NOS Nieuws - Algemeen

Terwijl de rook nog boven de ruïnes hangt, zegt Israël het staakt-het-vuren weer na te leven. In één nacht doodde de Israëlische luchtmacht volgens gezondheidsautoriteiten in de enclave meer dan honderd Palestijnen, onder wie tientallen kinderen.

President Trump noemde de aanvallen "volledig gerechtvaardigd" en verzekerde dat "niets het bestand in gevaar zal brengen."

Sinds het ingaan van het staakt-het-vuren op 10 oktober waren al tientallen Palestijnen gedood door het Israëlische leger. De escalatie van deze week begon met de terugkeer van stoffelijke resten van een Israëlische gijzelaar die op 7 oktober 2023 werd vermoord. Hamas overhandigde opnieuw delen van het lichaam dat volgens Israël vorig jaar al was geborgen. De actie werd in Israël gezien als een provocatie.

Op dinsdag werd in Rafah, in het zuiden van de Gazastrook, ook een Israëlische soldaat doodgeschoten terwijl hij met een bulldozer sloopwerkzaamheden verrichtte. Hoewel Hamas verantwoordelijkheid ontkent, noemde Netanyahu beide incidenten "een duidelijke schending van het staakt-het-vuren" en beval nieuwe bombardementen. Binnen 24 uur werden opnieuw tientallen doelen in de gehele enclave aangevallen.

Binnenlandse druk op Netanyahu

Ondertussen beschuldigen extreemrechtse ministers de premier van zwakte. "Hamas vermoordt opnieuw een van onze soldaten, en opnieuw kiest de premier voor een gematigde reactie", schreef veiligheidsminister Itamar Ben-Gvir op X. "Als Netanyahu het doel van de vernietiging van Hamas opgeeft, heeft deze regering geen recht van bestaan."

Defensieminister Katz dreigde met escalatie. "Er is en zal geen immuniteit zijn voor de leiding van Hamas, noch voor hen in pakken, noch voor hen in tunnels," zei hij. Katz beweerde dat "tientallen Hamas-commandanten" zijn gedood.

Toch lijken beide partijen zich gebonden te voelen aan Trumps plan om een einde te maken aan het geweld. Hamas draagt daarom mogelijk later vandaag de lichamen van twee Israëlische gijzelaars over, een proces dat al in gang was gezet voordat Israël de bombardementen hervatte.

'Te groot om te mislukken'

Volgens Rob Geist Pinfold, docent oorlogsstudies aan King's College in Londen, is het bestand "te groot om te laten mislukken". "De kosten zijn al ingecalculeerd, met wereldmachten en regionale spelers die er hun gewicht achter hebben gezet," zegt Geist Pinfold tegen de NOS. "Maar beide partijen testen voortdurend de grenzen, in de hoop dat de ander het eerst breekt."

Er tekent zich volgens Geist Pinfold een nieuw patroon af. "Israël lijkt in Gaza af te stevenen op een situatie die doet denken aan een laag-intensieve contraguerrillacampagne, vergelijkbaar met wat het in Libanon doet. Ze zullen Hamas af en toe treffen, terwijl ze blijven volhouden dat ze zich aan het staakt-het-vuren houden; een manier om Trump tevreden te houden en de schijn van terughoudendheid op te houden."

Terug naar de status quo

Volgens hem zit het conflict vast in een patroon waar geen van beide partijen voordeel uit haalt. "Het is waarschijnlijk dat Gaza in een status quo blijft steken, dit keer met een veel grotere bufferzone eromheen," zegt hij. "Voor Hamas is dat relatief acceptabel: ze zijn niet verslagen, ze hoeven niet te ontwapenen en ze behouden de macht. Zo hoeven ze geen existentiële beslissingen te nemen."

Terwijl in Gaza reddingswerkers met hun handen door het puin groeven, klonk Trumps stem vanuit de lucht. "Ze hebben een Israëlische soldaat gedood, dus Israël heeft teruggeslagen en dat moeten ze ook doen," zei hij aan boord van Air Force One. "Hamas is maar een klein deel van de vrede in het Midden-Oosten, en ze moeten zich gedragen. Als ze dat niet doen, zullen ze worden uitgeschakeld."

Volgens Geist Pinfold probeert Israël "de juiste balans te vinden tussen wat het nog kan bereiken in Gaza zonder Trump in het Witte Huis tegen zich in het harnas te jagen."

Nvidia heeft voor de tweede keer dit jaar een historisch record gevestigd op de Amerikaanse effectenbeurs. De waarde van de Amerikaanse chipfabrikant op de beurs in New York brak vandaag door de grens van 5000 miljard dollar. Nog niet eerder was een bedrijf zo veel waard.

Eind juli bereikte Nvidia als eerste bedrijf ooit een beurswaarde van 4000 miljard dollar. Nog geen vier maanden later is daar dus nog eens 1000 miljard dollar bijgekomen voor het bedrijf dat gespecialiseerd is in hoogwaardige chips voor onder meer de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie.

Deze week ging het aandeel van Nvidia nog eens extra hard omhoog. Dat kwam door de aankondiging van een ontmoeting tussen president Trump en de Chinese president Xi Jinping. Die treffen elkaar morgen in Zuid-Korea. De VS en China zijn in een felle handelsoorlog verwikkeld.

Nvidia mocht aanvankelijk de nieuwe Blackwell-superchips niet aan China verkopen. De VS is bang dat China ze gebruikt om een technologische en militaire voorsprong op te bouwen. Toen de exportregels uiteindelijk werden versoepeld, sloeg China terug door Nvidia in de ban te doen.

Overleg Trump met Xi

Beleggers veerden op toen Trump een ontmoeting aankondigde met Xi. Verwacht wordt dat de twee ook praten over het conflict over superchips. Beleggers hopen dat het conflict wordt bijgelegd en dat het handelsembargo op de nieuwe chips wordt opgeheven. Nvidia-topman Jensen Huang zei gisteren nog dat zijn bedrijf voor 500 miljard dollars aan orders voor de komende vijf maanden heeft klaarliggen.

Om de recordwaarde van 5000 miljard dollar te halen, moest het aandeel Nvidia vandaag 205,76 dollar waard worden. In de handel voor opening beurs in New York ging de prijs daar al overheen.

Inmiddels is Microsoft ook al meer dan 4000 miljard dollar waard, en nadert Apple die grens.

De beveiliging van het Louvre-museum is niet op orde. Dat heeft politiechef Patrice Faure van Parijs gezegd bij een ondervraging in de Senaat. Volgens Faure veroorzaakten verouderde systemen en trage reparatiewerkzaamheden zwakke plekken in het museum.

Het Louvre werd anderhalve week geleden beroofd. Een groep dieven kon binnen enkele minuten een raam van de Apollogalerij forceren en acht stukken van de Franse kroonjuwelen stelen.

"Er is op technologisch vlak geen stap gezet", vertelde Faure aan de parlementsleden. Hij merkte daarbij op dat delen van het videonetwerk verouderd zijn. Dat levert beelden op van lagere kwaliteit die bovendien moeilijk realtime gedeeld kunnen worden. Ook zei hij dat beloofde renovatie die ongeveer 80 miljoen euro moet kosten niet voor 2030 voltooid zal zijn.

Mannen in bouwlift

Faure maakte verder bekend dat een vergunning van het Louvre om de beveiligingscamera's te bedienen in juli is verlopen en niet is verlengd. Dit wordt door critici gezien als symbolisch voor een algehele nalatigheid.

"De agenten arriveerden razendsnel", aldus Faure. Maar hij benadrukte dat er daarvoor al vertraging was opgetreden.

De eerste melding bij de politie was zelfs niet afkomstig van het alarmsysteem van het Louvre. De politiechef zei dat een fietser het alarmnummer belde nadat hij buiten mannen met helmen in een bouwlift had gezien.

Beelden van de diefstal:

Snelle oplossingen voor de beveiliging ziet Faure niet. Zo verwierp hij in het verhoor de oproep voor een permanente politiepost in het museum. Dat zou weinig uitrichten tegen snelle, mobiele berovingen. "Ik ben er fel tegen", zei hij. "Het probleem is niet een bewaker bij een deur. Het is het versnellen van de alarmketen."

Hij drong er wel op aan om hulpmiddelen toe te staan die - nu nog- verboden zijn, zoals AI-detectie en het volgen van objecten -geen gezichten- om verdachte bewegingen te signaleren en voertuigen als scooters in realtime te volgen via stadscamera's.

Directeur bood ontslag aan

Afgelopen weekend meldde het Openbaar Ministerie in Parijs dat een aantal verdachten is gearresteerd op verdenking van betrokkenheid bij de spectaculaire juwelenroof. Franse media meldden vervolgens dat het twee verdachten zijn.

De diefstal heeft ook blootgelegd dat de juwelen niet verzekerd waren. De Franse staat heeft wel een verzekering voor nationale musea. Maar de juwelen zelf waren niet verzekerd, omdat de premies voor dergelijk erfgoed astronomisch hoog zijn. Hierdoor ontvangt het Louvre geen vergoeding.

Gevreesd wordt dat de gestolen stukken al uit elkaar zijn gehaald en dat de edelstenen opnieuw zijn gesneden om ze onherkenbaar te maken. De juwelen zouden zo'n 88 miljoen euro waard zijn.

De directeur van het Louvre moest zich eerder verantwoorden in de Senaat. Zij zei ook dat er veel schortte aan de beveiliging in en rond het museum. Ook zei ze dat ze haar ontslag had aangeboden aan de minister van Cultuur, maar dat dit door de minister geweigerd werd.

Het zou niet misstaan als 1 aprilgrap, maar het is de realiteit: Slowakije voert binnenkort een snelheidslimiet in van 6 kilometer per uur op de stoep. Dus ook voor voetgangers. Het idee leidde tot hoongelach en hilariteit, maar gisteren stemde het Slowaakse parlement er wel mee in

Het amendement op de verkeerswet is bedoeld om het aantal ongelukken te verminderen. Op de Slowaakse stoepen mag je behalve te voet ook met een step, e-step en skates komen. Ook fietsen op de stoep is gangbaar, hoewel officieel alleen kinderen en hun begeleiders daar op de fiets mogen rijden.

"Bij de genoemde snelheid kan een fietser nauwelijks zijn evenwicht bewaren", protesteerde oppositielid Martin Pekár, die liever zou zien dat er meer fietspaden worden aangelegd.

Ook leek het hem, en vele anderen, beter om de elektrische steps te verbieden, waarop bijvoorbeeld veel maaltijdbezorgers rijden. Bij de meeste ongelukken op de stoep zijn namelijk e-steps betrokken, aldus de indieners van het plan.

Zelfs het ministerie van Binnenlandse Zaken leek het een beter idee om e-steps van de stoep te weren, maar toch kwam het amendement erdoor. Behalve de regeringscoalitie stemde niemand voor het plan.

'Geflitst als ik de bus moet halen?'

Ook online stuitte het voorstel op ongeloof en hilariteit. "Word ik nu geflitst als ik ren om mijn bus te halen?", "Ik kijk uit naar de agenten die met een radarapparaat in de bosjes staan", "Ik ga voortaan wel hardlopen op de snelweg", aldus enkele reacties.

De aanpassing van de verkeerswet moet op 1 januari ingaan. Het is nog niet bekend hoe de snelheidslimiet gehandhaafd gaat worden.

Over tien jaar zal er jaarlijks ruim 310 miljard dollar nodig zijn om ontwikkelingslanden minder kwetsbaar te maken voor klimaatverandering. Daarvoor waarschuwt het VN-Milieuprogramma UNEP in een nieuw rapport. De wereld brengt nu nog maar een fractie op van dat immense bedrag: twee jaar geleden was er wereldwijd 'slechts' 26 miljard aan publieke financiering voor beschikbaar. Er is dus ruim twaalf keer zoveel nodig.

De VN spreekt van een "gapend gat" tussen het bedrag dat nodig is en het bedrag dat op dit moment daadwerkelijk wordt opgebracht. In de armste landen worden daardoor levens en complete economieën bedreigd, waarschuwt het gezaghebbende instituut.

"Met name voor de armere ontwikkelingslanden, die vaak nauwelijks hebben bijgedragen aan de oorzaak van klimaatverandering, is dit echt een enorm probleem", zegt klimaatfinancieringsexpert Pieter Pauw van de TU Eindhoven, een van de hoofdauteurs van het rapport.

Geen verdienmodel

"Iedereen op deze planeet leeft met de gevolgen van klimaatverandering: natuurbranden, hittegolven, verwoestijning, overstromingen, stijgende kosten, noem maar op", zegt directeur Inger Andersen van UNEP. "Nu pogingen om de uitstoot van broeikasgassen in te perken achterblijven, zullen die gevolgen alleen maar groter worden. Meer mensen zullen erdoor geraakt worden en er zal aanzienlijke economische schade ontstaan."

"Het is een ramp in slow motion, die steeds vaker zichtbaar wordt bij weersextremen wereldwijd", vult Pauw aan. Dat komt ook doordat het wegnemen van kwetsbaarheden in ontwikkelingslanden voor de private sector vaak niet heel aantrekkelijk is; het verdienmodel van een steviger dijk is beperkt. Pauw schat dat zo'n 15 tot 20 procent van de kosten gedekt kan worden door de private sector. "Voor de rest is publiek geld nodig en dat is er op dit moment niet."

Wat is klimaatadaptatie?

Toen landen in 2015 het Klimaatakkoord van Parijs sloten, maakten ze niet alleen afspraken over het tegengaan van de opwarming van de aarde. Ze stelden ook doelen voor aanpassingen die we moeten doen aan een veranderend klimaat, zoals dijkverhogingen of betere wateropslag.

Dit soort aanpassingen aan de gevolgen van klimaatverandering wordt ook wel 'klimaatadaptatie' genoemd. Dat staat los van bijvoorbeeld herstelwerkzaamheden na klimaatschade en is wat anders dan 'klimaatmitigatie', waarmee wordt gedoeld op de maatregelen om de opwarming van de aarde tegen te gaan, bijvoorbeeld door de uitstoot van broeikasgassen te beperken.

De timing van de publicatie van het VN-onderzoek is niet toevallig: het rapport verschijnt jaarlijks rond deze tijd, zodat de bevindingen kunnen worden besproken op de jaarlijkse klimaattoppen. Volgende week begint die klimaattop, COP30, in Brazilië.

Breedste schouders

Het VN-orgaan roept landen op om meer geld beschikbaar te maken voor adaptatie uit zowel publieke als private bronnen. "Zonder de schuldenlast voor de kwetsbaarste landen te vergroten", zegt directeur Andersen.

Onlangs stelden ontwikkelingsorganisaties Oxfam en Care Climate Justice in een eigen rapport vast dat rijke landen bijna twee derde van hun klimaatgeld geven in de vorm van leningen. Daardoor nemen de schulden in die arme landen toe.

"Voor iedere vijf euro die landen krijgen, moeten ze zeven euro terugbetalen doordat ze daar rente over moeten betalen", zegt klimaatexpert Rosa van Driel van Care Nederland. "Jaren geleden hebben we al afgesproken dat de landen die het meeste hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis, de rijke landen met de breedste schouders, de meeste kosten moeten dragen. Dat is nu niet zo en dat is niet eerlijk of volgens de afspraak."

Klimaat altijd meewegen

Het rapport kijkt voor het eerst in meer detail naar de gevolgen van inflatie. Die zijn groot. Zo is vorig jaar op de klimaattop onderhandeld over een verdrievoudiging van de financiering, van 100 miljard naar 300 miljard dollar in 2030, maar als je de inflatie meetelt, is die verdrievoudiging veel minder waard.

Pauw: "Wanneer je de inflatie meeneemt, is duidelijk dat het nieuwe klimaatfinancieringsdoel veel te weinig is om alle ontwikkelingslanden voldoende te beschermen."

De Nederlandse wetenschapper verwacht dan ook dat de ontwikkelingslanden op de klimaattop in Brazilië veel aan dit rapport zullen hebben. "De hoofdboodschap is wat mij betreft: neem klimaatrisico's mee in iedere beslissing, of het nou gaat over het aanleggen van een nieuwe weg, waar mensen kunnen wonen of welk voedsel er wordt verbouwd."

De politie zoekt getuigen van een schietincident gisteravond in Leeuwarden. Daar zou een verkeersruzie zijn geweest tussen een automobilist en een aantal jongeren op fatbikes.

De politie kreeg rond 20.30 uur een melding van een conflict op een rotonde. Daar zou een automobilist ruzie hebben gehad met enkele jongeren. Een van de jongeren zou tijdens die ruzie schoten hebben afgevuurd op de auto.

Er raakte niemand gewond. De automobilist heeft aangifte gedaan.

Agenten die op de melding afkwamen, hebben de wijk uitgekamd, maar de verdachten niet gevonden. Er is met getuigen gesproken en er is buurtonderzoek gedaan. De verdachten, die donkere kleding droegen, zouden op twee fatbikes zijn vertrokken richting een recreatiegebied.

Omdat het signalement van de verdachten nog erg summier is, roept de politie andere getuigen op zich te melden. Ook vragen ze buurtbewoners camerabeelden van bijvoorbeeld deurbelcamera's te controleren. Zo hopen ze de vluchtroute van de jongeren in kaart te brengen.

Dantumadiel is na jarenlange verdeeldheid overstag: de winkels mogen voortaan ook op zondag open. Dat heeft de gemeenteraad bepaald. Het was de laatste gemeente in Friesland die de christelijke zondagsrust in stand hield.

De gemeente telt nu ongeveer 19.000 inwoners, verdeeld over elf dorpen. Het winkelverbod op zondag werd in Dantumadiel in 1996 ingesteld. "Ik heb de oude regels nogmaals bekeken, maar het wordt nu heel anders, een bijzonder moment", zegt verantwoordelijk wethouder Rommy Kempenaar.

De zondagsrust was lange tijd een gevoelig onderwerp binnen de gemeente. De discussie laaide enkele jaren geleden opnieuw op. Oliebollenbakkers mochten op oudejaarsdag in 2023 geen oliebollen verkopen omdat 31 december op een zondag viel.

Petitie tegen

Vorige maand werd een petitie tegen de zondagsopening van de winkels nog door 880 mensen ondertekend. "Dit is voor iedereen in de gemeente een beladen ding geweest", zegt wethouder Rommy Kempenaar tegen Omrop Fryslân.

De SGP, ChristenUnie en het CDA stemden tegen de koopzondag. De fractievoorzitter van de lokale SGP noemde het "ondenkbaar" dat de winkels op zondag opengaan, vanwege de vele christenen in de gemeente. Hij noemt Dantumadiel "de Biblebelt van het Noorden". De drie christelijke partijen hebben net geen meerderheid in de raad. Alle andere partijen stemden voor de koopzondag.

Winkels in de gemeente Dantumadiel mogen op zondag open van 12.00 tot 22.00 uur. Het is niet bekend hoeveel winkeliers daar gebruik van gaan maken. De gemeente benadrukt dat het niet om een verplichting gaat. Op eerste pinksterdag, eerste paasdag en eerste kerstdag blijven de winkels wel dicht.

De onderhandelingen tussen Pakistan en Afghanistan zijn na vier dagen mislukt, meldt Pakistan. De gesprekken in de Turkse stad Istanbul werden gehouden na een eerste ronde in de Qatarese hoofdstad Doha, halverwege deze maand.

Bij die gesprekken werd een staakt-het-vuren overeengekomen na grensconflicten tussen de twee partijen waarbij honderden doden waren gevallen onder zowel militairen, militanten als burgers.

Volgens Pakistan weigert de Taliban-regering om op te treden tegen militanten die aanvallen uitvoeren op Pakistaans grondgebied. De Pakistaanse minister Tarar van Informatie meldt dat de gesprekken ondanks bemiddeling van Qatar en Turkije "geen werkbare oplossing hebben opgeleverd".

Volgens persbureau AP lijkt het er enkele uren na het mislukken van de gesprekken vooralsnog op dat het staakt-het-vuren stand houdt. Er zijn geen confrontaties gemeld in het grensgebied.

Harde taal

Wel was er harde taal te horen van de Pakistaanse minister van Defensie Asif: "Pakistan hoeft niet eens een fractie van zijn volledige arsenaal in te zetten om het Taliban-regime volledig te vernietigen en hen terug te drijven naar de grotten waarin zij zich kunnen verbergen", stelde hij op X.

De afgelopen jaren ziet Pakistan een toename van het aantal aanvallen van militanten. Die worden door de regering toegeschreven aan de Taliban en Tehrik-e-Taliban Pakistan, een groep die nauwe banden heeft met zijn Afghaanse evenknie.

Deze maand voerde het Pakistaanse leger aanvallen uit op schuilplaatsen van de Tehrik-e-Taliban Pakistan. Dat leidde tot de gevechten aan de grens.

Correspondent Zuid-Azië Devi Boerema:

"Na het stuklopen van de onderhandelingen is de toon vanuit Pakistan richting de Afghaanse Taliban verder verhard. De Pakistaanse minister van Defensie Asif drong eerder bij president Trump nog aan op gesprekken, maar nu is hij volledig gedraaid en dreigt hij in een bericht op X dus om de Taliban 'terug te sturen naar hun grotten'.

Het is juist Asif die in 2023 nog in Kabul was om de verzuurde relatie tussen Pakistan en de Taliban te lijmen. Amper een paar dagen geleden liet hij in een televisietoespraak ook nog weten dat hij overtuigd was van de juiste intenties van Afghanistan om tot vrede te komen. Van al die inspanningen, vaak onder buitenlandse druk, lijkt weinig meer over.

Dat komt vooral doordat bij deze gesprekken, net als bij de recente gesprekken in Doha, de partij die voornamelijk verantwoordelijk is voor de onrust in het grensgebied niet aanwezig is. De Tehrik-e-Taliban blijft aanvallen uitvoeren op Pakistaans grondgebied en de Taliban lijkt daar niks tegen te kunnen en willen doen.

Voor de Pashtun-bevolking die aan beide kanten van de Durandlijn leven, de poreuze grens tussen beide landen, betekent dit dat zij verder vast komen te zitten tussen Afghaans en Pakistaans militair geweld.

Het nieuws over de geklapte gesprekken komt enkele uren nadat beide landen in staatsmedia hadden gezegd dat er sprake was van een impasse. Beide landen gaven elkaar de schuld voor het moeizame verloop van de onderhandelingen.

Volgens Tarar nemen de Taliban "geen verantwoordelijkheid richting de Afghaanse bevolking" en "gedijt het regime op een oorlogseconomie". De Taliban stelt juist dat Pakistan niet de intentie heeft om constructieve gesprekken te voeren.

Vluchtende burgers die in de rug worden geschoten en executies van mensen met een handicap. De verhalen van inwoners die zijn gevlucht uit de Sudanese stad Al-Fasher zijn gruwelijk.

Bij het innemen van de stad hebben rebellen van de Rapid Support Forces (RSF) meer dan tweeduizend burgers gedood. Dat zeggen milities die gelieerd zijn aan het regeringsleger. De berichten en het aantal zijn niet onafhankelijk geverifieerd.

Na een belegering van meer dan vijfhonderd dagen trok het leger zich maandag terug uit de stad. Daarmee is nagenoeg de hele Darfur-regio in handen van de RSF-rebellen.

WHO-chef: 460 patiënten en begeleiders vermoord in ziekenhuis

Directeur Tedros Adhanom Ghebreyesus van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO heeft zijn afschuw uitgesproken over de moord die gepleegd zou zijn op 460 patiënten en hun begeleiders in het Saudi Maternity Hospital in El-Fasher. Dat zou gebeurd zijn nadat RSF-strijders de ziekenhuismedewerkers hadden ontvoerd.

Volgens Tedros past dit in een patroon. De WHO heeft sinds het begin van dit conflict, in april 2023, 185 aanvallen op gezondheidszorginstellingen geteld. Daarbij zouden 1204 medewerkers en patiënten zijn gedood en 416 gewonden zijn gevallen.

"De situatie in Al-Fasher is catastrofaal. Dat was het al, maar het is nu nog veel erger geworden", zegt Sudan-deskundige Suliman Baldo. In twee dagen tijd hebben meer dan 25.000 mensen geprobeerd de stad uit te vluchten: "Dagen lopen, in de brandende zon, zonder eten en drinken, terwijl ze al verzwakt zijn en maandenlang te weinig hebben gegeten."

Lokale en internationale hulporganisaties waarschuwen voor etnische zuivering en oorlogsmisdaden, iets waaraan de RSF zich eerder schuldig maakte. Begin dit jaar concludeerde de Verenigde Staten dat de RSF genocide en misdaden tegen de menselijkheid had gepleegd in Al-Junaynah, in het westen van Darfur.

Zo'n 15.000 mensen van onder meer de niet-Arabische Masalit etniciteit werden daar vermoord. De RSF bestaat vooral uit Arabische strijders, die het gemunt hebben op bevolkingsgroepen van Afrikaanse afkomst, al ontkennen ze dat zelf.

Stapels mensen

Ook de Amerikaanse Yale Universiteit zegt bewijs te hebben dat er mogelijk massamoorden zijn gepleegd. Op gedetailleerde satellietbeelden denken onderzoekers onder meer stapels menselijke lichamen te zien in de buurt van RSF-voertuigen.

"Er zijn signalen dat het geweld etnisch gemotiveerd is", vertelt Baldo. Hij wijst erop dat de situatie en de samenstelling van de bevolking in Al-Fasher heel anders is dan in Al-Junaynah. "Er komt weinig informatie uit de stad naar buiten, we weten niet precies wat er allemaal gebeurt."

"De verovering van Al-Fasher is heel belangrijk voor de RSF", zegt Baldo. Doordat ze nu nagenoeg de hele regio in handen hebben, hebben ze toegang tot de grens met buurlanden als Egypte en Libië. "Dat is strategisch interessant, want daardoor wordt de handel in onder meer goud en vee makkelijker."

"Een keerpunt in de oorlog", noemt Baldo de val van de stad. "Ik denk dat de strijd alleen maar intensiever gaat worden nu."

Voor diplomatieke actie op het wereldtoneel hoeft de RSF ook niet bang te zijn. Serieuze pogingen om de oorlog te stoppen, zijn er nauwelijks: "Er zijn veel landen bij deze oorlog betrokken die er belang bij hebben dat 't doorgaat", zegt Baldo. "Zo zijn de Verenigde Arabische Emiraten de belangrijkste partner van de RSF. Ze leveren strijders en wapens, en krijgen daar onder andere goud voor terug."

De oorlog in Sudan

In 2023 beginnen de gevechten tussen het regeringsleger, aangevoerd door generaal Burhan, en de paramilitaire RSF-strijders geleid door generaal Hemedti. Eerst werd er vooral gevochten in de hoofdstad Khartoum, daarna breidde de oorlog zich uit naar andere delen van het land, vooral naar Darfur. De VN noemt de situatie in Sudan één van de ergste humanitaire crises ter wereld. Tienduizenden mensen zijn gedood, bijna twaalf miljoen mensen zijn gevlucht, waarvan ruim vier miljoen naar buurlanden.

Anderhalf jaar geleden begon de RSF met de omsingeling van Al-Fasher. Het regeringsleger en gelieerde milities maakten daar toen nog de dienst uit, maar sindsdien is de situatie in de stad met de dag verslechterd. "Burgers zaten als ratten in de val, er waren dagelijks beschietingen en bombardementen", vertelt Baldo. "Sommigen konden vluchten en gingen te voet richting buurland Tsjaad."

Joris van Oss werkte tot een paar maanden geleden in Darfur als noodhulpcoördinator voor Artsen zonder Grenzen. Hij zag de gezondheidszorg in Al-Fasher verder instorten, ziekenhuizen werden beschoten en uit veiligheidsoverwegingen moesten ze stoppen met hun werk in de stad. "Vanuit andere klinieken in de regio konden we toch mensen helpen die waren gevlucht", vertelt hij. "Van meisjes en vrouwen hoorden we verhalen over seksueel geweld en hoe moeilijk het vooral voor mannen was om weg te komen."

Stem gevangengenomen

"Leven is overleven geworden", zei de Sudanese journalist Muammar destijds tegen de NOS. "Er is geen elektriciteit, er komt geen water meer uit de kraan en het is steeds moeilijker om aan voedsel te komen, want de RSF blokkeert toegangswegen waardoor voedsel, medicijnen en hulpgoederen de stad niet bereiken." De journalist werd 'de stem van Al-Fasher' genoemd, omdat hij vanuit de stad verslag bleef doen, terwijl alles om hem heen kapotging.

Bij de inname van de stad werd hij gevangengenomen door RSF-rebellen toen hij probeerde te vluchten. Het is onduidelijk hoe het met hem gaat. Doordat ook hem het zwijgen is opgelegd, komen er geen verhalen meer uit de stad en geven alleen de ervaringen van gevluchte inwoners een beeld van de situatie daar.

Het aantal levende met olie besmeurde vogels dat de afgelopen dagen is binnengebracht bij Nederlandse opvangcentra, is opgelopen tot 97. Dat meldt opvangorganisatie SON-Respons. Ook zijn er twaalf met olie besmeurde vogels dood gevonden.

De vogels worden sinds maandag gevonden langs de Noordzeekust. Dat gebeurt vooral langs de kust van Noord-Holland en Texel, maar ook in een groot gebied daaromheen worden met olie besmeurde vogels aangetroffen, zoals bij de kust van Zuid-Holland, Ameland, Terschelling en Schiermonnikoog.

Er is nog geen olievlek gevonden op zee. Waar de olie vandaan komt, is volgens een woordvoerder van SON-Respons speculeren, "maar de olie komt niet zomaar uit de lucht vallen".

Onder de gevonden vogels zijn zeekoeten, alken en enkele kleine alken en jan-van-genten. De besmeurde dieren worden vooral opgevangen in een centrum in Friesland, maar sommige vogels gaan naar Den Haag of Haarlem, vooral wanneer ze zuidelijker worden gevonden. Het is de bedoeling dat in de loop van deze week alle dieren naar het centrum in Friesland, in Ureterp, worden gebracht.

De meeste vogels zijn in goede conditie. Ze moeten worden gewassen met water en zeep. Het revalidatieproces duurt meestal een paar weken, waarna de dieren terug de natuur in kunnen.

Er was de laatste weken vrijwel geen journaaluitzending waar geen nieuws over de Nederlandse verkiezingscampagne in zat. Ook buitenlandse media schrijven erover. Zo was er al over te lezen in Duitse, Belgische en ook Engelse media. Er zijn ook veel buitenlandse correspondenten naar Nederland gekomen om de uitslagenavond te verslaan.

"Als Geert Wilders niet wint, zou dat door sommigen gezien kunnen worden als het begin van een nieuwe golf aan Europese verkiezingen waarbij populisten verliezen", zegt Valentina Brini. Ze is journalist bij het Italiaanse persbureau ANSA, vergelijkbaar met het Nederlandse ANP. Speciaal voor de verkiezingen komt ze vanuit Brussel, haar gebruikelijke standplaats, naar Nederland.

Volgens Brini zijn Italianen niet echt op de hoogte van de Nederlandse politiek. "In Italië zijn er maar twee Nederlandse politici bekend. Dat zijn Wilders en Timmermans. Veel mensen kennen Timmermans omdat hij fan is van voetbalclub AS Roma."

Brini legt uit dat Nederlandse campagnes anders zijn dan in Italië: "Bij ons is het bijna onmogelijk dat partijen zo dicht bij elkaar staan in de peilingen." En ze ziet dat de Nederlandse politieke stijl begint te veranderen. "Het is nu heel vergelijkbaar met Italië, iedereen schreeuwt tegen elkaar in debatten."

Voordat Brini zich verdiepte in de Nederlandse verkiezingen had ze andere verwachtingen. "Ik dacht dat de oorlog in Gaza en het klimaat een grotere rol zouden spelen in de campagne."

Het valt haar op dat het onderwerp migratie juist hoog op de agenda staat. "Dat snap ik niet helemaal. Ik vraag me af hoe veel migranten nou echt problematisch zijn." Italië heeft al jaren te maken met migranten uit voornamelijk Noord-Afrika die bijvoorbeeld met kleine bootjes naar het land varen.

Johannes Perterer herkent wat zijn Italiaanse collega zegt. "Ik denk niet dat veel Oostenrijkers de Nederlandse campagne actief volgen, maar ze zullen wel kijken naar de uitkomst, vooral naar wat er met Wilders gebeurt. Naast hem kennen sommige Oostenrijkers alleen Frans Timmermans." Perterer werkt voor ORF, de Oostenrijkse evenknie van de NOS.

Wilders is een voorbeeld voor sommige Oostenrijkse politici, legt Perterer uit. "Onze rechtse populisten hebben Geert Wilders de afgelopen decennia vaak genoemd als een pionier van hun ideologie."

In Oostenrijk won de rechts-populistische partij FPÖ de laatste verkiezingen, maar toch kwam de partij daarna niet in de regering van het land. "Mensen in Oostenrijk zijn geïnteresseerd in deze verkiezingen omdat de politieke situatie zo vergelijkbaar is. Wat bij ons gebeurde, kan nu ook in Nederland gebeuren."

Perterer doelt daarmee op de mogelijkheid dat de PVV geen onderdeel wordt van de volgende regering, omdat veel andere partijen samenwerking al uitsloten.

De Oostenrijker ziet, net als zijn Italiaanse collega, de toon van het debat in Nederland verharden. "Het gebruik van AI-afbeeldingen wijst op de polarisatie in het politieke debat", zegt hij. "Die is enigszins vergelijkbaar met die in Oostenrijk, maar omdat de laatste verkiezingen bij ons al meer dan een jaar geleden zijn, hebben we het gebruik van AI-gegenereerde content nog niet in dezelfde mate gezien."

De Nederlandse verkiezingen zijn niet alleen interessant voor Europese journalisten. "In Japan zijn mensen vooral geïnteresseerd omdat jullie uitslag de steun aan Oekraïne kan beïnvloeden", zegt Sachiyo Sugita. Ze werkt voor de Japanse publieke omroep NHK.

Sugita vraagt zich af of de samenstelling van de nieuwe Nederlandse regering invloed gaat hebben op onze defensie-uitgaven. "Ik was ook op de NAVO-top in Den Haag, ik ben benieuwd of de instelling in Nederland nu gaat veranderen."

Wat de Japanse journalist het meest opviel aan onze verkiezingen is de grote hoeveelheid partijen die op het stembiljet staat. "Het is best raar dat er 27 partijen aan jullie verkiezingen meedoen, in Japan zijn dat er vaak minder dan 10", zegt ze. "Het zegt iets over de vrijheid in jullie land om je mening over te brengen."

De gemeente Rotterdam weet niet wie de erfgenamen zijn van een stukje grond in Rotterdam-Zuid. Rotterdam wil graag huizen bouwen op die plek, maar dat kan niet zolang niet bekend is van wie het perceel is.

De gemeente is wettelijk verplicht om er alles aan te doen om de eigenaren op te sporen. "Het is echt een puzzel", zegt Merel Verhoeven van de gemeente tegen de regionale omroep Rijnmond. "We zoeken al ruim een jaar in archieven, bevolkingsregisters en via een notaris. Tot nu toe zonder veel resultaat."

De oorspronkelijke eigenaar van het 'vergeten' perceel is een vrouw met de naam Wilhelmina Fokkolina Meppelder. Zij werd geboren in 1852. Het is niet duidelijk wanneer zij is overleden of aan wie ze het perceel naliet. Rotterdam deed begin deze maand een oproep in verschillende kranten, zonder resultaat. De gemeente hoopt dat iemand alsnog de naam van de overleden eigenaresse herkent en meer informatie heeft.

Aan de Hilledijk

De gemeente heeft de namen gevonden van twaalf familieleden, maar ook van hen ontbreken geboorte- of overlijdensdata. In enkele gevallen bleek alleen een oud adres bekend.

Het perceel ligt aan de Hilledijk precies tussen twee populieren in, aan de rand van een smalle groenstrook. Bijna alles eromheen is gemeentelijk bezit, behalve dat ene lapje grond. "Dat was een hele verrassing", zegt Verhoeven. "Daardoor kunnen we niet verder met bouwen."

Volgens het Kadaster zijn er in Nederland ruim 250.000 onverdeelde percelen. "Grond met of zonder pand waarvan de erfgenamen niet bekend zijn", legt Nicole Stappers van het Kadaster uit. Vaak gaat het om recente gevallen maar dit perceel in Rotterdam is volgens haar bijzonder: "Deze zaak is wel heel oud."

Niet rijk rekenen

De gemeente wil de exacte waarde van het perceel niet bekendmaken. Wie de stamboom erop naslaat en nakomeling blijkt te zijn van mevrouw Meppelder moet zich volgens de gemeente niet direct rijk rekenen. "De bestemming is deels openbaar groen en het is een klein stukje grond. Ik verwacht niet dat je er heel rijk van gaat worden", zegt Verhoeven.

Als niemand zich meldt, kan de gemeente de grond proberen op te eisen. Verhoeven: "Maar we moeten het proberen. Zonder deze stap kunnen we niet onteigenen."

De provincie Groningen laat de eigen organisatie doorlichten vanwege een reeks bestuurlijke fouten rondom gaswinning en mijnbouw. Provinciebestuurders moesten dit jaar meerdere keren excuses aanbieden, omdat ze bij belangrijke kwesties te laat in actie kwamen.

Zo vergat de provincie onlangs om bezwaar aan te tekenen tegen de verlenging van de gaswinningsvergunning in Pieterzijl. Ook zijn Kamerleden dit jaar te laat benaderd om bij het kabinet aan te dringen op een nieuw advies voor de gaswinning in het Warffumer Veld. Daags nadat een brief bij de Kamerleden was bezorgd, besloot het kabinet om de gaswinning in Warffum door te zetten. Gedeputeerde Susan Top moest daarvoor afgelopen maart door het stof.

De provincie vergat afgelopen juni ook om aan te haken bij een rechtszaak, waardoor de winning in Grijpskerk werd hervat. Karin Dekker (GroenLinks) bood daar excuses voor aan.

Motie van wantrouwen

Dekker (GroenLinks) moet zich vandaag in een debat ook verantwoorden voor de laatste misser in het aardbevingsdossier, die rond de vergunning in Pieterzijl. Ondanks verschillende herinneringen werd de termijn voor het beroep bij de Raad van State gemist. Ze bood daar twee weken geleden haar "oprechte verontschuldigingen" voor aan.

De SP ziet het liefst dat Dekker wordt weggestuurd en heeft al een motie van wantrouwen klaarliggen, zegt de partij tegen RTV Noord. "Het is een van de belangrijkste dossiers in de provincie. We hebben al die jaren ellende gehad en toch gebeuren dit soort fouten. Dat mag gewoon niet", zegt Statenlid Agnes Bakker tegen de regionale omroep.

Toen de nieuwe Groningse coalitie dit jaar werd gevormd, werden zowel Karin Dekker als Susan Top portefeuillehouder gaswinning:

Het onderzoek in opdracht van de provincie wordt geleid door Simon Sibma, oud-topman van de Sociale Verzekeringsbank. Zijn rapport wordt uiterlijk half december verwacht en richt zich op de informatievoorziening en het besluitvormingsproces binnen de afdeling gaswinning. Analyses en interviews met betrokkenen moeten duidelijk maken wat er is misgegaan en hoe de kwaliteit van besluitvorming en uitvoering omhoog kan.

De provincie heeft al een aantal maatregelen aangekondigd die herhaling moeten voorkomen. Zo moeten bij gerechtelijke procedures voortaan minimaal twee medewerkers de voortgang en termijnen bewaken. Ook is er extra juridische capaciteit voor mijnbouw en krijgen bewoners die wel tijdig in beroep zijn gegaan ondersteuning.

Op een strand in het zuidwesten van Australië is flessenpost uit 1916 gevonden die werd verzonden ten tijde van de Eerste Wereldoorlog. Een glazen fles met een boodschap van twee Australische soldaten spoelde meer dan honderd jaar later aan.

De Australische Debra Brown vond de fles begin oktober, tijdens een gebruikelijke quad-rit waarbij ze met familie vuilnis gingen rapen van het strand. "We missen nooit afval, dus de fles lag daar te wachten tot we hem vonden", zegt ze tegen persbureau AP.

De handgeschreven briefjes in de fles waren van de destijds 27-jarige Malcolm Neville en de 37-jarige William Harley. Zij schreven hun boodschappen op zee op 15 augustus 1916, met potlood. Op dat moment voer hun schip "ergens in de Grote Australische Bocht", staat op één van de briefjes.

Op weg naar Europa

Drie dagen eerder, op 12 augustus dat jaar, begon hun militaire schip de HMAT A70 Ballarat aan een lange reis vanuit Adelaide. De soldaten waren op weg naar het westelijke front in Europa, om daar de linies te versterken.

Op het briefje schreef Harley: "Moge de vinder zich net zo goed voelen als wij". Neville richtte zijn boodschap aan zijn moeder Robertina Neville: "We hebben het goed hier, het eten is lekker. Behalve één maaltijd, die hebben we in zee gegooid."

Nog goed leesbaar

Het papier in de fles was nat, maar de tekst is nog goed leesbaar. Volgens de familie Brown heeft de flessenpost geen verre reis afgelegd en is de fles waarschijnlijk aangespoeld en onder het zand geraakt in de duinen. Debra Brown denkt dat de fles is losgekomen door de hoge golven van de laatste tijd. "Als hij op zee was gebleven of lang aan de zon was blootgesteld, zou het papier zijn vergaan", zegt ze.

Neville overleed een jaar na het schrijven van zijn bericht op het slagveld. Harley raakte twee keer gewond, maar overleefde de oorlog. Hij keerde terug naar Adelaide, waar hij in 1934 overleed aan de gevolgen van kanker. Volgens zijn familie was die kanker veroorzaakt door gifgassen die de Duitsers gebruikten in de loopgraven.

Brown heeft de nazaten van Neville en Harley ingelicht. Harley's kleindochter Ann Turner zegt dat zij en haar familie verbijsterd zijn door de vondst. "We kunnen het niet geloven. Het voelt echt als een wonder en alsof onze grootvader ons vanuit zijn graf heeft benaderd", vertelde ze aan de nationale omroep van Australië.

Boven een militaire basis in België zijn vannacht meerdere drones gespot. Dat meldt de Belgische minister Francken van Defensie. Zaterdagavond vlogen er ook al meerdere drones rond, zegt hij. Volgens hem werden die hoogstwaarschijnlijk door professionals bestuurd.

De drones vlogen vannacht gedurende een langere periode boven "cruciale delen" van de militaire basis bij Marche-en-Famenne, in de Belgische Ardennen. Dat is het hoofdkwartier van de Belgische landmacht. Wat voor drones het waren, is nog niet duidelijk. De politie en de militaire inlichtingendienst van België doen onderzoek.

Afgelopen zaterdagavond werden boven dezelfde basis vier drones gesignaleerd. Daarover zei Francken dat het geen werk van amateurs was en dat de dronepiloten waarschijnlijk "bepaalde dingen in kaart aan het brengen waren".

Deze maand vlogen er ook 15 drones bij een militaire basis bij Elsenborn, tegen de Duitse grens. Sindsdien geldt een verhoogde waakzaamheid op Belgische militaire terreinen.

Te weinig middelen

Ook een Belgisch bedrijf dat wapens produceert, krijgt steeds vaker bezoek van onbekende drones, meldde de directeur deze maand aan nieuwssite Politico. Hij wil graag zogenoemde jammers gebruiken om het signaal van de drones te verstoren, maar dat mag niet.

Ook defensieminister Francken hamert erop dat er veel te weinig middelen zijn om drones te detecteren en uit de lucht te schieten. Dat onderwerp staat binnenkort op de agenda van de Belgische ministerraad.

In heel Europa groeien de zorgen na verschillende incidenten met drones. De afgelopen maanden zijn onder meer in Duitsland, Polen, Roemenië, Litouwen, Denemarken en Noorwegen drones gezien, met name boven luchthavens en militaire terreinen. Meestal is niet duidelijk om wat voor drones het ging of van wie ze waren, maar in sommige gevallen wordt Rusland verantwoordelijk gehouden.

Ballon bij Schiphol

Ook op Schiphol werd het vliegverkeer op de Polderbaan even stilgelegd omdat er een drone gezien zou zijn, al bleek dat later een ballon te zijn. Vliegen met drones boven defensieterrein of luchthavens is sowieso verboden.

Orkaan Melissa is vanochtend vroeg aangekomen in het oosten van Cuba. In het land zijn honderdduizenden mensen geëvacueerd naar opvangcentra.

Op de interactieve weerkaart van Zoom Earth is te zien dat het oog van de storm om 8.30 uur Nederlandse tijd zich op ongeveer 24 kilometer van de stad Santiago de Cuba bevond.

Met maximale windsnelheden van 193 kilometer per uur bewoog de orkaan zich van Jamaica naar het noordoosten. De orkaan is inmiddels in kracht afgenomen en is nu een storm van categorie 3.

Door de aanhoudende regen is er op Cuba kans op overstromingen en aardverschuivingen, waarschuwen meteorologen. De verwachting is dat Melissa later vandaag de Bahama's bereikt.

Schade in Jamaica

Melissa bereikte gisteren Jamaica als categorie 5-orkaan, de zwaarste categorie. Met windsnelheden tot 295 kilometer per uur richtte de storm daar veel schade aan. De nationale rampenbestrijdingsdienst meldt dat scholen, ziekenhuizen, woningen en andere gebouwen zijn getroffen. Ook zijn bomen uit de grond gerukt en staan straten en huizen onder water.

De Jamaicaanse premier Andrew Holness heeft het eiland uitgeroepen tot rampgebied. Er zijn vooralsnog geen meldingen over nieuwe slachtoffers. Tijdens voorbereidingen voor de orkaan kwamen al wel drie mensen om het leven.

Orkanen: niet vaker, wel heviger door klimaatverandering

Door klimaatverandering komen orkanen wereldwijd waarschijnlijk niet vaker voor, maar de zwaarste orkanen worden zeer waarschijnlijk wel heviger. In de afgelopen decennia is het aantal orkanen uit de zwaardere categorieën waarschijnlijk al toegenomen.

Dat komt doordat orkanen hun energie halen uit het zeewater: dus hoe warmer het water door klimaatverandering wordt, hoe meer kracht een orkaan krijgt. Ook valt er gemiddeld meer regen en hevige regenval leidt in de praktijk tot de meeste schade. Ook de stijgende zeespiegel heeft invloed: de stormvloed van een orkaan wordt hoger bij een hogere zeespiegel, waardoor laaggelegen gebieden sneller zullen overstromen

Bij Israëlische aanvallen op de Gazastrook zijn gisteravond 104 doden gevallen. Dat meldt de Gazaanse gezondheidsautoriteit, die onder controle staat van Hamas. Onder de doden zouden veel vrouwen en kinderen zijn.

Het Israëlische leger meldt dat het in "overeenstemming met de richtlijnen" het staakt-het-vuren weer heeft hervat. Vlak voor de verklaring van het leger werden er vanochtend opnieuw bombardementen uitgevoerd op Gaza.

Gisteravond opende Israël de aanval vanwege "herhaalde schendingen van het bestand door Hamas". De Israëlische luchtaanvallen waren onder meer gericht op een huis in het vluchtelingenkamp Bureij in het centrale deel van Gaza, een gebouw in de wijk Sabra in Gaza-Stad en een auto in Khan Younis.

Premier Netanyahu droeg het Israëlische leger gisteren op om "zware aanvallen" uit te voeren. Die bekendmaking volgde op berichten in Israëlische media dat Palestijnse militanten op Israëlische militairen hebben geschoten. Hamas ontkent daarbij betrokken te zijn geweest.

Beelden van na de luchtaanvallen:

Hoewel er opnieuw gevochten en gebombardeerd is, heeft de VS er vertrouwen in dat het akkoord standhoudt. De Amerikaanse president Trump zei aan boord van de Air Force One op weg naar Zuid-Korea dat het staakt-het-vuren niet in gevaar komt. "Ze hebben een Israëlische soldaat gedood, dus de Israëli's slaan terug en dat moeten ze ook doen. Als dat gebeurt, moeten ze ook terugslaan."

In ruim twee weken tijd is de wapenstilstand herhaaldelijk door beide partijen geschonden. In die tijd zijn vele tientallen Palestijnse doden geregistreerd in Gaza. Ook drie Israëlische militairen kwamen om.

Realiteit achter de politiek

De Vlaamse Carolien Willemen werkt voor Artsen zonder Grenzen in een ziekenhuis in Deir-al-Balah en ziet hoe de mensen in de Gazastrook weer totaal in angst leven. "Er wordt onderschat wat voor impact de inbreuk op het staakt-het-vuren hier heeft", zegt Willemen. "In de drie weken dat het bestand geldt, maken de mensen in Gaza nu voor de tweede keer een volledige nachtmerrie door."

Willemen: "De angst die totaal weer terugkomt. Een broer van een van mijn collega's werd dood binnengebracht, dat kindje van een jaar oud dat dood binnenkomt. Het is de realiteit die schuilgaat achter de steriele politiek van bewoordingen."

De Vlaamse coördineert de hulp in het veldhospitaal en ervaart dagelijks de problemen doordat Israël nog steeds geen tot weinig noodhulp toelaat. "Er komt meer hulp binnen dan toen ik hier in juni en juli was. We zien iets meer eten op de markt, maar diagnosticeren nog steeds kinderen met acute ondervoeding", zegt Willemen.

Ze maakt zich zorgen over de komende tijd. "De hulp is ook niet voldoende als het aankomt op tenten. De nachten worden kouder en mensen leven hier nog steeds in geïmproviseerde tenten die hen niet kunnen beschermen tegen de aankomende winter."

Goedemorgen! Vandaag zijn de verkiezingen voor de Tweede Kamer. De meeste stembureaus gaan om 7.30 uur open en de exitpoll volgt na sluiting om 21.00 uur.

Maar eerst het weer: Vandaag is het grotendeels bewolkt en vanuit het westen gaat het tijdens de middag op steeds meer plaatsen regenen. Het wordt 13 of 14 graden bij een matige zuidwestenwind.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de wegwerkzaamheden en hier zie je waar er aan het spoor wordt gewerkt.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Volgens lokale gezondheidsautoriteiten zijn bij Israëlische bombardementen op de Gazastrook 26 mensen omgekomen. Vijf van hen zouden zijn gedood bij een aanval op een huis in vluchtelingenkamp Burij in Centraal-Gaza, vier in een gebouw in Gaza-Stad en vijf in een auto in Khan Younis.

Verschillende media schrijven over de luchtaanvallen vannacht in Gaza. Gisteren droeg de Israëlische premier Netanyahu het leger op om zware aanvallen uit te voeren op Gaza, nadat Israëlische media schreven dat Palestijnse militanten op Israëlische militairen schoten.

Volgens president Trump is het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas niet in gevaar.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Koningin Máxima heeft meegedaan aan oefeningen van de Koninklijke Marechaussee in Harderwijk. Máxima droeg een militair tenue en had haar gezicht ook van camouflagegroene schmink voorzien.

Fijne dag!

Steeds meer gemeenten ontwikkelen beleid om zelfdodingen te voorkomen. Ze bereiden zich hiermee voor op de nieuwe Wet integrale suïcidepreventie, die 1 januari ingaat.

Afgelopen jaar waren er in Nederland 1849 zelfdodingen, gemiddeld vijf per dag, blijkt uit cijfers van het CBS. De nieuwe wet moet helpen om dat aantal omlaag te brengen.

Op dit moment heeft nog maar 19 procent van de gemeenten beleid om suïcides tegen te gaan. Binnen ongeveer twee jaar na het ingaan van de wet moet dat 100 procent zijn.

Psychische druk

Er moet dus nog veel gebeuren, maar Stichting 113 Zelfmoordpreventie is hoopvol. Er is een landelijk actieplan, waar steeds meer gemeenten zich bij aansluiten, zegt coördinator Sanne Leenen. Het helpt volgens haar dat met de wet geld beschikbaar komt: jaarlijks 10 miljoen euro voor alle gemeenten samen.

De meeste mensen die vorig jaar een einde aan hun leven maakten, waren vijftigers. Ook nam de afgelopen vijftien jaar het zelfdodingscijfer toe onder mannen en vrouwen jonger dan 30 jaar. Inmiddels is het binnen deze groep de belangrijkste doodsoorzaak.

Ook lhbtqia+'ers vormen volgens 113 een risicogroep, net als agrariërs. Veel agrariërs ervaren de laatste jaren meer psychische druk, onder andere door veranderende wetgeving in hun sector.

Onderwijs

Gemeenten kunnen veel doen om het aantal zelfdodingen te verminderen, zegt Renske Gilissen, bijzonder hoogleraar suïcidepreventie aan de Universiteit Leiden. Allereerst is het volgens haar belangrijk dat praten over suïcidale gedachten in de hele samenleving wordt gestimuleerd, bijvoorbeeld in het onderwijs. "We moeten kinderen leren dat problemen bij het leven horen, maar hoe ga je ermee om?"

In een recent spotje van 113 worden mannen van middelbare leeftijd aangemoedigd om te praten over hun mentale problemen:

Vervolgens is het belangrijk dat mensen rondom iemand met zelfdodingsgedachten weten hoe je hierover een gesprek voert, zegt Gilissen. "Daarvoor trainen we bijvoorbeeld schuldhulpverleningsmedewerkers, politiemedewerkers en ambulancevervoerders."

Zelfs in de gezondheidszorg is volgens Gilissen nog winst te behalen. "Als iemand bij de huisarts komt, gebeurt het nog steeds dat iemand zegt: 'Ik ben somber', en dat de huisarts niet doorvraagt of diegene wel eens aan de dood denkt."

Drempel opwerpen

Een andere manier om suïcides te verminderen, is simpelweg de mogelijkheden beperken. "Denk aan hekken en antiloopmatten langs het spoor", zegt Gilissen. "En bijvoorbeeld het verwijderen van bosjes langs het spoor, zodat er geen verstopplekken zijn, waar je plots achter vandaan kunt komen." Bij hoge gebouwen kunnen hekken of vangnetten worden geplaatst.

Dit soort maatregelen is effectief, zegt de hoogleraar. "Als je bij een hoog hek langs het spoor komt, is dat toch een drempel, waardoor de poging wordt uitgesteld. En soms is de suïcidaliteit daarna alweer lager."

In de gemeente Rijssen-Holten, in de provincie Overijssel, zijn relatief veel zelfdodingen langs het spoor. Van 2021 tot nu maakten hier achttien mensen een einde aan hun leven.

Spoorbeheerder ProRail trof al verschillende maatregelen om dit aantal omlaag te brengen. Zo werden camera's en een hek van een kilometer neergezet langs het spoor. Ook staan op verschillende plekken bordjes die aanmoedigen om te bellen naar 113, met de tekst "Lijkt je leven uitzichtloos? Bel me, ik luister". Ook is de gemeente in gesprek met ProRail over of er nog meer kan gebeuren.

Boost aan urgentie

Hoogleraar Gilissen juicht maatregelen bij het spoor, bruggen en hoge gebouwen toe, maar hiermee kun je niet alle suïcides voorkomen. "Ook veel zelfdodingen vinden binnenshuis plaats." Om die te voorkomen, zijn volgens Gilissen dus juist de gesprekstrainingen voor naasten en professionals van belang en het creëren van een hulpnetwerk binnen de gemeente.

Gilissen ziet bij de gemeenten veel enthousiasme om aan de slag te gaan. Dat beaamt Leenen van 113. "Vroeger moesten we vaak bewijzen dat suïcidepreventiebeleid zinvol is. Mensen waren vaak op zoek naar cijfers en bewijs. Nu we steun krijgen van de overheid geeft dat een boost aan de urgentie."

Hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfdoding helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

Vanavond om 21.00 uur sluiten de stembureaus en begint het tellen van de stemmen. De NOS brengt vanaf dat moment de verkiezingsresultaten via tv, radio, NOS.nl en de NOS-app. Hoe gaat dat precies in zijn werk?

Stap 1: exitpolls

De rechtstreekse, avondvullende NOS-verkiezingsuitzendingen op NPO 1 en NPO Radio 1 en online beginnen rond 20.30 uur. Een half uur later sluiten de stembureaus. Dat is het moment waarop op alle platforms de uitkomsten van de exitpoll worden bekendgemaakt.

De exitpoll is een soort schaduwverkiezing die onderzoekers van bureau Ipsos I&O in opdracht van de NOS en RTL Nieuws hebben gedaan bij 65 stembureaus verdeeld over Nederland. Die stembureaus zijn zo geselecteerd, dat ze bij elkaar een representatief beeld geven van het stemgedrag van alle kiezers. Ook de opkomst is gemeten. Er doen ongeveer 80.000 kiezers mee.

De praktijk leert dat de exitpoll een betrouwbare indicatie geeft van de zetelverdeling in de Tweede Kamer. Belangrijk om in het oog te houden is dat Ipsos I&O daarbij een foutmarge hanteert van een zetel per partij, maar dat dit er in uitzonderlijke gevallen ook twee kunnen zijn.

Met andere woorden: als in de exitpoll de ene partij 28 Kamerzetels haalt en de andere 26, dan kunnen ze ook beide op bijvoorbeeld 27 uitkomen. Wie de grootste is, valt bij een marge van twee zetels of kleiner daarom niet te zeggen.

Een half uur later levert Ipsos I&O een update van de exitpoll. Waar de eerste exitpoll gebaseerd is op de stemmen tot 20.30 uur, zijn in deze ook de stemmen van het laatste half uur meegenomen. In de regel zorgt dit niet of nauwelijks voor verschuivingen, maar die zijn uiteraard wel mogelijk.

Stap 2: uitslagen per gemeente

Ergens tussen 21.15 en 22.00 uur druppelen de eerste uitslagen binnen via de verkiezingsdienst van persbureau ANP. De kleinste gemeenten van het land, met ieder niet meer dan zo'n duizend stemgerechtigde inwoners, doen bij iedere verkiezing hun uiterste best om de eerste te zijn. De afgelopen keren was het steeds Schiermonnikoog, doorgaans gevolgd door Vlieland of het Gelderse Rozendaal.

De eerste iets grotere gemeenten laten pas vanaf 22.30 van zich horen. Vanaf 23.00 uur komt er voorzichtig enig tempo in de uitslagenstroom, hoewel de tendens de afgelopen jaren is dat de gemeentelijke uitslagen steeds langer op zich laten wachten.

Bij de vorige Kamerverkiezingen duurde het tot na middernacht voordat de eerste gemeente met meer dan 100.000 inwoners op het bord verscheen. Dat was toen Emmen. Op NOS.nl en in de app is de uitslagenstroom continu te volgen.

Alle uitslagen zijn direct te zien op deze uitslagenpagina.

Stap 3: prognoses

In de loop van de nacht komt het ANP met de eerste, "voorlopige" prognoses van de zetelverdeling in de Tweede Kamer. Omdat die gebaseerd zijn op daadwerkelijke uitslagen, zouden die nauwkeuriger moeten zijn dan de exitpoll.

Later donderdag, als alle uitslagen binnen zijn, hoopt het ANP de voorlopige prognose om te zetten naar een definitieve. Alleen als de uitslagen van grote steden dan bijvoorbeeld nog niet binnen zijn, lukt dat niet. Het bureau blijft van een prognose spreken omdat het de Kiesraad is die de uitslag formeel moet vaststellen.

Stap 4: definitieve uitslag

Dat doet de Kiesraad een dikke week later in Den Haag, in een openbare zitting van het zogeheten Centraal Stembureau. Dan pas weten we definitief wie er gaan plaatsnemen in de Kamerbankjes, want dan worden ook de voorkeurstemmen bekend. Kandidaten lager op de lijst kunnen hogergeplaatste partijgenoten de pas afsnijden als er genoeg stemmen op hun persoon zijn uitgebracht.