NOS Nieuws - Algemeen

Om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad, moeten er veel minder fossiele brandstoffen geproduceerd worden dan nu het plan is. De productie moet daarvoor drastisch omlaag, maar landen doen het tegenovergestelde. De productie ligt maar liefst 120 procent hoger dan het maximale niveau waarmee dat doel nog gehaald kan worden.

Die conclusie trekken onderzoekers van het Stockholm Environment Institute, IISD en Climate Analytics bijna tien jaar na het sluiten van het Klimaatverdrag van Parijs in een nieuw rapport over de 'productiekloof'. Dat is het verschil tussen de (lage) maximale productie die landen eigenlijk zouden moeten hebben als ze serieus zijn over hun klimaatambities en de (hoge) geplande productie die ze in werkelijkheid hebben.

Het is niet voor het eerst dat wordt vastgesteld dat de geplande fossiele productie vele malen te hoog ligt. Twee jaar terug lag de productie nog 110 procent hoger dan mogelijk is als je de 1,5 graad opwarming niet wil overschrijden. Dat inmiddels 120 procent wordt gerapporteerd, leggen de onderzoekers uit als een groeiende kloof tussen de klimaatambities die landen uitspreken en de stappen die ze vervolgens daadwerkelijk zetten.

"Om het 1,5-graaddoel in zicht te houden, heeft de wereld een snelle afname nodig in het aantal investeringen in kolen, olie en gas", zegt mede-hoofdauteur Emily Ghosh van het Stockholm Environment Institute in de VS. "Die middelen zouden moeten gaan naar een energietransitie die gelijkheid en rechtvaardigheid centraal stelt."

Bij de verbranding van fossiele brandstoffen, bijvoorbeeld steenkool en olie, komt het broeikasgas CO2 vrij. Dat blijft vele duizenden jaren in de atmosfeer zitten en houdt warmte vast van de zon. Doordat de mens sinds ongeveer anderhalve eeuw op steeds grotere schaal fossiele brandstoffen verbrandt, is er veel meer CO2 in de atmosfeer terechtgekomen dan zonder die menselijke invloed. Daardoor neemt de opwarming toe.

"De atmosfeer is een soort badkuip en loopt vol met CO2", legt klimaatwetenschapper Detlef van Vuuren (PBL/Universiteit Utrecht) uit. "Hoe langer je de kraan vol open laat staan, hoe sneller de badkuip volloopt. Wanneer je het dichtdraaien van de kraan uitstelt, verlies je niet alleen tijd om rustig over te gaan naar een nieuw energiesysteem, maar is het zelfs zo dat je minder 'emissieruimte' overhoudt. De lijn moet dan nog scherper omlaag."

Hoe zat het ook alweer met CO2 en de opwarming van de aarde?

Bij het sluiten van het Parijsakkoord (2015) spraken landen met elkaar af om de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder de 2 graden Celsius, en het liefst tot 1,5 graad. De onderzoekers achter dit nieuwste rapport waarschuwen nu dat de geplande productie van fossiele brandstoffen die toezeggingen ondermijnt.

Ook een maximale opwarming van 2 graden raakt volgens de onderzoekers uit zicht met de huidige plannen van de twintig grootste fossiele brandstoffen producerende landen: daarvoor ligt de geplande productie van tot 2030 nog 77 procent te hoog.

Veel te veel steenkool

De diepste kloof tussen de klimaatambities en geplande productie zien de onderzoekers bij de productie van steenkool. De kolenproductie krimpt weliswaar veel sneller dan de productie van andere brandstoffen, maar alsnog ligt het niveau zo'n 500 procent te hoog om de 1,5 graad opwarming in zicht te houden.

Voor de productie van olie is de kloof aanzienlijk kleiner, maar nog steeds fors: 33 procent. Ook voor gas zit er flink wat ruimte tussen de ambities en de werkelijkheid. Die productie ligt 91 procent te hoog, al laat een te hoge gasproductie zich deels verklaren doordat gas vanwege zijn lagere CO2-uitstoot ook wordt gebruikt als 'transitiebrandstof'.

"Er zijn ook nog wel paden denkbaar waarbij je nog langer gas blijft gebruiken, mogelijk door de uitstoot op te vangen en onder de grond te stoppen", zegt Van Vuuren. "Dus voor gas is het ietsje lastiger te zeggen welk pad precies in lijn met Parijs is. Maar ook daarvoor geldt dat je er op de lange termijn gewoon vanaf wil."

De onderzoekers vergeleken de 20 grootste fossiele brandstoffen producerende landen. Nederland produceert ook nog fossiel, maar valt buiten die 20:

Het rapport over de 'productiekloof' komt op het moment dat industrie- en energiepolitiek wereldwijd een groot thema zijn, veel meer dan in 2015 toen het Parijsakkoord werd getekend. Meer gebruik van fossiele brandstoffen kán ten goede komen van de energie-onafhankelijkheid van een land, en daar hechten landen veel meer dan destijds aan.

Ook klimaatwetenschapper Van Vuuren ziet dat, maar brengt daar tegenin dat het gebruik van hernieuwbare energie dat net zo goed doet. "Juist vanwege het feit dat je die fossiele brandstoffen moet importeren, breng je je energiezekerheid dus verder op orde wanneer je van fossiel afgaat."

Op de door Rusland geannexeerde Krim zijn drie doden en zestien gewonden gevallen na een Oekraïense droneaanval, zeggen het lokale bestuur en het Russische ministerie van Defensie.

De aanval was gericht op een luxe vakantiepark, dat gebruikt zou worden door Russische hoogwaardigheidsbekleders. Naar verluidt heeft president Poetin het resort geregeld bezocht.

De Oekraïense krant Kyiv Independent meldt op basis van informatie op de berichtenapp Telegram dat er "zeer belangrijke gasten" aanwezig waren op het park Foros toen het werd aangevallen.

Militaire doelen

Oekraïne valt geregeld militaire doelen aan in door Rusland bezet gebied en in Rusland zelf. Defensie in Rusland zegt dat zich "absoluut geen militaire doelen" op het park bevonden.

Rusland heeft vanochtend vroeg ook opnieuw doelen in Oekraïne aangevallen. In de zuidoostelijke stad Zaporizja kwamen daarbij drie mensen om het leven. Volgens de gouverneur waren er tien inslagen in appartementencomplexen en woonhuizen. Geen daarvan was een militair doel, zegt gouverneur Fedorov.

Ook in de regio Kyiv en in Soemy, dicht bij de Russische grens in het noorden, waren aanvallen door Rusland. In totaal lanceerde Rusland volgens Oekraïne meer dan 140 drones. Daarvan zouden er 132 zijn onderschept.

Natuurbeschermers vieren vandaag Wereld Neushoorn Dag, een dag die in het leven is geroepen om aandacht te vragen voor de bescherming van de diersoort. Ondanks tientallen jaren van inspanning om de diersoort te redden, wordt er in Zuid-Afrika gemiddeld iedere dag een neushoorn gedood voor zijn hoorn. Op de illegale markt kan die meer opleveren dan goud.

In Zuid-Afrika leven de grootste neushoornpopulaties ter wereld. Het land ziet zichzelf als de hoeder van hun toekomst. Ruim 2000 van de wereldwijd nog overgebleven zwarte neushoorns en 12.000 tot 13.000 van de ongeveer 15.000 zuidelijke witte neushoorns leven in Zuid-Afrika.

Bijna dertig jaar geleden werd de zwarte neushoorn bestempeld tot 'kritiek bedreigd'. Zo'n 25 jaar eerder was zijn zuidelijke witte neef bijna uitgestorven. Die soort geldt nu als 'gevoelig', na een opmerkelijk herstel in populatie, mede door de inzet van Zuid-Afrika. Dat land speelt een sleutelrol in het behoud van de diersoorten. Tegelijkertijd is het land het epicentrum van de georganiseerde misdaad rond stroperij.

195 gedood in eerste helft 2025

De dieren leven zowel in nationale parken als in privéreservaten, zoals het Dinokeng Game Reserve, in het noordoosten van het land. Door samenwerking tussen overheid en particuliere eigenaren is het aantal jaarlijks gestroopte neushoorns de afgelopen tien jaar gedaald van ruim duizend naar 420 in 2023. Toch werden er dit jaar in de eerste helft al 195 neushoorns gedood, volgens het Zuid-Afrikaanse ministerie van Milieu.

"Zeg nooit tegen een ranger dat we deze oorlog niet gaan winnen", zegt Marius Fuls, ranger en natuurbeschermer in Dinokeng tegen persbureau AP. "Als wij ophouden te geloven dat dit kan, dan hebben we verloren. Wij zijn de laatste dunne groene lijn tussen de neushoorn en uitsterven."

Exacte aantallen van de dieren houdt het wildreservaat geheim, net als specifieke details over de beveiliging tegen stropers. Het zijn de standaardprotocollen geworden in soortgelijke gebieden in het land, zodat stropers niets wijzer worden.

Wat wel duidelijk is, is dat speciale antistroperijteams steeds geavanceerdere middelen inzetten. Drones, nachtzichtapparatuur, radars, bewegingssensoren, AI en speurhonden worden allemaal gebruikt in de strijd tegen de misdaad. In Dinokeng dragen de neushoorns zenders, zodat rangers hun locatie weten.

Radioactief materiaal

Sommige reservaten verwijderen de hoorn van de dieren om ze zo minder aantrekkelijk te maken. En vorige maand werd een project gestart om kleine hoeveelheden radioactief materiaal in de hoorns te injecteren. Zo worden ze onbruikbaar en makkelijk te detecteren bij smokkel.

In deze video zie je hoe dat gaat en welke voordelen de praktijk heeft:

Wereld Neushoorn Dag werd in 2010 in het leven geroepen om aandacht te vragen voor het verdwijnen van leefgebied en de dreiging van stroperij voor alle vijf neushoornsoorten.

De drie Aziatische soorten verkeren in nog grotere nood: er zijn iets meer dan 4000 Indische neushoorns, slechts zo'n 50 Javaanse en minder dan 50 Sumatraanse neushoorns over, aldus de International Rhino Foundation.

In de grote steden van Brazilië zijn tienduizenden mensen de straat opgegaan om te protesteren tegen wetsvoorstellen die oud-president Bolsonaro en federale parlementsleden moeten beschermen tegen vervolging door de rechter. Persbureau Reuters spreekt van de grootste linkse demonstraties in het Zuid-Amerikaanse land in jaren.

Aanleiding vormden recente stemmingen in het parlement. Het Braziliaanse lagerhuis nam dinsdag een wetsvoorstel aan waardoor het moeilijker wordt om parlementariërs te arresteren of strafrechtelijk te vervolgen. Een dag later stemde het lagerhuis in met het versneld behandelen van een voorstel dat kan leiden tot gratie voor Bolsonaro, zijn bondgenoten en honderden veroordeelde aanhangers.

Oud-president Bolsonaro kreeg eerder deze maand een gevangenisstraf van 27 jaar opgelegd voor een couppoging. Begin 2023 bestormden zijn aanhangers overheidsgebouwen na zijn nederlaag bij de presidentsverkiezingen.

In steden in heel Brazilië gingen mensen de straat op:

De demonstraties werden georganiseerd door artiesten, sociale bewegingen, vakbonden en politieke partijen. Linkse organisaties hadden tot dusverre moeite om veel mensen op de been te krijgen rond de veroordeling van Bolsonaro, anders dan rechts in het land.

Druk op Congres

De aantallen demonstranten deden gisteren niet onder voor de rechtse demonstraties tegen de straf van Bolsonaro, waardoor de tweedeling in het land sterker wordt benadrukt. Volgens schattingen van de Universiteit van São Paulo en de non-profitorganisatie More in Common namen 42.400 mensen deel aan de protesten in São Paulo en 41.800 in Rio de Janeiro. Onderzoekers gebruikten dronebeelden om de aantallen te schatten.

"Normaal gesproken zijn rechtse mobilisaties drie keer zo groot als die van de linkse kant", zegt de directeur van een politiek denktank tegen persbureau AP. "In de afgelopen maanden is dat patroon veranderd." Volgens hem hebben de steun van de rechtse oppositie aan de door Trump opgelegde handelstarieven en de grondwetswijziging linkse partijen "weer de straat op gebracht".

"Ik hoop dat de opkomst vandaag groter is dan die van de rechtse betoging, zodat we druk op het Congres kunnen uitoefenen", zegt een betoger tegen Reuters.

De man droeg een T-shirt met daarop "1964 Nooit meer", een verwijzing naar de coup die leidde tot een militaire dictatuur van twintig jaar. "Met Bolsonaro stonden we heel dicht bij een coup. Ik was jong in 1964, maar ik had nooit gedacht dat we opnieuw zo dicht bij een dictatuur zouden komen."

Correspondent Latijns-Amerika Nina Jurna:

"In veel grote steden ging het protest gepaard met muziek en optredens van grote Braziliaanse artiesten. In Rio de Janeiro kwamen mensen massaal samen rondom het strand van Copacabana. Op enig moment stonden vier wereldberoemde artiesten, inmiddels op leeftijd, op het podium voor tienduizenden mensen: Gilberto Gil, Caetano Veloso, Chico Buarque en Djavan.

Een aantal van deze zangers behoorden tijdens de militaire dictatuur in Brazilië (1964-1985) tot de zogeheten Tropicalia-groep, een culturele en artistieke protestbeweging die ontstond toen veel artiesten gecensureerd werden en in ballingschap gingen in het buitenland.

Een bijzonder en ontroerend moment was toen de artiesten gezamenlijk het nummer Cálice zongen, waarbij het publiek massaal meezong en veel mensen geëmotioneerd raakten. Dit nummer werd tijdens de dictatuur geschreven door Chico Buarque als kritiek op de repressie waar kunstenaars en artiesten destijds onder gebukt gingen.

Tussen de nummers door werden leuzen gescandeerd als "sem anistia!" (geen amnestie!), verwijzend naar pogingen van de partij van oud-president Bolsonaro en politieke bondgenoten om een amnestiewet door het parlement te krijgen, bedoeld voor de tot 27 jaar celstraf veroordeelde Bolsonaro en zijn aanhangers die op 8 januari 2023 overheidsgebouwen bestormden en vernielden."

De weduwe van Charlie Kirk heeft de uitvaart van haar man aangegrepen om de schutter te vergeven. "Mijn echtgenoot Charlie wilde jonge mannen redden zoals degene die hem vermoordde", zei ze vechtend tegen de tranen. "Die jonge man, ik vergeef hem."

Terwijl ze haar ogen droog depte, barstte het publiek in het stadion in de Amerikaanse staat Arizona uit in ondersteunend applaus. "Haat beantwoord je niet met haat", zei ze ook in haar grafrede.

Onder de ruim 63.000 mensen die een plek hadden gevonden waren veel conservatieve prominenten, zoals Republikeinse politici, mediafiguren, bewindslieden en president Trump zelf.

Minder vergevingsgezind

Trump noemde Kirk een "martelaar voor de vrijheid van de VS". Hij roemde hem omdat hij de discussie opzocht met tegenstanders om zijn conservatieve waarden uit te dragen. "Zijn naam zal nu voortleven tussen de andere grote patriotten."

In zijn toespraak, waarmee de uitvaart werd afgesloten, was Trump een stuk minder vergevingsgezind dan Erika Kirk. Waar andere sprekers vooral Kirk loofden, viel Trump ook "de radicaal-linkse gekken" aan die hij verantwoordelijk houdt voor Kirks dood.

"Hij haatte zijn tegenstanders niet, hij wenste hen het beste toe", zei Trump. "Daar ben ik het niet mee eens. Ik haat mijn tegenstanders. Ik wens hen niet het beste. Sorry Erika."

Ook plaatsvervangend stafchef Stephen Miller had strijdbare woorden voor tegenstanders van Trump. "Je hebt geen idee van de draak die je hebt wakker gemaakt, je hebt geen idee hoe vastberaden wij zullen zijn om deze beschaving te redden, het Westen te redden, deze republiek te redden", zei hij. "Dacht je dat je Charlie Kirk kon doden? Je hebt hem onsterfelijk gemaakt."

Mix van geloof en politiek

De 31-jarige Kirk werd eerder deze maand doodgeschoten op een universiteitsbijeenkomst. Na een klopjacht werd de 22-jarige Tyler Robinson gearresteerd. De verdachte heeft nog geen verklaring afgelegd over zijn motief; Robinson weigert mee te werken aan het onderzoek.

Door zijn dood is Kirk in korte tijd uitgegroeid tot het boegbeeld van rechts Amerika, "de Martin Luther King of JFK van deze generatie", zoals een bezoeker het buiten het stadium verwoordde. Voor progressief Amerika is hij juist controversieel en polariserend, vooral vanwege uitspraken over zwarte Amerikanen, lhbti'ers, moslims en migranten.

De herdenkingsdienst, die door Kirks conservatieve jongerenorganisatie Turning Point USA werd georganiseerd, was een kruising tussen een kerkdienst en campagnebijeenkomst. Door luidsprekers klonk christelijke rockmuziek en overal in de gangen van het State Farm Stadium in Glendale stonden foto's van Kirk opgesteld. Veel bezoekers droegen rood, wit en blauw (de kleuren van de Amerikaanse vlag), zoals de organisatie had gevraagd.

"Voor Charlie zullen we onthouden dat het beter is om rechtopstaand de Verenigde Staten en de waarheid te verdedigen dan op onze knieën te sterven", sprak vicepresident Vance. "Mijn vrienden, voor Charlie moeten we onthouden dat hij een held is voor de Verenigde Staten van Amerika. En hij is een martelaar voor het christelijk geloof."

Andere sprekers benadrukten het diepe geloof van Kirk en zijn sterke overtuiging dat jonge conservatieven moeten trouwen, gezinnen moeten stichten en hun waarden moeten doorgeven aan anderen. Verder werd opgeroepen om het gedachtegoed van Kirk te blijven verkondigen om zo de Amerikaanse politiek verder naar rechts te bewegen.

Omhelzing

Kirks weduwe zei dat ze troost vindt in het feit dat haar man "deze wereld heeft verlaten zonder spijt". "Hoewel hij veel te jong stierf, was hij er klaar voor", zei ze. "Hij zette zich elke dag voor de volle 100 procent in." Erika Kirk neemt de leiding over van de door haar man opgerichte organisatie Turning Point USA.

Aan het einde van zijn toespraak riep Trump Erika Kirk weer terug op het podium. Onder luid gejuich en de klanken van het patriottische America the beautiful sloot hij de dienst af met een omhelzing met haar.

Bij een Israëlische droneaanval in het zuiden van Libanon zijn vijf mensen gedood, onder wie drie kinderen. Het gaat om een vader, zijn drie kinderen en nog een ander persoon. Dat maakt het Libanese ministerie van Volksgezondheid bekend. Twee anderen raakten gewond, onder wie de moeder van de kinderen.

Volgens het Libanese staatspersbureau was de aanval gericht op een motorrijder in de stad Bint Jbeil. "Israël pleegt een bloedbad in Bint Jbeil waarbij de drie kinderen: Celine, Hadi en Aseel zijn gedood", schrijft de Libanese premier Salam op X. Volgens parlementsvoorzitter Berri zouden de vader, moeder en kinderen het Amerikaanse staatsburgerschap hebben.

Het Israëlische leger zegt dat de aanval was gericht op een "Hezbollah-terrorist" en dat deze is "uitgeschakeld". "De terrorist opereerde vanuit een burgergebied", schrijft het leger in een verklaring.

"Als gevolg van de aanval zijn ook onschuldige burgers gedood. Het Israëlische leger betreurt dat." De aanval wordt nog onderzocht.

'Aanval veroordelen'

De Libanese premier roept de internationale gemeenschap op om de Israëlische aanval te veroordelen. "De landen moeten maximale druk op Israël uitoefenen om zijn aanvallen onmiddellijk te staken, zich terug te trekken uit de bezette Libanese gebieden en gevangenen vrij te laten."

In Arnhem is vanmiddag een dode gevonden in een woning. De politie spreekt van verdachte omstandigheden. Een man en een vrouw zijn opgepakt.

Wat er is gebeurd, wordt nog onderzocht. De verdachten zijn een man van 23 uit Zutphen en een vrouw van 31 zonder vaste woon- en verblijfplaats.

Volgens Omroep Gelderland is het slachtoffer een man. Wat zijn relatie is met de verdachten, is niet bekend.

De omgeving van het wooncomplex in het zuiden van de stad is afgezet en er is urenlang onderzoek gedaan.

Bij de komende Tweede Kamerverkiezingen moeten er meer Marokkaanse Nederlanders naar de stembus. Dat vindt het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN), dat vandaag een campagne is begonnen. "We zien al jaren dat de opkomst in onze gemeenschap erg laag is", zegt Habib el Kaddouri van SMN.

Precieze opkomstcijfers per specifieke groep zijn er niet, zegt universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit van Amsterdam Floris Vermeulen. In Nederland geldt het stemgeheim. Er wordt niet geregistreerd wie wel of niet stemt. "Stemmen is privé en dat ligt heel gevoelig", zegt Vermeulen.

'Vertrouwen geschaad'

Toch is naar de opkomst van groepen met een migratieachtergrond wel onderzoek gedaan. "Onderzoek laat zien dat veel mensen met een migratieachtergrond zich niet herkennen in de politiek en significant minder stemmen", zegt Vermeulen. "Bij Nederlanders met een Surinaamse of Marokkaanse achtergrond is het opkomstcijfer lager dan gemiddeld."

Een van de oorzaken daarvan is volgens Vermeulen dat deze groep over het algemeen het gevoel heeft dat de politiek er niet voor hen is. "Het politieke klimaat is in het nadeel van veel Marokkaanse Nederlanders", stelt El Kaddouri. "Het vertrouwen is geschaad. Er zijn in Den Haag de afgelopen jaren uitspraken gedaan en wetten gemaakt die mensen defensief maken."

Kiesgerechtigden steeds diverser

De samenstelling van alle kiesgerechtigden wordt steeds diverser, zegt Vermeulen. "Ruim 20 procent van het electoraat heeft een migratieachtergrond." Een deel van die groep weet de stembus wel goed te vinden. In bijvoorbeeld de Turkse gemeenschap ligt het opkomstcijfer hoger dan in de Marokkaanse.

"De Turkse gemeenschap staat bekend als goed georganiseerd. Er zijn veel grote netwerken die bij verkiezingen Turkse Nederlanders weten te mobiliseren. Bij andere gemeenschappen zijn de netwerken vaak minder groot en hebben daardoor minder invloed."

Het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders hoopt daar verandering in te brengen. "Als je je stem niet uitbrengt, laat je juist ruimte voor partijen die het niet al te nauw nemen met jouw rechten en belangen."

Campagne

De campagne van SMN is vandaag tijdens een bijeenkomst in Utrecht afgetrapt. Vanaf 1 oktober zijn er onder '#pakjestemterug' filmpjes op sociale media te zien. Ook komt er een podcast en zijn er bijeenkomsten in het hele land.

Of het tot een hogere opkomst zal leiden, vraagt Vermeulen zich af. "Maar het is altijd zinvol om het belang van meedoen te benadrukken. Veel mensen hebben het gevoel dat ze er niet bij horen. Ze zien politici die anti-islam zijn of mensen uitsluiten en willen daar niets mee te maken hebben. Terwijl een democratie pas functioneert als iedereen eraan meedoet."

"We hopen mensen te inspireren om te gaan stemmen", zegt El Kaddouri. "Stemmen, op welke partij dan ook, betekent dat je meedoet aan de democratie."

De zomer is voorbij, dat hoor je veel de laatste dagen. En dat is natuurlijk ook heel logisch als je naar de kalender kijkt. September is tot nu toe relatief warm ten opzichte van het langjarig gemiddelde. Maar de komende week verloopt aan de koele kant. Gemiddeld is het een graad of 18, deze week doen we het met maximaal 16 graden.

We verwachten dus een relatief koele week, maar dat wil niet meteen zeggen dat het herfstachtig of regenachtig gaat worden. De wind houdt zich rustig en draait langzaam van een noordelijke naar een oostelijke richting. En uit die hoek komt in het algemeen nu eenmaal niet veel neerslag.

Alleen maandag valt er aan zee een enkele bui en dinsdag op iets meer plaatsen. Daarna blijft het meest droog. Verder is er geregeld zon.

Ook de trend voor volgend weekend en de week daarna, laat vrijwel droog weer zien, met een flink verschil tussen de nachttemperaturen en die overdag.

In de nacht zijn er dan ook flinke opklaringen en overdag is er geregeld zon. De zomer mag dan voorbij zijn, slecht wordt het weer de komende tijd allerminst.

De door de politie doodgeschoten verdachte van een beroving in Capelle aan den IJssel, blijkt een jongen van 15 uit Gouda te zijn. De politie loste meerdere schoten, heeft de gemeente bekendgemaakt.

Het incident gebeurde vanmiddag bij een McDonald's waar op dat moment veel volwassenen en kinderen waren. Aan de schietpartij ging een beroving met een vuurwapen vooraf.

"Voor de nabestaanden van de overleden jongen is dit een groot verlies", zegt burgemeester Joost Manusama in een statement. "Ook realiseer ik me dat dit incident diepe indruk heeft gemaakt op alle omstanders die het hebben gezien. Zeker voor kinderen kan dit schokkend en beangstigend zijn."

Meerdere waarschuwingen

De politie kwam rond 16.15 uur naar de straat Wisselspoor na een melding van een roof van een fatbike. De verdachte dreigde daarbij met een vuurwapen, zeiden ooggetuigen tegen de politie.

Toen agenten arriveerden was de verdachte al op de vlucht geslagen. Even later trof de politie hem aan in de buurt van een vestiging van McDonald's aan de Hoofdweg. Daar probeerde de politie hem aan te houden met een benaderingstechniek voor gevaarlijke personen.

Volgens de woordvoerder is de verdachte meerdere keren gewaarschuwd, maar heeft hij daar niet naar geluisterd en is hij weggerend. Daarop heeft de politie op hem geschoten.

De Rijksrecherche is ingeschakeld en doet onderzoek zoals gebruikelijk is bij wapengebruik door agenten waarbij gewonden of doden vallen.

Burgemeester Manusama zegt dat er veel vragen en emoties leven bij de Capellenaren. Hij benadrukt dat het belangrijk is dat het onderzoek zorgvuldig en met volledige openheid gebeurt. "Pas daarna kunnen we conclusies trekken. Ik roep iedereen dan ook op om niet te speculeren en de uitkomsten van het onderzoek af te wachten."

Slachtofferhulp

Volgens de woordvoerder zijn er twee jongens aangehouden die betrokken zouden zijn bij de roof van de fatbike. Een van hen was ook aanwezig bij de schietpartij. De ander meldde zich later op het bureau. Het is niet duidelijk of die twee ook een vuurwapen bij zich hadden.

Veel mensen hebben de schietpartij gezien, een deel van hen is door de politie gehoord. Ze hebben slachtofferhulp aangeboden gekregen. Anderen die ook iets hebben meegekregen van de schietpartij kunnen zelf contact opnemen met Slachtofferhulp Nederland, zegt de burgemeester.

Een getuige vertelt dat ze het slachtoffer zag liggen toen ze de McDrive uit kwam rijden. "Daar stonden allemaal agenten omheen. Die zeiden dat we achteruit moesten gaan."

Voor het onderzoek is de parkeerplaats van het restaurant afgesloten. Auto's van mensen die op het moment van de schietpartij aan het eten waren staan nog op het terrein. De eigenaren kunnen hun auto ophalen als het onderzoek is afgerond.

Dat gaat volgens een woordvoerder nog wel even duren omdat ook de forensische opsporing onderzoek doet.

De humanitaire crisis in Sudan heeft zich de afgelopen zes maanden verdiept en het aantal burgerdoden is toegenomen meldt de VN-mensenrechtenorganisatie OHCHR in een rapport. Vooral de gevechten in El-Fasher, een stad in Noord-Darfur, zijn heviger geworden. Daar worden ook steeds meer drones ingezet.

Vrijdag nog was een vluchtelingenkamp in de stad El-Fasher doelwit van een droneaanval van de rebellengroep Rapid Support Force (RSF), juist toen daar een drukbezocht ochtendgebed aan de gang was. Zeker 75 mensen werden gedood.

"Er valt amper nog te leven in El-Fasher", zegt Anette Hoffmann, Sudan-expert van Instituut Clingendael. "De stad wordt al meer dan 500 dagen omsingeld door de RSF en er is zelfs een muur om gebouwd."

Er komt geen drinkwater of voedsel binnen, zegt Hoffmann. "Mensen zijn gedwongen veevoer te geven aan hun kinderen, als ze dat nog krijgen. Er heerst een vreselijke hongersnood." Vorig jaar riep de IPC, de voedselwaakhond van de VN, op meerdere plekken in Sudan officieel hongersnood uit.

Hongersnood

Hongersnood gaat bijna altijd gepaard met conflict. In Sudan woedt al 29 maanden een bloedige oorlog tussen het regeringsleger en de Arabische militie RSF. Die brak uit nadat de leiders van beide partijen samen een staatsgreep hadden gepleegd en het vervolgens niet eens werden over de verdeling van de macht.

Ondertussen vechten ook andere gewapende groepen mee. Die worden weer gesteund door verschillende landen, vooral de Golfstaten.

Een doel van het uitroepen van hongersnood is dat er meer hulp komt. Want er zijn wel mogelijkheden, ook als internationale hulp beperkt naar binnen kan. Zo zijn er veel lokale soepkeukens. Maar de VN heeft slechts 6 procent binnen van het geld om mensen te helpen in Sudan.

OHCHR meldt dat het aantal burgerslachtoffers dit jaar aanzienlijk is toegenomen. Tussen 1 januari en 30 juni kwamen minstens 3300 burgers om; 80 procent van het totale aantal burgerdoden vorig jaar.

De zwaarst getroffen regio is Darfur, waar in de eerste helft van dit jaar ruim 2900 burgers werden gedood.

Niet-Arabische afkomst

Waarnemers, waaronder Human Rights Watch, waarschuwen al langer voor etnische zuivering en mogelijk genocide in de regio-Darfur. "Zo vielen twee jaar geleden in de stad el-Geneina in een week tussen 10.000 en 15.000 doden, zegt Hoffmann. "Het waren vooral mensen van niet-Arabische afkomst."

Volgens Hofmann dreigt opnieuw genocide. "Of ik zou zeggen: de genocide die we in 2003 zagen, wordt voortgezet." In dat jaar werden in Darfur 300.000 Sudanezen van Afrikaanse afkomst gedood.

El-Fasher is de laatste grote stad in de regio-Darfur die nog onder controle van het regeringsleger staat. De stad wordt al anderhalf jaar door de RSF bestookt met raketten en nu dus ook met drones.

Afrika-correspondent Saskia Houttuin:

"Drones bepalen steeds meer de dynamiek van de oorlog in Sudan. Persbureau Reuters analyseerde iets meer dan een week geleden satellietbeelden, waarop te zien is dat de RSF 'kamikazedrones' bezit.

Deze onbemande vliegtuigen kunnen doelen op meer dan 2000 kilometer afstand uitschakelen, waardoor de RSF doelen in heel Sudan kan aanvallen.

De RSF wordt beschuldigd van ernstig (vaak etnisch) geweld tegen burgers, maar ook het Sudanese regeringsleger voert bombardementen op burgerdoelen uit, meldt de VN-mensenrechtenorganisatie.

In een rapport wordt bijvoorbeeld een bombardement in de provincie Noord-Darfur uitgelicht in aanloop naar Eid al-Fitr (het Suikerfeest), waarbij 350 burgers omkwamen. Ook bij andere regeringsbombardementen zijn honderden mensen omgekomen.

Net zoals tijdens de genocide van 2003 is het geweld van de RSF gericht tegen mensen van niet-Arabische afkomst, zegt Hoffmann. "Ze zijn naar de stad gevlucht omdat het nog als enige veilige plek in de regio geldt. De vrees is dat, als de stad in handen valt van de RSF, hetzelfde soort etnisch geweld zal plaatsvinden als in 2003."

Internationale druk ontbreekt

Hulporganisaties en de VN noemen de oorlog in Sudan de grootste humanitaire crisis ter wereld. De helft van de bevolking, 24 miljoen mensen, lijdt honger. Bijna 13 miljoen mensen zijn op de vlucht geslagen.

Hoffmann zegt dat internationale druk om de oorlog te stoppen ontbreekt. "Er wordt bijvoorbeeld geen druk gezet op regionale sponsoren om deze oorlog te stoppen", zegt Hoffmann.

Volgens haar is het een politieke keuze om niets te doen. "Tot op de dag van vandaag worden dagelijks wapens en munitie van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) naar Darfur gestuurd, en niemand binnen de EU durft de VAE hierop aan te spreken." Sudan klaagde begin maart de VAE aan voor medeplichtigheid aan genocide.

De problemen op de Europese luchthavens na een grote cyberaanval zijn nog niet voorbij. Brussels Airport heeft luchtvaartmaatschappijen gevraagd ook morgen de helft van de vertrekkende vluchten te annuleren. In Berlijn, Dublin en op Londen Heathrow houden de problemen ook aan.

Sinds vrijdagavond zijn er problemen door een cyberaanval op het Amerikaanse softwarebedrijf waar luchthavens mee werken voor het inchecken van passagiers en de bagageafhandeling. De gegevens op de servers van het bedrijf zijn onbereikbaar en de hackers eisen losgeld.

Op de luchthaven van Zaventem bij Brussel gebeurt het inchecken van passagiers sindsdien handmatig en dat kost veel tijd. Zo lang de luchthaven niet over een nieuwe veilige versie van het check-insysteem beschikt, vallen volgens de luchthaven vluchten uit.

Om de drukte aan te kunnen had de luchthaven vandaag aan luchtvaartmaatschappijen gevraagd om de helft van de 257 vluchten te schrappen. Dat werden er veel minder, ongeveer vijftig. Ongeveer 85 procent van de vluchten kon vandaag gewoon doorgaan.

Marathonlopers

In Berlijn wordt morgen grote drukte verwacht vanwege vertrekkende deelnemers aan de marathon die vandaag is gelopen in de stad.

Op een normale maandag vertrekken zo'n 80.000 mensen vanaf het vliegveld, maar morgen zijn er 15.000 passagiers extra. Ook in Berlijn is onduidelijk wanneer de problemen bij het inchecken en de bagageafhandeling voorbij zijn. Vandaag werden nog koffers verzonden van reizigers die gisteren al uit de Duitse hoofdstad waren vertrokken.

Een woordvoerder zegt dat morgen extra personeel wordt ingezet om te helpen bij het vervoeren van koffers. Van andere afdelingen springen mensen bij om de talloze koffers één voor één naar het juiste vliegtuig te vervoeren. In Berlijn worden maar weinig vluchten geschrapt.

Op Heathrow in Londen wordt nog gewerkt aan een oplossing, maar het overgrote deel van de vluchten kon gewoon doorgaan.

De explosie in een woonwijk in Vlissingen afgelopen nacht was bij familie van een man die wordt verdacht van moord dan wel doodslag. Dat meldt Omroep Zeeland.

Volgens buurtbewoners en bronnen die anoniem willen blijven, woont in de zwaarst beschadigde woning familie van een 24-jarige man die wordt verdacht van het doden van een man in een Vlissingse supermarkt in juni. Het slachtoffer, een man van 44, werd tijdens een ruzie doodgeschoten.

De politie laat weten bekend te zijn met deze geluiden, maar vindt het te vroeg om daar iets over te zeggen.

Veel schade na explosie

Bij de explosie vannacht raakten zeven woningen beschadigd. Aan beide zijden van de straat zijn gevels beschadigd, dakpannen verschoven en ruiten gebarsten.

"De bewoners van het meest getroffen huis zijn elders ondergebracht, de rest kan terug naar huis", meldt een politiewoordvoerder.

Eén bewoner raakte gewond door rondvliegend glas en moest naar het ziekenhuis. Volgens verschillende bronnen is het een familielid van de verdachte van de dodelijke schietpartij in de supermarkt. Twee andere bewoners zijn ter plaatse door ambulancepersoneel verzorgd en nagekeken.

Voor de microfoon wil niemand bevestigen dat de explosie mogelijk verband houdt met de dodelijke schietpartij. "Straks doen ze ons iets aan", zegt een voorbijlopend stel. Ze werden rond 02.30 uur opgeschrikt door een harde knal. "Ik trilde uit mijn bed", vertelt een andere man. "En ik woon best wel een eindje verderop."

Misdrijf

De politie heeft nog geen verdachten in beeld. Getuigen worden opgeroepen om contact op te nemen. "We hopen echt dat mensen die informatie hebben het melden, desnoods anoniem", zegt een woordvoerder.

Ruim een eeuw na de Balfour Declaration, waarmee Groot-Brittannië in 1917 de basis legde voor de oprichting van Israël, erkent de Britse regering nu ook de Palestijnse staat. Dat maakte het Verenigd Koninkrijk vandaag bekend, in aanloop naar de bijeenkomst van wereldleiders bij de Verenigde Naties in New York, waar het conflict tussen Israël en Gaza prominent op de agenda staat.

De erkenning gebeurt in samenspraak met landen als Frankrijk, Luxemburg, Australië, Canada, Malta en Portugal: een gecoördineerde poging om druk uit te oefenen op Israël. Ook Australië en Canada erkenden vandaag de Palestijnse staat.

Premier Starmer kondigde in juli al aan de Palestijnse staat te willen erkennen als Israël geen staakt-het-vuren zou afkondigen en maatrelen zou nemen om het lijden in Gaza te verlichten. Omdat aan die voorwaarden niet is voldaan, zet Starmer dit nu door. De Britse premier noemt dat "een morele plicht".

Woedende reacties

In Israël werd het plan door politici bestempeld als het "belonen van Hamas voor terreur". President Trump en premier Netanyahu doen het tevens af als een "symbolische" zet die in Gaza niets zal veranderen.

Toch geldt: hoezeer de erkenning ook symbolisch is en de oorlog niet zal beëindigen, het blijft een krachtig moreel en politiek statement dat gewicht heeft.

Tot nu toe hebben de meeste G7-landen (Canada, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten) Palestina niet erkend, ondanks vele decennia van conflict en oplaaiend geweld. Maar er lijkt een duidelijke kentering gaande in het Westen.

Steeds meer invloedrijke Westerse landen komen tot dezelfde conclusie: dat Israëls handelen in Gaza niet zonder gevolgen kan blijven na bijna twee jaar oorlog, 65.000 doden en een VN-commissie die het aanmerkt als 'genocide'.

Geen hoofdstad

Palestina is tegelijk wel en niet een staat: het is door sommige landen erkend, maar door het langdurige conflict met Israël heeft het geen internationaal erkende grenzen, geen hoofdstad en geen officieel leger.

Starmer spreekt, net als veel andere politici, vaak over een "tweestatenoplossing" waarin er naast Israël ook een Palestijnse staat zou bestaan, ruwweg volgens de lijnen van vóór de Arabisch-Israëlische oorlog van 1967. In de praktijk zijn die plannen echter nooit van de grond gekomen. Ze zijn ook steeds moeilijker geworden door de illegale nederzettingen van Israël.

Het erkennen van de Palestijnse staat roept complexe vragen op over de praktische uitvoering. Bijvoorbeeld: wat wordt precies erkend, als de grenzen van de staat niet duidelijk zijn? Hoe kan de staat erkend worden zonder interactie met Hamas? Wordt er een Britse ambassadeur gestuurd, en vice versa, en onder welke regering zou de Palestijnse ambassadeur dan vallen? Op dit moment zijn deze kwesties nog onduidelijk.

Onder druk

Starmer staat al enige tijd onder druk binnen zijn eigen Labourpartij om daadkrachtiger op te treden tegen Israël. Tegelijk zijn de Amerikanen daar fel op tegen, en wil Starmer die belangrijke bondgenoot liever niet tegen de haren instrijken. Afgelopen week ontvingen de Britten Trump voor een grandioos koninklijk staatsbezoek, om de banden tussen de twee landen te verstevigen.

Binnen Starmers Labourpartij zijn er prominente leden, zoals de Londense burgemeester Sadiq Khan, die openlijk uitspreken dat wat er in Gaza gebeurt een genocide is. Dat zet Starmer onder druk om een duidelijker standpunt in te nemen.

Tegelijk wordt hij zijlings ingehaald door zijn voorganger oud-premier Tony Blair, die aan tafel zit bij de regering-Trump en de Golfstaten om te praten over de toekomst van Israël en Gaza. Ook dat wekt niet de indruk dat Starmer zelf stevig aan het roer zit met zijn Midden-Oostenbeleid.

Uren voor het begin van de dienst staan er al lange rijen bij het stadion in de Amerikaanse staat Arizona, waar later vandaag de uitvaart van Charlie Kirk zal zijn. De streng beveiligde rouwdienst wordt bijgewoond door president Trump en vicepresident JD Vance, die ook zullen spreken.

De uitvaart in het American Footballstadion in Glendale begint om 20.00 uur Nederlandse tijd. Er worden tienduizenden mensen verwacht. Het stadion biedt plek aan ruim 70.000 mensen. Glendale ligt in de buurt van Phoenix, waar de jongerenorganisatie van Kirk, Turning Point USA gevestigd is.

Trump en Vance zijn niet de enigen uit de regering die tijdens de uitvaart van Kirk het woord nemen. Ook minister van Volksgezondheid Robert F. Kennedy Junior, defensieminister Pete Hegseth en baas van de Amerikaanse inlichtingendiensten Tulsi Gabbard houden een toespraak.

Verder staan Donald Trump jr. en de omstreden journalist en Trump-aanhanger Tucker Carlson op de sprekerslijst, evenals Kirks weduwe Erika.

Aanwezigen vertellen waarom ze deze dag zo bijzonder vinden:

De beveiliging van de rouwdienst is volgens het ministerie van Binnenlandse Veiligheid vergelijkbaar met die van grote evenementen zoals de marathon van New York en de Super Bowl.

De dresscode is feestelijke zondagskleding in de kleuren van de Amerikaanse vlag. Turning Point USA heeft mensen gevraagd om geen bloemen mee te nemen, maar in plaats daarvan een donatie te doen aan de jongerenorganisatie waar de weduwe van Kirk nu de leiding over heeft.

Moordaanslag

De 31-jarige Kirk werd vorige week woensdag doodgeschoten toen hij sprak op de Utah Valley University waar hij zijn 'American Comeback Tour' aftrapte. Kirk werd in zijn hals geraakt.

Na een klopjacht werd de 22-jarige Tyler Robinson gearresteerd. Het motief van de verdachte is nog onbekend, Robinson weigert mee te werken aan het onderzoek.

Bij de rellen gisteren in Den Haag zijn zeker 37 mensen aangehouden. 27 van hen zitten nog vast, zegt de politie. Ook zijn er vier agenten gewond geraakt, waar gisteren nog over twee gewonden werd gesproken.

De politie spreekt van "grote golven van geweld" tegen de politie. Daarbij werd ook geweld gepleegd met palen en hekwerken, zegt de politie in een persbericht. Bij de rellen zouden meer dan duizend relschoppers betrokken zijn geweest.

Er worden waarschijnlijk nog meer mensen opgepakt de komende tijd. Er is een Team Grootschalige Opsporing opgezet. Dat is een multidisciplinair team dat wordt ingezet bij rechercheonderzoek in zaken met veel maatschappelijke impact.

Bij een café zit de schrik er een dag later nog goed in:

De politie doet verder een oproep aan mensen die camerabeelden hebben van de rellen. Die kunnen zich desnoods anoniem melden.

Ook journalisten gewond

Bij de rellen zijn ook zeven journalisten gewond geraakt, zegt journalistenorganisatie PersVeilig. Een van hen heeft een hersenschudding en een fotograaf kreeg drie hechtingen nadat hij was bekogeld. Anderen liepen blauwe plekken op.

Op het Malieveld was gisteren aan het begin van de middag een anti-immigratieprotest, georganiseerd door 'Els Rechts', zoals de 26-jarige Els Noort zichzelf noemt. Dat verliep aanvankelijk vreedzaam, maar de sfeer sloeg al snel om. Demonstranten blokkeerden de naastgelegen A12 en daarna kwam het tot confrontaties met de politie, waarbij er met stenen en flessen naar agenten werd gegooid.

Bij de demonstratie waren veel voetbalsupporters. En er waren omstreden vlaggen te zien, zoals de Prinsenvlag. Dat is een oranje-wit-blauwe vlag die werd gebruikt door de NSB. Ook werden er antisemitische leuzen geroepen en werd de hitlergroet gebracht.

Twee groepen

Een dag later zegt Els Rechts dat ze het "verschrikkelijk" vindt wat er is gebeurd. "Toen ik op het podium stond, zag ik al een groepje richting bosjes en A12 lopen. Ik heb nog geroepen dat ze terug moesten komen", zegt ze tegen de NOS.

Ze stelt dat er twee groepen waren: een groep die vreedzaam wilde demonstreren en een groep die wilde rellen. "Het vervelende is dat wij hier nu mee geassocieerd worden."

Bij de rellen werden in de binnenstad de ruiten ingegooid van het kantoor van D66. Partijleider Rob Jetten noemde dat in tv-programma Buitenhof een uiting van politiek geweld. "Ze riepen niet 'hup ADO' of 'hup FC Utrecht', maar ze scandeerden leuzen over het opeisen van Nederland."

Politieke partijen spraken massaal hun afkeuring uit. Demissionair premier Schoof sprak van "onthutsende en bizarre beelden van schaamteloos geweld". Volgens de Haagse burgemeester Van Zanen waren de rellen "ongekend en Nederland onwaardig".

De rellen gisteren in Den Haag waren een uiting van politiek geweld. Dat zei D66-leider Jetten in het programma Buitenhof. Met beweringen dat hooligans een onschuldige demonstratie kaapten, is Jetten het absoluut niet eens. "Ze riepen niet 'hup ADO' of 'hup FC Utrecht', maar ze scandeerden leuzen over het opeisen van Nederland."

Op en rondom het Malieveld botsten relschoppers met de politie tijdens een anti-migratiedemonstratie. Agenten zetten daarbij traangas en een waterkanon in. In de Haagse binnenstad werden vernielingen aangericht. Het partijkantoor van D66 werd bekogeld met stenen en men probeerde het Binnenhof binnen te dringen.

Dit zijn beelden van gisteren van de schade aan het D66-kantoor:

Tijdens de demonstratie werden prinsenvlaggen getoond, een symbool dat tegenwoordig door extreemrechts en vroeger door de NSB werd gebruikt. Ook werden er antisemitische leuzen geroepen en werd de hitlergroet gebracht.

'Politici planten zaadjes'

Volgens Jetten gebruikten de relschoppers teksten en woorden die ook in de Tweede Kamer worden uitgesproken, door onder meer PVV-leider Wilders. Jetten sprak ook over het demoniseren van oud-D66-leider Kaag en GL-PvdA-voorman Timmermans. "Politici planten zaadjes. Dan is het aan alle democratische krachten om te zeggen: dit pikken we niet."

Ook de SP en GroenLinks-PvdA zien een link met het politieke debat. SP-leider Dijk ziet dat dit het "Nederland is na tientallen jaren rechtse politiek".

GroenLinks-PvdA-leider Timmermans sprak na de rellen van "Trumpiaanse toestanden, gevoed door politici die angst en verdeeldheid zaaien". PVV-leider Wilders, die de rellen ook scherp veroordeelde, noemde Timmermans op zijn beurt een "ophitser" door het politieke debat en de rellen met elkaar te verbinden.

Jetten sprak gisteren na de rellen ook al over de extreme taal van Wilders. Demissionair VVD-minister Heinen van Financiën nam daar vanmorgen in het programma WNL op Zondag afstand van. "Dan ga je dingen aan elkaar verbinden die niets met elkaar te maken hebben. Dit zijn hooligans, het heeft niets met politiek te maken." Hij zei Jettens boosheid te begrijpen maar het moet "niet gelijk te politiek gemaakt worden".

Die kritiek wees Jetten op zijn beurt weer van de hand. Volgens hem staan VVD'ers vaak vooraan om sommige uitingen bij Gaza-demonstraties te veroordelen.

Oproep koning

NSC-leider Van Hijum zat samen met Jetten in Buitenhof, onder meer om te praten over de oproep van de koning op Prinsjesdag om als samenleving minder tegen over elkaar te staan, "niet in de laatste plaats ook in Den Haag".

Hij hekelde het dat sommige oppositiepolitici in de debatten over de situatie in Gaza oud-demissionair minister Veldkamp aanvielen en hem verwijten maakten. Zo zou hij "bloed aan zijn handen hebben" omdat het Nederlandse kabinet het beleid tegen Israël volgens hen onvoldoende aanscherpte. "We moeten het in de breedte bekijken" aldus Van Hijum.

Jetten en Van Hijum waren het eens dat het tegengaan van polarisatie een opdracht is voor alle politici. De kans lijkt groot dat een meerderheid in de Kamer deze week een debat over de rellen zal aanvragen.

De operaties in het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda worden morgen weer hervat. Dat laat het ziekenhuis weten. Vrijdag werden veertig geplande operaties geannuleerd vanwege rondvliegende fruitvliegjes in de operatiekamers.

De afgelopen dagen is alles op alles gezet om de ruimtes weer insect-vrij te krijgen. Zo zijn de operatiekamers grondig schoongemaakt en zijn fruitvliegvallen geplaatst. Vandaag zijn er geen vliegjes meer gezien en daarmee is de situatie volgens het ziekenhuis onder controle, schrijft Omroep West.

De bron van de fruitvliegjes waren vermoedelijk fruitresten die "onbewust" waren achtergelaten in aangrenzende ruimtes van de operatiekamers. Fruitvliegjes kunnen het risico op wondinfecties vergroten na een operatie.

Spoedoperaties

Het ziekenhuis heeft negen operatiekamers, waarvan er twee worden vrijgehouden voor spoedoperaties. Een daarvan kon nog wel worden gebruikt. Daardoor konden spoedoperaties sinds vrijdag wel doorgaan.

Het ziekenhuis zegt dat een groot deel van de geannuleerde operaties inmiddels opnieuw zijn ingepland.

Spanningen tussen de Verenigde Staten en Venezuela leidden deze week opnieuw meermaals tot dodelijke aanvallen op zee. Motorbootjes die afkomstig zouden zijn uit Venezuela, werden tot zinken gebracht door de Amerikaanse marine, zeker zes opvarenden kwamen om. Bewijs voor drugssmokkel bleef echter uit.

Eerder deze maand beschoten Amerikaanse strijdkrachten al een boot, waarbij elf doden vielen. Ook een vierde 'drugsboot' uit Venezuela zou zijn uitgeschakeld, liet de Amerikaanse president Trump deze week weten. "Om zeep geholpen", zei de president voor zijn vertrek naar het Verenigd Koninkrijk.

Meerdere bootjes, meerdere doden, maar geen onafhankelijk bewijs. Dat de aanvallen internationaal worden afgekeurd door critici lijkt de Amerikanen niet af te schrikken.

Commentator en Trump-criticus Brian Krassenstein schreef op X aan de Amerikaanse vicepresident Vance dat "het doden van burgers van een ander land, zonder eerlijk proces, een oorlogsmisdaad wordt genoemd". Vance wuift die kritiek weg. "Het kan me niets schelen wat je het noemt", reageerde hij op X.

Op welke juridische gronden de Venezolaanse schepen zijn aangevallen en wat voor drugs er aan boord waren, heeft de VS niet bekendgemaakt. Experts betwijfelen ook of er wel een juridische basis te vinden is voor het geweld.

In beginsel mag een land geen geweld gebruiken tegen een ander land, stelt Marten Zwanenburg, hoogleraar militair recht. Uitzondering is wanneer de internationale vrede en veiligheid in gevaar zijn. Dan kan de VN-Veiligheidsraad toestemming geven. De Verenigde Staten zijn dan verplicht er melding van te maken. Daarover is in dit geval niets bekend.

Een andere uitzondering is wanneer er toestemming is van het land waar het geweld plaatsvindt. De aanvallen op de Venezolaanse boten lijken plaats te vinden in internationale wateren, wat de kwestie juridisch ingewikkeld maakt. Maar volgens de VS kwamen ze uit Venezuela en dat land heeft geen toestemming gegeven.

Een derde uitzondering is het recht op zelfverdediging tegen een gewapende aanval. Volgens Zwanenburg lijken de Verenigde Staten te zeggen dat er sprake is van een directe, gewapende aanval, waardoor ze zich kunnen beroepen op zelfverdediging.

"Maar drugssmokkel kan moeilijk worden gezien als een gewapende aanval," zegt hij. "En als dat wel zo is, dan moet nog steeds worden beoordeeld of het geweld noodzakelijk is en in verhouding staat tot de aanval."

"Zolang er geen directe aanval op jouw land is, moet je ergens anders je juridische basis zoeken."

Drugs als wapen

Fred Soons, emeritus hoogleraar internationaal recht en expert in het zeerecht, beaamt dit. "Trump redeneert dat drugstransporten naar de VS een aanval vormen op het Amerikaanse volk". Maar zonder bewijzen, gaat die vergelijking volgens Soons niet op.

"Kustwachten patrouilleren elke dag in dit gebied," licht hij toe. "Dat kan je vergelijken met normaal politieoptreden op zee." Verdachten worden aangehouden, gearresteerd en berecht volgens de wet van het land waar zij heen worden gebracht. Als stoptekens worden genegeerd, mag er gericht geweld worden gebruikt.

Dan wordt op de motor geschoten, zodat het bootje blijft dobberen en de verdachten kunnen worden gearresteerd. "Zo gebeurt het overal", vertelt Soons. "De verdachten gewoon zomaar uitschakelen dat doe je ook niet op straat."

Mensensmokkel?

Bewijs van een acute dreiging, is niet geleverd. Bij de eerste aanval is ook het aantal slachtoffers opmerkelijk, vindt Soons. De zogeheten 'go-fast'-bootjes zijn meestal bemand met drie, maximaal vier personen. "Dat er elf personen op de boot zaten, kan wijzen op mensensmokkel," merkt Soons op, "maar er is niets bekendgemaakt over hun identiteit."

Het is ook opmerkelijk dat Trump zijn pijlen richt op drugssmokkel in het Caribisch gebied, zegt criminoloog en onderzoeksjournalist Bram Ebus. "In verhouding tot cocaproducerende landen als Colombia, Peru en Bolivia produceert Venezuela relatief weinig cocaïne. Het speelt wel een rol als doorvoerland, maar het grootste deel gaat richting Europa.

Daarmee lijken de Amerikaanse aanvallen meer politiek gemotiveerd dan een daadwerkelijk effectieve strijd tegen de internationale drugscriminaliteit."

Politioneel optreden

De acties in het Caribisch gebied lijken volgens Soons op politioneel optreden, waarbij disproportioneel geweld is gebruikt. De redenen die Trump hiervoor geeft, lijken "kunstmatig geconstrueerde beweringen", vindt Soons. Het lijkt veel te onduidelijk en te ver gezocht. Zwanenburg is het daarmee eens.

In afwachting van een onafhankelijk onderzoek, verwachten experts dat de spanning tussen de Verenigde Staten en Venezuela niet minder wordt.

Een Chinese burgerjournalist die verslag deed van de uitbraak van het coronavirus in de Chinese stad Wuhan, heeft opnieuw vier jaar cel gekregen. Dat meldt Reporters without Borders (RSF). De aanklacht luidt wederom dat Zhang Zhan (42) "ruzie heeft gezocht en problemen veroorzaakt".

Volgens RSF zet China deze aanklacht regelmatig in om de vervolging van onder meer journalisten te rechtvaardigen; de afgelopen jaren zou dat tientallen keren zijn gebeurd. RSF spreekt van mensen die "op vreedzame wijze hun mensenrechten uitoefenden of verdedigden".

De organisatie die opkomt voor persvrijheid zegt dat de arrestatie van Zhan te maken heeft met haar verslaglegging op sociale media over de intimidatie van mensenrechtenactivisten. In 2020 werd Zhan ook al veroordeeld tot een gevangenisstraf van vier jaar.

Oproep tot vrijlating

Reporters Without Borders wil dat Zhan onmiddellijk wordt vrijgelaten. "Ze zou wereldwijd geprezen moeten worden als een informatieheldin en niet opgesloten zitten in wrede gevangenisomstandigheden", zegt een woordvoerder.

Ook het Comité ter Bescherming van Journalisten (CPJ) wil dat de 42-jarige burgerjournalist wordt vrijgelaten. "Dit is de tweede keer dat Zhang Zhan terechtstaat op basis van ongegronde aanklachten die neerkomen op niets meer dan een regelrechte vervolging vanwege haar journalistieke werk."

Overvolle ziekenhuizen

In de Oost-Chinese miljoenenstad Wuhan brak ruim vijf jaar geleden de coronaepidemie uit, met miljoenen doden wereldwijd tot gevolg. Zhan trok begin 2020 van Shanghai naar Wuhan, waar ze maandenlang verslag deed van de uitbraak en onder meer overvolle ziekenhuizen en lege straten filmde.

De verslaglegging kostte Zhan haar vrijheid. In mei 2020 werd ze voor het eerst gearresteerd en veroordeeld tot een gevangenisstraf van vier jaar. Uit protest ging ze in hongerstaking. RSF meldt dat gevangenispersoneel haar met een neussonde dwong te eten en soms dagenlang boeide.

Vorig jaar mei kwam Zhan vrij, maar in augustus werd ze opnieuw aangehouden.