NOS Nieuws - Algemeen

De top van het CDA was in de zomer van 2022 bereid het kabinet-Rutte IV te laten vallen over de stikstofdoelen. Dat zei demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen (CDA) gisteravond in het NOS-radioprogramma Met het Oog op Morgen op NPO Radio 1.

Toenmalig partijleider Wopke Hoekstra van het CDA stelde toen in een interview de afspraak in het regeerakkoord ter discussie dat de stikstofuitstoot in 2030 gehalveerd moest zijn. Het stikstofdoel was "niet heilig", zei Hoekstra. Daarmee liet hij een belangrijke coalitieafspraak los.

Dat leidde tot grote politieke beroering, onder meer bij de VVD en VVD-minister Van der Wal voor Natuur en Stikstof, die het jaartal 2030 juist te vuur en te zwaard verdedigde. Ook voor coalitiepartij D66 woog de afspraak buitengewoon zwaar.

Het CDA accepteerde dat de uitspraak van Hoekstra kon leiden tot de val van het kabinet, zegt Heijnen. "Wij hebben toen wel gezegd: als dat de consequentie is, dan aanvaarden wij die. Dus wij zijn toen met z'n allen achter Wopke gaan staan en hebben gezegd als team: doe dit maar, wij vinden dit en dan heb je ook de ruimte om dit te zeggen."

'Ook partijleider'

Na het interview met Hoekstra zei premier Rutte "staatsrechtelijk een vraagteken" bij de uitspraken te zetten. "Maar het kan denk ik nét", voegde hij eraan toe.

De premier wees er destijds op dat Hoekstra lid is van het kabinet, maar ook partijleider van het CDA. Volgens Rutte had een partijleider wat meer ruimte om zich partijpolitiek te uiten dan kabinetsleden die dat niet zijn. "Daar is enige ruimte voor, maar het moet natuurlijk wel uitzondering blijven."

'Verbinding met samenleving valt weg'

Hoekstra verklaarde later dat hij de uitspraak had gedaan omdat de verbinding met de samenleving volgens hem aan het wegvallen was. Hij was van mening dat alles in het werk moest worden gesteld om die verbinding weer te herstellen.

Dat herstel zou volgens hem niet lukken als er niemand aan tafel zat, doelend op de boeren die niet met stikstofbemiddelaar Remkes om tafel wilden. Hoekstra zei na het interview best te begrijpen dat zijn uitspraken tot opgetrokken wenkbrauwen hebben geleid, maar dat het juist zijn bedoeling was om de dialoog weer op gang te brengen.

Remkes was aangesteld om het vertrouwen tussen boeren, natuurorganisaties en de overheid te herstellen.

Een groep van ruim honderd pro-Palestijnse betogers die vanavond de Stopera in Amsterdam binnenviel, is door de politie uit het gebouw gezet. De demonstranten hielden een sit-in aan de stadhuiskant van het gebouw. Ze scandeerden onder meer dat burgemeester Halsema moet opstappen.

De gemeente droeg de demonstranten na een klein uur op het pand te verlaten, schrijft de politie op X. "Een aanwezige van de gemeente heeft de demonstranten meermaals gevraagd te vertrekken", zegt een politiewoordvoerder.

Op sociale media gaan beelden rond van agenten die de demonstranten het gebouw uitwerken. "Wij moeten ingrijpen als mensen drie keer gevraagd zijn het pand te verlaten en ze dat niet doen", zegt de woordvoerder daarover.

Een groep demonstranten die het gebouw opnieuw binnen probeerde te komen, werd door de politie met wapenstokken tegengehouden. Buiten de Stopera was de politie met paarden aanwezig om de demonstranten weg te drijven. Ook stonden op het plein busjes van de ME. Een van de demonstranten is gearresteerd vanwege het gooien van stenen naar de paarden en ruiters. De verdachte is inmiddels weer vrij.

Beelden van de sit-in eerder op de avond, voordat de politie ingreep:

Inmiddels is zowel het plein van de Stopera als het gebouw zelf leeg. Stadsomroep AT5 schreef dat de demonstranten van plan waren het protest voort te zetten op de Dam. Daar waren rond 21.00 uur enkele tientallen aanwezig, maar dat groepje viel al snel uiteen.

De Stopera is een complex in het centrum van de stad met daarin het stadhuis van Amsterdam en het theater van de Nationale Opera & Ballet. De geplande voorstelling is wel doorgegaan.

Op X gingen eerder vanavond beelden rond van de sit-in, waarbij tientallen demonstranten op de grond zaten en "Hey ho, Femke has to go" scandeerden, een verwijzing naar burgemeester Halsema. Ook zongen ze "Tout le monde déteste la police" (iedereen haat de politie), een leus die in Frankrijk is gebruikt bij demonstraties tegen politiegeweld.

Een journalist van Het Parool legde vast hoe een bezoeker van de opera op de grond viel:

Enkele tientallen betogers bivakkeerden aan het einde van de middag met een paar tenten op de binnenplaats van de Oudemanhuispoort van de Universiteit van Amsterdam. Een aantal demonstranten drong een gebouw van de universiteit binnen. Daarop kwam de politie in actie, die daarbij wapenstokken en pepperspray gebruikte.

De politie leidde de demonstranten vervolgens weg van het terrein. Die liepen daarop in een groeiende stoet door de binnenstad, uiteindelijk naar de nabijgelegen Stopera.

Aangifte ingetrokken

Eerder meldde de UvA aangifte te hebben gedaan van erfvredebreuk en huisvredebreuk, maar de universiteit zet die aangifte toch niet door omdat de actievoerders volgens hen vrijwillig zijn vertrokken.

Eerder vanavond sprak de woordvoerder over een "intimiderende sfeer" aan het begin van het protest. "Maar uiteindelijk zijn de betogers vredig samen met de politie vertrokken." Een politiewoordvoerder meldde eerder vanavond dat er een onrustige sfeer hing bij het universiteitsgebouw en dat demonstranten door de linie van de politie probeerden te breken.

De universiteit zegt ruimte te bieden aan protest en demonstratie. "Maar het bezetten van gebouwen, het opzetten van een tentenkamp en het dragen van gezichtsbedekking zijn hierbij niet toegestaan." Uit voorzorg blijven alle universiteitsgebouwen vanavond dicht.

Een regengebied boven Luxemburg en delen van Frankijk, België en Duitsland veroorzaakt flinke wateroverlast. Voor een aantal departementen in het noordoosten van Frankrijk is door de meteorologische dienst code oranje afgegeven.

Op beelden bij Franse media is te zien hoe straten onder water staan. De snelweg A4 van Straatsburg naar Parijs is in Moselle voor een deel dicht. In de regio heeft de brandweer meer dan 2000 meldingen gekregen. De hoeveelheden regen kunnen leiden tot nieuwe neerslagrecords, aldus weerdienst Météo France.

Zowel aan de Franse als de Duitse kant van de grens, in de buurt van Saarbrücken, staan hele stukken van dorpen blank:

Ook in de aangrenzende Duitse deelstaat Saarland veroorzaakt het noodweer problemen. Huizen zijn ontruimd vanwege overstromingsgevaar. Door de aanhoudende regen zijn veel straten ondergelopen. De Duitse weerdienst heeft de zwaarste weerwaarschuwing afgegeven in het gebied rondom de stad Saarbrücken.

Binnen blijven

De Deutscher Wetterdienst dringt er bij inwoners op aan binnen te blijven en de situatie goed in de gaten te houden. "Verlaat bij dreigende of reeds aanwezige overstromingen onmiddellijk de onderste verdiepingen en zoek hoger gelegen grond op", aldus de weerdienst. "Bereid u voor op stroomuitval. Geef gehoor aan verzoeken van de beschermingsinstanties en informeer zo nodig andere mensen over de risicosituatie."

Ook in delen van België en Luxemburg geldt code oranje. Het KNMI heeft in Nederland voor Limburg voor vanavond code geel afgegeven.

Een 34-jarige vrouw uit Putten is veroordeeld tot anderhalf jaar cel voor het in scène zetten van haar eigen stalking. Jarenlang deed ze aangiftes tegen een man die haar zou lastigvallen, waarvoor hij een jaar onterecht vastzat.

Sanne S. deed meerdere valse aangiften waarin ze de man beschuldigde van bedreiging, belaging, belediging en discriminatie. Ze stuurde daarbij kaarten, sms'jes en een mes naar zichzelf uit naam van de man. De politie en het Openbaar Ministerie geloofden haar beschuldigingen.

De 55-jarige man werd in 2019 veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf en hij moest een schadevergoeding betalen. De celstraf heeft hij inmiddels uitgezeten. Nu blijkt hij onschuldig. Het OM heeft excuses aangeboden aan de man.

Sanne S. moet nu van de rechter anderhalf jaar de cel in, waarvan een half jaar voorwaardelijk. Ze is wel verminderd toerekeningsvatbaar verklaard vanwege een persoonlijkheidsstoornis en een posttraumatische stressstoornis. Ze mag vijf jaar lang geen contact hebben met haar slachtoffer.

Psychiatrische inrichting

S. liep stage in een psychiatrische inrichting, waar het slachtoffer patiënt was. Ze zouden daar een conflict hebben gehad over medicatie, schrijft Omroep Gelderland.

Dat S. in scène had gezet dat ze gestalkt werd, kwam eind 2021 aan het licht toen de onschuldige man zich meldde bij het RTL-programma Zeeman Confronteert: Stalkers. De programmamakers kwamen erachter dat S. gebruik had gemaakt van spoofing, een truc waarmee je kan doen of een telefoon van iemand anders belt of berichtjes stuurt, terwijl je dat met je eigen toestel doet. Geconfronteerd met bewijs bekende S. en betuigde ze spijt.

Schadevergoeding

De man die onterecht vastzat kan aanspraak maken op een schadevergoeding. Voor elke dag dat iemand onterecht vast heeft gezeten in een gevangenis wordt in Nederland standaard 80 euro uitgekeerd. In sommige gevallen kan er sprake zijn van een hogere vergoeding, bijvoorbeeld als er psychische zorg nodig is als gevolg van de detentie.

Een 13-jarig Pools meisje is deze week tijdens een schoolreisje bevallen, heeft de Poolse politie bekendgemaakt. Omdat seks met een persoon jonger dan 15 jaar in Polen strafbaar is, is de politie een onderzoek gestart.

De jonge moeder ligt op dit moment in een ziekenhuis in de Poolse stad Oswiecim. Haar toestand is stabiel. Haar baby heeft volgens de politie gezondheidscomplicaties en is overgebracht naar een ziekenhuis in Krakau.

Het meisje, afkomstig uit de regio Mazovië, waar ook Warschau onder valt, verbleef met haar klas in een groepsverblijf zo'n 50 kilometer ten westen van Krakau. Het kind voelde zich in de avond slecht en beviel vervolgens in de badkamer. De leraren van het meisje belden de hulpdiensten.

In Polen kunnen mensen van 17 of ouder worden veroordeeld tot celstraffen voor seks met iemand onder de 15 jaar. Er staan straffen op van twee tot twaalf jaar. Als de dader jonger is dan 17 jaar, besluit de jeugdrechtbank over een mogelijke straf.

De wonderen zijn de wereld nog niet uit. Zeker niet in de wereld van de Rooms-Katholieke en de orthodoxe kerken, waar verschijningen en bovennatuurlijke fenomenen onderdeel vormen van een diep gevoelde volksdevotie. Ze zijn geen dogma. Je mag erin geloven, maar het moet niet.

Alleen, hoe moet de Kerk bepalen of die bovennatuurlijke verschijnselen echt zijn? Of de devotie daaromheen toegestaan mag worden? Om dat helder te krijgen presenteert de afdeling voor de geloofsleer van het Vaticaan vandaag een nieuwe reeks normen.

Maria is overal

Het gaat hierbij vooral om verschijningen over de hele wereld van Maria, de moeder van Jezus, die bij veel katholieken een speciale verering geniet. In de loop der eeuwen zijn er talloze meldingen geweest van gewone gelovigen aan wie Maria zou zijn verschenen, vaak met boodschappen die aan de rest van de wereld moesten worden overgebracht.

Sommige plekken waar Mariaverschijningen hebben plaatsgevonden zijn uitgegroeid tot belangrijke bedevaartsoorden, zoals Lourdes in Frankrijk en Fátima in Portugal. Of, recenter, het bergdorpje Medjugorje in Bosnië en Herzegovina, waar Maria zich vanaf 1981 talloze malen zou hebben geopenbaard. De populariteit van deze verschijning is zo groot geworden dat het dorp ieder jaar een miljoen pelgrims trekt.

Volgens de oude richtlijnen uit 1978 was het de taak van de lokale bisschoppen om de verschijningen wel of niet te erkennen. Ze moesten daarbij heel geduldig en langzaam te werk gaan. Bij het onderzoek werd gekeken naar de psychische gesteldheid van de persoon aan wie Maria zou zijn verschenen, of de boodschappen wel overeenkomstig de leer zijn en of er bijvoorbeeld geen commercieel gewin in het spel was.

Amsterdamse verschijningen

Meestal hield het Vaticaan zich afzijdig. Volksdevotie is belangrijk en kan leiden tot een religieuze opleving en mogelijk ook priesterroepingen. Van alle Mariaverschijningen in de afgelopen eeuwen zijn er tot nu toe minder dan twintig door het Vaticaan erkend. Lourdes en Fátima wel, maar Medjugorje weer niet. Dat onderzoek loopt, maar wordt niet afgerond, want ook paus Franciscus ziet in dat je niet zomaar een miljoen mensen hun verering kunt ontnemen.

Soms grijpt het Vaticaan wel krachtig in. Bijvoorbeeld bij de vermeende Mariaverschijningen aan de Amsterdamse Ida Peerdeman. Zij zou Maria in de jaren 40 en 50 van de vorige eeuw meer dan vijftig keer hebben gezien. Maria noemde zich hierbij volgens Peerdeman Vrouwe van Alle Volkeren. Verschillende Nederlandse bisschoppen hebben de verering actief gesteund.

Maar in 1974 gaf het Vaticaan te kennen dat niet bewezen was dat er iets bovennatuurlijks had plaatsgevonden. Een bepaling die in 2020 nog eens is bevestigd, tot ongenoegen van alle mensen die de verering voor de Vrouwe van Alle Volkeren tot op de dag van vandaag blijven voortzetten. De chaotische gang van zaken rond deze vermeende verschijningen lijkt bijgedragen te hebben aan de nieuwe normen van vandaag.

Want nu moet het dus allemaal anders en sneller. De rol van het Vaticaan gaat veel belangrijker worden. In veel gevallen mogen de bisschoppen de zaak zelf afhandelen, maar als ze onraad ruiken, moeten ze alles terugkoppelen aan het Vaticaan.

Wildgroei aan verschijningen

Reden is de ongekende wildgroei aan Mariaverschijningen. Die gaan in deze tijd van sociale media razendsnel viral. Van alle kanten komen meldingen binnen van wenende Mariabeelden, wonderdoende relikwieën en profetische uitspraken van zogeheten "zieners". Dat kan, volgens kardinaal Fernández, het hoofd van de afdeling geloofsleer, leiden tot een valse vorm van mystiek, sektevorming en machtsmisbruik.

Als de bisschoppen het Vaticaan inschakelen, komt de afdeling geloofsleer vanaf nu snel met een tussenoordeel. Erkenning van het bovennatuurlijke van de verschijning is geschrapt, behalve op expliciet verzoek van de paus. Vanaf nu kunnen zes oordelen gegeven worden: van "geen bezwaar" en "niet aanmoedigen" tot "absoluut niet bovennatuurlijk".

In de praktijk zal dat vaak "geen bezwaar" zijn, maar zo krijgt het Vaticaan wel alle verschijningen in beeld en is er geen onduidelijkheid meer over de status van de verschijning. De vraag die opkomt is of men in de burelen van de Dicasterie voor de Geloofsleer wel over voldoende personeel beschikt om al die meldingen snel af te kunnen handelen.

De overheid heeft slechts beperkt zicht op spanningen binnen de Eritrese gemeenschap in Nederland. Mede daardoor werden signalen gemist die vooraf wezen op het hevige geweld dat Eritreeërs medio februari pleegden in Den Haag. Dat blijkt uit onderzoek van de gezamenlijke onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur.

De politie en de gemeente Den Haag werden op 17 februari verrast door de intensiteit van het geweld bij een Eritrees feest. Festivalbezoekers werden aangevallen, maar ook de politie.

Relschoppers gooiden met stoeptegels en fietsen en staken voertuigen in brand. 29 agenten raakten gewond. Vandaag is de rechtszaak tegen twaalf verdachten van start gegaan.

Waarschuwingen

De onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur onderzocht de Eritrese gemeenschap hier en in het buitenland. Want in veel meer landen kwam het de afgelopen tijd tot gewelddadige confrontaties. De redactie las internationale rapporten en sprak met experts in Scandinavië en Canada, veiligheidsdiensten en vertegenwoordigers van verschillende Eritrese kampen.

Daaruit blijkt dat internationale experts al sinds vorig jaar waarschuwen voor extreem geweld. In tal van westerse steden heeft zich dat ook al voorgedaan. Bovendien circuleerden op sociale media al berichten waarin geweld in Nederland werd aangekondigd.

Georganiseerd geweld

Kopstukken van oppositionele groepen blijken in Nederland te wonen en onderhouden vanuit hier contact met hun wereldwijde aanhang. Bevindingen en aanbevelingen uit andere landen lijken evenwel nauwelijks weerklank te vinden in Nederland. Deskundigen hebben zorgen over de aard en georganiseerdheid van het geweld.

Een van de oppositieleden in Nederland is Johannes A., met de bijnaam John Black. Hij leidt het steeds gewelddadigere verzet van de internationaal opererende Brigade Nhamedu, gevormd door jongeren die gehard zijn door de dienstplicht in Eritrea en hun gevaarlijke overtocht naar Europa. Hij zit vast op verdenking van geweldpleging en opruiing via sociale media. In video's is te zien dat hij de politie expliciet als vijand benoemt die vernietigd moet worden.

Een ander onder jongeren populair kopstuk van de oppositie is Beyene Gerezgiher. Vanuit Noord-Brabant leidt hij een politieke beweging die het regime in Eritrea omver wil werpen. Ook hij is volop actief op sociale media.

Onlangs stuurde het kabinet een Kamerbrief over beïnvloeding van de Eritrese diaspora door de regering in dat land. Voor een dergelijke beïnvloeding is volgens het kabinet onvoldoende bewijs. Maar volgens internationale deskundigen zoals de Noorse hoogleraar Kjetil Tronvoll geeft dat blijk van een gebrek aan inzicht. "Overheden zien de politieke dynamiek in de diaspora niet. Ze missen het begrip voor Eritrese politiek in het algemeen. Ze begrijpen niet werkelijk hoe het regime werkt en hoe effectief dat regime ook in Europa is."

In februari liep het uit de hand in Den Haag:

De Haagse burgemeester Van Zanen zei na de rellen dat "we als de wiedeweerga meer te weten moeten komen over wat er in de Eritrese gemeenschap aan de hand is." Ook uit het onderzoek van de NOS en Nieuwsuur blijkt dat de kennis over de Eritrese gemeenschap versnipperd is en weinig actueel en diepgravend.

Alle voor veiligheid verantwoordelijke diensten verwijzen naar de Expertise Unit Sociale Stabiliteit van het ministerie van SZW. Daar zou de expertise aanwezig zijn om in te schatten wat er in de Eritrese gemeenschap gaande is. Maar daar worden alleen beelden verzameld, en geen informatie over veiligheidsdreiging zoals rellen. Dat moet de politie doen, zegt het ministerie. Ook onderhoudt het ministerie geen contact met de flanken, dus uitgesproken aanhangers van het regime of mensen die daar juist tegen protesteren.

Niet actueel

Verder blijkt informatie niet meer up-to-date. Zo ligt een onderzoek van het Verweij Jonker Instituut, in opdracht van Sociale Zaken, al sinds 2022 in een la. De onderzoekers kregen onlangs het verzoek dat te actualiseren. Pas na de Haagse rellen in februari stuurde het expertiseteam een handreiking naar gemeenten hoe het gesprek aan te gaan met mensen in de Eritrese gemeenschap.

In de dreigingsanalyses van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) wordt de spanning binnen de Eritrese gemeenschap of de activiteiten van oppositiegroepen niet genoemd. Waarom dat niet het geval is, wil de NCTV niet toelichten. Wel zegt de dienst geen aanwijzingen te hebben voor een 'lange arm' van de Eritrese regering.

Internationale onderzoeken

Duitsland, Zweden en Noorwegen deden onlangs onderzoek naar 'transnationale repressie' vanuit Eritrea en treffen maatregelen om dat aan te pakken. Onderzoekers daar zijn het erover eens dat er wel degelijk sprake is van onderdrukking die leidt tot spanningen binnen de gemeenschap. Een recent Noors onderzoek leidde ertoe dat het parlement een plan van aanpak wil tegen de beïnvloeding.

Karoline Lindén onderzocht de Eritrese gemeenschap in opdracht van het Zweedse agentschap voor Psychologische Defensie, dat kwetsbare migrantengroepen moet beschermen tegen onderdrukking vanuit hun thuisland. "Wat we ontdekten was best angstaanjagend", vertelt ze. "De Eritrese regering gebruikt veel verschillende middelen om controle en invloed te houden op de Eritrese gemeenschap in Zweden."

Het gaat dan bijvoorbeeld om de diaspora-belasting die in Zweden woonachtige Eritreeërs moeten betalen aan het regime. Ook staat vast dat ze een 'spijt-verklaring' moeten ondertekenen als ze het land zijn ontvlucht om de levenslange dienstplicht te ontwijken. Die verklaring is nodig om documenten te kunnen krijgen, vertelt Lindén. "Ze horen dan welke straf ze krijgen. Ze moeten ook allerlei informatie geven over zichzelf en hun relaties. Zo weet Eritrea wie er in Zweden wonen."

Gewaarschuwd voor geweld

De Noorse Eritrea-expert Tronvoll waarschuwde vorig jaar al voor meer geweld. Hij betwijfelt of de Nederlandse autoriteiten hun werk goed hebben gedaan in aanloop naar de Haagse rellen. "Ze hadden dit kunnen zien aankomen. Ze hadden beter moeten luisteren naar ons onderzoekers en het Eritrese netwerk in de diaspora."

De Noor vindt de toenemende agressie van de jongeren die zich aansluiten bij de Brigade Nhamedu niet goed, maar verklaarbaar. "Vluchtelingen vertellen dat ze in de gaten worden gehouden door informanten en netwerken van het regime terwijl ze in Nederland, Noorwegen of Zweden leven. Ze hebben het gevoel dat hun zorgen niet serieus worden genomen. Dus het is ook een protest tegen de Europese regeringen die hun klachten niet serieus nemen."

De NS en ProRail moeten boetes betalen van respectievelijk 500.000 en 2,75 miljoen euro. Belangrijkste reden zijn de vertragingen op de hogesnelheidslijn (hsl) tussen Amsterdam en Breda. schrijft demissionair staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat in een brief aan de Tweede Kamer.

Heijnen noemt de prestaties van de twee vervoersbedrijven "ondermaats". Het geld van de boetes wil de staatssecretaris gebruiken voor de reiziger. Het is aan het volgende kabinet om daar plannen voor te maken.

Over de hsl is afgesproken dat minimaal 82,1 procent van de reizigers met minder dan vijf minuten vertraging moet aankomen. Die punctualiteit kwam vorig jaar uit op 73,6 procent.

'Overmacht'

De NS en ProRail erkennen dat de norm niet is gehaald, maar dat komt volgens de bedrijven vooral door een scheuring bij een brug in Rijpwetering. De treinen konden daar maar 80 kilometer per uur rijden, wat veel langzamer is dan normaal.

De staatssecretaris erkent dat de vertragingen niet helemaal de eigen schuld zijn van de NS en ProRail, maar toch legt ze de boetes op. "Ik verwacht van ProRail en NS een betere dienstverlening op de punten waar zij wel invloed op hebben."

Een klein deel van de boete voor ProRail, 125.000 euro, is gegeven omdat goederenvervoerders een te laag oordeel gaven.

Vorig jaar kreeg de NS een boete van 1,5 miljoen euro vanwege het afschalen van de dienstregeling in 2022. Dat geld is ook gebruikt voor de reizigers.

De Vlaardingse loodgieter wiens panden al meer een jaar doelwit zijn van aanslagen, mag ook de komende tijd niet naar huis. De gemeente heeft besloten de woning nog eens drie maanden te sluiten omdat "de dreiging nog niet verdwenen is". De woning zou eigenlijk volgende week worden vrijgegeven, nadat die eind maart door de burgemeester was gesloten.

De afgelopen maanden zijn er meer dan tien aanslagen gepleegd bij het huis van loodgieter Ron van Uffelen, bij zijn bedrijf en op andere locaties waar hij een link mee heeft. Bij de laatste explosie brak brand uit in een huis dat op naam van zijn moeder stond. Drie bewoners moesten met verwondingen naar het ziekenhuis.

Arrestaties

In het onderzoek naar de aanslagen heeft de politie meerdere mensen aangehouden. Vorige week zaterdag nog werd een 16-jarige jongen uit Maassluis opgepakt in de buurt van het huis van de loodgieter.

Begin april werd een 14-jarige jongen die rondhing bij het huis ook al gearresteerd. Hij had explosieven bij zich. Een paar dagen daarvoor pakte de politie twee jongens (15 en 16 jaar oud) in de buurt op, ook zij hadden goederen in bezit die 'gebruikt worden bij het plegen van aanslagen', meldde de politie toen.

Verder werd een 24-jarige man veroordeeld tot een jaar celstraf voor het voorbereiden van een aanslag bij het huis van Van Uffelen. Een 27-jarige man moet twee jaar de gevangenis in voor betrokkenheid bij het veroorzaken van een explosie bij het huis.

'Alleen maar verliezers'

"Door deze aanhoudingen is de burgemeester voornemens om de sluiting van de woning (nogmaals) 3 maanden te verlengen", staat in een e-mail van de gemeente in handen van de regionale omroep Rijnmond. "Er is nog steeds sprake van dreiging en gevaar."

Het besluit is genomen in overleg met de politie en het Openbaar Ministerie en is "geen makkelijke keuze geweest, omdat deze zaak alleen maar verliezers kent", schrijft de gemeente in de mail.

De situatie is ook voor omwonenden gevaarlijk, schrijft de gemeente. In april sprak Van Uffelen met Rijnmond en zei toen dat verhuizen geen optie is. "Dat is het verplaatsen van het probleem. Ik vind het waanzinnig vervelend voor de buren. Honderd procent. En het is pleuris-erg dat het allemaal aan mij gerelateerd is."

In het interview met Rijnmond zei Van Uffelen niet te weten wat de reden van de aanslagen is. "Ik heb geen brief ontvangen en ik word ook niet afgeperst. Er lag alleen een keer een spandoek met 'betalen' erop."

De nieuwe coalitie noemt het terugdringen van het woningtekort een topprioriteit. Net als het huidige demissionaire kabinet willen de vier partijen dat er jaarlijks 100.000 woningen bij komen. Maar om dat voor elkaar te krijgen, zijn wel nieuwe maatregelen aangekondigd.

Nieuw is bijvoorbeeld dat er jaarlijks 1 miljard euro wordt uitgetrokken om de woningbouw te stimuleren en ook nog eens een half miljard voor de infrastructuur rond die nieuwe woningen.

Ook wil de coalitie meer gebieden aanwijzen voor grootschalige woningbouw, bij voorkeur rond bestaande infrastructuur zoals wegen en spoor. En er moet sneller gebouwd worden, door bijvoorbeeld bezwaarprocedures te beperken.

Bouwers blij

De branchevereniging van woningbouwbedrijven is positief. Voorgestelde maatregelen als het verlagen van bouwkosten, het beschikbaar maken van bouwgrond en het moeilijker maken om in beroep te gaan bij bouwprocedures, ziet de branche als essentieel. "Het is cruciaal dat we de bureaucratische hindernissen wegnemen", zegt WoningBouwersNL-voorzitter Jac Vries.

De bouwbedrijven vinden 1 miljard steun wel te weinig. Als er geen 3 tot 5 miljard komt, zijn ze naar eigen zeggen genoodzaakt om relatief veel duurdere woningen bouwen, zodat ze toch winst kunnen maken. Maar de nieuwe coalitie wil, net als het demissionaire kabinet, dat twee derde van alle nieuwe woningen 'betaalbaar' wordt.

Ook opvallend: de coalitie wil dat woningcorporaties meer goedkopere huurwoningen voor middeninkomens kunnen bouwen. Dat wordt nu bemoeilijkt door EU-regels die dat als staatssteun zien. De coalitie wil daarom in Brussel inzetten op versoepeling van die regels.

Grondpolitiek

De coalitie heeft verder opmerkelijke plannen om het grondbeleid te veranderen. Er moeten twee nieuwe belastingen komen om sneller en makkelijker te kunnen bouwen. Enerzijds gaat het om een belasting op de waardestijging van grond, de zogeheten planbatenheffing. Verder moet er een belasting komen op braakliggende grond met een woonbestemming.

Die eerste heffing werkt als volgt. Landbouwgrond heeft nu bijvoorbeeld gemiddeld een waarde van zo'n 8 euro per vierkante meter. Maar dat verandert als een gemeente de bestemming wijzigt naar woningbouwgrond. Bouwkavels op het platteland kostten in 2022 namelijk gemiddeld zo'n 370 euro per vierkante meter.

Winst voor gemeente

Nu komt een belangrijk deel van die waardestijging bij de oorspronkelijke grondeigenaar terecht. Maar met de nieuwe heffing wordt die winst afgeroomd door de gemeente. En de opbrengsten van die heffing moeten van de coalitie gebruikt worden om nieuwe woonwijken bereikbaar te maken en betaalbare huizen te bouwen. .

Woningmarkteconoom Stefan Groot van Rabobank is positief over het plan. "Ik ben echt een voorstander hiervan. We moeten wel gaan kijken wat precies mogelijk is, want het betreft een complexe maatregel om uit te voeren en ook internationaal is er nog niet veel ervaring mee."

Nog voldoende winst

Het tarief van de heffing moet alleen niet te hoog worden, zegt Groot. "Dan blijft het ook voor de oorspronkelijke eigenaar aantrekkelijk om grond te verkopen voor woningbouw. Want die maakt nog steeds voldoende winst."

Ook Erik de Leve van adviesbureau Stec Groep is positief. "Je maakt ook speculatie op de grondmarkt een stuk minder interessant. De kans is groot dat partijen die alleen in grond handelen en niet betrokken zijn bij woningbouw ertussenuit verdwijnen door zo'n belasting."

Maar niet iedereen is gelukkig met het plan. Jan Fokkema, directeur van Neprom, de branchevereniging voor projectontwikkelaars, noemde het afromen van de waardestijging vorig jaar al een ingewikkeld proces met weinig kans van slagen. "Op die manier zal de woningbouw eerder vertragen dan versnellen."

Balanceeract

Dan de tweede grondmaatregel: een belasting op ongebouwde grond met een woonfunctie. Dat moet ertoe leiden dat projectontwikkelaars minder treuzelen met een bouwproject omdat ze bijvoorbeeld verwachten dat ze over een paar jaar meer kunnen verdienen aan de woningen die ze gaan bouwen.

Volgens De Leve kan dit werken, maar is het wel een balanceeract. "Als je een te laag bedrag als belasting vraagt dan zet het misschien weinig zoden aan de dijk, omdat de grondeigenaar die belasting dan gewoon voor lief neemt. Maar als het bedrag te hoog is dan kan het nieuwbouw frustreren. Want dan zijn ontwikkelaars misschien niet meer bereid om in een gebied te investeren, vanwege de extra risico's door zo'n belasting."

Vertraging komt volgens hem namelijk niet alleen door afwachtende ontwikkelaars. Ook bijvoorbeeld personeelstekorten of langslepende procedures kunnen bouwprojecten vertragen. Terwijl die belasting wel betaald moet worden.

De recherche heeft in een onderzoek naar hypotheekfraude in de regio Amsterdam tien mensen opgepakt die werken in de makelaardij, bij administratiekantoren of als hypotheekadviseur. Het gaat om mensen tussen de 23 tot en met 45 jaar oud. Behalve van hypotheekfraude worden ze ook verdacht van witwassen, oplichting en valsheid in geschrifte.

De hoofdverdachte hield zich volgens de politie bezig met grootschalige hypotheekfraude. Daarbij werden vervalste inkomensgegevens, naar boven gecorrigeerde jaarcijfers en fictieve dienstverbanden gebruikt. Veel van zijn klanten zijn arbeidsmigranten.

In het onderzoek doorzocht de politie ook negen panden in Amsterdam, Almere, Badhoevedorp en Zaandam. Het gaat om een makelaarskantoor, hypotheekadvieskantoren en administratiekantoren. Ook doorzocht de politie zeven kluizen. Daarin zaten verschillende dure spullen, zoals horloges, sieraden en contant geld.

Twee tieners hebben gisteren in Papendrecht hun eindexamen gemist omdat ze onderweg naar school hielpen met de reanimatie van een man. De jongen (15) en het meisje (16) mogen het examen Nederlands volgende maand alsnog maken, schrijft de regionale omroep Rijnmond.

De 15-jarige Manuel uit Papendrecht zag gistermiddag vlak voor de start van zijn examen een man bewusteloos op straat liggen. Hij had geen telefoon bij zich om 112 te bellen omdat telefoons verboden zijn tijdens het eindexamen.

Hij zag schoolgenoot Araceli op de fiets en riep haar. Zij had wel een telefoon bij zich. Samen belden ze het alarmnummer en kort daarna kregen burgerhulpverleners die in de buurt wonen een bericht dat er een reanimatie nodig was.

Het leidde ertoe dat een medewerker van een dokterspraktijk kwam helpen. Manuel en Araceli boden ook hulp, onder meer door hun jas onder het hoofd van de man te leggen.

School belt moeder

Ondertussen kreeg de moeder van de 15-jarige jongen een telefoontje van school: waarom is uw zoon niet aanwezig bij het examen? Ze vertelde de school dat hij er allang had moeten zijn, terwijl ze ondertussen sirenes buiten hoorde. In een 112-melding op internet las ze dat er sprake was van een 'medisch ongeval' bij haar in de buurt.

"Als een kip zonder kop ben ik op de route van Manuel gaan fietsen. Ik zie zijn fiets staan, maar hem niet en iemand anders zie ik op de grond liggen. Stond Manuel met de politie te praten, mijn hart zat in mijn keel", schrijft zijn moeder op Facebook.

De 82-jarige man is na een succesvolle reanimatie met een hartslag naar het ziekenhuis gebracht. Hoe het nu met hem gaat, is niet bekend. Beide tieners waren erg onder de indruk van de situatie en hebben nazorg gekregen van de politie en de school.

Te laat

Het examen was echter al lang en breed begonnen en de school maakt geen uitzonderingen voor laatkomers. "Als je meer dan een half uur te laat bent, mag je helaas niet meer deelnemen", vertelt een woordvoerder van middelbare school CSG De Lage Waard. "Maar ze mogen het examen halverwege juni inhalen en dat examen telt dan gewoon als hun eerste kans."

De vader van de jongen is zeker niet boos dat zijn zoon het examen gemist heeft. "We zijn trots op Manuel. Mensenlevens gaan voor examens, altijd."

Paul McCartney is de eerste Britse muzikant die met zijn muziek miljardair is geworden. Dat blijkt uit een lijst van The Sunday Times over de rijkste Britten. Volgens de krant heeft de Beatle-muzikant afgelopen jaar 50 miljoen pond verdiend met zijn tournee en zijn muziek.

Daar kwam ook nog een beetje hulp van Beyoncé bij kijken. Zij heeft een cover van het Beatles-nummer Blackbird op haar laatste album staan, wat medecomponist McCartney royalty's oplevert.

In de lijst van de rijkste Britten staat McCartney op plek 165 met zijn geschatte vermogen van 1 miljard pond. Op plek één staat Gopi Hinduja, een zakenman met een vermogen van ruim 37 miljard pond. McCartney is niet de enige muzikant in de lijst: ook Elton John staat erin, op plek 291 met een vermogen van 470 miljoen pond.

Daartussen prijken nog enkele andere opvallende namen. Koning Charles staat op plek 258, met een vermogen van 610 miljoen pond. De Britse premier Sunak is volgens The Sunday Times iets rijker, op plek 245 met 651 miljoen pond.

Taylor Swift ook al muziek-miljardair

Vorige maand meldde het Amerikaanse zakenblad Forbes dat ook Taylor Swift een miljard heeft verdiend puur door haar muziek en optredens, al was dit in dollars (wat neerkomt op een kleine 800 miljoen pond). Haar wereldtournee genereert in een halfjaar een grotere omzet dan de omvang van de economie in veel kleine landen in een jaar.

The Sunday Times heeft ook een lijst gemaakt met veertig rijkste Britten onder de 40. Daar zien we meer muzikanten. Ed Sheeran staat op plek 10 met 340 miljoen pond, Harry Styles op plek 17 met 175 miljoen pond en Adele op 19 met 170 miljoen pond.

De man die deze week werd aangehouden voor het kapotslaan van beeldschermen in een gebouw van de Universiteit van Amsterdam (UvA) is een Palestijnse asielzoeker. Hij ontkent dat hij spullen heeft vernield, zegt zijn advocaat tegen de NOS.

Volgens de verdachte heeft de politie de verkeerde op het oog. "Hij heeft het gevoel dat hij willekeurig is uitgekozen", zegt zijn raadsman Ronald Bakker.

De politie lijkt zich te baseren op camerabeelden. Op beelden van het protest van afgelopen maandag is te zien dat enkele in het zwart geklede personen met gezichtsbedekking forse vernielingen aanrichten in een UvA-gebouw op de Roeterseilandcampus.

Een van de mensen slaat beeldschermen kapot en trekt planken uit een kast. Uit een analyse van de beelden door de NOS en Nieuwsuur blijkt dat het gaat om de man die later die avond op de Dam in Amsterdam werd aangehouden door agenten in burger; hij is op beelden te herkennen aan zijn postuur en delen van zijn kleding. De politie bevestigt dat het om deze verdachte gaat.

Voorlichting geven

De 35-jarige activist is geboren in Jordanië en kwam vorig jaar naar Nederland. Zijn asielprocedure loopt nog. Hij staat geregistreerd in een asielzoekerscentrum in Hardenberg.

Volgens zijn advocaat voelt hij zich vanwege zijn Palestijnse afkomst erg betrokken bij het studentenprotest. De man heeft zelf ook gestudeerd en kwam vaker op de UvA om "voorlichting te geven", zegt de advocaat.

Hij woonde ook eerdere demonstraties bij de UvA bij, zoals afgelopen maandag, toen het ABC-gebouw werd bezet. De man was toen inderdaad in het zwart gekleed, bevestigt zijn advocaat. Volgens hem was dat om onherkenbaar te blijven uit angst voor eventuele gevolgen van het bijwonen van de demonstratie, maar niet om vernielingen te kunnen aanrichten. De advocaat zegt niet te weten wie de vandalen dan wel zijn.

Zwart blok

Eerder deze week zei een groep die zich het 'zwarte blok' noemt verantwoordelijk te zijn voor de vernielingen in het universiteitsgebouw. Wie deze personen in het zwart precies zijn en wat hun relatie met de Universiteit van Amsterdam is, blijft grotendeels onduidelijk. In een anonieme verklaring zei de groep dat er ook studenten in het zwarte blok zitten.

Kijk hier terug hoe het protest maandag verliep:

Gisteren stonden drie verdachten terecht voor geweld tegen de politie tijdens UvA-protesten een week eerder. Ook zij waren in het zwart gekleed en droegen gezichtsbedekking. Een verdachte studeert momenteel aan de UvA, de andere twee niet.

Probeert te vluchten

Ook de 35-jarige Palestijnse verdachte staat binnenkort terecht op een snelrechtzitting. Tot die tijd blijft hij vastzitten. Behalve van vernieling wordt hij verdacht van verzet bij zijn aanhouding.

Ook daarvan was geen sprake, zegt zijn advocaat. Op beelden van de arrestatie is te zien dat de man probeert te vluchten. Bakker: "Op eerdere demonstraties zijn gewelddadige types afgekomen. Dus als je mensen op je af ziet komen die niet herkenbaar zijn als politie, is het niet gek dat je ervandoor probeert te gaan."

Protesten gaan door

Ondertussen gaan de pro-Palestijnse protesten op universiteiten in het hele land door. In Amsterdam is het Bushuis van de Universiteit van Amsterdam aan de Kloveniersburgwal vanochtend gesloten op last van het bestuur van de faculteit der geesteswetenschappen. Een woordvoerder van de UvA zegt dat de faculteit "signalen kreeg dat dit nodig is".

Bij de Vrije Universiteit in Amsterdam is vandaag een actie met zo'n 150 pro-Palestijnse demonstranten, schrijft persbureau ANP. Op het plein van de universiteitscampus in Amsterdam-Zuid hebben sommige actievoerders Palestijnse vlaggen bij zich en is er een spandoek te zien die de universiteit oproept de banden met Israël te verbreken.

In Leiden protesteerden demonstranten vandaag zo'n acht uur op het universiteitsterrein aan het Rapenburg. Er waren volgens een woordvoerder van de universiteit enkele tientallen actievoerders die tenten hadden neergezet en leuzen scandeerden. In Maastricht zijn vijf studenten sinds woensdagnacht in hongerstaking. Eerst waren zij volgens een woordvoerder van de universiteit met zes, "maar één heeft zich bedacht".

Op het terrein van de Radboud Universiteit in Nijmegen staat al dagenlang een tentenkamp. Gisteren, aan het einde van de dag, stonden er zo'n vijftig tenten, zegt een woordvoerder van de universiteit. Volgens universiteitsblad Vox zijn er vannacht weer tenten bij gekomen.

Joost Klein ontkent "elk strafbaar feit". Dat zegt zijn advocaat in Zweedse media in een reactie op het incident bij het songfestival tijdens de halve finale op donderdag.

Volgens Kleins advocaat Jan-Åke Fält was er een afspraak tussen Klein en de leiding; hij zou niet gefotografeerd worden als hij van het podium afkwam. Er stond volgens de advocaat toch iemand met een camera, die niet luisterde naar Klein toen hij vroeg om te stoppen met filmen. Vervolgens zou de artiest de camera hebben weggeduwd. "Hij ontkent dat hij deze persoon heeft bedreigd", aldus Fält.

De artiest moet volgens zijn advocaat mogelijk begin juni voorkomen in het Zweedse Malmö. Volgens Fält is de politie nog bezig met het onderzoek. Het lokale Openbaar Ministerie en de rechtbank kunnen dat nieuws niet bevestigen.

'Een dreigende beweging'

Een tv-medewerker van het Songfestival deed vorige week aangifte van een incident achter de schermen. Volgens omroep AVROTROS zou de artiest "een dreigende beweging" hebben gemaakt naar de vrouw, omdat zij hem tegen gemaakte afspraken in zou hebben gefilmd.

De Zweedse politie onderzocht de zaak, waarna Songfestival-organisator EBU besloot om Klein uit te sluiten voor de finale van het evenement. AVROTROS noemde de diskwalificatie van Klein "disproportioneel" en zei geschokt te zijn door het besluit. Klein zelf heeft nog niet gereageerd.

De EBU zei maandag in een verklaring nog altijd volledig achter het besluit te staan om Klein te diskwalificeren, en dat dit besluit unaniem was genomen.

Pieter Omtzigt en Ronald Plasterk hebben vandaag een gesprek gehad om de onderlinge verhouding te verbeteren. De NSC-leider en zijn partij hebben op verschillende vlakken twijfels over Plasterk als minister-president. Dat melden bronnen aan de NOS.

De manier waarop Plasterk vandaag excuses maakte over de kwestie met de dienstauto, onaangekondigd en via een ingezonden briefje in De Telegraaf, hielp daar niet bij. Daarnaast hebben Omtzigt en Plasterk tijdens Plasterks periode als informateur verschillende aanvaringen gehad, die verder gingen dan de kwestie met de dienstauto.

Omtzigt verweet Plasterk dat hij wekenlang brieven over de staat van de overheidsfinanciën op zijn bureau had laten liggen. Plasterk verweet Omtzigt dat hij te weinig respect toonde voor het "instituut informateur" door de breuk in de formatie eerst met de pers te delen en daarna pas met hem.

Onderzoek van UMC Amsterdam

Verder is er nog het onderzoek van het UMC Amsterdam naar aanleiding van een publicatie van NRC. Volgens de krant verdienden Plasterk en zijn zakenpartners miljoenen aan medische patenten, terwijl een wetenschapper die ook had meegewerkt niets kreeg. UMC Amsterdam wil weten hoe dit zit.

Voor de jongerenafdeling van de partij van Omtzigt - Jong Sociaal Contract - is dit reden om Plasterk geen premier te maken. "Heel leuk deze excuses, maar de vorige informateur Gom van Strien moest aftreden vanwege fraudeonderzoek. Waarom zou Plasterk dan wel premier mogen worden, nog tijdens een fraudeonderzoek?", schrijft de jongerenafdeling op X. "Nieuw Sociaal Contract, rug recht houden!"

Deze kwestie weegt zo mogelijk nog zwaarder dan de onderlinge irritaties. Van NSC is bekend dat zij als nieuwe partij hun Kamerleden aan een strenge selectie hebben onderworpen om te voorkomen dat de partij in verlegenheid zou worden gebracht door zaken uit iemands verleden. Die strenge selectie zal de partij ook voor de premierskandidaat willen hanteren.

Kandidaat van Wilders

Officieel is Plasterk nog geen premierskandidaat. Zelf heeft hij er in het openbaar nog niets over gezegd. Maar het is in Den Haag geen geheim dat Plasterk in elk geval de kandidaat is van PVV-leider Wilders, die als grootste partij een voorstel mag doen.

De NOS heeft Wilders gevraagd om een reactie op de ontwikkelingen van vandaag en de mogelijke kandidatuur van Plasterk. Hij heeft nog niet gereageerd.

De uitkomst van het gesprek is onbekend. Geen van de betrokkenen was op vrijdagavond bereikbaar voor commentaar.

De Russische president Poetin zegt dat het Russische offensief in de regio rond Charkiv bedoeld is om een bufferzone bij de grens in te stellen. Hij zegt zo aanvallen op de Russische regio Belgorod te willen voorkomen.

Op een persconferentie tijdens zijn staatsbezoek aan China legde hij de schuld bij Oekraïne. "Ze hebben het er zelf naar gemaakt, omdat ze woonwijken in de grensregio bleven bestoken, zoals Belgorod", aldus Poetin. "Ik heb eerder gewaarschuwd dat als ze dat bleven doen, wij genoodzaakt zouden zijn een veiligheidszone in te stellen."

Poetin werd gevraagd naar de aanval tijdens zijn bezoek aan het Chinese Harbin:

Poetin zei dat verovering van Charkiv, de tweede stad van het land, niet het doel is van de aanval. "Op dit moment zijn daar geen plannen voor", stelde hij.

Russische troepen begonnen ongeveer een week geleden met hernieuwde aanvallen aan het front bij Charkiv. Na een patstelling van anderhalf jaar maakt Rusland daar significante vorderingen. Oekraïne heeft troepen moeten terugtrekken en de bevolking geëvacueerd:

Bevelhebber Syrsky van het Oekraïense leger zei vandaag dat de Russen aan het front actief zijn over een breedte van 70 kilometer. Dat betekent dat Oekraïne zijn troepen moet spreiden en zelfs reservetroepen nodig heeft om weerstand te bieden. Het leger kampt daarnaast met grote tekorten aan munitie door het lang uitblijven van nieuwe Amerikaanse steun.

Aanval op de Krim

Oekraïne zelf heeft afgelopen nacht een grote aanval op de door Rusland bezette Krim uitgevoerd. Daarbij werden volgens de Russische autoriteiten zeker 51 drones uit de lucht gehaald en zes zeedrones onschadelijk gemaakt. Nog eens 44 werden bij het aangrenzende Russische Novorossiejsk neergehaald.

Volgens Oekraïne waren de Russische Zwarte Zeevloot en een luchtmachtbasis het doelwit. Uit satellietfoto's zou duidelijk zijn geworden dat er zeker drie straaljagers zijn vernietigd. Ook zouden brandstoftanks in brand zijn gevlogen.

De Slowaakse premier Fico heeft een nieuwe operatie moeten ondergaan en ligt nog altijd op de intensive care in de stad Banská Bystrica. Dat meldt de vicepremier en minister van Defensie Kalinak.

De directeur van het ziekenhuis meldt dat Fico bij bewustzijn is, maar zijn toestand is nog altijd ernstig. Kalinak zegt hoopvol te zijn nu hij ziet dat de gezondheidssituatie van Fico vooruitgaat.

Volgens Slowaakse media zullen de artsen van Fico maandag verder overleggen over zijn gezondheidssituatie en de mogelijkheid hem te verplaatsen naar de hoofdstad Bratislava.

Bij bewustzijn

Fico werd woensdag neergeschoten in Handlová, op ongeveer 150 kilometer van de hoofdstad. Na een operatie van vijf uur was de toestand van de premier stabiel, maar nog altijd ernstig. Aankomend president Pellegrini van Slowakije zei gisteren dat hij kort met Fico heeft kunnen spreken.

Een man van 71 is opgepakt. Volgens de Slowaakse autoriteiten had de man, die een wapenvergunning had, een politiek motief voor de moordpoging: hij is het niet eens met het beleid van Fico.

Bekijk hier beelden van het moment dat de dader zijn wapen trekt:

In Schiedam zitten enkele honderden huizen zonder stroom door een koperdiefstal in een transformatorhuisje. De storing duurt nog zeker tot 17.00 uur, meldt netbeheerder Stedin.

De netbeheerder zegt dat het om een "levensgevaarlijke" diefstal gaat. "De dieven mogen van geluk spreken dat ze niet zijn geëlektrocuteerd", zegt een woordvoerder tegen de regionale omroep Rijnmond.

Elektrische apparaten

De politie laat aan een persfotograaf ter plaatse weten dat er sprake was van piekstroom - een hogere spanning over het stroomnet - als gevolg van de diefstal. Hierdoor zouden elektrische apparaten in veel woningen beschadigd zijn geraakt. Het is nog niet duidelijk hoeveel huishoudens hierdoor getroffen zijn.

Volgens de veiligheidsregio wordt er rekening mee gehouden dat de situatie "langdurige gevolgen heeft voor de leefbaarheid in de woningen".

Er zijn veel hulpdiensten aanwezig in de buurt van het transformatorhuisje aan de Burgemeester Honnerlage Gretelaan. Stedin is ondertussen bezig om de storing te verhelpen.

Met een nieuwe app moet het voor de politie een stuk makkelijker worden om te achterhalen welk zwaar vuurwerk is gebruikt bij incidenten. Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft de applicatie ontwikkeld en daarbij gebruik gemaakt van kunstmatige intelligentie.

Volgens Ruud van Es, teamchef van de forensische opsporing bij de politie Den Haag, krijgen agenten wekelijks te maken met vuurwerkincidenten. Zo wordt zwaar vuurwerk gebruikt voor bijvoorbeeld aanslagen op woningen. Ook ziet de politie het vuurwerk bij rellen en demonstraties.

Om snel te kunnen achterhalen welk vuurwerk is gebruikt, kunnen agenten een foto maken van de overgebleven vuurwerksnippers en die uploaden op een site. De site zoekt dan razendsnel foto's van vergelijkbare snippers en helpt de politie bij het achterhalen om welk vuurwerk het gaat.

De politie en het NFI laten zien hoe de applicatie werkt:

De foto's komen uit een database die is aangelegd in samenwerking met de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD). Die hebben honderden stukken zwaar vuurwerk opgeblazen. Daarna zijn duizenden snippers verzameld en met hoge kwaliteit gefotografeerd.

Daders opsporen

Politiechef Van Es is blij met de nieuwe applicatie. Het zou de politie kunnen helpen in de strijd tegen de vele ontploffingen bij woningen, winkels en horeca. Door het vuurwerk te analyseren kunnen verbanden tussen incidenten worden gelegd.

Van Es ziet meer kansen: "Als een dader vlucht en we vinden bij een aanhouding vergelijkbaar vuurwerk in zijn zakken, dan is dat een enorme plus in een eventuele rechtszaak".

Die hulp is hard nodig, omdat het moeilijk is om daders te vinden. De politiechef merkt dat mensen bij wie een explosief af is gegaan, niet het achterste van hun tong laten zien. "Heel vaak zitten we dan toch te peuren in een crimineel milieu."

Tijdsbesparing

Het trainen van het algoritme was volgens NFI-datawetenschapper Kim de Bie best lastig. "Sommige soorten vuurwerk lijken veel op elkaar. Zwart papier met witte letters komt vaak voor. Daar hebben we geprobeerd extra voorbeelden van te verzamelen."

Volgens NFI-deskundige Jan Dalmolen moet de applicatie de onderzoekers voor veel tijdswinst opleveren. "Wij kunnen dit ook, maar AI kan dit een stuk sneller dan wij."