opdracht gegeven om Amerikaanse vlaggen op het Witte Huis en andere overheidsgebouwen tot zondag halfstok te hangen, als eerbetoon aan Kirk.

Trumps zoon, Donald junior, noemt Kirk een van de moedigste mensen die hij heeft gekend. Trump jr. was bevriend met Kirk. Die werkte in 2016 als zijn persoonlijk medewerker. "Charlie wijdde zijn leven aan iets groters dan hijzelf. Hij vocht onvermoeibaar voor dit land, voor de waarden die Amerika groot maken, en voor de volgende generatie." Ook zegt Trump jr. dat hij altijd vreedzaam zijn doelen nastreefde en naar iedereen luisterde.

Ook andere kopstukken uit de regering-Trump reageren, onder wie vice-president JD Vance en minister van Defensie Hegseth. Die twittert: "Goed gedaan, goede en trouwe dienaar."

Ook aan de andere kant van het politieke spectrum wordt met verslagenheid gereageerd. De oud-presidenten Biden en Obama zeggen beiden dat er in de VS geen plaats is voor zulk geweld. "Dit moet nu ophouden", aldus Biden.

Voor het eerst in ruim anderhalf jaar hebben de Britse koning Charles en prins Harry elkaar ontmoet. Vader en zoon spraken elkaar zo'n vijftig minuten in Clarence House, de Londense woning van Charles.

De relatie tussen Charles en Harry is al tijden moeizaam. Hun laatste ontmoeting was in februari 2024, kort nadat Charles een kankerdiagnose had gekregen. Ook Harry's band met zijn broer, kroonprins William, is naar verluidt niet al te best.

Het Britse paleis heeft geen details bekendgemaakt over de ontmoeting, behalve dat er thee is gedronken.

Vervreemding

Harry woont met zijn vrouw Meghan Markle en hun kinderen Archie en Lilibet in de Verenigde Staten. Voor hun vertrek namen ze afstand van de koninklijke familie. In media-optredens en in zijn autobiografie Spare sprak Harry over de vervreemding van zijn familie en over aanvaringen met andere royals.

VK-correspondent Fleur Launspach over de ontmoeting:

Zou dit de eerste stap kunnen zijn naar het helen van de pijnlijke breuk die de Britse koninklijke familie sinds 2020 verdeelt nadat Harry en Meghan zich uit het koningshuis terugtrokken?

De afgelopen dagen werd er al druk gespeculeerd: is Harry wel of niet welkom bij de koning? De prins verblijft namelijk enkele dagen in Engeland, vanuit Californië. Zijn agenda zat vol, maar royal watchers hielden er rekening mee dat hij mogelijk toch voor het eerst in lange tijd door zijn vader ontvangen zou worden.

Dat Harry uit is op verzoening, is geen geheim. In een emotioneel interview in mei met de BBC zei hij: "Ik weet niet hoe lang mijn vader nog heeft," doelend op de kankerdiagnose van koning Charles. Dat gesprek deed de al beschadigde relatie echter geen goed: het paleis ziet liever niet dat Harry en zijn vrouw Meghan familiezaken via de media proberen uit te spelen.

De ontmoeting van nu lijkt erop te wijzen dat er tóch weer ruimte is voor toenadering.

In mei liet Harry weten dat hij de familiebanden wilde aanhalen. "Ik zou graag verzoening willen met mijn familie", zei hij toen tegen de BBC.

In de zomer volgde een ontmoeting van medewerkers van Charles en Harry. Een foto daarvan verscheen in de krant The Mail on Sunday, die schreef over een "geheime Harry-vredestop".

In Cuijk in Noord-Brabant is bij archeologische opgravingen een Romeins olielampje gevonden. Het voorwerp van zo'n 1800 jaar oud is nagenoeg intact. "Het is bovendien mooi versierd en dat maakt het echt een topstuk", zegt archeoloog Johan van Kampen tegen Omroep Brabant.

De vondst werd gedaan op het voormalige Nutricia-terrein, waar vroeger een Romeins grafveld lag. Sinds de opgravingen afgelopen juni zijn begonnen, werden er ruim zeventig graven blootgelegd. "De verwachtingen waren hoog, maar zelfs die zijn overtroffen", zegt Van Kampen.

Bijzondere vondst

Er zijn onder meer munten, complete vazen en andere sierstukken gevonden, waaronder het olielampje. Van Kampen spreekt van een bijzondere vondst. "Het olielampje komt uit de tweede eeuw na Christus en is nog helemaal heel", zegt hij. Er worden in Nederland vaker olielampjes gevonden, maar vooral de versieringen maken de vondst uniek.

Volgens de archeoloog werd het lampje in het graf meegegeven. "Zodat men in de reis naar het hiernamaals een lichtje had."

De opgravingen zijn nog maar net begonnen, maar nu al staat vast dat het grafveld veel groter is dan gedacht. "We onderzoeken nu een terrein van 1,6 hectare, maar dat is waarschijnlijk nog geen kwart van het geheel", legt hij uit. "We schatten dat het grafveld in totaal wel 5,5 tot 6 hectare groot kan zijn."

Voor de archeologen is het Romeinse grafveld een mooie klus. "Normaal vind je vaak scherven, maar hier zijn de vondsten vaak nog bijna helemaal heel", legt Van Kampen uit. "Dat komt doordat de spullen die hier in de graven liggen vaak een eerbetoon zijn die mensen meekregen. Vervolgens werd er meteen een laag zand overheen gedaan."

Het grafveld was onderdeel van een Romeinse nederzetting met de naam Ceuclum, de Romeinse naam voor Cuijk. Cuijk lag voor de Romeinen handig op de route langs de Maas van Maastricht naar Nijmegen.

"Door de hoeveelheid en aard van het materiaal dat we in de graven vinden, kunnen we ook te weten komen hoe de welvaart was van de mensen die hier leefden", zegt Van Kampen.

De ontdekkingen zijn nog lang niet voorbij. Pas 15 procent van het grafveld is onderzocht. "Het zou zomaar kunnen dat er nog veel rijkere graven liggen te wachten."

Sinds de Russische invasie van Oekraïne is het luchtruim van NAVO-landen meermaals geschonden, maar voor het eerst moesten NAVO-landen daadwerkelijk militair ingrijpen. Een golf van Russische drones vloog in de nacht van dinsdag op woensdag het Poolse luchtruim binnen. Volgens de Poolse premier Tusk werden zeker vier drones uit de lucht geschoten. Ook Nederlandse F-35-straaljagers kwamen in actie.

Polen deed een beroep op artikel 4 van de NAVO, wat inhoudt dat er een spoedoverleg tussen lidstaten wordt ingelast. Volgens de Poolse premier Tusk is er geen reden om te stellen dat Polen nu in oorlog is, maar is het land wel "het dichtst bij een gewapend conflict sinds de Tweede Wereldoorlog".

Al snel werd door ministers uit onder meer Duitsland, Polen en Nederland gesteld dat het hoogstwaarschijnlijk om een doelbewuste provocatie ging. Volgens EU-buitenlandchef Kallas waren er "aanwijzingen" voor opzet.

Rutte voorzichtiger

NAVO-secretaris-generaal Rutte drukte zich voorzichtiger uit. Hij veroordeelde het "roekeloze en gevaarlijke handelen" van Rusland. Maar toen hem werd gevraagd of er sprake was van opzet, zei hij te wachten op de uitkomsten van een onderzoek. Bronnen binnen de NAVO zeggen tegen de NOS dat de kans klein is dat het om een fout ging.

Hoe de president van het belangrijkste NAVO-land, de Verenigde Staten, naar de situatie kijkt, is nog een raadsel. President Trump plaatste dusver slechts een kort bericht op sociale media, waarin hij vroeg waarom Rusland het Poolse luchtruim schendt. Hij veroordeelde het Kremlin niet.

Kijk hier naar een reconstructie van de verdediging van het Poolse luchtruim met Nederlandse F-35's:

Het Russische ministerie van Defensie verklaarde dat de drones die het heeft afgevuurd "niet voor Polen waren bedoeld". Daarna werd gesteld dat de drones helemaal niet genoeg bereik hadden om zo diep in Polen terecht te komen. Warschau probeert om de Oekraïne-oorlog verder te laten escaleren door Rusland te beschuldigen van een gewelddaad, zo stelt het Kremlin.

Rusland-bondgenoot Belarus stelt dat de drones "van koers waren geraakt" nadat ze waren "gejamd". Dat is een methode om de werking van drones te verstoren.

'Provocatie en test'

Defensiespecialist Patrick Bolder van het Haagse Centrum voor Strategische Studies noemt zowel de verklaring van Rusland als die van Belarus onzin. "De Oekraïners en de NAVO-landen hebben radars waarmee precies te zien is welke route de drones afleggen", legt hij uit. De adviseur van de Oekraïense president Zelensky deelde foto's waarop te zien is welk pad de drones hebben afgelegd. "Het is niet te ontkennen dat de drones in de buurt van de Russische provincie Koersk zijn afgevuurd."

Dat de drones door middel van 'jamming' uit koers zijn geraakt, zoals Belarus beweert, is ook ongeloofwaardig, zegt Bolder. "De Russen hebben inmiddels zoveel ervaring met drones dat ze niet meer afhankelijk zijn van alleen satellietinformatie." Volgens Bolder stuurt het Kremlin bewust uiteenlopende verklaringen de wereld in, om zo de waarheid te verdoezelen.

En dus is het in zijn ogen glashelder: "Bij zo'n groot aantal drones kun je niet meer spreken van een ongeluk. Het gaat om een provocatie en een test vanuit Rusland: hoe treedt de NAVO op als Rusland het luchtruim schendt?"

Zeeën aan informatie

Defensiedeskundige Rob de Wijk kan nog niet zeggen of het om een provocatie of een ongeluk gaat. "Maar hoe dan ook levert dit Rusland zeeën aan informatie op", stelt hij. "Het zegt alles over hoe de NAVO op zo'n situatie reageert: dat artikel 4 wordt ingeroepen, hoe de luchtafweer werkt. Ik denk dat de Russen daar heel blij mee zijn."

Als uiteindelijk ook de NAVO tot de conclusie komt dat het om een doelbewuste actie van Rusland gaat, zou dat neerkomen op een oorlogsdaad, stelt zowel Bolder als De Wijk. Bolder: "Dat betekent niet gelijk dat we in oorlog zijn, maar je moet wel actie ondernemen."

Bronnen zeggen tegen de NOS dat de NAVO-landen de militaire leiding al hebben gevraagd om te onderzoeken welke opties er zijn om maatregelen te nemen tegen Rusland. Bolder noemt onder meer scherpe veroordelingen en het ontbieden van ambassadeurs als opties.

De Wijk gaat verder. Als het om een bewuste actie gaat, kun je niet reageren met een sanctiepakket, stelt hij. "Dan moet gekeken worden of artikel 5 van de NAVO moet worden geactiveerd." Daarom vindt hij het goed dat Rutte terughoudend reageerde. "Ik denk dat alle NAVO-landen hopen dat het niet om een provocatie gaat. Het laatste wat je wilt, is dat je moet reageren."

"Is there life on Mars?", zong David Bowie ruim een halve eeuw geleden. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA hoopt een stap dichter bij het antwoord op die vraag te zijn. De NASA-rover Perseverance heeft mineralen gevonden die er mogelijk op kunnen wijzen dat er ooit leven op Mars was.

In de zomer van vorig jaar ontdekte het onbemande karretje een rots met daarop vlekken met een luipaardpatroon. De vlekken in het gesteente bestaan onder meer uit de mineralen vivianiet en greigiet. De combinatie van de twee mineralen is volgens de onderzoekers "een mogelijke vingerafdruk voor microbisch leven".

De bevindingen zijn vandaag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

NASA houdt wel een slag om de arm: verder onderzoek moet uitwijzen of het daadwerkelijk om oud leven gaat. Volgens de ruimtevaartorganisatie zijn andere verklaringen ook mogelijk. Hierbij valt te denken aan niet-biologische processen.

Levende organismen

"Dat is een van de redenen waarom we niet zover kunnen gaan om te zeggen dat dit het onomstotelijke bewijs van leven is", zegt hoofdonderzoeker Joel Hurowitz tegen persbureau AP. "Het enige wat we kunnen zeggen, is dat een van de mogelijke verklaringen levende organismen zijn."

Sterrenkundige Floris van der Tak sluit zich daarbij aan. "Er is nog meer werk aan de winkel om dit echt zeker te weten." Vivianiet komt op aarde onder water tot stand op plekken waar bacteriën voorkomen. "Het zou kunnen dat dat vroeger op Mars ook is gebeurd. Daarom zijn ze zo enthousiast."

3,5 miljard jaar geleden

Maar zonder leven in de buurt kunnen de mineralen ook zijn ontstaan. "Dat duurt heel lang, maar het is ook 3,5 miljard jaar geleden dat er water op Mars was", zegt Van der Tak. "In de tussentijd kunnen de mineralen zonder water tot stand zijn gekomen."

Voor verder onderzoek moet het monster eigenlijk naar de aarde worden gebracht. "Plannen daarvoor liggen er ook, nu moet er alleen nog budget voor zijn", zegt Van der Tak. Hij zou het geweldig vinden als Marsgesteente naar de aarde gehaald wordt. "Dan kunnen we er nog veel meer van leren."

Demissionair minister Van Weel komt "zo snel als mogelijk" met een nationaal importverbod op spullen uit illegale Israëlische nederzettingen. Dat zei hij in een debat in de Tweede Kamer.

Een Kamermeerderheid, met daarbij de VVD, steunt een verzoek van D66 aan het kabinet zo snel mogelijk met wetgeving te komen om zo'n verbod nationaal te regelen. Van Weel zei nu een Algemene Maatregel van Bestuur in gang te zetten, omdat dat sneller kan gaan dan wetgeving.

Vertrek NSC

Ruim twee weken geleden stapte NSC uit het demissionaire kabinet omdat toenmalig buitenlandminister Veldkamp onvoldoende steun voelde om door hem gewenste maatregelen, waaronder een nationale boycot, door te voeren. De VVD stond steeds op het standpunt dat eerst Europees gekeken moest worden of gezamenlijk zo'n handelsembargo kon worden ingevoerd.

Eind augustus bleek in Kopenhagen dat de EU-landen nog steeds verdeeld zijn. Daarom steunt de VVD nu ook een nationaal embargo, zei VVD-Kamerlid Van der Burg.

Mocht het ondertussen toch nog Europees lukken, dan verdient dat de voorkeur, zei Van Weel, omdat daar "een krachtiger signaal van uitgaat".

Van Weel zei dat het kabinet inzet op een snel verbod, maar dat het juridisch wel goed onderzocht moet worden.

In de Kamer was enige verbazing over de toezeggingen van Van Weel.

Van Weel benadrukte dat van een totaal handelsverbod met Israël geen sprake is. Het Nederlandse bedrijfsleven zou dan ten opzichte van andere landen onevenredig benadeeld worden, zei Van Weel.

In het debat riepen partijen ook op zieke en gewonde kinderen uit Gaza in Nederland te helpen. Van Weel zei dat het kabinet onderzoekt op welke wijze hulp aan landen in de regio kan worden gegeven die patiënten uit Gaza behandelen. "We kunnen daar meer bereiken met minder middelen", zei Van Weel, die geen voorstander is van het evacueren van kinderen.

Oppositiepartijen reageerden teleurgesteld en wezen erop dat volgens de Wereldgezondheidsorganisatie en andere hulporganisaties medische evacuaties nu nodig zijn. Volgens SP-Kamerlid Dobbe is het opvangen van kinderen hier wel "het minste wat Nederland kan doen".

In de Verenigde Staten is de politiek activist en invloedrijke mediapersoonlijkheid Charlie Kirk doodgeschoten. Kirk was bezig met een presentatie op de Utah Valley University toen een schutter hem onder vuur nam en fataal trof. Kirk werd daarna in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht.

President Trump meldde zijn overlijden als eerste. Later bevestigden de lokale autoriteiten de dood van Kirk op een persconferentie. Er was iemand aangehouden, maar die persoon werd later weer vrijgelaten.

De 31-jarige Kirk werd gezien als een vertrouweling van de president. Hij was invloedrijk en had veel volgers op sociale media.

Correspondent VS Rudy Bouma:

"Charlie Kirk was een van de bekendste Trump-supporters van de VS. Hij voerde actief campagne voor Trump, die meerdere evenementen van Kirk bezocht. Kirk zette de politieke strijd met de Democraten neer als een religieuze strijd en hij zette dominees onder druk om actiever campagne te voeren voor Trump.

Zijn organisatie Turning Point USA mobiliseerde in 2021 al Trump-kiezers om op 6 januari naar de hoofdstad te reizen en is inmiddels een cruciaal onderdeel van het Republikeinse partijapparaat. De conservatieve jongerenvereniging zamelde miljoenen dollars in voor pro-Trumpactiviteiten.

Kirk haalde fel uit naar 'woke' en 'diversiteit' en noemde Black Lives Matter 'een terroristische organisatie die de westerse beschaving wil vernietigen'. Hij werd gehaat door veel liberalen, die vonden dat hij desinformatie over covid-19 verspreidde en Trumps leugens over verkiezingsfraude normaliseerde. Kirk had veel tegenstanders aan de politieke linkerzijde, maar het is onduidelijk wat de motieven van de dader zijn."

Trump zegt dat Kirk als geen ander "het hart van de jeugd in de Verenigde Staten" begreep. De president heeft opdracht gegeven om Amerikaanse vlaggen in de hele VS tot zondag halfstok te hangen, als eerbetoon aan Kirk.

Op sociale media gaan beelden rond van het moment dat Kirk wordt beschoten. Op beelden is te zien hoe hij in zijn hals wordt geraakt. Aanwezigen zeggen dat er één schot is gelost.

Dit zijn beelden van de paniek na de aanslag:

De dader zou zwarte kleding hebben dragen en hebben geschoten vanaf een dak op de universiteitscampus. Er was iemand opgepakt, maar die bleek niet de gezochte persoon te zijn. Een andere verdachte wordt ondervraagd. Over een concrete verdenking is niets bekend.

Bij de presentatie van Kirk vanuit een witte tent op de campus was een grote menigte aanwezig. Zijn komst naar de campus was omstreden. Een online petitie aan de universiteitsbestuurders om de komst van de activist tegen te houden werd bijna duizend keer ondertekend. De universiteit liet de presentatie toch doorgaan vanwege de vrijheid van meningsuiting.

Meer politiek geweld

De laatste tijd is er een toename van politiek geweld in de Verenigde Staten. Het bekendste incident is de aanslag op Donald Trump vorig jaar bij een campagnebijeenkomst.

In juni werden een Democratisch parlementslid van de staat Minnesota en haar man doodgeschoten in hun huis. Een andere parlementariër raakte gewond.

Enkele weken daarvoor raakten acht mensen gewond toen een man brandbommen gooide naar demonstranten bij een pro-Israëlische demonstratie. In april werd brand gesticht bij de gouverneur van Pennsylvania die Joods is.

Het dodental door overstromingen in Indonesië is opgelopen tot vijftien. Sinds maandag worden het toeristische eiland Bali en de eilandengroep Oost-Nusa Tenggara getroffen door zware regenval.

Door het vele water zijn rivieren overstroomd, raakten bergdorpjes bedolven onder het puin en ontstonden aardverschuivingen. Op sommige plekken steeg het water met 2,5 meter. Volgens de autoriteiten zijn nog zes mensen vermist.

Dit zijn beelden vanuit Bali:

De zoektocht gaat moeizaam vanwege het slechte weer en doordat wegen verwoest of geblokkeerd zijn. Militairen proberen in rubberboten kinderen en ouderen te helpen die noodgedwongen op daken van huizen zijn geklommen.

Huizen weggespoeld

Reddingswerkers vonden vandaag de lichamen van een moeder en haar kind onder een laag modder. Eerder werden drie leden van een gezin dood aangetroffen nadat hun huis was weggespoeld.

Door de overstromingen staan duizenden huizen en gebouwen op Bali onder water. Ook zijn winkels verwoest en zijn wegen en bruggen beschadigd geraakt.

Doordat de autoriteiten water en elektriciteit hebben afgesloten, draaien ziekenhuizen, hotels, restaurants en andere publieke voorzieningen in het gebied nu op generatoren.

De voormalige Amerikaanse vicepresident Kamala Harris noemt het "roekeloos" dat Joe Biden zelf besloot de presidentskandidaat voor de Democraten te worden in 2024. Ze schrijft dit in haar boek 107 Dagen, dat eind deze maand verschijnt. Vandaag publiceerde het tijdschrift The Atlantic al enkele fragmenten.

"Het is de beslissing van Joe en Jill, zeiden we allemaal als een mantra, alsof we gehypnotiseerd waren." Terugkijkend was het roekeloos, schrijft Harris in haar memoires. "Dit was geen keuze die overgelaten had mogen worden aan iemands ego of ambitie. Het had meer moeten zijn dan een persoonlijke beslissing."

'Niet de juiste persoon om te wijzen'

Harris erkent dat Biden, op 81-jarige leeftijd, vaak moe oogde: "Zijn leeftijd werd zichtbaar in lichamelijke en verbale haperingen." Toch voelde ze zich als vicepresident niet de juiste persoon om hem daarop te wijzen. Ze vreesde dat hij haar motieven zou betwijfelen en haar "giftig ontrouw" zou vinden.

Volgens Harris vreesde Bidens team dat zij populairder zou worden dan de president. "Hun denkwijze was zero-sum: als zij straalt, dan dooft hij", schrijft ze over de zogenoemde 'West Wing' van het Witte Huis. "Niemand van hen begreep dat wanneer ik goed presteerde, hij ook goed presteerde. Gezien de zorgen over zijn leeftijd, was mijn zichtbare succes als vicepresident van cruciaal belang. Zijn team begreep dat niet."

Te weinig tijd

Harris heeft zich niet eerder zo openhartig uitgelaten over de periode vorig jaar, toen Biden onder druk stond om zich terug te trekken uit de race voor het presidentschap na een desastreus debat met Donald Trump. Harris nam het stokje over, maar verloor de presidentsverkiezingen van Trump, volgens critici omdat ze toen te weinig tijd had om zichzelf op de kaart te zetten.

Biden heeft nog niet gereageerd op de kritiek van Harris. CNN-presentator Jake Tapper en Axios-journalist Alex Thompson beschreven eerder dit jaar in het boek Original Sin al hoe Bidens intimi discussies over zijn leeftijd in de kiem smoorden en alle zorgen wegwuifden.

"Ik geloof niet dat het onbekwaamheid was", schrijft Harris over Biden. "Als ik dat had geloofd, zou ik het gezegd hebben. Ik was loyaal aan president Biden, maar nog loyaler aan mijn land."

In haar memoires vertelt Harris dat ze zich regelmatig beknot voelde door het Witte Huis. Haar stafchef moest vaak voor haar opkomen, omdat ze geen rol kreeg bij publieke optredens van de president. "Ze gaat daar niet als een plant bij staan, geef haar twee minuten om wat te zeggen. Laat haar de president aankondigen", zou de stafchef geregeld hebben gezegd.

Harris stelt bovendien dat het Witte Huis niet voor haar opkwam wanneer rechtse media haar aanvielen. Volgens haar werd negatieve berichtgeving zelfs aangewakkerd door mensen binnen Bidens team. "Ik ontdekte dat de staf van de president negatieve verhalen over mij actief voedde." Harris suggereert dat de intimi van Biden het prima leken te vinden als zij kritiek kreeg.

In rechtse media werd Harris verantwoordelijk gehouden voor problemen aan de grens met Mexico en kreeg ze de bijnaam 'grens-tsaar', terwijl ze door Biden uitsluitend was aangesteld om de oorzaken van migratie aan te pakken. "Niemand van het communicatieteam in het Witte Huis hielp mij om weerwoord te bieden of om de vooruitgang die ik had geboekt onder de aandacht te brengen", schrijft ze.

Harris gaat binnenkort op een uitgebreide promotietour voor haar boek. Ze heeft alleen geen persoonsbeveiliging meer van de Secret Service. President Trump heeft die recentelijk ingetrokken.

In het centrum van Maastricht is een 21-jarige Nederlandse man opgepakt voor een moord in het Belgische Oostende. Daar werd afgelopen zaterdag een 43-jarige vrouw op straat doodgeschoten.

Over het motief van de schutter is nog niets bekend. Ook is niet duidelijk wat de relatie is tussen de verdachte en het slachtoffer.

Volgens getuigen had de vrouw ruzie toen ze plots werd neergeschoten. Daarna sloeg de schutter op de vlucht in een taxi. De nietsvermoedende chauffeur bracht de man naar Brugge. Toen de taxi op de terugweg werd tegengehouden door de politie was de schutter al verdwenen.

De aanhouding in Maastricht was een samenwerking tussen de Nederlandse en de Belgische politie. De procedure voor de overlevering van de verdachte aan België is inmiddels gestart.

Aan de aanhouding ging heel wat onderzoek vooraf, zegt een woordvoerder van het Vlaams parket tegen de Vlaamse publieke omroep VRT. "We moesten eerst de verdachte identificeren." Toen dat gebeurd was, werd al snel duidelijk dat de verdachte waarschijnlijk in Nederland was.

De A4 bij Leidschendam is vanmiddag enige tijd afgesloten geweest vanwege een paard dat op de snelweg liep. Het dier brak uit een trailer na een ongeluk op de weg.

Na het voorval werd de weg in de richting van Den Haag afgesloten, zodat het paard van de weg kon worden gehaald. Dit leidde tot zo'n 2,5 uur vertraging.

Inmiddels is het paard naar een andere trailer gebracht. Daarop kon de weg weer worden vrijgegeven. Er was geen gevaar voor het paard en het verkeer, meldt Omroep West. Hoe het ongeluk kon gebeuren, is niet bekend.

De problemen op de A4 waren na het vrijgeven van de weg nog niet verholpen. Vanwege een ander ongeluk tussen Roelofarendsveen en Leidschendam ontstond er ruim een uur vertraging.

De NAVO-landen hebben de militaire leiding van de NAVO vandaag gevraagd om te onderzoeken welke opties er zijn om maatregelen te nemen tegen Rusland na schending van het Poolse luchtruim. Dat zeggen bronnen tegen de NOS.

Polen heeft vandaag een beroep gedaan op artikel 4 van het NAVO-verdrag omdat het zich bedreigd voelt in zijn veiligheid. Vanochtend vond daarom een spoedoverleg plaats tussen NAVO-bondgenoten. Zij wachten met eventuele tegenmaatregelen tegen Rusland totdat vaststaat dat het om een opzettelijke actie van Rusland gaat, al bestaat daarover weinig twijfel binnen het militair bondgenootschap.

Polen schoot vannacht met behulp van Nederlandse F-35's meerdere Russische drones uit de lucht. Die drones waren het Poolse luchtruim binnengevlogen.

Kijk hier naar een reconstructie van de verdediging van het Poolse luchtruim met Nederlandse F-35's:

"De bondgenoten hebben solidariteit betuigd en veroordelen het roekeloze gedrag van Rusland," zei secretaris-generaal van de NAVO Mark Rutte daar vanmiddag over. Hij voegde daaraan toe dat het incident nog onderzocht wordt, maar dat de schending van het Poolse luchtruim vannacht niet een op zichzelf staand incident is.

Meerdere Europese ministers reageren vandaag fel. Zij gaan ervan uit dat er sprake is van opzet. De Duitse minister van Defensie Boris Pistorius noemt het een "onacceptabele en gerichte provocatie tegen de NAVO". Ook de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Sikorski zegt zeker te weten dat er geen sprake is van een ongeluk.

Ook bronnen binnen de NAVO melden aan de NOS uit te gaan van opzet, maar het bondgenootschap wacht de resultaten van een officieel onderzoek af voordat ze dat kunnen bevestigen. Volgens betrokkenen waren alle NAVO-landen vanochtend tijdens de spoedvergadering eensgezind en doordrongen van de ernst van de situatie.

Tegenmaatregelen

Demissionair minister van Buitenlandse Zaken David van Weel vindt dat er een "zeer duidelijk antwoord" moet komen als blijkt dat de Russische drones met opzet het Poolse luchtruim binnenvlogen. Van Weel werkte jarenlang bij de NAVO.

De vraag is hoe zo'n antwoord eruit moet zien. De NAVO-landen kunnen besluiten maatregelen te nemen om de verdediging van het luchtruim aan de oostgrens te versterken. Wanneer sprake is van opzet, kunnen er ook directe maatregelen tegen Rusland of Belarus worden genomen ter verdediging van het bondgenootschap.

Artikel 4 NAVO-verdrag

"De Partijen zullen onderling overleg plegen telkens wanneer naar de mening van een van haar de territoriale onschendbaarheid, politieke onafhankelijkheid of veiligheid van een der Partijen wordt bedreigd."

"Een belangrijk signaal," noemt Anna van Zoest het inroepen van artikel 4. Van Zoest is directeur van de Atlantische Commissie en werkte voorheen zelf voor de NAVO. "Artikel 4 is sinds de oprichting van de NAVO weinig gebruikt. Dit is pas de achtste keer."

De eerste keer dat een beroep op artikel 4 werd gedaan was in 2003. Toen vroeg Turkije om hulp vanwege oplopende spanningen aan de grens met Irak. De laatste keer was in februari 2022. Toen deden acht NAVO-landen, waaronder Polen, gezamenlijk een beroep op het artikel nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen.

Artikel 4 is minder zwaar dan het veel bekendere artikel 5 uit het NAVO-verdrag. In dat artikel staat dat een aanval op één bondgenoot een aanval op alle bondgenoten is. Dan kunnen de bondgenoten elkaar te hulp schieten, ook militair. Dat artikel is pas een keer eerder ingeroepen; dat was na de aanval op de Twin Towers in New York in 2001.

Artikel 5 NAVO-verdrag

"De Partijen komen overeen, dat een gewapende aanval tegen een of meer van haar in Europa of Noord-Amerika als een aanval tegen haar allen zal worden beschouwd; zij komen bijgevolg overeen, dat, indien zulk een gewapende aanval plaatsvindt, ieder van haar de aldus aangevallen Partij of Partijen zal bijstaan, in de uitoefening van het recht tot individuele of collectieve zelfverdediging erkend in Artikel 51 van het Handvest van de Verenigde Naties, door terstond, individueel en in samenwerking met de andere Partijen, op te treden op de wijze, die zij nodig oordeelt met inbegrip van het gebruik van gewapende macht om de veiligheid van het Noord-Atlantisch gebied te herstellen en te handhaven.

Elke gewapende aanval van dien aard en alle dientengevolge genomen maatregelen moeten terstond ter kennis worden gebracht van de Veiligheidsraad. Deze maatregelen zullen worden opgeheven, zodra de Veiligheidsraad de nodige maatregelen zal hebben genomen, om de internationale vrede en veiligheid te herstellen en te handhaven."

Dankzij een spectaculaire stijging van het aandeel Oracle is medeoprichter Larry Ellison Elon Musk voorbij gestreefd als rijkste persoon op aarde. Het is voor het eerst dat Ellison de rijkste persoon is. Hij werd vandaag meer dan 100 miljard dollar rijker, nadat het aandeel Oracle met ruim 40 procent steeg na goede kwartaalcijfers.

Ellison bezit als mede-oprichter 41 procent van alle aandelen Oracle. Hij heeft nu een vermogen van zo'n 393 miljard dollar en dat is meer dan de 385 miljard dollar van Tesla-baas Elon Musk.

Oracle levert allerlei software aan bedrijven, zoals voor databases, personeelsmanagement en het onderhouden van klantrelaties. Het bedrijf werd in 1977 in Californië opgericht door Ellison en twee compagnons en kreeg in 1982 de naam Oracle. De 81-jarige Ellison staat nog steeds aan het hoofd van het bedrijf.

Ellison is een stuk onbekender dan Musk. Ter vergelijking, Musk heeft ruim 225 miljoen volgers op X, het sociale medium dat hij een paar jaar geleden kocht. Ellison heeft er 168.000.

Eiland gekocht

Een van de dingen waarmee hij in het nieuws kwam was zijn aankoop van het Hawaïaanse eiland Lanai. Dat is het op vijf na grootste van die eilandengroep. In 2012 betaalde hij 300 miljoen dollar voor 98 procent van de grond op het eiland. Hij is er onder meer eigenaar van een luxe hotel voor superrijken. Verder heeft hij een jacht van de Nederlandse jachtenbouwer Feadship. Dat schip, de Mushashi, is 88 meter lang en 'slechts' het op 113 na grootste jacht ter wereld.

Ellison trouwde zes keer. Zijn meest recente huwelijk was vorig jaar met de 47 jaar jongere Jolin Zhu.