NOS Nieuws - Algemeen

Het aantal meldingen van vergiftigingen door afslankmedicatie is het afgelopen jaar bijna verdubbeld. Het AD vroeg hierover cijfers op bij het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC). Tot nu toe waren er dit jaar 105 meldingen van vergiftiging, tegen 55 meldingen in de eerste tien maanden van vorig jaar.

De meldingen gaan over afslankmedicatie als Ozempic en Saxenda. In een derde van de gevallen hadden de mensen het middel gebruikt zonder begeleiding van een arts. Ze kochten het bijvoorbeeld online of kregen het van anderen.

Het aantal meldingen is het topje van de ijsberg, denken experts. Onder hen is toxicoloog Antoinette van Riel van het NVIC. "Het gaat om mensen die al zodanige klachten hebben dat ze hulp van een arts hebben gevraagd. En die arts meldt dat dan weer bij ons", licht Van Riel toe aan de NOS. "Dus dat is een kleine groep. Er zijn waarschijnlijk veel meer mensen die klachten krijgen, maar die nog niet zo ziek zijn dat ze naar een arts gaan."

Spoedeisende hulp

Gebruikers van de medicijnen belanden door misselijkheid en braken soms ook op de spoedeisende hulp. "Wat daarbij soms niet helpt, is als ze te veel hebben ingenomen", zegt Van Riel. "Wellicht denken ze dan sneller af te vallen, maar daarmee nemen bijwerkingen toe. Sommigen braken meer dan een dag."

Een lange tijd braken kan gevaarlijk zijn, omdat iemand niet eet en weinig drinken binnenhoudt. Dat kan leiden tot bijvoorbeeld uitdroging. Andere mogelijke bijwerkingen bij verkeerd gebruik zijn leverontstekingen, nierfalen en oogproblemen. "Het is daarom belangrijk dat mensen dit soort middelen in overleg met een arts gebruiken", zegt Van Riel. "Het is niet voor niets medicatie."

De toxicoloog benadrukt dat dit soort afslankmiddelen bedoeld is voor mensen met obesitas en diabetes. Voor deze groep is het bewezen dat de medicatie nuttig is.

Birgit en Jeroen vielen flink af dankzij de medicijnen:

In een reactie aan het AD zegt Ozempic- en Saxenda-maker Novo Nordisk dat het medicijn alleen in overleg met een arts mag worden gebruikt. Het is nooit een "snelle oplossing", aldus het Deense bedrijf. Door de afslankmiddelen voelen mensen zich langer verzadigd en eten ze minder.

Deze zomer waarschuwde het Voedingscentrum ook dat afslankmiddelen een laatste redmiddel moeten zijn. Ze worden nu te snel gezien als een eenvoudige manier om af te vallen. De oorzaken van te dik worden, zoals ongezond eten en weinig beweging, dreigen daarmee niet serieus genomen te worden, vindt het Voedingscentrum.

De meeste meldingen bij het NVIC gingen over de injecteerbare varianten, de zogenoemde GLP-1 agonisten. Die bootsen een hormoon na dat van nature in ons lichaam voorkomt. Meer weten? Bekijk dan deze explainer van NOS op 3:

Demissionair minister Bruijn van Volksgezondheid noemt de cijfers zorgwekkend en vindt het "zeer onverstandig" om de betreffende middelen online te kopen. "Dit zijn geneesmiddelen die niet voor niets op recept verkrijgbaar zijn", zegt hij. "Het zijn zware medicijnen, de dosering let nauw en er kunnen vervelende bijwerkingen zijn. Voor het gebruik van dergelijke medicijnen moet je altijd bij de huisarts zijn."

De politie heeft vier mensen aangehouden voor bekladding van het NOS-gebouw, eind vorige maand bij een demonstratie op het Media Park in Hilversum. Het gaat om twee mannen uit Eindhoven en twee vrouwen uit Utrecht.

De vier, variërend in leeftijd van 21 tot 36 jaar, werden vorige week vrijdag aangehouden en na verhoor weer vrijgelaten. Op een later moment moeten ze voor de rechter verschijnen, meldt de politie.

Bij de demonstratie van Extinction Rebellion op zaterdag 27 september werd het gebouw van de NOS met verf beklad. De NOS had ook aangifte gedaan van de bekladdingen, die met moeilijk verwijderbare verf waren aangebracht.

Burgemeester Van den Top van Hilversum uitte ook kritiek na afloop van de demonstratie: "Ik betreur dat Extinction Rebellion het demonstratierecht heeft gebruikt om vernielingen te plegen. Demonstreren is een groot recht, maar altijd binnen de grenzen van de wet en met respect voor de vrijheid van anderen", zei hij.

Een parkeergarage in het centrum van Leiden heeft dusdanig veel schade in de betonconstructie, dat het gebouw moet worden gerenoveerd. Dat gaat volgens de gemeente zeker tot de zomer van volgend jaar duren.

De Haarlemmerstraatgarage werd in juli gesloten nadat was gebleken dat de ingang was aangetast door roest. Bij onderzoek dat de gemeente vervolgens instelde, is nog meer schade gevonden, vertelt wethouder Yvonne van Delft (Vastgoed) bij streekomroep Centraal+. "In de hellingbanen is er schade aan het staal, op veel plekken is het asfalt te dik en in de wanden is scheurvorming gevonden."

Dus blijft de garage voorlopig dicht. De gemeente zoekt uit wat de renovatie kost en gaat vervolgens op zoek naar een aannemer.

De aanstaande renovatie zal waarschijnlijk gevolgen hebben voor de supermarkt onder de parkeergarage. "We verwachten dat de winkel tijdens de werkzaamheden een tijd dicht moet. Daarover gaan we in gesprek met de eigenaar", aldus Van Delft.

Andere garages

In eerste instantie werd tijdens een inspectie eind juni schade ontdekt aan een inrijhelling. Het strooizout dat via autobanden wordt meegenomen, had de betonwapening (het staal in het beton) aangetast.

De garage had plek voor 283 auto's. Abonnementshouders kunnen van andere parkeergarages in de stad gebruikmaken zolang het onderzoek duurt. Volgens het college hebben die voldoende ruimte.

Chauffeurs van zware voertuigen die vast komen te staan op een spoorwegovergang moeten doorrijden, ook als dat ten koste gaat van een slagboom. Dat zeggen spoorbeheerder ProRail en brancheorganisatie Transport en Logistiek Nederland na het ongeluk tussen een intercity en een vrachtwagen, gisteren op een overweg in Meteren.

Op beelden van het ongeluk is te zien hoe een vrachtwagen, geladen met peren, het spoor wil oversteken. De chauffeur slaagt daar niet in en rijdt achteruit. Vervolgens rijdt de chauffeur weer naar voren en stopt vlak voor de slagbomen, waardoor de vrachtwagen klem komt te zitten.

Als de trein nadert, probeert de chauffeur nog te reageren, maar het is dan al te laat:

De trein ramt hard het achterste deel van de truck. Door de botsing raakt de vrachtwagen zwaar beschadigd en vijf mensen lopen verwondingen op. Het is niet duidelijk waarom de chauffeur aan het steken was. Over de toestand van de gewonden is niets bekend.

Ook de schade aan het spoor is groot. "Het had nog veel erger kunnen zijn", zegt een omwonende van de spoorwegovergang. "De trein is in het spoor gebleven. Anders was-ie misschien wel gelanceerd."

Mensenleven in gevaar

De beelden van het ongeluk zijn bewust openbaar gemaakt om te voorkomen dat zoiets nog een keer gebeurt, zegt een woordvoerder van ProRail. "Met name tegen chauffeurs van grote voertuigen zeggen we: wees alert als je de weg op gaat. Mocht je stil komen te staan, probeer dan eerst de slagbomen eruit te rijden. Die zijn gemaakt om af te breken."

Normaal gesproken is het devies om niet door of om de slagbomen heen te rijden, maar in een gevaarlijke situatie moet dat juist wél. "Breng jezelf uit levensgevaar", aldus de woordvoerder. "Liever schade aan een slagboom dan een gewonde of erger." Het advies geldt voor chauffeurs van grote voertuigen zoals vrachtwagens, bussen en beroepschauffeurs op landbouwvoertuigen.

Nog altijd geen treinen

Als machinisten iets op de overweg zien staan, is het volgens een woordvoerder van de NS belangrijk dat zij zichzelf zo snel mogelijk in veiligheid brengen. "Dat betekent twee dingen: de noodrem indrukken als daar nog tijd voor is, en direct de cabine verlaten om een veilige plek op te zoeken."

Het komt nog regelmatig voor dat reizigers de nooddeur van de machinistencabine blokkeren, bijvoorbeeld met koffers, zegt de woordvoerder. "Houd die deur vrij; dat kan levens redden. De cabine is bij een aanrijding de minst veilige plek."

Vanwege de werkzaamheden aan het spoor is er nog altijd geen treinverkeer tussen Geldermalsen en Den Bosch mogelijk. De stremming geldt zeker nog voor vandaag en morgen, maar mogelijk gaat dat nog langer duren.

Ook op dag twee na de verkiezingen is nog niet duidelijk welke partij de grootste is geworden. In een historisch spannende tweestrijd tussen D66 en de PVV zijn nog steeds niet alle stemmen geteld. Het verschil tussen de twee partijen is slechts 15.155 in het voordeel van D66.

Eén gemeente moet de definitieve uitslag nog bekendmaken en staat daarom vol in de aandacht: Venray. Naar verwachting komt de Noord-Limburgse gemeente vandaag met de uitslag.

Door een brand in het stemlokaal tijdens het telproces ontstond er vertraging. De burgemeester van Venray schat dat er ruim 24.000 stemmen zijn uitgebracht in zijn gemeente. Vanochtend zullen de laatste controleprocedures worden afgerond, waarna de gemeente de uitslag kan doorgeven.

Briefstemmers

Ook is het nog wachten op de uitslag van de briefstemmers uit het buitenland. Daarvan is bekend dat 135.000 mensen een stembiljet hebben aangevraagd. Naar verwachting hebben zo'n 90.000 mensen daadwerkelijk ook hun stem uitgebracht en opgestuurd naar Nederland.

De uitslag van de briefstemmers komt waarschijnlijk op zijn vroegst maandagavond. Een dag later komen alle lijsttrekkers bij elkaar om een verkenner aan te wijzen. Oorspronkelijk stond die bijeenkomst vandaag op het programma, maar omdat de uitslag van de verkiezingen nog onduidelijk is, heeft Kamervoorzitter Bosma het overleg uitgesteld. Na die bijeenkomst zal er pas serieus naar een mogelijke formatie gekeken worden.

Twee jaar geleden

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van twee jaar geleden werd de PVV in Venray de grootste. De partij van Geert Wilders kreeg toen 5805 stemmen meer dan het D66 van Rob Jetten.

Onder de briefstemmers werd twee jaar geleden GroenLinks-PvdA de grootste. D66 kreeg toen 2863 stemmen meer dan de PVV.

Bekijk hier de uitslag van de verkiezingen:

Het aantal vakbondsleden is verder afgenomen, al is de daling kleiner dan eerder. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Eind maart waren ruim 1,4 miljoen mensen lid van een vakbond. Het zijn er 15.000 minder dan in 2023 en het is het laagste niveau sinds 1962.

Onder 45-minners en vrouwen is een tegengestelde beweging te zien. Onder die groepen neemt het aantal vakbondsleden voor het eerst in jaren toe. Er zijn nu ruim 422.000 vakbondsleden jonger dan 45. Dat is een groei van 47.000 vergeleken met 2023.

Ook het aantal vrouwelijke vakbondsleden stijgt voor het eerst sinds 2017. Er zijn nu 558.000 vrouwelijke vakbondsleden, bijna 9000 meer dan in 2023. Het aantal mannelijke vakbondsleden blijft afnemen. Nu zijn dat er 868.000, 24.000 minder dan twee jaar eerder.

Te duur

Uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van het CBS en onderzoeksinstituut TNO blijkt dat oudere werknemers kritischer zijn over vakbonden dan jongere werknemers.

Niet-leden van 45 jaar en ouder zeggen vaker dat vakbonden weinig invloed hebben. Ook vinden ze het lidmaatschap te duur en zijn ze van mening dat vakbonden de belangen van werknemers niet goed behartigen.

'Hoop voor de toekomst'

Vakbond CNV zegt in een reactie op de CBS-cijfers dat er bij die bond geen sprake is van een daling. Volgens voorzitter Piet Fortuin is de instroom voor het eerst in jaren hoger dan de uitstroom.

"De groei komt met name door de instroom van jonge leden: onder de 25-44 jaar groeien we met duizenden leden", zegt Fortuin. "Ook onder de 25 jaar is de instroom hoger dan voorgaande jaren." De uitstroom komt voornamelijk voor rekening van leden die met pensioen gaan.

Ook Dick Koerselman, interim-voorzitter van FNV, is tevreden. "De afgelopen decennia zagen we dat de vakbond leden verloor, maar sinds drie jaar is dat nog maar nauwelijks het geval. We zien de grootste instroom bij de werkenden van 25 tot 35 jaar. Een nieuwe generatie leden sluit zich aan bij de vakbond. Dit geeft iedereen goede hoop voor de toekomst."

Opnieuw zijn er afgelopen nacht Russische en Oekraïense aanvallen geweest. Zo heeft Rusland afgelopen nacht 130 Oekraïense drones neergehaald, meldt staatspersbureau RIA.

In de stad Orjol, in het westen van Rusland, raakten drones volgens de lokale autoriteiten een pijpleiding bij een lokale elektriciteitscentrale. Daardoor hebben inwoners van de stad en omliggende districten minder toegang tot warm water en kunnen ze hun huis minder verwarmen, zegt de regionale gouverneur.

Ook zou er een droneaanval boven de stad Jaroslavl, ongeveer 250 kilometer ten noordoosten van Moskou, zijn afgeslagen. Er zijn geen slachtoffers gemeld.

Gewonden in Oekraïense

Tegelijk melden Oekraïense hulpdiensten elf gewonden in de stad Soemy door een Russische aanval. Onder de gewonden zijn vier kinderen. De regio Soemy grenst aan Rusland en wordt voortdurend aangevallen.

Nu zouden een flatgebouw, andere woningen en infrastructuur zijn bestookt. Een lokale gouverneur zegt dat Rusland een spoorwegstation heeft geraakt. Daarbij raakten een aantal wagons en gebouwen beschadigd. Ook was er een aanval op Dnipro en twee gemeenten in het district Synelnykove, 75 kilometer ten noorden van Zaporizja.

700 projectielen in Oekraïne

Gisteren waren er nog grote aanvallen van Rusland op de Oekraïense energiesector. Daarbij werden twee mensen gedood en raakten vijftien mensen gewond. President Zelensky meldde gisteren dat Rusland ruim 700 projectielen had afgevuurd.

Deze mensen kwamen gisteren in Zaporizja terug bij hun appartement na de aanval:

Inmiddels is ook meer bekend over waarom de Verenigde Staten vorige week de geplande ontmoeting met president Poetin in Hongarije hebben afgelast. De Financial Times schrijft op basis van verschillende bronnen dat dat gebeurde nadat Rusland een memo had gestuurd aan Washington. Daarin werd vastgehouden aan harde eisen voor de beëindiging van de oorlog met Oekraïne.

Rusland eiste volgens de krant onder meer territoriale concessies, een flinke vermindering van de Oekraïense strijdkrachten en de garantie dat Oekraïne nooit NAVO-lid wordt.

Vervolgens belden de ministers Lavrov en Rubio van Buitenlandse Zaken over de kwestie. Daarna trok Rubio zijn conclusies en vertelde hij president Trump dat Moskou niet wilde onderhandelen, schrijft de Financial Times. Trump zou de Russen nog steeds willen ontmoeten als hij denkt dat er vooruitgang kan worden geboekt.

Voor het eerst is in Australië een verdrag gesloten tussen een deelstaatregering en de lokale inheemse bevolking. In de deelstaat Victoria, waar Melbourne ligt, werd het onder luid applaus en tranen aangenomen in het parlement.

"Dit verdrag geeft de Aboriginal-gemeenschap de macht om het beleid dat hun leven beïnvloedt mede vorm te geven", zei deelstaatpremier Jacinta Allan. "Zo bouwen we een eerlijker en sterker Victoria voor iedereen."

Het lokale verdrag komt twee jaar nadat een landelijk referendum over een stem voor de inheemse bevolking in de grondwet was mislukt. Dat ging over een grondwetswijziging om de Aboriginal- en Straat Torres-bevolking te erkennen als de oorspronkelijke bewoners van het land, en een rol voor hen te verankeren in de grondwet. Bijna 60 procent van de Australische bevolking stemde tegen.

Ondanks de grote teleurstelling hierover bij de inheemse inwoners is op lokaal niveau doorgewerkt aan initiatieven om hun meer invloed te geven. "Always was, always will be Aboriginal land" is een gevleugelde uitdrukking in Australië, die benadrukt dat de inheemse bevolking nooit formeel haar soevereiniteit heeft opgegeven. Ruim tien jaar lang is er gewerkt aan de invulling van het verdrag in Victoria.

Opgejaagd, vergiftigd en vermoord

Het doel is het verkleinen van de kloof tussen de inheemse bevolking en andere Australiërs. Zo'n 3,8 procent van de Australiërs is van Aboriginal- of Straat Torres-afkomst. Deze bevolkingsgroep doet het op alle vlakken, zoals gezondheid, onderwijs, werk en inkomen, veel slechter dan de overige inwoners. Zo leven inheemse Australiërs gemiddeld negen jaar korter, zelfdoding komt ruim twee keer zo vaak voor en de groep is oververtegenwoordigd in gevangenissen.

Dat heeft grotendeels te maken met het Australische bloedige, koloniale verleden, dat nog steeds doorwerkt. In 1788 werd Australië ingelijfd als strafkolonie door de Britse kroon. De inheemse bevolking werd opgejaagd, vergiftigd en vermoord. Tot aan de jaren 70 van de vorige eeuw was een 'Wit Australië'-beleid van kracht en werden inheemse kinderen stelselmatig weggehaald bij hun ouders.

Jarenlang zijn de gruwelijkheden die de oorspronkelijke bevolking heeft meegemaakt tijdens en na de kolonisatie onder het tapijt geschoven. Ook nu nog hebben Aboriginals te maken met achterstelling en racisme.

Genocide

Onderdeel van het verdrag is het voortzetten van het werk van de Yoorrook-commissie, die de afgelopen jaren aan waarheidsvinding deed. Die commissie (Yoorrook betekent "waarheid" in de Wemba Wemba-taal) stelt onder meer dat sinds de kolonisatie van Victoria binnen twintig jaar ruim driekwart van de inheemse bevolking werd gedood. De snoeiharde conclusie: er is een genocide gepleegd op de inheemse bevolking.

Daarnaast wordt een democratisch gekozen orgaan in het leven geroepen dat opkomt voor de belangen van de inheemse bevolking. De Gellung Warl-commissie, genoemd naar de uitdrukking voor "speerpunt" in de inheemse Gunaikurnai-taal, wordt voortaan geraadpleegd over wetten en beleid die van invloed zijn op de Aboriginal- en Straat Torres-bevolking. Het is nog onduidelijk wat het prijskaartje is van de uitwerking van het verdrag. Geschat wordt dat de nieuwe commissies tientallen miljoenen dollars per jaar gaan kosten.

Verzoening

Het is voor de Aboriginal- en Straat Torres-bevolking van groot belang dat de waarheid over het koloniale verleden van Australië boven tafel komt. In het verdrag is ook een afspraak gemaakt over het lesmateriaal op scholen in de deelstaat. Een nieuw curriculum moet kinderen meer inzicht geven in deze zwarte geschiedenis.

Steeds meer deelstaten in Australië zijn bezig met een verzoeningsproces met de inheemse bevolking. Zo is in Zuid-Australië een speciale commissie aangesteld die de 'stem' is van de lokale inheemse bevolking. In Victoria gaat de deelstaatregering ook nog formele excuses aanbieden aan de oorspronkelijke bewoners.

Jill Gallagher, directeur van de lokale gezondheidsraad, zei tegen de publieke omroep ABC dat ze hoopt dat het een voorbeeld zal zijn voor meer verdragen in andere delen van het land. "We kunnen de rest van Australië laten zien dat dit niet iets is om bang van te zijn. Sterker nog, dit brengt ons juist dichter bij elkaar."

Het verdrag treedt in december in werking. De lokale oppositie is fel tegenstander en heeft beloofd het meteen te schrappen als zij aan de macht komt. Eind 2026 zijn er lokale deelstaatverkiezingen in Victoria.

Officiële reacties uit Brussel zijn er niet, daarvoor is de verkiezingsuitslag nog te onzeker. Maar de Europese Commissie volgt de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen in Nederland met grote belangstelling.

Op het bureau van Commissievoorzitter Von der Leyen belandde gisteren een rapport met een eerste analyse van de Nederlandse verkiezingen. De Commissie volgt verkiezingen in alle lidstaten op de voet, maar die van Nederland worden met extra aandacht bestudeerd, zeggen betrokkenen.

Nederland wordt gezien als de kanarie in de kolenmijn - een teken dat er iets mis is - als het gaat om de opkomst van radicaal-rechtse partijen. PVV-leider Wilders liep in Europa voorop met zijn grote overwinning bij de verkiezingen van 2023. De regeringsdeelname van de radicaal-rechtse PVV, die een uitgesproken EU-kritische koers volgt, leidde tot een rol aan de zijlijn voor Nederland in Brussel.

Koerswijziging

In de analyse die Von der Leyen te lezen krijgt, zal ook een inschatting staan van de koers die een nieuwe Nederlandse regering de komende jaren gaat voeren. Met een motorblok van de drie pro-Europese partijen D66, VVD en CDA, zou Nederland weer een rol van betekenis kunnen opeisen. Maar veel hangt af van de vraag of GroenLinks-PvdA of JA21 zich bij dat motorblok gaat aansluiten.

JA21 is de partij die tegen gemeenschappelijke Europese leningen is, weten ze hier in Brussel. De motie-Eerdmans van maart dit jaar, droeg de regering op niet in te stemmen met het plan om met geleend geld de EU-landen te helpen met het financieren van defensie-investeringen.

Deelname van GroenLinks-PvdA aan de andere kant, zou een heel andere invloed hebben op de koers van een Nederlands kabinet. Die partij staat wel open voor gemeenschappelijke investeringen in defensie, een Europees migratiebeleid en Europese uitbreiding. Allemaal discussies waar een toekomstig kabinet in Brussel over mee zal moeten beslissen.

Betrokkenen bij de Europese Commissie geven aan dat het hoe dan ook een groot verschil zal maken als Nederland weer een stabiel kabinet krijgt dat geleid wordt door een premier met een politieke kleur, na het 'experiment' met de partijloze Dick Schoof.

EU-ambities Jetten

D66-leider Jetten "deinsde er niet voor terug om rechtstreeks met PVV-leider Geert Wilders in de clinch te gaan", schrijft de Belgische VRT. De positief ingestoken verkiezingsslogan van Jetten is opgevallen. Zowel de Britse krant The Guardian als de Amerikaanse nieuwssite Politico schrijft erover. "It is possible." Het kan wél. Vergelijkbaar met Obama's "Yes we can!", merken beide media op.

Jetten gaf de dag voor de verkiezingen een interview aan Politico waarin hij zijn Europese ambities duidelijk maakte: "Ik wil dat Nederland weer een invloedrijke rol krijgt in Europa." Nederland moet stoppen met eerst altijd 'nee' zeggen en juist positief staan tegenover het samendoen van dingen in Europa, zei Jetten.

Voor de liberalen in de EU zou de komst van premier Jetten een groot cadeau zijn. Van de regeringsleiders en staatshoofden die naar Europese toppen komen, is het overgrote deel nu christendemocraat. Slechts een paar van hen horen tot de liberale familie, de premiers van Estland en Slovenië bijvoorbeeld. En de Franse president Macron, die onder grote druk staat in zijn eigen land. Voor hen is een liberale premier erbij daarom zeer welkom.

Strategie afstemmen

Voorafgaand aan de toppen organiseren alle politieke families zogenoemde 'voortoppen'. Daarbij stemmen de verschillende leiders van EU-landen alvast hun belangrijkste ideeën op elkaar af. Zo sprak VVD'er Rutte toen hij nog premier was de strategie door met Macron.

Omdat de huidige demissionair premier Schoof geen lid is van een politieke partij kreeg hij nooit een uitnodiging voor deze bijeenkomsten - een van de oorzaken waardoor de invloed van Nederland binnen de EU de afgelopen tijd 'verschrompelde'.

Een nieuw kabinet zou een groot deel van die verloren invloed relatief makkelijk kunnen terugwinnen. Nederland is als vijfde economie van de EU altijd een speler om rekening mee te houden en ook het Nederlandse ambtenarenapparaat in Brussel wordt geroemd.

Zolang nog niet duidelijk is wat voor kabinet Nederland krijgt, is lastig in te schatten welke koers in Brussel zal worden ingezet. Maar de richting is al snel pro-Europeser dan toen het huidige demissionaire kabinet begon, met eurosceptische partijen als de PVV, NSC en de BBB.

Goedemorgen! In Nederland moet alleen de gemeente Venray nog met de verkiezingsuitslag komen. En in Heerenveen beginnen de NK Afstanden.

Eerst het weer: In het westen vandaag de meeste bewolking. Daar valt soms een beetje regen. In het oosten een waterig zonnetje voordat het ook hier bewolkt raakt.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Voor de bouw en exploitatie van een windmolenpark in de Noordzee heeft geen enkel bedrijf zich aangemeld. Dat schrijft demissionair minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei in een Kamerbrief over de inmiddels gesloten aanbesteding.

Ze wijst erop dat de markt voor windenergie op zee afgelopen tijd sterk is veranderd. Sinds 2018 werd geen subsidie vanuit de overheid meer toegekend aan bedrijven, volgens Hermans is dat wel weer nodig. Dat komt doordat de kosten voor de bouw van windmolenparken sterk zijn gestegen terwijl de industrie langzamer verduurzaamt dan verwacht. Investeerders durven daardoor het risico niet te nemen.

Hermans benadrukt in haar brief dat windenergie op zee "ondanks deze tegenvaller" noodzakelijk blijft voor Nederland. Nederland moet energieonafhankelijker worden en voldoende groene energie hebben voor verduurzaming, schrijft de demissionair minister.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Tot het laatste moment waren er bij de Tweede Kamerverkiezingen veel zwevende kiezers. In grote delen van het land is heel anders gestemd dan bij de verkiezingen twee jaar geleden.

Dat is in deze video goed te zien:

Fijne dag!

De orkaan Melissa heeft in Jamaica negentien levens geëist, melden de autoriteiten van het eiland. In Haïti vielen zeker 25 doden, vooral door overstromingen.

In Jamaica kwamen door de orkaan honderdduizenden mensen zonder stroom te zitten. Veel daken zijn van gebouwen geblazen en overal ligt puin. Het leger is ingezet om te helpen.

Melissa kwam dinsdag aan land in Jamaica, als een orkaan van de zwaarste categorie 5. Het was voor zover bekend de zwaarste orkaan in de geschiedenis die het eiland direct trof.

In Jamaica zijn meer dan 130 wegen onbegaanbaar door omgevallen bomen en puin. Het leger probeert die zo snel mogelijk weer vrij te maken voor hulpdiensten. Ook een Amerikaans reddingsteam is afgereisd naar Jamaica. De havenstad Black River, in het zuidwesten, is zwaar getroffen. Premier Andrew Holness noemde het Jamaica's "ground zero".

Haïti werd niet vol getroffen maar door de langzaam wegtrekkende orkaan regende het dagenlang hevig. In de plaats Petit-Goave trad een rivier buiten zijn oevers, wat leidde tot veel slachtoffers.

Ook het oosten van Cuba kreeg met Melissa te maken. Meer dan 700.000 mensen werden geëvacueerd. De schade is er groot, maar voor zover bekend zijn er geen doden gevallen.

Melissa, onderweg naar Bermuda, is inmiddels in kracht afgenomen. De financiële schade in het Caribisch gebied wordt geschat op zo'n vijftig miljard dollar.

Verwoestingen en doden op Haïti, Jamaica en Cuba door orkaan Melissa:

Afghanistan en Pakistan zijn na gesprekken in Turkije overeengekomen hun staakt-het-vuren te verlengen. Dat heeft het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken bekendgemaakt. De Turken bemiddelden samen met Qatar in het conflict.

Deze maand kwam het tot hevige aanvallen over en weer tussen beide landen, de zwaarste sinds de machtsovername van de Taliban in Kabul in 2021. Het begon met een Pakistaanse luchtaanval gericht tegen de Pakistaanse Taliban over de grens in Afghanistan. Uiteindelijk vielen er honderden doden, zowel militairen, militanten als burgers.

Volgens Pakistan steunt Afghanistan de Pakistaanse Taliban bij het uitvoeren van aanvallen in het land, met als doel het buurland te destabiliseren en uiteindelijk een machtswisseling te bewerkstelligen.

Het Afghaanse Taliban-bewind ontkent dat het terroristische organisaties huisvest die aanvallen uitvoeren op Pakistan, maar volgens experts en de VN is daar wel degelijk sprake van.

De afgelopen jaren ziet Pakistan een toename van het aantal aanvallen van militanten. Die worden toegeschreven aan de Taliban en Tehrik-e-Taliban Pakistan, een groep die nauwe banden heeft met zijn Afghaanse evenknie.

Eerder deze week liepen de gesprekken tussen beide landen in Istanbul nog stuk. Nu is afgesproken te werken aan een mechanisme om het staakt-het-vuren te monitoren. Ook moeten er afspraken worden gemaakt over sancties bij schendingen. Een nieuw overleg is gepland voor 6 november.

In Wolvega, Friesland, is vanwege een brand een aantal woningen ontruimd. Een tussenwoning is volledig uitgebrand, meldt de brandweer. De woningen ernaast hebben rook- en waterschade. Voor zover bekend zijn er geen gewonden.

De brandweer liet even na middernacht weten na een melding onderweg te zijn naar de brand. Er waren toen geen mensen meer binnen. Al snel werd opgeschaald naar grote brand. Dat gebeurt als er meer materieel en personeel nodig is om een brand te blussen.

Rond 02.00 uur meldde de brandweer dat het vuur onder controle was. Er moet nog wel nageblust worden. Met hulp van een drone wordt bekeken waar er nog vuur is. De brandweer zegt dat isolatiemateriaal op het dak en tussen de muren moeilijk te blussen is.

Voor de getroffen bewoners wordt een opvangplek gezocht. Vanwege de rook wordt omwonenden geadviseerd ramen en deuren gesloten te houden.

Inwoners van Haaksbergen mogen waarschijnlijk volgend jaar in een referendum meestemmen over de voorwaarden voor een nieuw asielzoekerscentrum. Zeventien van de negentien raadsleden stemden donderdagavond voor zo'n volksraadpleging, die op de agenda stond na een handtekeningenactie van actiegroep 'Belangenvereniging tegen azc Haaksbergen'.

Op een groot scherm op De Markt keken honderden inwoners toe hoe het besluit genomen werd, schrijft RTV Oost.

Het gemeentebestuur wilde aanvankelijk niets weten van een referendum. Het wees op de spreidingswet, die voorschrijft dat Haaksbergen 129 asielzoekers moet opvangen. "Deze verplichting op zichzelf is niet referendabel."

Coalitiepartijen CDA en Nieuw Haaksbergen lieten het er niet bij zitten en kwamen met een voorstel er toch een te houden. Niet over de komst van een azc zelf, maar over de voorwaarden waaronder.

PvdA tegen

Het is nog onduidelijk wat de exacte vraagstelling gaat worden bij het referendum. Ook de datum waarop inwoners kunnen stemmen, is nog niet helder.

Een apart stemmoment kan leiden tot hoge organisatiekosten, schrijft omroep Oost. Maar het houden van een referendum tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2026 zou de komst van een azc verder vertragen.

Dat vindt de lokale PvdA, die als enige tegenstemde, niet acceptabel. "Er is urgentie. Straks is er weer overlast in Ter Apel en moeten mensen daar weer buiten slapen", zei Thij Looman namens de partij.

Ook in Amersfoort mogen inwoners meedenken over azc's. Het gaat over de voorwaarden voor twee locaties waar asielzoekers worden gehuisvest.

Voor de bouw en exploitatie van een windmolenpark in de Noordzee heeft geen enkel bedrijf zich aangemeld. Dat schrijft demissionair minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei in een Kamerbrief over de inmiddels gesloten aanbesteding.

Ze wijst erop dat de markt voor windenergie op zee afgelopen tijd sterk is veranderd. Sinds 2018 werd geen subsidie vanuit de overheid meer toegekend aan bedrijven, volgens Hermans is dat wel weer nodig. Dat komt doordat de kosten voor de bouw van windmolenparken sterk zijn gestegen terwijl de industrie langzamer verduurzaamt dan verwacht. Investeerders durven daardoor het risico niet te nemen.

Eerder dit jaar heeft Hermans een wijziging van het beleid voor windenergie op zee aangekondigd. Subsidies zijn vanaf volgend jaar weer mogelijk voor windenergie op zee. Ook verlengde ze een regeling die de elektriciteitsrekening van grote verbruikers drukt.

Vertraging

Het was de bedoeling dat windpark Nederwiek I-A in 2030 stroom zou leveren. De hoeveelheid stroom die het park moet genereren staat gelijk aan het verbruik van een miljoen huishoudens. Het komt zo'n honderd kilometer van de kust af te liggen, ter hoogte van Texel.

Doordat nu een nieuwe aanbesteding nodig is, is de oplevering vertraagd. Het ministerie houdt er rekening mee dat hoogspanningsnetbeheerder Tennet hierdoor extra kosten moet maken.

Hermans benadrukt in haar brief dat windenergie op zee "ondanks deze tegenvaller" noodzakelijk blijft voor Nederland. Nederland moet energieonafhankelijker worden en voldoende groene energie hebben voor verduurzaming, schrijft de demissionair minister.

In Tanzania zijn protesten uitgebroken na de presidentsverkiezingen van woensdag. De betogers zijn boos omdat de grootste oppositiepartijen in het land waren uitgesloten van verkiezingsdeelname. Op meerdere plekken heeft de politie op demonstranten geschoten en traangas ingezet.

Er geldt op dit moment een avondklok in Dar es Salaam, de grootste stad van het land. Het leger is op straat en heeft controlepunten ingericht op belangrijke wegen, bijvoorbeeld naar de internationale luchthaven. Ook werd het internet korte tijd afgesloten.

De ongeregeldheden begonnen woensdag nog tijdens de stembusgang. In Dar es Salaam gingen demonstranten de straat op en werden stembureaus en politiebureaus aangevallen. Een tankstation en een bus werden in brand gestoken. Ook in de noordelijke stad Arusha werden op verschillende plekken brandjes gesticht. In de grensplaats Namanga gebeurde dat op de snelweg richting Kenia.

De politie greep overal hard in. Volgens Amnesty International kwamen woensdag twee mensen om het leven, een demonstrant en een politieagent. De autoriteiten in Tanzania hebben nog niet bevestigd dat er doden zijn gevallen.

Uitgesloten van deelname

De belangrijkste politieke tegenstanders van president Hassan mochten niet meedoen aan de verkiezingen. Oppositieleider Tundu Lissu werd dit voorjaar opgepakt bij een bijeenkomst waar hij had opgeroepen tot hervorming van verkiezingsprocedures. Hij is aangeklaagd voor landverraad.

Zodoende konden alleen kleinere partijen het opnemen tegen de CCM, de partij die al sinds 1961 aan de macht is. Samia Suluhu Hassan werd in 2021 partijleider en president en leek aanvankelijk minder repressief op te treden dan haar voorganger. Maar de laatste tijd pakt ook zij de oppositie, activisten en journalisten in het land steeds harder aan.

In een tussentijdse telling staat president Hassan op grote voorsprong. Eerder vandaag noemden een aantal leden van het Europees Parlement de presidentsverkiezingen in Tanzania in een gezamenlijke verklaring "vrij noch eerlijk".

Amersfoort gaat opnieuw proberen om twee locaties te zoeken waar in totaal 550 asielzoekers opgevangen kunnen worden. Dit keer wordt de zoektocht samen met de bewoners gedaan.

Tot en met januari volgend jaar mogen Amersfoorters meedenken over de voorwaarden voor de nieuwe azc's en mogelijke locaties, meldt RTV Utrecht. Het besluit zelf wordt over de gemeenteraadsverkiezingen van 18 maart heen getild.

Een maand geleden ontstond onrust over de aankondiging van de gemeente dat er azc's zouden komen in de wijken Vathorst en Schothorst. Bij twee informatieavonden werd geprotesteerd, vooral door tegenstanders maar ook door voorstanders.

Vuurwerk

Bij een van de protesten greep de politie in. Zes mensen werden opgepakt, onder meer voor het gooien van vuurwerk. Na de twee informatieavonden trok het stadsbestuur de plannen in.

Nu stelt het stadsbestuur voor om eerst in gesprek te gaan met de bewoners over de criteria waaraan een opvang moet voldoen. "Dat gaat met wijk- en dorpsgesprekken, een online raadpleging en individuele gesprekken", aldus het college. "Zodat iedereen die dat wil kan meedenken."

Na de 'meedenkronde' zal de gemeenteraad op basis van alle inbreng de voorwaarden voor het locatie-onderzoek vaststellen. Volgens het college kan dan na 18 maart een weloverwogen besluit worden genomen.

Niet of maar hoe

Bianca Wagt, die eerder een protest organiseerde, noemt de nieuwe aanpak belachelijk. "Ze zeggen met bewoners in gesprek te gaan, maar het gaat niet over óf we het willen maar hoe", zegt ze. "Ik vind het een kinderachtig spelletje. Het hele beleid wordt ons gewoon door de strot geduwd."

Een andere bewoner is minder kritisch. "Ik ben blij dat het over de verkiezingen heen wordt getrokken", zegt ze. Ze hoopt op een andere gemeenteraad die er met meer nuance naar kijkt.

Vóór azc's

Een paar weken geleden diende Amersfoorter Tycho Botter Groenendijk een petitie in vóór azc's. Hij zegt nu blij te zijn dat de burgemeester de situatie serieus neemt. Toch is ook hij kritisch. "Het is geen nulmeting door alle ophef die er over is geweest."

Volgens hem zou de gemeente een voorbeeld moeten nemen aan andere steden. "Kijk naar Utrecht, waar vluchtelingen in de wijk worden opgevangen en hoe goed dat gaat."

Op 11 november beslist de gemeenteraad van Amersfoort of de zoektocht inderdaad samen met de bewoners wordt gedaan.

De Britse prins Andrew raakt de titel 'prins' kwijt en heet vanaf nu Andrew Mountbatten Windsor, zo heeft Buckingham Palace bekendgemaakt. Het was al bekend dat Andrew zijn titels moest inleveren, maar dat hij nu ook geen prins meer is, komt als een verrassing.

Andrew moet ook zijn luxueuze onderkomen Royal Lodge verlaten, zo staat in de verklaring van Buckingham Palace. Wanneer dat gebeurt, is nog niet bekend.

De BBC meldt dat hij in een buitenhuis van koning Charles gaat wonen, Sandringham Estate in Norfolk. Dat landgoed is privébezit van Charles en wordt niet door de Britse overheid gefinancierd.

Andrew woont sinds begin deze eeuw in het statige landhuis Royal Lodge, dat vlakbij Windsor Castle ligt en waarvoor hij geen huur hoeft te betalen.

Epstein

De jongere broer van koning Charles ligt onder meer door zijn vriendschap met zedendelinquent Epstein onder vuur. Deze maand werden postuum de memoires van Epstein-slachtoffer Virginia Giuffre gepubliceerd. Hierin beweert ze dat ze als minderjarige meerdere keren seksueel misbruikt is door Andrew.

In de schriftelijke verklaring van Buckingham Palace staat dat de maatregelen tegen Andrew nodig zijn "ondanks het feit dat hij de beschuldigingen tegen hem blijft weerspreken".

Correspondent Verenigd Koninkrijk Fleur Launspach:

"Nu grijpt de koning zelf hard in. Eerder kreeg Andrew nog de kans om vrijwillig afstand te doen van zijn titels, maar dit keer wordt hij ontdaan van zijn laatste restje status en privileges: zijn prinsentitel én zijn geliefde villa met dertig kamers, de Royal Lodge.

De afgelopen weken stond Andrew onder grote druk om dat onderkomen te verlaten, waarvoor hij jarenlang slechts een symbolische huur betaalde. Het leidde de afgelopen weken tot debat waarom Andrew nog zo'n geprivilegeerd leven mocht leiden terwijl hij jarenlang bevriend bleef met de veroordeelde zedendelinquent en pedofiel Jeffrey Epstein.

Het statement dat het Britse paleis vanavond uitbrengt, is veelzeggend. De laatste woorden luiden: "De koning en koningin willen heel duidelijk maken dat hun gedachten en diepste medeleven uitgaan en zullen blijven uitgaan naar de slachtoffers en overlevenden van alle vormen van misbruik."

Dat is een scherp contrast met Andrews eigen verklaringen, waarin hij altijd heeft ontkend seks te hebben gehad met een slachtoffer van Epstein, en nooit blijk heeft gegeven van enige sympathie of spijt richting de slachtoffers.

Daar is veel kritiek op. Ook al zegt hij onschuldig te zijn, hij zou veel meer kunnen doen om de slachtoffers van Epstein te helpen bijvoorbeeld door mee te werken aan onderzoeken of bewijsmateriaal te delen, en zo bij te dragen aan gerechtigheid voor de slachtoffers".

De NS verwacht dat er tot in de nacht van zaterdag op zondag geen treinen rijden tussen Geldermalsen en Den Bosch. De schade op het spoor als gevolg van een ongeluk vanochtend is volgens spoorbeheerder ProRail "ongelofelijk groot".

Er moet onder meer een kilometer aan spoor en wissels worden vernieuwd waardoor herstelwerkzaamheden lang duren, zegt ProRail.

Een intercity botste tegen een vrachtwagen vol peren op een overweg bij Meteren. Vijf mensen raakten lichtgewond: passagiers van de trein en de chauffeur van de vrachtwagen. Hoe het ongeval heeft kunnen gebeuren, is nog niet bekend.

De lading peren uit de vrachtwagen lag verspreid over het spoor:

Tot de nacht van zaterdag op zondag rijden er geen intercity's tussen Utrecht en Den Bosch, verwacht de NS. Tussen Utrecht en Geldermalsen rijden wel sprinters en tussen Geldermalsen, Zaltbommel en Den Bosch rijden stopbussen.

Wildlands Adventure Zoo in Emmen heeft zijn acht doodshoofdaapjes deze week verhuisd naar ZooParc in het Brabantse Overloon.

De dierentuin in Emmen zegt dat al langer werd nagedacht over het vertrek van de dieren. Dat proces kwam in een stroomversnelling toen bleek dat het dierenpark in Overloon juist op zoek was naar nieuwe doodshoofdaapjes. Bij een brand afgelopen winter kwamen de zes doodshoofdaapjes in ZooParc om het leven.

"Toen we hoorden dat zij plek hadden, was de beslissing snel gemaakt. Helaas is het een verdrietige aanleiding bij Overloon, maar het is mooi dat we zo kunnen samenwerken en elkaar kunnen helpen", zegt Hanneke Wijshake van Wildlands bij RTV Drenthe. "ZooParc Overloon is heel blij met de aapjes en ze krijgen daar een mooie nieuwe plek."

Doodshoofdaapjes, met hun karakteristieke gezicht in de vorm van een schedel en lange gele staart, trekken veel bezoekers. Maar in Emmen zaten ze niet op hun plek. Probleem was dat de aapjes daar in een zogenoemd doorloopgebied leefden, waar ook bezoekers konden komen.

Voedsel

Dat bleek niet ideaal. "Bezoekers waren soms net iets te dol op de aapjes", stelt Wijshake. "Ze boden wel eens moedwillig voedsel aan de aapjes aan en dat is natuurlijk niet gezond voor de dieren."

Daarom hield Wildlands de aapjes op drukke dagen wel eens binnen. "Dat kan voor even, maar niet structureel", aldus Wijshake. "Deze soort hoort buiten rond te rennen, insectjes te zoeken en van tak naar tak te springen."

Dus helpt het Emmer dierenpark de collega's in Overloon nu. Bij een korte, felle brand op maandag 3 maart 2025 kwamen de zes doodshoofdaapjes daar in hun verblijf om het leven. Nu zijn de acht nieuwe dieren meer dan welkom.

Dwergoeistiti's

In Emmen ontstaat door het vertrek van de doodshoofdaapjes ruimte voor andere apensoorten. In het vernieuwde verblijf komen dwergoeistiti's te wonen, zegt Wijshake. Het gaat om een van de kleinste apensoorten ter wereld.

De vijf kleine mannetjes zijn nu al te zien in Wildlands, maar vallen nauwelijks op. "Ze zijn echt maar zo groot als een hand", zegt Wijshake. "Bezoekers lopen er vaak aan voorbij, terwijl het zulke leuke dieren zijn. Ze verdienen beter. Ze krijgen echt een mooie nieuwe plek, waar bezoekers de apen beter kunnen zien en daarnaast is het ook echt beter voor hun welzijn."