NOS Nieuws - Algemeen

In het westen van Kenia zijn zeker 21 mensen omgekomen door een aardverschuiving, veroorzaakt door hevige regenval. Dat schrijft de Keniaanse minister van Binnenlandse Zaken op X. Ook worden nog zeker dertig mensen vermist, en zijn tientallen mensen ontheemd geraakt.

Gedurende de dag waren er zoekacties naar overlevenden. Die werkzaamheden zijn nu gestaakt, maar worden morgen hervat.

De aardverschuiving vond afgelopen nacht plaats na aanhoudende regenval in het district Elgeyo-Marakwet. "Het is een tragisch verlies van mensenlevens, gewonden en vernieling van infrastructuur en het wegennet", schrijft de minister.

25 mensen die zwaar gewond raakten zijn door het Rode Kruis opgehaald en naar een veilige plek gevlogen voor medische hulp. De hulporganisatie laat weten dat door overstromingen veel wegen onbegaanbaar zijn, wat reddingsacties bemoeilijkt.

Op beelden is het natuurgeweld te zien:

Iedereen die geboren is in 2007 of later mag vanaf vandaag geen tabaksproducten meer kopen of gebruiken in de Malediven. Als eerste land ter wereld hebben de Malediven een rookverbod ingesteld voor de jongste generatie in het land.

Het verbod blijft hun hele leven gelden. "Het verbod geldt voor alle vormen van tabak en winkeliers moeten de leeftijd controleren voor de verkoop", aldus het ministerie van Volksgezondheid. Wie toch tabak verkoopt aan jongeren riskeert een hoge boete.

De maatregel geldt ook voor buitenlandse toeristen. De eilandengroep in de Indische oceaan, die uit meer dan duizend koraaleilanden bestaat, staat bekend om zijn luxueuze hotels en resorts en trekt jaarlijks veel toeristen.

Andere landen

In het Verenigd Koninkrijk is een soortgelijk rookverbod voor een hele generatie voorgesteld. In dat plan staat dat mensen die in 2009 of later zijn geboren geen tabaksproducten, zoals sigaretten en vapes, meer mogen kopen. Het plan voor een verbod ligt al ruim een jaar op de plank, maar is tot nu toe nog niet aangenomen door het Britse parlement.

In Nieuw-Zeeland werd twee jaar geleden zo'n generationeel rookverbod ingetrokken, nog voordat het van kracht was geworden.

Nederland heeft de ambitie om in 2040 rookvrij te zijn. Met verschillende accijnsverhogingen, verkoopverboden voor tabak en e-sigaretten wordt roken ontmoedigd.

"Hallo, hier Hilversum, hier is de VARA, hier is de omroep van het vrije woord". Zo maakten Nederlandse huiskamers in de vooroorlogse jaren kennis met de nieuwe omroep. Precies een eeuw geleden, op 1 november 1925, werd in Amsterdam arbeidersomroep de Vereniging van Arbeiders Radio Amateurs (VARA) opgericht.

Na de fusie in 2014 met BNN ging de omroep verder onder de naam BNNVARA. Vannacht viert de omroep het 100-jarig bestaan met een zeven uur durende marathonuitzending op NPO1. Presentatoren Astrid Joosten en Erik Dijkstra ontvangen programmamakers van toen en nu, onder wie Jan-Willem Roodbeen, Jack Spijkerman, Cornald Maas, Inge Diepman en Gijs Groenteman.

Beroemde programma's uit het VARA-verleden passeren de revue, zoals de uitzending van De Schreeuw van de Leeuw in 1992 met René Klijn, waarin de zanger openhartig aan Paul de Leeuw vertelde over zijn ziekte aids. Ook In de Rooie Haan komt langs. Vanaf het prille begin in 1974 was Felix Meurders betrokken bij dit roemruchte en veelbeluisterde radioprogramma op zaterdagmiddag. Hij werkte er zo'n dertien jaar aan mee.

"Het idee voor het eerste politieke radiocafé van Nederland was bedacht door Jan Nagel en André van der Louw", zegt Meurders. Van der Louw zat in de top van de PvdA en had veel politieke contacten, ook met ministers uit het kabinet-Den Uyl. "Daar heeft In de Rooie Haan van geprofiteerd: veel ministers en Kamerleden kwamen in het radioprogramma als eerste hun beleidsplannen presenteren, daar maakten wij nieuws mee."

Daardoor openden de kranten op maandagochtend vaak met dat nieuws. "Het was een waanzinnig populair programma", zegt Meurders. "Waar niet alleen gelijkgestemden werden uitgenodigd." Ook de welbespraakte jonge VVD-leider Hans Wiegel was regelmatig te gast. "Als hij werd uitgejoeld door het publiek, was hij vaak op z'n best."

De VARA is volgens Meurders altijd een progressieve omroep geweest, die is meegegaan met de tijdsgeest. "Van oorsprong was de omroep nauw gelieerd aan de PvdA, maar daar heeft Marcel van Dam als VARA-voorzitter bij zijn aantreden een eind aan gemaakt."

Van Dam werd VARA-voorzitter in 1985. De ontzuiling van de VARA begon echter al eerder. Vanaf 1969 richtte de VARA zich op een bredere doelgroep dan de sociaaldemocratische zuil. Vóór die tijd zat de PvdA in het VARA-bestuur en bepaalde de koers mee.

Kinderen voor kinderen

Een andere belangrijke verandering was de fusie met BNN. BNN begon als televisieprogramma bij Veronica en ontwikkelde zich tot een publieke omroep gericht op jongeren tot 35 jaar. "Er kwam een hele jonge nieuwe groep programmamakers binnen", zegt Meurders. "Zij hadden totaal andere interesses, de onderwerpen waren meer op leefstijl gericht. In het begin waren BNN en VARA dan ook echte tegenpolen."

Beroemde programma's van de VARA waren onder meer Kopspijkers, De Sterrenshow, Koning Klant, Zembla, Zo is het toevallig ook nog eens een keer, Kinderen voor Kinderen, Nova, De Wereld Draait Door en de praatprogramma's van Sonja Barend. En Kassa, dat al 35 jaar misstanden en oneerlijke praktijken blootlegt, en nog steeds een invloedrijk consumentenprogramma is.

"We stonden aan de wieg van het Bel-me-niet-register", zegt Meurders, die jarenlang het boegbeeld was van Kassa. "Dankzij dit register word je als consument niet meer rond etenstijd gebeld door allerlei bedrijven. Daarnaast hebben we ook hilarische uitzendingen gemaakt waarin kijkers op onze kosten instanties belden en de wachttijd noteerden. Soms zaten ze meer dan een uur in de wacht. De Belastingdienst spande de kroon."

Volgens Amber Kortzorg, de huidige presentator van Kassa, heeft de VARA altijd een unieke plek gehad in het omroepstelsel. "Het gaf al vroeg een podium aan vrouwen, arbeiders en burgers die niet vanzelfsprekend gehoord werden."

Denk bijvoorbeeld aan het feministische radioprogramma Hoor Haar met Hanneke Groenteman, waarin onderwerpen werden behandeld die destijds nog onderbelicht bleven, zoals vrouwenemancipatie. "Die maatschappelijke betrokkenheid loopt nog steeds als rode draad door BNNVARA heen."

Vannacht tussen middernacht en 7.00 uur komen in de 'De nacht van 100 jaar BNNVARA' ook hedendaagse programma's met veel maatschappelijke impact aan het bod. Denk aan BOOS van Tim Hofman en Spuiten en Slikken.

Voor Kortzorg is het 100-jarig bestaan van de omroep een feestdag, maar met een zwart randje. Door de bezuinigingen van 160 miljoen euro bij de NPO dreigen programma's te verdwijnen. Ze vreest dat vooral titels die informeren en mensen bewust maken zullen wegvallen. Met name de programmering van NPO2 gaat op de schop. "Het gevaar bestaat dat de nadruk steeds meer komt te liggen op kijkcijfertoppers die het goed doen en concurreren met streamingdiensten als Netflix."

Dat is jammer, vindt Kortzorg, omdat programma's die een vuist maken tegen de grote machten en fungeren als de ogen en oren van de burger, juist belangrijk zijn. "Ze zorgen voor democratische controle, en dat is actueler dan ooit. Mensen hebben behoefte aan betrouwbare media die niet sturen op klikcijfers, maar op waarheidsbevinding."

Oktober 2025 is de boeken ingegaan als een bijzonder natte maand. Met gemiddeld 120 millimeter regen over het land, tegen normaal 75 millimeter, belandt de maand op de zevende plek in de top tien van natste oktobermaanden sinds het begin van de neerslagmetingen in 1906.

De verschillen over het land waren heel groot. In het noordwesten viel de meeste regen, in het zuidoosten het minste.

Twee stormen en veel regen

Het eerste weekend bracht storm Amy direct veel wind en regen. Op zaterdag 4 oktober viel gemiddeld 22 millimeter neerslag, vooral in het noorden en midden. Na een betrekkelijk rustige - maar wel grijze - periode was het op 23 oktober opnieuw raak. Storm Benjamin leidde tot code oranje voor zware windstoten langs de hele westkust, het IJsselmeergebied en de Waddeneilanden. Die dag viel er gemiddeld 20 millimeter neerslag.

Het laatste weekend, van 24 tot 26 oktober, bracht opnieuw veel regen. In De Bilt viel in drie dagen maar liefst 53 millimeter. Over de hele maand vielen de verschillen tussen regio's enorm op: Leeuwarden en De Bilt noteerden rond 165 millimeter, Eindhoven bleef steken op zo'n 70 millimeter.

Naast nat was oktober ook somber, met gemiddeld 85 uur zon tegen normaal 120 uur. De temperatuur lag met gemiddeld 12,0 graden in De Bilt ruim boven normaal, vooral door zachte nachten.

De hoogste temperatuur van 19,1 graden werd gemeten op 7 oktober in Nieuw Beerta, de laagste van 1,8 graden op 18 oktober in Eelde.

De week vooruit

Na een somber en zeer nat oktober met twee flinke stormen begint ook november met een typisch herfstweerbeeld. Morgenochtend is het wisselend bewolkt, en de zon gaan we ook af en toe zien, vooral in het midden en oosten van het land. In de loop van de dag komen er buien opzetten vanuit het westen.

Aan de kust is kans op onweer, verder landinwaarts blijven de buien beperkt en arriveren ze pas in de namiddag. Bij een matige, aan zee soms krachtige, zuidwestenwind wordt het 13 graden.

Maandag wordt het vrij grijs. Een zwakke storing trekt over Nederland en brengt vooral in het noordwesten regen of motregen. De wind komt uit het zuidwesten en is matig, aan de kust af en toe krachtig. Het wordt 12 tot 14 graden.

De rest van de week blijft het licht wisselvallig herfstweer met af en toe een bui, maar ook droge momenten. Met 14 tot 17 graden is het aan de zachte kant voor begin november. Later in de week neemt de kans op regen mogelijk weer iets toe.

In Maasbree en Horst in Limburg heeft de politie gisterenavond een einde gemaakt aan illegale carmeetings. Daarbij zijn meer dan duizend boetes uitgedeeld voor samenscholing en het veroorzaken van overlast.

"Er zijn ruim duizend boetes uitgedeeld in Horst, en enkele tientallen in Maasbree. Agenten zijn nog bezig met de administratie van de bekeuringen, dus de aantallen kunnen nog oplopen", zegt een politiewoordvoerder van de eenheid Limburg.

Ook is er een Duitser aangehouden omdat hij een nepwapen droeg.

Volgens de woordvoerder komt dit soort bijeenkomsten steeds vaker voor. Een paar weken geleden werd daarbij ook geweld tegen de politie gebruikt. Daarom besloten de politie en burgemeester Vlencken van Weert, betrokken bij de aanpak namens Noord- en Midden-Limburg, grootschalig in te grijpen.

Ook agenten uit Brabant, een speciaal politieteam van de Duitse grensregio en de Koninklijke Marreschaussee hielpen mee bij de actie.

Vuurwerk en donuts

Bij de bijeenkomst werd vuurwerk afgestoken en werden donuts gereden, schrijft de regionale omroep L1 Nieuws. De politie sloot de toegangswegen af en liet alle aanwezigen één voor één vertrekken, nadat zij waren bekeurd. Het duurde tot in de vroege ochtend voordat iedereen was vertrokken.

Volgens de politie kwamen er in Horst voornamelijk Duitsers samen. In Maasbree waren het Nederlanders, Fransen, Duitsers en Belgen. Burgemeester Vlecken zegt dat de carmeetings niets te maken hebben met liefde voor auto's. "Het zijn mensen die bewust overlast veroorzaken."

Een stel met notenallergie dat vorig weekend met KLM vanaf Schiphol zou vliegen, is kort voor vertrek van boord gegaan. De twee vreesden voor een allergische reactie omdat de snack die onderweg zou worden uitgedeeld bananenbrood met amandelschaafsel was.

De twee passagiers zouden naar de Schotse stad Edinburgh vliegen, meldt omroep NH. Kort voor vertrek kwamen ze erachter dat de passagiers op de korte vlucht een stuk bananenbrood met schaafsel van amandelen zouden krijgen.

Het stel zegt bij het boeken van de tickets te hebben aangegeven notenallergie te hebben. Een KLM-woordvoerder kan dat niet bevestigen.

In aanraking

De snack simpelweg afslaan was voor de twee passagiers geen optie. Omdat de andere passagiers wél bananenbrood zouden krijgen, vreesden ze in aanraking te komen met het amandelschaafsel en daardoor alsnog een allergische reactie te krijgen.

Nadat de bemanning van het vliegtuig had uitgelegd dat het onmogelijk was om de rest van de passagiers de snack te onthouden, verlieten de twee het vliegtuig.

Tickets vergoed

KLM heeft de tickets van het stel vergoed.

De maatschappij biedt sinds twee jaar op sommige Europese vluchten bananenbrood aan als duurzaam alternatief voor een broodje kaas. Porties die niet zijn uitgeserveerd, kunnen worden hergebruikt. Overgebleven broodjes moeten na de vlucht worden weggegooid.

Een veroordeelde Turkse cryptobaas, Faruk Fatih Özer, is dood aangetroffen in zijn cel. De man zat een celstraf van ruim tienduizend jaar uit. Turkse autoriteiten gaan uit van zelfdoding.

De cryptobaas werd gevonden in de badkamer van zijn eenpersoonscel in de zwaarbeveiligde inrichting Tekirdağ, in het noordwesten van Turkije.

Özer is de oprichter van cryptobeurs Thodex. Die beurs werd in april van 2021 plotseling gesloten nadat Özer vluchtte met miljoenen euro's aan tegoeden van gebruikers. Duizenden beleggers leden daardoor verlies.

In 2023 werd Özer opgepakt in Albanië. In Turkije werd hij veroordeeld tot 11.196 jaar cel voor het leiden van een criminele organisatie, fraude en witwassen. Het Openbaar Ministerie schatte de verliezen van de Thodex-beleggers op 356 miljoen Turkse Lira, wat destijds overeenkwam met 37 miljoen euro.

Vanwege de sterke daling van de waarde van de Turkse Lira de afgelopen jaren, beleggen Turken steeds vaker in cryptovaluta.

Hoge gevangenisstraffen

Onder de in totaal 21 verdachten waren ook Özers broer en zus. Ook zij kregen eenzelfde hoge celstraf opgelegd. In het proces werden zestien andere verdachten vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs.

Sinds het afschaffen van de doodstraf in Turkije in 2004, worden buitensporig hoge gevangenisstraffen vaker opgelegd.

Hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfdoding helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

Boven het Belgische militaire vliegveld Kleine Brogel zijn meerdere drones gespot. De politie kwam ter plaatse, schrijft de Vlaamse nieuwssite VRT NWS, maar de drones waren verdwenen.

Kleine Brogel is een luchtmachtbasis in het oosten van België, iets meer dan 10 kilometer van de Nederlandse grens. Er liggen Amerikaanse kernwapens opgeslagen en vanaf 2027 wordt het de thuisbasis van nieuwe F-35's, schrijft VRT NWS.

"Met drones boven militaire kwartieren vliegen is ten strengste verboden", schrijft minister van Defensie Theo Francken op X. "Defensie moet alles in het werk stellen om deze drones neer te halen." Er zijn wel beelden gemaakt van de drones, het onderzoek loopt. "Defensie zit de komende week samen met de lokale politie om de dreiging te analyseren en op te schalen opdat we de dronepiloten kunnen vinden en arresteren", aldus de minister.

Ook bij het Belgische militair domein Leopoldsburg, op 20 kilometer afstand van Kleine Brogel, zouden vannacht drones zijn waargenomen.

Berlijn

Het luchtruim boven Berlijn werd gisteren verstoord door drones. Gisteravond heeft het vliegverkeer bij luchthaven Brandenburg twee uur stilgelegen omdat er een vermoedelijke drone was gezien. Het object is door meerdere mensen gezien, maar niet gevonden. Een piloot maakte de eerste melding; politieagenten die op de melding afkwamen, zagen het object ook. Wat voor object het was en wie het bestuurde, is niet duidelijk.

Drones lijken een steeds grotere plaag te worden boven luchthavens en militaire terreinen. Er zijn incidenten geweest met de objecten in onder meer Denemarken, Noorwegen, België, Polen, Roemenië, Estland en Litouwen.

Het is niet duidelijk waar de drones vandaan komen. Vaak wordt met de beschuldigende vinger naar Rusland gewezen, bijvoorbeeld toen 21 drones op 10 september het Poolse luchtruim binnenvielen.

De Amsterdamse politie krijgt de illegale straatraces in het Westelijk Havengebied niet onder controle. Samen met havenbedrijf Port of Amsterdam zijn maatregelen genomen, maar het aantal straatraces neemt alleen maar toe.

"Het is enorm lawaaiig en gevaarlijk", zegt Kees Jan Hendriks bij stadsomroep AT5. Hij werkt bij een logistiek bedrijf langs de route waar in de weekenden vaak illegaal wordt geracet. "Na afloop blijft er veel afval liggen en al die bandensporen op het wegdek zijn echt te gek voor woorden."

De straatracers geven toe dat er soms overlast is. Zij pleiten voor een legaal circuit waar ze terechtkunnen.

AT5 was er onlangs bij toen zich op een zondagmiddag plotseling een tiental mensen verzamelde met verlengde motoren in het vrijwel verlaten havengebied. Drifters noemen zichzelf. Ze startten hun motoren. Een wolk uitlaatgassen steeg op, gevolgd door harde knallen uit de uitlaten.

"Het is echt een levensstijl. Als ik twee weken niet rijd, word ik gek. Het is een manier om stoom af te blazen," aldus drifter Mike Pijl.

Het gezin mee

Op deze zondagmiddag waren zo'n veertig drifters en toeschouwers aanwezig. "Op drukke dagen komen er wel vijfhonderd mensen uit het hele land", weet Pijl. "Sommigen nemen hun gezin mee. Voor velen is het een grote passie."

In de Amsterdamse haven werken ongeveer 45.000 mensen bij zo'n 1500 bedrijven, variërend van opslag en zware industrie tot technische bedrijven. Doordeweeks rijden vrachtauto's af en aan. In het weekend is het doodstil. "We zoeken expres dit soort afgelegen industriegebieden op, want hier zijn we zo min mogelijk mensen tot last", zegt een andere drifter.

Maar van de zeventien (grote) ondernemingen waarmee AT5 contact zocht, zeggen twaalf last te hebben van de straatraces. Sommige medewerkers voelen zich onveilig. "Als een auto voor een van onze loodsen in brand vliegt, is dat levensgevaarlijk", zegt Hendriks. "Wij moeten aan strenge regels voldoen, en dit is niet uit te leggen aan onze klanten en medewerkers."

Afval waait terrein op

Soms wordt door het publiek gebarbecued tijdens de races. "Na afloop blijft er een kolerezooi achter", zegt Raymond Neijman van Fetim Group. "Het afval waait zo ons terrein op."

Ook al zijn veel werknemers in het weekend vrij, de straatraces veroorzaken ongemak, zegt ook Kees Noorman van ondernemersvereniging ORAM. "Veel ondernemers zijn bang wat ze de volgende dag aantreffen. Het geeft een gevoel van wetteloosheid: er gebeurt van alles voor je deur als je er niet bent."

Zelfs de brandweer in de kazerne in het havengebied heeft last van de races. "Collega's slapen slecht vanwege de geluidsoverlast", zegt een woordvoerder.

En dan zijn er de ongelukken. Kees Jan Hendriks wijst naar een boomstam. "Tweeënhalf jaar geleden reed een motor met hoge snelheid tegen een busje en kwam hier tot stilstand." De bestuurder raakte zwaargewond. Een jaar later reed een motorrijder tijdens een straatrace tegen een boom. Dit jaar ging het mis toen een auto total loss werd gereden.

Noorman van de ondernemersvereniging vreest meer ongelukken. Hij pleit voor meer toezicht van de politie.

Veel capaciteit

Maar dat lijkt er niet in te zitten. "Het vraagt veel capaciteit om te handhaven", zegt een politiewoordvoerder. In principe legt de politie straatraces stil, worden boetes uitgedeeld en voertuigen in beslag genomen. Maar gemakkelijk is dat niet. In het hele Amsterdamse havengebied zijn maar twee wijkagenten actief.

Probleem is ook dat de politie alleen kan ingrijpen als de racers op heterdaad worden betrapt. De racers weten dat en pakken soms (even) in als de politie in aantocht is. Om weer te gaan rijden als de agenten hun weg vervolgen.

"Het vervelende van straatraces is dat ze niet op vaste tijden of dagen plaatsvinden", zegt de politie. "Het is dus heel moeilijk om daar structureel capaciteit naartoe te plannen. Met beperkte capaciteit krijgen andere delen van de stad soms voorrang."

De politie zegt z'n best te doen, er zijn camera's geplaatst en ook het havenbedrijf neemt maatregelen. "We proberen het straatracen zo onaantrekkelijk mogelijk te maken en hebben verschillende oplossingen overwogen", zegt Ronne Bakker van de Port of Amsterdam. "Een van de maatregelen is het plaatsen van betonplaten in sommige straten, zodat racers niet meer op hoge snelheid naast elkaar kunnen rijden en moeten slalommen."

Slalommen

De betonplaten lijken te werken. Althans ten dele. Er zijn nu minder straatraces. Maar er zijn ook drifters die de platen als extra uitdaging zien. "We weten dat we niet alle groepen straatracers kunnen stoppen", zegt Bakker. "Maar zo neemt het wel af en kan de politie gerichter ingrijpen op plekken waar nog wel straatraces zijn.

De drifters zelf zien het meest in een legale plek om te rijden. ''Gemeenten steken veel geld in het tegenwerken, terwijl ze ons met een kleiner budget gewoon een veilige locatie kunnen geven'', zegt Pijl. Dat moet dan wel betaalbaar zijn. Het circuit van Zandvoort is volgens hem te duur om vaak af te huren.

De politie heeft de afgelopen week drie jonge verdachten van drugshandel opgepakt in Lelystad. Het zijn twee 13-jarigen en een 14-jarige.

Zij worden verdacht van het bezitten en verhandelen van verdovende middelen en drugs-gerelateerde goederen, meldt Omroep Flevoland.

Maandag zagen politieagenten in burger een 13-jarige jongen die in een woonwijk in Lelystad zakjes drugs overdroeg aan klanten. Toen de agenten hem controleerden, bleek hij in het bezit te zijn van "handelshoeveelheden" cocaïne en heroïne. Hierop werd de jongen aangehouden.

Gisteren zagen agenten in burger in Lelystad twee tieners "een bekend drugspand" binnengaan. Toen de jongens het pand verlieten, werden ook zij gecontroleerd. Ook deze twee verdachten hadden volgens de politie een grote hoeveelheid cocaïne en heroïne bij zich. Hierop werden de 13-jarige en de 14-jarige verdachten opgepakt.

Harde werkelijkheid

"Dit is de harde werkelijkheid", schrijft de politie op Instagram. "We treffen tegenwoordig regelmatig deze soorten serieuze harddrugs aan onder kinderen van 13 en 14 jaar oud."

De officier van justitie moet bepalen of de drie jongens vervolgd worden. De politie heeft al wel gezegd dat ze samen met hun families worden aangemeld voor hulpverlening.

De politie roept ouders op om het gesprek aan te gaan met hun kinderen als ze bijvoorbeeld vaak en 's avonds laat van huis zijn zonder duidelijke afspraak, ineens beschikken over (veel) contant geld of in het bezit zijn van meerdere mobiele telefoons.

Bij het opstappen van GroenLinks-PvdA-partijleider Frans Timmermans zei hij dat hij de leiding wil "overgeven aan een nieuwe generatie". Maandag wordt een nieuwe fractievoorzitter gekozen. Maar wie moet die leider volgens de nieuwe generatie dan zijn?

Het is vrijdagavond. De leden van de GroenLinks-jongerenpartij Dwars en die van de Jonge Socialisten (PvdA) maken zich klaar voor een Halloween-feestje in het partijkantoor van de PvdA in Amsterdam. Het feestje is gezamenlijk, maar de twee partijen hebben ieder nog een eigen jongerenorganisatie, met een onafhankelijk bestuur.

"Dat heeft een puur praktische reden", zegt Jonge Socialisten-voorzitter Boyd Angenent. "Zodra de fusie van GroenLinks en de PvdA volgend jaar rond is, gaan wij ook fuseren. Dan krijgen we een nieuwe naam en een nieuw bestuur."

Want ver uit elkaar liggen de standpunten van de jonge leden van GroenLinks en PvdA niet meer, zegt Angenent. Beide jongerenafdelingen zijn volgens hem wat activistischer dan de moederpartijen. "We vinden dat je alleen moet regeren als je je idealen kunt behouden. En die idealen zijn bij ons eigenlijk bijna altijd dezelfde als bij Dwars."

Oproep

De twee jongerenpartijen kwamen deze week dan ook met een gezamenlijk statement naar de moederpartij: "Stap niet in een rechts kabinet".

"Het kan dat GroenLinks-PvdA alsnog mee gaat regeren. Maar als de partij enige geloofwaardigheid over wil houden, zitten daar heel harde voorwaarden aan vast", schrijven de twee jongerenorganisaties. Ze roepen de moederpartij op alleen mee te doen als de klimaatdoelen gehaald kunnen worden, er wordt geïnvesteerd in sociale volkshuisvesting en Palestina erkend wordt als staat.

"We willen dan ook een echt linkse leider", zegt Gijs Broere, voorzitter van Dwars. Het verlies van vijf zetels ligt volgens hem aan het gebrek aan een duidelijk links verhaal. "De nieuwe leider moet wat ons betreft uitgesproken progressieve idealen hebben. Iemand die opkomt voor natuur, klimaat, dieren, maar ook voor mensen in Palestina en arme mensen die geen dak boven het hoofd hebben."

Een naam wil Broere niet noemen. "Maar het moet vooral iemand zijn die hier allemaal trots op is, en niet meegaat in rechtse framing", concludeert hij.

Dat beaamt Angenent. "Frans was bestuurlijk heel vaardig en een perfecte premier. Maar dat bestuurlijke imago zorgt ook voor weinig connectie met de kiezer", zegt hij. "De volgende moet de activistische kant meer opzoeken."

Of het iemand wordt met een rode (PvdA) of groene (GL) jas, maakt de twee voorzitters niets uit, zeggen ze. "Ik zie de kleuren bijna niet meer. Toen ik lid werd, was de fusie al bekend", zegt Angenent daarover. "Je merkt bij ons jongeren echt geen verschil meer. Ik zie het als een generatiedingetje."

'Teruggaan naar roots'

Volgens journalist Coen van de Ven, die de fusie vier jaar volgde en daar een boek over schreef, speelt die tweedeling ook bij de oudere leden van de partij steeds minder. "Je merkt dat de meesten echt achter de fusie staan. Ik zeg altijd: GroenLinks is een ideeënpartij op zoek naar macht en PvdA is een machtspartij op zoek naar ideeën. Ze leren van elkaar."

Toch zijn er enkele voormalig PvdA'ers die zich in de media regelmatig tegen de fusie uitspreken. Oud-PvdA-leider Ad Melkert zei donderdagavond nog in Pauw & de Wit dat hij liever wil dat de PvdA gaat onderzoeken waarom zetelsucces uitblijft.

Beide partijen kunnen beter teruggaan naar hun roots, zei Melkert. "Je moet het niet over allemaal dingen tegelijk hebben, je moet het over dat ene hebben waar mensen zich echt mee bezig houden."

Klaver of Moorman

Volgens Van de Ven delen mensen binnen de partij de visie van Melkert niet. Hij wijst erop dat het historisch gezien niet zo gek is dat een gefuseerde partij eerst wat zetels verliest. "Dat zag je bijvoorbeeld ook bij de ChristenUnie en het CDA. Partijen hebben tijd nodig om hun gezamenlijke verhaal helder te krijgen", aldus Van de Ven.

Dat er twee verkiezingen kort na elkaar kwamen, noemt hij "een enorme uitdaging" voor een net samengegane partij. Volgens hem kan er pas over vijf tot tien jaar worden geconcludeerd of de fusie tussen de twee partijen is gelukt.

Twijfel over welke nieuwe generatie Timmermans in zijn speech bedoelde, is er bij Van de Ven niet. "Dat wordt Jesse Klaver of Marjolein Moorman, de enige twee namen die ik hoor rondgaan", zegt hij. "En ik ben er vrij zeker van dat het Klaver wordt."

In het kunstenaarsstadje Ootmarsum is schilder Ton Schulten (87) overleden. De geboren en getogen Tukker was ook in het buitenland bekend door zijn vaak kleurrijke landschappen.

De diep religieuze Schulten beschouwde het Twentse coulisselandschap met zijn markante houtwallen en essen als een onuitputtelijke inspiratiebron, meldt RTV Oost.

Als kind wilde Schulten priester worden. Vooral om via het pastoraat dicht bij de mensen te zijn, vertelde hij eerder dit jaar in de podcast van de christelijke nieuwssite Cvandaag. Maar hij koos voor een opleiding tot kunstenaar. Hij rondde de kunstacademie cum laude af, begon te schilderen en maakte tegelijkertijd carrière in de reclamewereld.

"Totdat hij genoeg had van het reclamewereldje. Het ging heel goed, maar hij vond het werk als manager daar maar niets", zegt Christl Kottink van het Ton Schulten Museum in Ootmarsum. "In 1989 besloot hij zich helemaal aan het schilderen te wijden."

Naast de kerk

Samen met zijn vrouw Ank opende hij zijn eigen museum in een pand bij zijn geboortehuis, pal naast de kerk in Ootmarsum. Zo zette Schulten het Twentse stadje op de culturele kaart. Na hem vestigde zich de ene na de andere kunstenaar in Ootmarsum. In de karakteristieke straatjes zitten nu tal van galeries.

Schulten liet er ook verschillende panden opknappen van het geld dat hij verdiende met de verkoop van zijn schilderijen.

De Twentse schilder liet zich altijd al inspireren door zijn directe omgeving. Maar na een zwaar auto-ongeluk op Tenerife in 1991 kwam er een radicale verandering in zijn stijl. Hij lag wekenlang in coma. Toen hij daaruit ontwaakte wilde hij "het licht vastleggen" dat hij zag.

Mooiste kleuren

"Wie in het diepste donker de mooiste kleuren ziet en niet meer terug wil naar het leven, kan niet meer zwijgen", zei hij.

Sinds die tijd kenmerken zijn schilderijen zich door een mozaïek van gekleurde blokken. Een stijl die concencisme of consensistisch landschap wordt genoemd.

Schulten schilderde graag en veel, ook op 87-jarige leeftijd nog. Eerst een ochtendgebed, daarna was hij elke morgen van 09.00 tot 12.00 uur in zijn atelier te vinden. Zijn werk werd tot in New York aan toe in galeries en musea getoond.

"Ton is geen priester geworden, maar doet met zijn schilderijen nog steeds pastoraal werk", stelde historicus en journalist Leo Feijen eerder. "Hij bereikt meer mensen dan hij ooit op de preekstoel zou hebben gezien. Dus de pastoor in hem is nooit verloren gegaan."

Nieuw gebouw

De werken die Schulten niet wilde verkopen, gingen naar het museum, dat sinds zijn 75ste verjaardag op 25 april 2013 in een nieuw gebouw zit, iets verderop in Ootmarsum.

Opvallend detail: het nieuwe museum werd ingezegend door televisiepriester Antoine Bodar. Er waren 750 genodigden aanwezig uit binnen- en buitenland.

Christl Kottink wijst erop dat Schulten het museum en zijn nalatenschap in een stichting heeft ondergebracht. "Daarmee is het voortbestaan van de collectie verzekerd", zegt ze. Het museum is ook vandaag gewoon open.

In de Braziliaanse stad Rio de Janeiro zijn duizenden mensen de straat op gegaan vanwege de grootschalige politieactie begin deze week tegen drugscriminelen. Daarbij vielen meer dan honderd doden in twee dichtbevolkte sloppenwijken.

Volgens The Guardian was het de dodelijkste politieactie ooit in de geschiedenis van Brazilië. De demonstranten spreken van een bloedbad en eisen een onderzoek naar de actie. Ze willen dat gouverneur Castro aftreedt. Volgens hen zijn de favela's door de actie veranderd van "woonwijken voor de arbeidersklasse naar oorlogsgebieden".

2500 agenten

De lokale politie was begin deze week met 2500 agenten onderweg om honderd drugsverdachten te arresteren. Toen ze aankwamen waren er al brandende barricades opgeworpen. Ook werden de agenten beschoten.

De politie rukte uit met twee helikopters, dertig pantservoertuigen en twaalf "sloopwagens" om door de barricades te breken. Andersom gebruikten de drugsverdachten een drone.

Veiligheidsexperts noemen het gewelddadige optreden van de politie in de krant "een nutteloos bloedbad dat niks bijdraagt aan het eindigen van het drugsprobleem in Rio". Vooral jonge, zwarte mannen zouden slachtoffer zijn geworden.

'Favela lives matter'

Bij het protest hielden actievoerders onder meer borden omhoog met de tekst "Favela lives matter". Volgens persbureau AP stonden de straten vol met bewoners, activisten en moeders die hun zonen verloren bij deze en eerdere operaties in de strijd tegen drugscriminaliteit.

Gouverneur Castro zei dinsdag dat Rio in oorlog is met "narco-terrorisme". Hij noemde de actie in de sloppenwijken een succes. Volgens hem zijn de omgekomen mensen criminelen die niet meewerkten met de politie.

Verschillende mensenrechtenorganisaties en de VN zijn kritisch, mede door het hoge dodenaantal. "We zijn allemaal verslagen", zei de directeur van de Braziliaanse tak van Amnesty International. "Het is zo verdrietig om te zien wat er gebeurt in deze gemeenschappen. Het is vreselijk dat deze mensen hier doorheen moeten."

In de Servische stad Novi Sad staan tienduizenden mensen stil bij de ramp waarbij het dak van een treinstation instortte, vandaag een jaar geleden. Daarbij kwamen zestien mensen om het leven. Naar aanleiding van het drama waren er het afgelopen jaar met enige regelmaat grote demonstraties tegen het beleid van president Vucic.

Gisteravond arriveerden na een dagenlange mars duizenden mensen uit het hele land in Novi Sad, de tweede stad van het land. Vanochtend kwamen ze symbolisch samen op zestien locaties. Daarna liepen ze door naar het station, waar ze zestien minuten stilte hielden, uit respect voor de slachtoffers.

Zo ziet de mensenmassa eruit:

In tientallen steden over de hele wereld wordt door de Servische gemeenschap stilgestaan bij het drama. Ook op Utrecht Centraal kwamen mensen bijeen om de gebeurtenis te herdenken.

Na het instorten van het dak ontstonden felle protesten tegen de regering-Vucic. Demonstranten zeggen dat de overkapping was ingestort door slecht renovatiewerk, uitgevoerd door een Chinees bedrijf. De werkzaamheden maakten deel uit van de nieuwe hogesnelheidslijn tussen Belgrado en Boedapest.

Die lijn werd aangelegd door Chinese en Russische bedrijven en was gefinancierd met leningen uit die landen: een prestigeproject van Vucic en zijn Hongaarse collega Orbán. De betogers houden Vucic dan ook verantwoordelijk voor het instorten van het dak en wijzen op de wijdverbreide corruptie binnen de overheid.

De protesten werden door studenten georganiseerd en waren grotendeels vreedzaam. In maart kwamen er 300.000 betogers naar Belgrado: de grootste demonstratie tot nu toe. De laatste maanden grijpt de politie steeds harder in, met onder meer wapenstokken, flitsgranaten en traangas. Ook vallen er steeds vaker gewonden, zowel bij de politie als onder betogers.

De retoriek van Vucic is de laatste tijd ook verhard. Hij noemt de studenten terroristen en zegt dat ze hem willen afzetten met hulp van het Westen, al levert hij daarvoor geen bewijs.

Balkan-correspondent Thijs Kettenis:

"Gisteren sloeg Vucic ineens een heel andere, verzoenende toon aan. Hij zei dat hij meevoelt met de pijn en riep op tot dialoog.

Ook riep hij deze dag plotseling uit tot een dag van nationale rouw. Vanochtend brandde hij kaarsjes voor de slachtoffers in een kerk in Belgrado.

Maar de studenten vinden deze plotselinge ommezwaai totaal ongeloofwaardig, omdat hij ze dus eerst heeft zwartgemaakt en omdat de politie de laatste maanden regelmatig geweld heeft gebruikt tegen de demonstranten. Voor hen is de enige oplossing dat Vucic zo snel mogelijk aftreedt."

De beste Russische literatuur wordt niet meer in Rusland geschreven, maar daarbuiten. Kenners zijn het daarover eens. Veel Russische schrijvers die tegen de oorlog in Oekraïne zijn, zijn hun land inmiddels ontvlucht.

"Die vijfde emigratiegolf is voor de literatuur van cruciaal belang", zegt Otto Boele, docent Russische literatuur aan de Universiteit Leiden. "Het is duidelijk dat de literatuur niet alleen in Rusland wordt geproduceerd, maar in toenemende mate door uitgeweken Russen."

Rusland kende de afgelopen ruim honderd jaar meerdere golven van mensen die het land verlieten. De eerste was na de Russische revolutie in 1917, de tweede na de Tweede Wereldoorlog. Vervolgens was er een exodus na de ontmanteling van de Sovjetunie en een vierde golf die in gang werd gezet door de economische crisis begin jaren 90. De oorlog tegen Oekraïne is de oorzaak van de vijfde brain drain in ruim een eeuw tijd.

Anti-oorlogspoëzie

"In Rusland zelf wordt het ook steeds moeilijker om iets van waarde gepubliceerd te krijgen", zegt Boele, die deze week een conferentie organiseerde over 'De Russischtalige literatuur van de Vijfde Golf'. Daarbij ging het veel over anti-oorlogspoëzie. Zoals in dit gedicht:

Gedicht van Vera Pavlova

Het is je enige zoon.
Je verdediger, je helper en vriend.
Hij komt uit het station, zonder benen.
Hij omhelst je, zonder armen.
Hij vult een glas, zonder bodem.
Hij kijkt rond in de kelder, zonder ogen.
En zegt: Het was oorlog en ik heb hem verloren.

Pavlova (1963) kan Rusland niet meer in en woont in Toronto. "Het is heel krachtig", zegt Alexandra Smith, literatuurwetenschapper aan de universiteit van Edinburgh. "Toen ik het voor het eerst las, bevroor ik. Het beschrijft de horror van deze oorlog, van kinderen die Poetins ideologie gaan verdedigen. Het is een sterke boodschap die oproept om geen gehoor te geven aan dit soort bevelen."

Het werk van Pavlova en dat van andere anti-oorlogsdichters staat op internet. Mensen in Rusland kunnen het alleen lezen als ze een VPN-verbinding hebben, die anoniem en beschermd is.

Het openlijk bezoeken van poëzie-avonden en sites met dit soort gedichten is riskant. Vanwege hun teksten worden schrijvers in Rusland opgesloten, net als in Sovjet-tijden. Smith verwijst in dat verband naar theaterregisseur Jevgenia Berkovitsj, die in 2023 tot zes jaar cel werd veroordeeld, omdat ze met een toneelstuk terrorisme zou rechtvaardigen.

Hoop

Smith en Boele stellen dat er veel wordt geschreven, hoeveel is moeilijk om te zeggen. Het gaat volgens de Leidse literatuurdocent om veel jonge experimentele dichters. "Met name aan het begin van de oorlog zag je een explosie aan creativiteit."

Volgens Smith geeft het mensen hoop als ze hun gevoelens kunnen delen. "Dichters willen uiting geven aan hun woede en frustratie. Veel schrijvers wijzen het regime van Poetin af. Ze komen daardoor in een identiteitscrisis terecht."

Dat laatste geldt volgens Smith ook voor Pavlova, die ermee worstelt dat ze 'de taal van de agressor' gebruikt. "Dat is problematisch en traumatisch."

Mausoleum

Er zijn ook dichters die tegen het regime zijn, nog steeds schrijven en in Rusland wonen, maar in het buitenland publiceren. De auteur van onderstaand gedicht bijvoorbeeld. Hij blijft liever anoniem, om problemen met de autoriteiten te voorkomen.

Gedicht, vertaald door Geert Groot Koerkamp

Tot aan mijn eigen Oekraïne
Vanaf Georgië, mij dierbaar
Zie je ruïnes, ruïnes, ruïnes
En flikkeren de eeuwige vlammen.

Niet die horen bij een mausoleum
Of bij een historische dag
Maar die, nog smeulend nu,
Onbekende soldaten opwachten.

De auteur vertelt aan de NOS: "Het aantal gelegenheden in Moskou waar ik mijn gedichten kan voordragen is geslonken tot misschien twee, drie. Dat zijn privécafés of clubs. Plekken van de staat, daar ga ik niet meer heen. Niet omdat ik niet word binnengelaten, maar omdat ik er niet meer heen wil."

De dichter heeft naar eigen zeggen op een gegeven moment besloten dat hij niets meer te maken wilde hebben met staatsfestivals of literaire prijzen. "Ik geef ook al drie jaar geen interviews meer." Dat verklaart volgens hem ook mede dat hij tot nog toe met rust is gelaten door de autoriteiten en dat hij naar Nederland kon afreizen, voor onder meer een lezing over Russische literatuur.

Walgelijk

In Rusland zelf worden vooral pro-oorlogsgedichten geschreven. Josephine von Zitzewitz, die onder meer les geeft aan Oxford University, zegt daarover: "Dat is de zogenoemde Z-poëzie. Die is er heel veel. De stijl wordt slecht van iedere kunstenaar die zijn werk in dienst stelt van de politiek. En hun boodschap vind ik walgelijk."

Het vliegverkeer bij de luchthaven Brandenburg in Berlijn heeft gisteravond twee uur stilgelegen omdat er mogelijk een drone is gezien. Het object werd door meerdere mensen gezien, maar is niet gevonden.

Een piloot maakte als eerste melding van een drone. Politieagenten die op de melding afkwamen, zagen hem vervolgens ook. Het is niet duidelijk geworden wat voor drone het was en wie hem bestuurde.

De politie ging er na 22.00 uur van uit dat het gevaar geweken was. Daarop werd het vliegverkeer weer opgestart. Tot die tijd waren meerdere vluchten omgeleid naar andere Duitse luchthavens.

Lange lijst incidenten

Op allerlei plekken in Europa worden drones boven luchthavens en militaire terreinen steeds meer een plaag. Er is inmiddels een lange lijst van drone-incidenten in Denemarken, Noorwegen, België, Polen, Roemenië, Estland en Litouwen.

Ook in Duitsland gebeurde het eerder; op de luchthaven van Berlijn alleen al vijf keer. In Nederland werd het vliegverkeer onlangs ook even verstoord omdat er een drone was gezien, maar dat bleek later een ballon te zijn.

Hoe dan ook groeien de zorgen over de drones. Vaak is niet duidelijk waar de drones vandaan komen, maar in sommige gevallen is Rusland als verantwoordelijke aangewezen.

De eigenares van een drogisterij in het Brabantse dorp Hapert heeft vannacht twee inbrekers op heterdaad betrapt. Daarop lieten de mannen de dure parfums die ze wilden stelen achter. Ze gingen ervandoor zonder buit en zonder vluchtauto.

De inbrekers hadden hun werk goed voorbereid, meldt Omroep Brabant. Ze hadden hun vluchtauto voorzien van gestolen kentekenplaten en de merktekens van de auto afgeplakt.

Ze sloegen vannacht met een moker een deel van de glazen pui van de drogisterij aan diggelen. Binnen renden ze op de schappen met parfums af. In twee grote tassen verzamelden ze allerlei dure parfums.

Buit op de stoep

Maar waar de inbrekers geen rekening mee hadden gehouden, was dat eigenares Yvonne Schaafstra naast de winkel woont.

"Ik hoorde een doffe knal en daarna een luid alarm", zegt ze "Er kwam een soort oerkracht naar boven. Ik ben naar beneden gegaan en zag dat het fout was. Ik ben meteen naar buiten gerend."

Volgens Schaafstra hadden de twee inbrekers er niet op gerekend dat ze al na een halve minuut gestoord zouden worden. "Ik heb heel hard geroepen zodat iedereen wakker werd en naar buiten kwam. Mijn man kwam, mijn kinderen en mijn schoonzoon. Eén is achter de dieven aan gerend, de ander heeft de sleutel uit de vluchtauto getrokken en iemand anders heeft de spullen gepakt", zegt ze. "Zo hebben we de schade weten te beperken."

Flink beschadigd

De dieven lieten hun buit op de stoep achter toen ze wegrenden. De parfums die uit de schappen werden gegrist, zijn volgens Schaafstra flink beschadigd. Samen met het kapotte kozijn is de totale schade zeker duizenden euro's, schat ze.

De politie zoekt nog naar de inbrekers. Schaafstra heeft de zaak opgeruimd. Het kapotte kozijn is dichtgetimmerd en de drogisterij is vandaag gewoon open.

De Belgische politie heeft de twee mannen aangehouden die gisteren ontsnapten uit een psychiatrische kliniek in Gent. Ze werden opgepakt in de kustplaats Blankenberge, meldt de Vlaamse omroep VRT. Ze werden gevonden na een tip en zijn weer vastgezet.

De mannen van 28 en 41 wisten gisterochtend te ontsnappen uit het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent. Hoe dat kon gebeuren is niet bekendgemaakt.

Volgens de politie ging het om gevaarlijke criminelen. Mensen die hen zagen, werd met klem geadviseerd de mannen niet zelf te benaderen.

Gewelddadige incidenten

De oudste van de twee werd in 2003 vastgezet na een gewelddadige poging tot roofmoord op zijn 84-jarige buurvrouw. Toen hij merkte dat die nauwelijks geld had, mishandelde hij haar ernstig. Hij werd ontoerekeningsvatbaar verklaard en vastgezet.

De jongere man was volgens Het Nieuwsblad ook al langere tijd opgesloten, na een reeks brandstichtingen.

Na een felle woningbrand in het Gelderse dorp Ooij heeft de brandweer een lichaam aangetroffen.

Uit een eerste onderzoek blijkt dat het om een van de bewoners gaat, meldt Omroep Gelderland. Nader onderzoek moet uitwijzen of het slachtoffer door de brand is overleden of door een andere oorzaak.

De brand in het huis in het dorp bij Nijmegen brak rond 05.00 uur uit. De brandweer was er snel bij, maar kon niet voorkomen dat de woning grotendeels uitbrandde.

Het slachtoffer was niet de enige die op het adres stond ingeschreven. De andere bewoners zijn allemaal getraceerd, meldt de Veiligheidsregio. Over de oorzaak van de brand is nog niets bekend.

De VN-Veiligheidsraad heeft een resolutie aangenomen om een einde te maken aan het langlopende conflict in de Westelijke Sahara. Volgens de resolutie is het Marokkaanse autonomieplan nu het meest serieuze uitgangspunt voor de vredesonderhandelingen tussen Marokko en de onafhankelijkheidsbeweging Polisario. In Marokko wordt het gevierd als een grote diplomatieke overwinning.

De kwestie rondom de Westelijke Sahara speelt al vijftig jaar en is daarmee een van de langstlopende conflicten ter wereld. Marokko beschouwt het betwiste gebied, dat zeven keer groter is dan Nederland, als een integraal onderdeel van het koninkrijk. Polisario streeft naar een onafhankelijke staat.

De Westelijke Sahara

Marokko bezette de Westelijke Sahara in 1975. Het gebied aan de Noord-Afrikaanse kust tussen Marokko, Mauritanië en Algerije was tot die tijd een Spaanse kolonie. Voor de kust zou olie zitten en het gebied is rijk aan grondstoffen.

De annexatie leidde tot een conflict met de beweging Polisario, die in zijn wens voor een eigen staat wordt gesteund door Algerije. Polisario Front, opgericht in 1973, streed aanvankelijk tegen de Spaanse bezetting en sinds 1975 tegen de aanwezigheid van Marokko.

In 1991 werd er een staakt-het-vuren bereikt. De VN wilde aanvankelijk een referendum waarin de inwoners van de Westelijke Sahara zich uitspreken over zelfbeschikking, maar dat heeft nog altijd niet plaatsgevonden. De laatste jaren heeft de VN in het algemeen opgeroepen tot "een wederzijds acceptabele oplossing".

Polisario nam de wapens opnieuw op in 2020, waarmee er een einde kwam aan het bestand. In 2023 werd het 50-jarig bestaan gevierd, onder meer met een militaire parade.

In 2007 presenteerde de Marokkaanse koning Mohammed het autonomieplan als mogelijke oplossing. Volgens dit plan zouden de inwoners van het gebied zelf een lokale wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht kunnen kiezen. Wel blijft het dan onderdeel van Marokko, dat controle zal houden over defensie, buitenlandse zaken en religieuze aangelegenheden.

Sinds de presentatie van het plan is Marokko bezig om hier zo veel mogelijk steun van de internationale gemeenschap voor te krijgen. In 2020 ondertekende president Trump een decreet waarin de VS officieel de Westelijke Sahara als Marokkaans grondgebied erkent.

'Geloofwaardige oplossing'

Hoewel dit besluit nog altijd niet is goedgekeurd door de Amerikaanse senaat, was het wel het startschot voor meer steun voor de Marokkaanse plannen van andere landen. In de afgelopen twee jaar gingen Spanje, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk overstag.

In 2022 sprak toenmalig minister Hoekstra van Buitenlandse Zaken al de Nederlandse voorkeur voor het autonomieplan uit. Tijdens gesprekken die vooral waren bedoeld om de bekoelde diplomatieke banden tussen Nederland en Marokko te ontdooien, noemde Nederland het Marokkaanse plan een "serieuze en geloofwaardige bijdrage".

Een van de felste tegenstanders van het autonomieplan is buurland Algerije. Dit is ook het land dat onderdak biedt aan de Polisario en waar ongeveer 170.000 vluchtelingen wonen die de Westelijke Sahara door het oorlogsgeweld zijn ontvlucht in de beginjaren van het conflict.

Beginpunt voor onderhandelingen

Elk jaar stemt de VN-Veiligheidsraad over het takenpakket van de speciale vredesmacht in de Westelijke Sahara. De belangrijkste bondgenoten van Algerije in deze raad zijn Rusland en in mindere mate China. Permanente leden die met hun veto een resolutie kunnen blokkeren, als die te veel naar de kant van het Marokkaanse autonomieplan leunden.

Rusland en China hebben zich deze keer van stemming onthouden. Dat maakte de weg vrij voor het aannemen van deze resolutie, waarin het plan van Marokko wordt aangemerkt als het meest serieuze en dat door "veel lidstaten" zou worden gesteund. Het komende jaar zal dit plan het voornaamste beginpunt zijn voor de onderhandelingen tussen Marokko en de Polisario.

Kort na de zitting in de Veiligheidsraad brak er in de Marokkaanse steden een volksfeest los, net zoals dat gebeurde nadat Frankrijk zich een jaar geleden officieel achter het Marokkaanse plan had geschaard. Ongeveer een uur na de stemming hield koning Mohammed een toespraak om de diplomatieke overwinning te onderstrepen.

Volgens de koning is de VN-resolutie een "keerpunt in de geschiedenis van het moderne Marokko." Ook richtte hij zich tot de vluchtelingen die in kampen in de buurt van het Algerijnse plaatsje Tindouf wonen. Hij roept hen op om deze "historische kans" te grijpen, zodat ze kunnen terugkeren naar hun families en hun toekomst op te bouwen in een verenigd Marokko.

Ook riep hij de Algerijnse president Tebboune op om de banden met Marokko weer aan te halen. Het conflict in de Westelijke Sahara heeft de afgelopen vijftig jaar gezorgd voor hoogoplopende spanningen tussen de twee Noord-Afrikaanse landen. Zo zijn de landsgrenzen tussen Algerije en Marokko al 31 jaar gesloten. In 2021 sloot Algerije zijn luchtruim voor alle Marokkaanse militaire en burgervliegtuigen.