NOS Nieuws - Algemeen

Mensen in Nederland zijn in het algemeen tevreden met hun leven en verschillende aspecten daarvan, zoals hun woonomgeving, sociale leven en de balans tussen werk en vrije tijd. Dat concludeert het Centraal Bureau voor de Statistiek in het jaarlijkse grote rapport over de zogeheten brede welvaart.

Het CBS bracht de welvaart in beeld op basis van dertien maatstaven die gaan over zaken als welzijn, materiële welvaart, gezondheid, werk en vrije tijd, wonen, samenleving, veiligheid en milieu.

"Nederland is over de hele linie een rijk en gelukkig land. Wel zijn er bepaalde groepen voor wie dit niet geldt. Die kwetsbare groepen worden wel kleiner, maar het zijn nog altijd honderdduizenden mensen", zegt CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen.

Tegelijk waarschuwt het CBS dat die welvaart van hier en nu steeds meer ten koste gaat van de mogelijkheden voor volgende generaties. Als ontwikkelingen zo doorgaan, zal de volgende generatie een lagere brede welvaart hebben, denkt het CBS.

De druk op de natuur en het klimaat blijft hoog, ondanks de geleidelijke verduurzaming van de economie. Zo hoorde Nederland vijf jaar geleden al bij de EU-landen met de hoogste fosfor- en stikstofoverschotten en is er geen dalende trend. Fosfor en stikstof hebben negatieve gevolgen voor oppervlaktewater en natuur zoals heide, bos en duinen.

Uiteindelijk is dit ook een bedreiging voor de economie, zegt het CBS. Zo lag de vergunningverlening voor woningbouwprojecten al meerdere keren stil vanwege het stikstofprobleem.

Instituties lopen vast

Ook lijken instituties vast te lopen, die voor de brede welvaart in de toekomst nodig zijn. Nederlanders zijn steeds minder goed te spreken over de kwaliteit van overheidsregelgeving, de effectiviteit van de overheid, de rechtsorde en de mate waarin de publieke sector als vrij van corruptie beschouwd wordt.

Ook de zorg, het onderwijs, de woningmarkt en het pensioenstelsel zijn kwetsbaar, ziet het CBS. Er zijn personeelstekorten, de huren en huizenprijzen stijgen en de doorstroming op de woningmarkt stokt.

Jong versus oud

Het CBS constateert ook dat de brede welvaart van jongvolwassenen achterblijft ten opzichte van die van ouderen. "Deels is er een logisch verschil tussen jong en oud. Jongeren zijn bijvoorbeeld vaak minder rijk, maar wel gezonder dan ouderen", zegt Van Mulligen.

"Maar op bepaalde aspecten ziet het er echt minder goed uit voor mensen tot 35 jaar en gaat hun situatie ook achteruit. Op het gebied van wonen zie je hun brede welvaart onder druk staan. Het vinden van een geschikte woning, daar knijpt het bijvoorbeeld."

En ten opzichte van 2019, voor corona, was bij mensen tussen de 18 en 45 jaar het aantal ongunstige ontwikkelingen groter dan het aantal gunstige ontwikkelingen. Hun brede welvaart nam de afgelopen jaren dus af.

Bij rellen in het Franse overzeese gebiedsdeel Nieuw-Caledonië zijn vier doden gevallen, onder wie een agent. Ook raakten honderden mensen gewond, meldt het Franse minister van Binnenlandse Zaken.

Op het eiland ten oosten van Australië is het al dagen onrustig. Er is geplunderd, voertuigen en winkels zijn in brand gestoken. In de hoofdstad Nouméa klonken vandaag schoten en scholen bleven dicht.

Rookpluimen boven de hoofdstad en tientallen uitgebrande auto's:

De autoriteiten zeggen dat er meer dan 130 mensen zijn opgepakt. De aanleiding voor de rellen is een geplande aanpassing van de regels rond de verkiezingen. De Franse Tweede Kamer stemde gisteravond in met het plan om Fransen die minimaal tien jaar in Nieuw-Caledonië wonen ook stemrecht te geven bij de provinciale verkiezingen.

Inheemse bevolking

Dat besluit ligt gevoelig bij de inheemse bevolking. Lokale politieke leiders vrezen dat de stem van de inheemse Kanak daardoor minder waard wordt, omdat dan ook duizenden Fransen mogen stemmen en zo meer politieke invloed krijgen.

Tot nu toe mochten alleen mensen en hun kinderen stemmen die al voor 1998 op het eiland woonden. Die regel was bedacht om de Kanaken, die een minderheid waren geworden, als oorspronkelijke bewoners wel politieke invloed te laten hebben. De Franse regering zegt dat de aanpassing nodig is om de verkiezingen op het eiland democratischer te maken.

President Macron zegt dat hij geen haast heeft met het organiseren van een speciale gezamenlijke vergadering van de Eerste en Tweede Kamer van het parlement die nodig is om de wet definitief te maken. Hij wil eerst met voor- en tegenstanders van onafhankelijkheid in gesprek en heeft hun vertegenwoordigers uitgenodigd om naar Parijs te komen en te praten over de toekomstige status van Nieuw-Caledonië.

Franse agenten naar Nieuw-Caledonië

Om een eind te maken aan de rellen, heeft Frankrijk extra politieagenten naar het eiland gestuurd. President Macron houdt vandaag crisisoverleg met zijn belangrijkste ministers op het gebied van defensie en nationale veiligheid. Een werkbezoek aan Normandië heeft hij daarom afgezegd.

De afgelopen dagen raakten al meer dan vijftig politieagenten gewond. Hoewel er een avondklok is ingesteld, gaat het geweld door. Een toerist uit Nieuw-Zeeland zei tegen een televisiestation dat de straten in brand staan en er volop wordt geplunderd. Een sportwinkel van Decathlon is vernield, geplunderd en in brand gestoken. Boven de hoofdstad Nouméa hangen zwarte rookwolken.

Zelfverdediging

De drie doden zijn volgens de lokale autoriteiten jonge Kanaken. Een van hen zou zijn doodgeschoten. Volgens de Hoge Commissaris van Nieuw-Caledonië is het slachtoffer niet neergeschoten door de politie, maar waarschijnlijk door iemand die handelde uit zelfverdediging.

Nieuw-Caledonië is strategisch belangrijk voor Frankrijk. Het eiland is een grote producent van nikkel, een essentieel metaal voor de productie van oplaadbare batterijen voor elektrische auto's. Ook wordt het gebruikt voor de productie van roestvrij staal. Daarnaast vindt Macron de Franse aanwezigheid op het eiland van groot belang voor het vergroten van de Franse invloedsfeer in het Pacifisch gebied. De Fransen hebben er een militaire basis.

De Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft niet kunnen vaststellen wat de oorzaak was van het treinongeluk in Voorschoten vorig jaar. Dat schrijft de raad in het onderzoeksrapport over het ongeluk.

In de nacht van 3 op 4 april vorig jaar botsten een passagierstrein en een goederentrein op een bouwkraan. Op de plek van het ongeluk werd die nacht aan het spoor gewerkt. Bij de aanrijding kwam de machinist van de bouwkraan om het leven.

De Onderzoeksraad concludeert wel dat de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat bij spooronderhoud te veel aanstuurt op het laten doorrijden van treinen. Dat is volgens de onderzoekers een 'verkeerde prikkel'. "Belangen als veilig werken, het beperken van de gevaren van nachtwerk en het leren van ongelukken krijgen daardoor onvoldoende aandacht."

Goederentrein op bouwkraan

Voor het onderhoud aan het spoor werden vorig jaar twee van de vier sporen vrijgehouden. De andere twee sporen zouden ook tijdelijk buiten werking worden gesteld, zodat de onderhoudsploeg op de werkplek kon komen.

Maar voordat dit gebeurde stak de kraanmachinist over, waarna een goederentrein op de bouwkraan botste. De machinist van de goederentrein raakte gewond en de kraanmachinist kwam om het leven.

Een passasgierstrein botste vervolgens op de brokstukken van de kraan, ontspoorde en brak in tweeën. In die trein zaten vijftig mensen, negentien van hen werden naar het ziekenhuis gebracht.

Door het treinongeluk werd een enorme ravage aangericht:

Hoe het kwam dat de kraanmachinist toch het spoor opreed, heeft de Onderzoeksraad niet kunnen vaststellen. In het rapport staat wel dat het onderhoud plaatsvond in een "risicovolle omgeving". Het werd gedaan bij een zogenoemde railinzetplaats, een plek op het spoor waar bouwmaterieel kan staan. In het rapport staat: "Uit een analyse van ProRail ná het ongeval blijkt dat de railinzetplaats in Voorschoten een van de meest risicovolle van Nederland is."

Zo waren werklieden ten tijde van het ongeval "aangewezen op kortdurende periodes waarin sporen buiten dienst werden genomen om hun werkplek te kunnen bereiken en verlaten". Zij konden niet duidelijk zien of sporen wel of niet in gebruik waren, meldt het rapport. Bovendien zouden de werklieden afhankelijk zijn geweest van "foutgevoelige mondelinge communicatie".

Miscommunicatie

De Onderzoeksraad heeft ook een groot aantal vergelijkbare (bijna-)ongevallen onderzocht. Uit die analyse blijkt dat miscommunicatie vaker tot (bijna-)ongelukken leidt bij werkzaamheden aan het spoor. "Voor gespreksdiscipline is het van belang dat er afspraken zijn over de wijze van communiceren en dat de werkenden hierop getraind worden."

De onderzoekers concluderen dat er in algemene zin veel aandacht is voor veiligheid bij werkzaamheden aan het spoor en dat het Nederlandse spoor tot de veiligste in de wereld behoort.

"Maar toch gaat het te vaak mis of bijna mis op het spoor", zegt Onderzoeksraadvoorzitter Chris van Dam in een verklaring. "Daar moeten we van leren. Wij bevelen de sector aan om veel meer werk te maken van het registreren en analyseren van incidenten. Zo kan de sector gezamenlijk leren, maar ook innoveren in veiligheid."

Nachtwerken

Onderhoudswerkzaamheden aan het spoor gebeuren vooral 's nachts, zo ook op het moment van het ongeluk. Volgens het onderzoeksrapport waren er op basis van het rooster geen aanwijzingen voor vermoeidheid bij de kraanmachinist. Bij de leider werkplekbeveiliging en leider lokale veiligheid waren hier volgens de onderzoekers wel aanwijzingen voor. "Zij hadden (aanzienlijk) meer uren gewerkt dan op basis van de normen in de Arbeidstijdenwet toelaatbaar is."

Wel concluderen de onderzoekers dat ProRail en spooraannemers weinig aandacht hebben voor de gevolgen van nachtwerken voor de veiligheid van hun medewerkers. Ook moet er extra aandacht komen voor zzp'ers, stellen de onderzoekers. Om de roosters rond te krijgen, worden die veelvuldig in de nachtelijke uren ingezet. Zij vallen niet onder de Arbeidstijdenwet.

Reactie ProRail

Spoorbeheerder ProRail zegt in gesprek te zijn met de sector en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om verbeteringen aan te brengen in de risicofactoren die de raad noemt. "We willen spoorwerkers meer grip geven op hun eigen veiligheid en we onderzoeken hoe we hen kunnen faciliteren met moderne technologie."

De winst van ABN Amro is de afgelopen kwartaal gestegen. Onder de streep maakte de bank 674 miljoen euro winst, nog steeds dankzij de hogere rente, blijkt uit de kwartaalcijfers. In dezelfde periode vorig jaar was de winst nog 523 miljoen euro.

De bank heeft meer geld uitgeleend aan bedrijven en aan huishoudens voor hypotheken. In totaal verdiende de bank aan rente inkomsten bijna 1,6 miljard euro.

Stijgende huizenprijzen

De hypotheekportefeuille van de bank steeg met 800 miljoen euro. ABN Amro verwacht dat de huizenprijzen de komende tijd verder gaan stijgen en dat het aantal hypotheekaanvragen verder oploopt.

"Dat heeft ook te maken met het feit dat huishoudens ook in staat zijn hypotheken af te sluiten", zegt bestuursvoorzitter Robert Swaak. "Die eerste voorzichtige indicaties van aankopen van met name de starters, waar wij ook een groot aandeel in hebben, die zie je doorkomen. Dat betekent dat er een vertrouwen is om die financiering aan te gaan en dat wij op een juiste manier die financiering kunnen aanbieden."

De bank zegt op dit moment een marktaandeel van 19 procent te hebben in de hypotheekmarkt. Ze zien ook de vraag naar hypotheken voor de verduurzaming van wonen oplopen. Verder steeg de zakelijke kredietportefeuille met 300 miljoen euro.

Renteverlaging

De verwachting is dat de Europese Centrale Bank de rente in de tweede helft van dit jaar zal verlagen. Volgens Swaak kan de bank een renteverlaging goed opvangen. "Daarbij komt dat als de rente gaat dalen, de hypotheekmarkt waarschijnlijk weer verder zal aantrekken. Dat maakt het aantrekkelijk voor jonge starters om huizen te gaan kopen en dat is nou net zo'n segment waar we heel goed in vertegenwoordigd zijn."

Ondanks grote risico's op wateroverlast zet de gemeente Zuidplas de plannen voor de bouw van zo'n 8000 woningen op het laagste punt van Nederland door. Gisteravond stemde de gemeenteraad in met het bestemmingsplan voor het nieuwe dorp, dat in de polder tussen Gouda en Zevenhuizen moet komen.

"Wegstemmen is gewoon geen optie", aldus VVD-raadslid Ferry van Wijnen bij Omroep West. Voor het eind van de week moest er een besluit zijn over het bestemmingsplan, omdat de gemeente anders geen voorrang meer heeft bij het aankopen van de laatste stukken grond.

De eerste plannen voor het 'vijfde dorp' dateren al uit 2004. De gemeente zegt dat de behoefte aan woningen in de Randstad groot is. "Er is, in aanvulling op de stedelijke verdichtingsmilieus, ook behoefte aan meer groene woonmilieus en betaalbare woningen met een tuin en een eigen voordeur," aldus de gemeente. "Aan hechte en ontspannen woongemeenschappen met veel ruimte voor spelen, wandelen en fietsen in de directe omgeving."

Limburgse bui

Het Ruimtelijk Planbureau in Den Haag noemde de polder al in 2007 een "ongunstige locatie voor investeringen" en wees toen op het risico op overstromingen van de twee rivieren in het gebied, de Hollandse IJssel en de Gouwe.

Ook het Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard heeft van begin af aan gewaarschuwd dat er alleen gebouwd kan worden op deze locatie als wordt voldaan aan strenge voorwaarden. Het klimaat verandert en er is steeds vaker extreem weer, zoals langdurige droogte of enorme regenbuien.

Anne Kirsten Meijer van het Hoogheemraadschap stelde onlangs dat meteen wateroverlast kan ontstaan bij een 'Limburgse bui', waarbij in korte tijd zoveel regen valt dat het water in de polders blijft staan. Om die reden, vindt ze, mag er niet dieper worden gebouwd dan op -4.20 meter onder Normaal Amsterdams Peil (NAP), terwijl de gemeente uitgaat van bouwen tot -4,45 meter onder NAP.

Het Hoogheemraadschap riep de gemeenteraad op om de stemming van gisteravond uit te stellen, ook al omdat er op dit moment te weinig geld zou zijn om veilig te gaan bouwen. Toch stemden 21 raadsleden voor en 8 tegen. Wethouder Schuurman (CU/SGP) kreeg daarbij de opdracht mee "de plooien met het Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard glad te strijken".

Dichtslibben van wegen

Er is nog meer kritiek op de plannen. Omwonenden vrezen dat het nieuwe dorp leidt tot "nog meer verkeersinfarcten, het dichtslibben van wegen, meer stik- en fijnstoffen en meer geluidsoverlast". Net als het Hoogheemraadschap vrezen de omwonenden wateroverlast zolang onduidelijk is of het nieuwe dorp bestand is tegen extreme weersomstandigheden.

De wethouder zegt de komende maanden in gesprek te gaan met zowel Hoogheemraadschap als bewoners: voor het eind van dit jaar zou er dan een definitief plan moeten liggen voor het gebied. Wanneer de eerste paal de grond ingaat, is nog onduidelijk.

De Nederlandse economie kwakkelt. In het eerste kwartaal van dit jaar kromp de economie met 0,1 procent, blijkt uit cijfers van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek). Eind vorig jaar was er voor het eerst in negen maanden juist weer sprake van een kleine groei. Die is nu dus weer ten einde.

"Dit past toch wel een beetje in het economische beeld waar we al anderhalf jaar inzitten van stagnatie en lichte krimp", zegt CBS hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. "Eind vorig jaar was het nog positief, begin dit jaar valt het toch weer wat tegen."

Kleding, schoenen en vliegvakanties

Eind 2023 waren het de consumentenuitgaven die zorgden voor de stijging. Die stegen wederom in de eerste drie maanden van het jaar, met 0,7 procent. Het CBS noemt specifiek kleding, schoenen en vliegvakanties als belangrijkste bestedingen. Maar deze groei was niet groot genoeg om het minnetje te voorkomen. Dat zit hem vooral in de industrie die met 3,8 procent daalde.

"Die heeft een heel moeilijk kwartaal achter de rug, vooral de machine- en transportmiddelenindustrie", zegt Van Mulligen. "Maar er wordt nog wel steeds meer geïnvesteerd door het Nederlandse bedrijfsleven, dus dat betekent dat er vertrouwen is in de toekomst." Volgens hem luidt deze krimp dus niet per se het begin aan van een grotere recessie.

Andere EU-landen

De 0,1 procent daling is opvallend, omdat omringende EU-landen wel groeien. In België was de groei 0,3 procent, in Duitsland en Frankrijk 0,2 procent en in de hele EU kwam de groei uit op 0,3 procent. Volgens Van Mulligen komt dit dus door de krimp in de industrie. "Het feit dat landen om ons heen groeien is voor Nederland ook goed nieuws, want dan kunnen hen gebruiken om ons uiteindelijk weer aan op te trekken."

De ontwikkeling van de economische groei tot en met eind vorig jaar:

Een Thaise activiste is gisteren overleden na een maandenlange hongerstaking in de gevangenis. De 28-jarige Netiporn Sanesangkhom was gevangengezet omdat ze pleitte voor hervorming van de Thaise monarchie.

De activiste werd gisterochtend bewusteloos in de gevangenis gevonden. Na mislukte reanimatiepogingen werd ze later die morgen dood verklaard.

Netiporn deed in 2020 mee aan de pro-democratische demonstraties, waarbij betogers vroegen om een minder machtige koning. Kritiek op koning Maha Vajiralongkorn of zijn directe familie kan leiden tot een gevangenisstraf van maximaal vijftien jaar. Volgens mensenrechtenorganisatie Thai Lawyers for Human Rights werd Netiporn sinds 26 januari vastgehouden op beschuldiging van majesteitsschennis.

Nadat de activiste was opgepakt deed ze een verzoek om op borgtocht te worden vrijgelaten, maar dat werd afgewezen. Op 27 januari begon ze daarom met haar hongerstaking. Of Netiporn afgelopen week nog steeds in hongerstaking was, is onduidelijk.

Wel was haar gezondheidssituatie zo achteruitgegaan dat advocaten hadden gevraagd om overplaatsing van het gevangenisziekenhuis naar een universitair ziekenhuis, maar daar werd ze nooit langdurig behandeld.

Meer hongerstakers

Netiporn behoorde tot de actiegroep Thaluwang, die bekendstaat om campagnes voor de hervorming van de monarchie. Twee andere activisten van deze groep zitten sinds februari in voorlopige hechtenis en zijn ook in hongerstaking. Weer twee andere leden zijn het land ontvlucht.

Sinds 2020 zijn volgens Thai Lawyers for Human Rights ten minste 272 mensen beschuldigd van het beledigen van de monarchie. Van hen zouden er op dit moment zeventien in voorlopige hechtenis zitten.

Het is even wennen voor de meeste mensen die het proberen, maar de eerste reacties zijn positief. Sinds Hemelvaart verkoopt boer Erik Stegink in Bathmen ijs dat hij maakt van varkensmelk. Voor zover bekend heeft hij daarmee een primeur in Nederland.

"Eerder verkochten we al eens kaas van onze varkensmelk. Dat kwam door iemand die hier op bezoek was en zich afvroeg waarom we geen kaas maakten van de melk", vertelt Stegink bij Oost. "Dat idee hebben we uitgewerkt, maar omdat er zoveel tijd en ook zoveel liter nodig is voor een kilo kaas, is dat heel kostbaar. Dit ijs kost ook tijd, maar we hebben er minder melk voor nodig."

Evengoed is het handwerk, want melkrobots voor varkens bestaan niet. "Een moedervarken geeft zo'n twaalf tot veertien keer per dag melk. Dan heb je in een keer een volle uier. De biggetjes zitten er meteen bij, maar sinds kort 'ligt' de boer er ook tussen," legt Stegink uit. "Met de hand 'strippen' wij de speen. De melk vangen we op in een klein bakje. Uiteindelijk wordt die melk verwerkt in het roomijs."

Een beetje vettig

Samen met een ijsboerderij uit Holten ontwikkelde Stegink, partijvoorzitter en een van de oprichters van de BBB, de smaak van het ijs. "Een beetje vettig, lekker romig. Het is heerlijk ijs", reageert een bezoeker van zijn hoeve. "Mensen vinden het hartstikke leuk, we zijn al bijna door onze eerste voorraad heen", zegt Stegink.

Zo wordt een nieuwe ijssoort aan de bekende soorten toegevoegd. IJs van geitenmelk is tegenwoordig overal te krijgen, sinds 2011 is in Nederland ook kamelenijs verkrijgbaar.

Biggetjes

Blijft de vraag of de biggetjes niks tekort komen, nu de boer de moedermelk afneemt. Nee, bezweert Stegink. "De biggetjes hebben er geen last van, we gebruiken op een stal van 25 zeugen per varken zo'n één of twee liter melk. Het ene varken geeft wat meer melk dan het andere. Biggetjes drinken hier ook bij de verschillende andere zeugen, dus ze komen niks tekort."

Goedemorgen! Er lijkt een doorbraak te zijn bereikt in de formatie, de partijen zijn het eens over de financiën. Ook herdenken Palestijnen de Nakba, wat de 'catastrofe' betekent. Herdacht wordt dat zo'n 750.000 Palestijnen werden verdreven of op de vlucht sloegen toen de staat Israël werd gesticht.

We beginnen met het weer: in de zuidelijke helft is het bewolkt en valt regen. Gedurende de middag ontstaan iets noordelijker ook enkele regen- en onweersbuien. Het blijft droog in het noorden en daar wordt het 26 graden. Onder de bewolking in het zuiden is het 18 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

De PVV, VVD, NSC en BBB zijn het eens geworden over de financiën, hebben ze rond 01.00 uur bekendgemaakt. Later vandaag informeren ze hun fracties.

De vier partijleiders waren positief over de vorderingen. Zowel PVV-leider Wilders als BBB-leider Van der Plas zegt dat het nu niet meer fout kan gaan. VVD-leider Yesilgöz liet weten dat de partijleiders opgelucht zijn. Volgens NSC-leider Omtzigt ligt er 'op een haar na een akkoord'. Hij sprak ook al over ministersposten.

Om 10.00 uur praten de vier partijen verder. Dan hebben ze het ook voor het eerst formeel over de premierskandidaat. In de loop van de dag komen de informateurs met hun eindverslag.

Ander nieuws uit de nacht:

Bosbrand rukt op richting Canadese oliestad Fort McMurray, duizenden geëvacueerd: Vanwege een grote natuurbrand moeten 6000 mensen in de Fort McMurray hun huizen verlaten. Het vuur woedt 13 kilometer buiten die stad; door de harde wind komt de brand dichterbij.\

Huurcommissie ziet sterke stijging van aantal zaken over servicekosten: Het afgelopen jaar steeg het aantal zaken bij de Huurcommissie met ruim 60 procent naar meer dan 3800. Gemiddeld kregen huurders die in het gelijk werden gesteld, 660 euro per jaar terug.

Vrachtschip dat brug in Baltimore ramde kampte kort ervoor met stroomstoringen: Tien uur voor vertrek uit de haven viel de stroom een eerste keer uit na een fout van een bemanningslid. Kort na vertrek deden zich nieuwe stroomstoringen voor, waardoor de kapitein de macht over het schip verloor.

En dan nog even dit:

Vierhonderd jaar geleden kwamen de Nederlanders in het huidige New York aan. In een nieuwe tentoonstelling belicht het Amsterdam Museum de keerzijde van de komst van de Nederlandse kolonisten.

Voordat New York Nieuw-Amsterdam heette, was het Manahahtáanung, "de plek waar we hout voor bogen halen". De oorspronkelijke bewoners die het gebied die naam gaven, de Lenape, zijn na de kolonisatie uit de geschiedenis verdwenen. Spiritueel leider Brent Stonefish van de Delaware Natie hoopt dat de tentoonstelling het begin is van erkenning voor de oorspronkelijke bewoners van het gebied.

Het vrachtschip dat in maart in de Amerikaanse havenstad Baltimore een brug ramde die daarna deels instortte, kampte kort voor de aanvaring meermaals met stroomuitval. Dat melden federale onderzoekers na inspectie van het schip en interviews met de kapitein en bemanning. Bij het ongeluk kwamen zes bouwvakkers die op de brug aan het werk waren om het leven.

Tien uur voor vertrek uit de haven viel de stroom op containerschip Dali een eerste keer uit toen een personeelslid aan boord per ongeluk een uitlaatdemper sloot tijdens onderhoud. Daarop sloeg een van de dieselmotoren af. Kort na vertrek deden zich nieuwe stroomstoringen voor waardoor de kapitein de macht over het schip verloor en het een van de pijlers van de brug ramde.

De onderzoekers van de National Transportation Safety Board (NTSB) hebben nog geen direct verband tussen beide stroomstoringen kunnen ontdekken. "De NTSB onderzoekt nog steeds de elektrische configuratie na de eerste stroomstoring in de haven en de mogelijke gevolgen voor de gebeurtenissen tijdens de noodlottige reis", staat in het rapport. Het volledige onderzoek kan volgens de raad een jaar of langer duren.

Chaos aan boord

Het tussenrapport beschrijft de chaos aan boord voorafgaand aan de aanvaring en het instorten van de brug. Bemanningsleden waren druk in de weer om meerdere elektrische storingen te verhelpen. Anderen lieten het anker zakken.

De scheepsleiding riep de hulp in van sleepboten die het vrachtschip eerder de haven uit hadden begeleid en belde de politie om het verkeer naar de brug tegen te laten houden. Het roer omgooien had door de stroomuitval geen effect meer.

De bouwvakkers die omkwamen zaten tijdens een pauze in hun voertuigen toen het schip de pijler ramde. Het laatste lichaam werd vorige week geborgen. Eén medewerker wist zichzelf uit zijn bedrijfswagen te bevrijden en werd later die ochtend uit het water gered. Een weginspecteur overleefde de ramp ook door het op een rennen te zetten vlak voordat de brug instortte.

Een kleine twee maanden na de botsing is de sloop van de brug nog in volle gang. Een deel van de brug ligt nu over het vrachtschip. Naar verwachting kan de Dali in de komende dagen vlot worden getrokken en naar de haven van Baltimore worden teruggeleid.

Vrachtschip Dali was eind maart op weg van Baltimore naar Sri Lanka en was beladen met zeecontainers. De haven van Baltimore behoort tot de belangrijkste havens van de Amerikaanse oostkust. Onder meer de autobranche, de bouw en de agrarische sector verschepen veel goederen via de haven. De federale overheid in Washington heeft beloofd een nieuwe brug te betalen.

Een conflict in de Thaise boeddhistische tempel in Waalwijk leidt ertoe dat de Nederlandse voorzitter van die tempel zwaar onder vuur is komen te liggen vanuit Thailand. De Thaise ambassade in Den Haag dringt aan op zijn aftreden.

In de Nederlandse politiek ligt dit soort buitenlandse inmenging van oudsher gevoelig. Zo deed de Tweede Kamer in het verleden onderzoek naar buitenlandse bemoeienis met Nederlandse moskeeën.

In Thailand met zijn 72 miljoen inwoners zijn staat en kerk officieel gescheiden. Maar de praktijk is anders. "Staat, boeddhisme en koning vormen een drie-eenheid, al sinds de opkomst van het Thaise nationalisme in de jaren 30", legt Thailandkenner Rogier Busser uit.

Geruchten

Volgens bestuursvoorzitter Toine van Beek - getrouwd met een Thaise vrouw - begon de weerstand tegen zijn persoon toen hij twee jaar geleden financieel schoon schip begon te maken in de tempel.

Van Beek en de andere bestuurders verdachten een monnik ervan dat hij geld van de tempel naar bankrekeningen in Thailand doorsluisde. Voor een minderheid binnen de 3000 tot 4000 jaarlijkse bezoekers van de 'Buddharama Tempel' zou dat aanleiding zijn geweest om te beginnen met het verspreiden van geruchten over Van Beek via sociale media.

De beschuldigingen aan zijn adres hebben inmiddels ook de Thaise televisie gehaald. In verschillende nieuwsprogramma's op landelijke tv-zenders wordt beweerd dat hij op eigen houtje een van de beter bezochte tempels van Europa zou willen verkopen voor een miljoenenbedrag, en daarmee de Thaise gemeenschap in Nederland, die bestaat uit zo'n 25.000 mensen, ernstig zou raken. Onder meer dit televisieprogramma besteedde aandacht aan de zaak:

Van Beek is naar de rechter gestapt om te proberen de lastercampagne in Nederland te stoppen en wil hetzelfde doen in Thailand. Eind deze maand dient er een kort geding in Breda.

De gedaagden zijn vier van de mensen die Van Beek het meest verantwoordelijk houdt voor laster en smaad. Opvallend is dat een van hen bestuurslid is van de Boeddhistische Unie Nederland (BUN), het contactorgaan van de Rijksoverheid richting de Nederlandse boeddhisten.

Deze Wasin Boonma zegt in een reactie dat hij vooral klachten heeft doorgegeven van donateurs, bezoekers en vrijwilligers van de tempel aan een Europese organisatie waarvoor hij ook actief is. Een van donateurs stelt dat in totaal zo'n 500 mensen een petitie hebben ondertekend waarin werd aangedrongen op het vertrek van Van Beek.

Vorige maand was er ook al een rechtszaak, die was aangespannen door twee Thaise monniken die hun ontslag uit het bestuur aanvochten. Maar zij werden in het ongelijk gesteld, waarna de aanvallen Van Beek persoonlijk naar zijn zeggen alleen verder toenamen. Hij werd door een Nederlandse Thai op Facebook zelfs beschuldigd van verkrachting van één van zijn dochters. Dat bericht werd kort na plaatsing overigens verwijderd.

Politiek asiel aanvragen

De oplopende spanningen hebben een jonge monnik in Waalwijk ertoe gebracht binnenkort politiek asiel aan te vragen in Nederland. Hij wordt gezien als een medestander van de voorzitter en krijgt daarom ook veel te verduren op sociale media.

De monnik in kwestie heeft van de hoofdtempel in Thailand te horen gekregen dat hij terug moet naar eigen land. Maar hij vreest voor zijn veiligheid als hij dat doet.

Bemoeienis ambassade

De Thaise ambassade bemoeit zich zoals gezegd nadrukkelijk met het conflict in Waalwijk. In een e-mail kreeg Van Beek afgelopen januari de nadrukkelijke vraag waarom hij nog niet was teruggetreden als bestuursvoorzitter.

Die vraag leek te zijn gebaseerd op een verkeerde interpretatie van uitspraken die hij had gedaan op een overleg in de tempel, een klein jaar eerder. Van Beek dreigde toen met aftreden als het bestuur niet zijn eigen personeelsbeleid kan voeren bij de benoeming van monniken.

Misbruikaffaire

De tempel in Waalwijk kwam in 2015 ook al in het nieuws, toen door een grote misbruikaffaire. Destijds kwam naar buiten dat hoofdmonnik Mettavihari van 1974 tot minstens 1992 tussen de twintig en dertig leerlingen had misbruikt, onder meer in Waalwijk en in de Amsterdamse tempel (die later zou verhuizen naar Purmerend). Toine van Beek heeft slachtoffers destijds als voorzitter namens de tempel excuses aangeboden en het initiatief genomen voor een meldpunt.

De ambassade zegt in een reactie onder de Thaise wet verplicht te zijn om zorg te dragen voor landgenoten in een ander land zoals Nederland. De tempels in Nederland vallen ook onder die "supervisie", omdat die een centrale rol hebben in de Thaise gemeenschap. Als er conflicten ontstaan, speelt de ambassade de rol van bemiddelaar. Omdat de ambassade had begrepen dat Van Beek vorig jaar zijn aftreden aankondigde, heeft die hem daaraan willen herinneren.

Meer huurders dan ooit vechten bij de Huurcommissie de afrekening van de servicekosten aan die ze moeten betalen bovenop hun kale huur. Het aantal gestarte zaken daarover steeg in 2023 met ruim 60 procent naar meer dan 3800, zo blijkt uit het jaarverslag van de commissie.

Bij de uitspraken van de Huurcommissie in dit soort zaken valt op dat 90 procent in het nadeel van private verhuurders uitvalt. In zaken tegen woningcorporaties krijgt de huurder ook meestal gelijk, maar met 58 procent wel minder vaak.

Uitschieter vorig jaar was een zaak waarin de Huurcommissie tot de conclusie kwam dat driekwart van de berekende servicekosten niet onder die noemer had mogen vallen. Daar waar uitspraken leidden tot een verlaging van de servicekosten, ging het gemiddeld om 660 euro per jaar.

'Grenzen opzoeken'

Verhuurders mogen servicekosten rekenen voor bijvoorbeeld schoonmaak, gas, water en licht, tuinonderhoud of een huismeester. Jaarlijks moeten zij voor 1 juli hun huurders een eindafrekening sturen waarin staat of de daadwerkelijk gemaakte kosten het voorbije jaar hoger of lager zijn uitgevallen. Afhankelijk van dat kostenplaatje moeten mensen bijbetalen of horen zij juist geld terug te krijgen.

De Huurcommissie constateert dat met name een deel van de kleinere particuliere verhuurders worstelt met de administratie en daardoor niet correct afrekent. Maar los van de toenemende administratieve complexiteit zijn er ook "commerciële verhuurders die de grenzen opzoeken om via de servicekosten hun opbrengst te vergroten", zegt zittingsvoorzitter Jurriën Deckers van de commissie in een interview in het jaarverslag.

Fitnessruimte niet onder servicekosten

Dat speelt met name bij een aantal grote wooncomplexen, met tien of meer wooneenheden. Van de zaken die de Huurcommissie vorig jaar afhandelde, had een derde betrekking op een twintigtal van dit soort complexen.

In een aantal complexen worden nieuwe woonconcepten gebruikt met bijvoorbeeld een fitnessruimte, muziekstudio of bioscoopzaal. Maar die mogen niet in de servicekosten worden opgenomen. Alleen als de verhuurder daarvoor een aparte dienstverleningsovereenkomst heeft gesloten met de huurders, kunnen die worden afgerekend.

In deze video van NOS op 3 vertelt Jelle zijn verhaal en wordt uitgelegd waar een verhuurder écht niet te veel voor mag vragen:

De sterke toename van het aantal klachten komt onder meer voort uit de toegenomen aandacht voor dit onderwerp in de politiek en de media, denkt de Huurcommissie. Maar ook speelt vermoedelijk een rol dat veel verhuurders de afgelopen twee jaar het voorschot verhoogden in reactie op de stijgende energieprijzen.

Een deel van de huurders wilde die verhogingen laten toetsen door de commissie. Ook twijfelden mensen of hun verhuurder de tegemoetkoming in de energiekosten van de overheid wel in voldoende mate teruggaf aan de huurders.

De Huurcommissie hoopt dat dat meer verhuurders de servicekosten goed zullen afrekenen nu gemeenten volgens de wet een boete kunnen opleggen als zij dat nalaten te doen. Ook gaat naar verwachting volgend jaar een besluit in dat de lijst begrenst van zaken die als servicekosten kunnen worden opgevoerd.

De PVV, VVD, NSC en BBB hebben een doorbraak bereikt in de formatie. Na een marathonsessie maakten de onderhandelende partijleiders vannacht rond 01.00 uur bekend dat ze het eens zijn geworden over de financiën, een belangrijke horde op weg naar een gezamenlijk regeerakkoord. Ze gaan de gemaakte afspraken vandaag met hun fracties in de Tweede Kamer bespreken.

Na afloop lieten de partijleiders zich uitgesproken positief uit over de voortgang van hun gesprekken. PVV-leider Wilders zei tegen de aanwezige pers dat er "nog wat werk te verrichten" is. "Maar ik zie dit niet meer fout gaan." BBB-voorvrouw Van der Plas gebruikte soortgelijke woorden en zei "heel erg blij" te zijn dat er bijna een regeerakkoord ligt.

Ook VVD en NSC toonden zich optimistisch over de vorming van een nieuw kabinet. "U ziet ons opgelucht naar buiten lopen", zei VVD-leider Yesilgöz. "Ik denk dat we eruit zijn." NSC-voorman Omtzigt gaf eveneens aan opgelucht te zijn. "Het land heeft een nieuwe regering nodig." Volgens hem ligt er "op een haar na een akkoord".

De vier partijen trokken zich gisterochtend terug in Den Haag voor nieuw overleg. Pas na 01.00 uur kwamen ze naar buiten. Ze benadrukten een voor een dat er wel nog "puntjes op de i" moeten worden gezet. Over de inhoud van de gemaakte afspraken deden ze geen uitspraken. Om 10.00 uur praten de vier partijen verder.

Na afloop van het overleg verschenen de partijleiders voor de camera:

Volgens Wilders is er aan de onderhandelingstafel nog niet over de premierskandidaat gesproken. Dat punt zou later vandaag voor het eerst formeel op de agenda staan. De naam van oud-PvdA-minister Ronald Plasterk, die eerder in deze formatie aantrad als verkenner en informateur, gaat rond voor die positie.

Omtzigt zegt nog niet te weten wie Wilders wil voordragen als premier, maar noemt die persoon wel "cruciaal" voor het slagen van de formatie. "Het is natuurlijk heel raar dat Nederland op 22 november gestemd heeft en morgen hoort wie de premierskandidaat is", zei Omtzigt tegen de aanwezige journalisten. "Dat is een hele bijzondere volgorde voor een democratie."

Twee namen kunnen in elk geval van het premierslijstje, zei informateur Dijkgraaf vannacht. Het is volgens hem "uitgesloten" dat hij of zijn collega Van Zwol de nieuwe premier wordt. Ze verwachten niet dat het gesprek over de premier nog tot problemen zal leiden. De informateurs zullen in de loop van de dag met hun eindverslag komen, zoals dat eerder met de Tweede Kamer is afgesproken.

De formatiefase, waarin de coalitiepartijen het kabinet samenstellen, zal dit keer wel langer duren dan voorgaande keren, verwacht Omtzigt. Doorgaans zit de beoogd premier als leider van de grootste partij ook om tafel bij de formatiebesprekingen en is diegene daardoor al op de hoogte van de gemaakte afspraken.

Dat is nu niet automatisch het geval, omdat de vier onderhandelende partijen hebben afgesproken dat hun fractieleiders niet in het kabinet zullen plaatsnemen. NSC overweegt wel om andere fractieleden deel te laten nemen aan het kabinet.

Halfjaar na de verkiezingen

Bij de verkiezingen van 22 november behaalden de vier onderhandelende partijen samen een ruime meerderheid van de zetels in de Tweede Kamer. Toch kwam het niet meteen tot samenwerking. Eerst moesten de partijen overeenstemming zien te bereiken over de vorm, waarborgen rondom de rechtsstaat en de financiën.

Forse tegenvallers op de overheidsbegroting maakten dat NSC-leider Omtzigt in februari besloot om niet langer deel te nemen aan de gesprekken. Informateur Putters wist hem in maart toch terug aan tafel te krijgen en adviseerde de onderhandelende partijen om met een 'programkabinet' aan de slag te gaan. Het huidige informateursduo Dijkgraaf en Van Zwol kreeg de vier partijen verder op één lijn.

Medio mei, een halfjaar na de verkiezingen en twee verkenners en vier informateurs verder, zijn de partijen elkaar dusdanig genaderd dat een regeerakkoord in zicht is. "We hebben een basis tot samenwerking gevonden en met die basis hebben we voldoende vertrouwen", zo omschreef Omtzigt het vannacht.

Een grote natuurbrand trekt richting de Canadese oliestad Fort McMurray. Inmiddels hebben de lokale autoriteiten 6000 inwoners opgedragen hun huis te verlaten. Het vuur woedt nu op zo'n 13 kilometer ten zuidwesten van de stad in de westelijke provincie Alberta. De stad ligt in het belangrijkste oliewingebied van het land.

Het vuur, dat door de droogte en sterke wind vrij spel heeft, vormt sinds vorige week een bedreiging voor Fort McMurray. De brand is vandaag aanzienlijk in omvang toegenomen, meldt de woordvoerder van Alberta Wildfire. "Helaas zijn dit geen gunstige winden voor ons en zal het vuur de stad blijven naderen totdat de wind van richting verandert."

Ook op plekken waar nog geen evacuaties zijn afgekondigd beginnen bewoners te vertrekken. "Mensen wachten niet op een evacuatiebevel, ze gaan gewoon al", zegt Elsie Knister tegen persbureau Reuters. Knister moest in 2016 ook al alles achterlaten. "Ik voel me leeg. Ik ben 71 en ik wil dit niet nog een keer meemaken. Het is verschrikkelijk."

De brand die nu woedt roept in Fort McMurray herinneringen op aan de verwoestende natuurbrand van 2016. Toen moesten 90.000 bewoners hun huizen verlaten. Zo'n 2400 woningen gingen in vlammen op. De olieproductie van meer dan een miljoen vaten per dag werd stopgezet.

Fort McMurray vormt het hart van de Canadese teerzandindustrie. Uit dat teerzand kan olie worden gewonnen. De oliereserves van Alberta gelden als een van de grootste ter wereld, na Saudi-Arabië en Venezuela en volgens sommige becijferingen Iran. Grote oliebedrijven zijn actief in de omgeving van de stad, waar veel van hun medewerkers wonen.

Cabaretier George Groot is overleden. Hij was vooral bekend van Don Quishocking, de cabaretgroep die hij mede oprichtte en die vooral in de jaren 70 succes had. Groot was 82 jaar. Twee jaar geleden werd kanker bij hem vastgesteld.

Groot studeerde Nederlands in Amsterdam toen hij in 1966 met een oproep op het universitaire prikbord het initiatief nam voor een cabaretavond. Het leidde tot Don Quishocking, met zijn vrouw Anke, Jacques Klöters, Pieter van Empelen en Fred Florusse.

In 1968 won de groep het Cameretten-festival en in de jaren 70 volgde meer succes. Don Quishocking stond bekend om de maatschappijkritische teksten, scherpe ironie en harmonieuze samenzang. Groot schreef een groot deel van de teksten.

Het nummer De oude school, waarvan de tekst werd geschreven door Willem Wilmink. George Groot zit op de voorgrond in het oranje.

In de loop der jaren ontstond onenigheid binnen Don Quishocking. Die werd vooral veroorzaakt doordat Groot zich aansloot bij de Bhagwan-beweging, genoemd naar een omstreden spiritueel leider uit India. Het cabaretprogramma Wij zijn volstrekt in de war (1981) ging over die onderlinge spanningen.

Het was ook meteen het laatste programma van Don Quishocking met de toenmalige groepsleden. Sindsdien deed Don Quishocking, inclusief Groot, nog wel geregeld shows in andere samenstellingen. Dat gebeurde bijvoorbeeld met Joke Bruijs in de plaats van Groots vrouw Anke.

Groot was behalve cabaretier ruim dertig jaar lang docent aan diverse kunst- en theateracademies in Nederland. Ook schreef hij teksten voor onder anderen Jenny Arean, Adelheid Roosen en Paul de Leeuw.

In een afscheidsinterview met de Volkskrant, vandaag na zijn dood gepubliceerd, blikt Groot trots terug. "Ik had voordien vaak het gevoel: ik doe maar wat in het leven. Maar als ik dan in ons programmaboekje zag welke nummers ik allemaal had geschreven, dacht ik: nou George, je doet wel degelijk iets."

In Oekraïne is de stroom op rantsoen. Door grootschalige Russische aanvallen op energiecentrales is een tekort ontstaan op het stroomnet. Om het net stabiel te houden, moet het elektriciteitsgebruik noodgedwongen worden beperkt.

"Van 21.00 tot 23.59 uur zijn we gedwongen om gecontroleerde noodstops in te voeren in alle regio's van Oekraïne", schreef de Oekraïense netbeheerder Ukrenergo eerder vandaag op chatapp Telegram. 10 procent van de hoofdstad Kyiv zou momenteel zonder stroom zitten als gevolg van het stroomrantsoen. Ondernemingen krijgen morgen de hele dag te maken met beperkingen, verwacht de netbeheerder.

'Legitiem militair doelwit'

De afgelopen maanden voert Rusland met grote regelmaat luchtaanvallen uit op de Oekraïense energiesector. Moskou stelt dat het Oekraïense energienet een legitiem militair doelwit is.

Ook speelt mee dat de Russen de kerncentrale van Zaporizja bezet houden, de grootste kerncentrale van Europa. Op dit moment kan die daarom niet bijdragen aan de Oekraïense stroomvoorziening.

Oekraïne ziet zich daardoor al gedwongen recordhoeveelheden elektriciteit te importeren uit Europese buurlanden. Naar schatting importeerde het land vandaag meer dan 21 duizend megawattuur (MWh), maar dat is niet genoeg.

Duizenden demonstranten hebben een belangrijk kruispunt in de Georgische hoofdstad Tbilisi bezet nadat het parlement een omstreden wet had aangenomen die door de oppositie en westerse landen als autoritair wordt bestempeld.

De demonstranten kwamen samen op het Heldenplein, een kruispunt waar het verkeer uit verschillende wijken samenkomt. Ze demonstreren al weken tegen de nieuwe wet, die regelt dat media en organisaties die meer dan 20 procent van hun financiering uit het buitenland ontvangen zich moeten laten registreren als 'buitenlands agent'.

De regering zegt dat de wet nodig is om een halt toe te roepen aan "schadelijke buitenlandse actoren" die de politiek in Georgië zouden proberen te destabiliseren.

Betogers gearresteerd

Tegenstanders vrezen dat de wet ertoe leidt dat Georgië zich meer gaat richten op Rusland en minder op de Europese Unie. Ook Rusland heeft een 'buitenlandse agentenwet' die daar wordt gebruikt om kritische journalisten en mensenrechtenorganisaties te muilkorven.

Na een aantal eerdere stemmingen over de wet, werd die vandaag met 84 tegen 30 stemmen definitief aangenomen door het parlement. Tijdens de stemming probeerde een menigte demonstranten metalen barrières bij het parlementsgebouw te doorbreken.

Volgens de politie zijn dertien betogers gearresteerd. Georgische media melden dat zeker één van hen ernstige snijwonden en kneuzingen aan zijn hoofd heeft.

'Keerpunt in de geschiedenis'

De Amerikaanse regering heeft Georgië gewaarschuwd geen "tegenstander van het westen" te worden door de kant van Rusland te kiezen.

De Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken Jim O'Brien sprak de vrees uit dat de goedkeuring van de "buitenlandse agentenwet" een "keerpunt" kan zijn zijn in de geschiedenis van de voormalige Sovjetstaat.

In zijn reactie suggereerde O'Brien dat de Amerikaanse financiering van Georgië binnenkort zou kunnen worden ingetrokken. De VS heeft miljarden dollars uitgegeven aan de wederopbouw van Georgië na de val van de Sovjet-Unie. Er staat nog eens honderden miljoenen aan steun gepland.

Björn Höcke, een kopstuk van de rechts-populistische partij Alternative für Deutschland (AfD) is veroordeeld tot een boete voor het gebruik van een nazislogan tijdens een toespraak. Hij moet 13.000 euro betalen, besliste een rechtbank in de stad Halle.

De zaak draaide om een campagnetoespraak van Höcke in 2021 waarin hij de nazi-leus "Alles für Deutschland" (Alles voor Duitsland) uitsprak. Die slogan werd gebruikt door de Sturmabteilung van de nazi's, de SA. Die slogan is net als andere nazi-symboliek verboden in Duitsland.

Höcke, een voormalig geschiedenisdocent, zei tijdens de behandeling van de zaak dat hij niet wist dat de slogan een nazi-geschiedenis had. De aanklagers noemden dat onbegrijpelijk en ongeloofwaardig. De rechters gaan daarin mee. De voorzitter van de rechtbank noemde Höcke "een welbespraakte, intelligente man, die weet wat hij zegt".

Verkiezingen

De aanklagers hadden een voorwaardelijke straf van zes maanden geëist, de advocaten van Höcke hadden voor vrijspraak gepleit.

Het vonnis in de rechtszaak tegen de politicus komt enkele maanden voor de regionale verkiezingen in Thüringen, waar hij zich kandidaat wil stellen. De partij gaat in de oostelijke deelstaat aan kop in de peilingen.

Höcke is sinds 2013 partijleider voor de AfD in Thüringen. De binnenlandse veiligheidsdienst heeft de AfD juist in die deelstaat als rechts-extremistisch bestempeld.

FC Groningen-supporters mochten vandaag (met steeksleutel 17) een stoel van de Noordtribune uit de Euroborg mee naar huis nemen. De tribune van de fanatieke aanhang van de club wordt komende zomer namelijk omgebouwd tot staantribune.

De 3.500 zitjes waren snel weg, schrijft RTV Noord. Iedereen mocht maximaal drie groene stoelen mee naar huis nemen. FC Groningen zegt dat het vanmiddag "een drukte van jewelste" was in het stadion. Mensen moesten de stoeltjes overigens zelf losschroeven.

"Dat is toch leuk om te hebben als je thuis een wedstrijd kijkt?", zegt een van de fans en nieuwe stoeleigenaren tegen de regionale omroep. Een groep studenten neemt gezamenlijk twaalf stoelen mee naar huis. "We gaan een mooie tribune bouwen", aldus een van hen.

Marktplaats

Toch hadden sommigen ook andere plannen met de klapstoelen. Inmiddels worden de eerste groene zitjes al te koop aangeboden op Marktplaats.

Deze FC Groningen-supporter is daar niet blij mee:

De onderste ring van de Noordtribune wordt vanaf het nieuwe seizoen een zogenoemde safe standing. Supporters kunnen de wedstrijd staand volgen achter een ijzeren constructie. Vanaf media 2025 zijn dat soort safe standing-plaatsen verplicht in Nederlandse stadions op plekken waar supporters veelvuldig staan.

Toch wordt de safe standing in de Euroborg ook uitgerust met klapstoelen. Tijdens internationale duels moeten ze worden uitgeklapt.

De werkzaamheden aan de Noordtribune moeten voor de start van het nieuwe seizoen zijn afgerond. De eerste speelronde in de eredivisie is in het weekend van vrijdag 9 tot en met zondag 11 augustus.

Google gaat een van de bekendste en meest waardevolle stukjes internet op de schop gooien: z'n eigen zoekmachine. Wat ooit begon als een pagina met tien linkjes is in de loop der jaren veranderd in een plek waar je - zonder door te klikken naar een website - steeds meer informatie krijgt.

Dit jaar zet het bedrijf een nieuwe grote stap, met een centrale rol voor AI (kunstmatige intelligentie). In de VS zijn de veranderingen direct zichtbaar, andere landen volgen later dit jaar. Wanneer Nederland aan de beurt is, is nog niet duidelijk. Voor de jaarwisseling moeten in ieder geval een miljard mensen er toegang toe hebben.

De belangen voor Google zijn enorm. Het verdient jaarlijks vele tientallen miljarden euro's aan de advertenties die worden getoond bij zoekresultaten. Grote veranderingen aanbrengen aan wat gebruikers zien, kan vergaande gevolgen hebben. Tegelijkertijd heeft de opkomst van generatieve AI, met ChatGPT voorop, laten zien dat de toekomst van zoeken er anders uitziet.

Het bedrijf is een jaar bezig geweest om de veranderingen vorm te geven. Het maakt hiervoor gebruik van zijn AI-technologie die Gemini heet.

Het techbedrijf kan op het vlak van AI-ontwikkelingen ook wel een succesje gebruiken. Het blunderde vorig jaar met een voorbeeld in een demonstratie, waardoor het aandeel op de beurs daalde, en eerder dit jaar moest het een afbeeldingengenerator pauzeren vanwege onjuiste historische weergaven. Google wil logischerwijs zo snel mogelijk af van het imago struikelend door de AI-race heen te gaan.

Beste yogastudio in de stad

Stel dat je - dit is Googles eigen voorbeeld - de beste yogastudio's in je stad zoekt. Je kunt in één opdracht meerdere zoekvragen stoppen: wat is de beste, wat hebben ze te bieden en hoe zit het met de loopafstand vanaf een bepaalde wijk? Vervolgens wordt dit allemaal weergegeven in één overzicht, zonder dat je op een link hoeft te klikken. Dit noemt het bedrijf 'AI Overviews'. Van generatieve AI is bekend dat het veel foutjes maakt, het is afwachten in hoeverre Google dat weet te voorkomen.

"Onderzoek dat anders minuten of zelfs uren had geduurd, kan Google nu in seconden voor je uitvoeren", zei Liz Reid, die bij de techgigant verantwoordelijk is voor de zoekmachine, tijdens de presentatie vanavond op de jaarlijkse ontwikkelaarsconferentie. Het bedrijf hoopt dus dat gebruikers de zoekmachine inzetten in plaats van dat ze zelf informatie opzoeken en bij elkaar brengen.

Een andere in het oog springende optie is dat je via Google Lens (een beeldherkenningsfunctie) een video kunt opnemen en daarin kunt vragen - letterlijk door te praten - wat iets is en hoe het werkt.

Niet letterlijk élke zoekresultaat krijgt zo'n met AI gemaakt overzicht, zegt Reid tegen The Verge. In hoeveel gevallen dit gaat gebeuren, is vooralsnog onduidelijk. "Als je gewoon wil navigeren naar een url, je zoekt op Walmart (een Amerikaanse supermarkt, red.) en je wil naar Walmart.com, dan heeft het weinig zin om AI toe te voegen." Het moet vooral worden gebruikt bij wat ze "complete situaties" noemt, waar je voorheen Google misschien wel helemaal niet voor gebruikte.

Wat onmiddellijk duidelijk is, is dat wat Google vandaag aankondigt grote gevolgen kan hebben. Een flink deel van het web is de afgelopen decennia vormgegeven zodat Google het goed begrijpt. Anders gezegd: Google kan een site maken of breken. Goed vindbaar zijn via de zoekmachine is essentieel. Een bureau dat merken helpt zichtbaar te worden, heeft volgens Bloomberg berekend dat door deze veranderingen mogelijk een kwart van het internetverkeer via Google zal verdwijnen.

De praktijk moet uitwijzen of dat ook daadwerkelijk zo is. In de voorbeelden die de zoekgigant toont, is namelijk nog wel een rol weggelegd voor websites - met name voor informatie op detailniveau.

Concurrentie groeit

Google is met afstand de belangrijkste zoekmachine wereldwijd. Jarenlang was die positie onbetwist. Tot de komst van ChatGPT, die duidelijk maakte dat de manier van zoeken wel eens heel anders kan worden. Microsoft hoopte daar - via een samenwerking met ChatGPT's maker OpenAI - van te profiteren. Zonder veel succes tot nu toe.

Het laat zien dat Googles positie op de zoekmarkt heel stevig is. Dat komt ook omdat het elk jaar vele miljarden euro's betaalt aan Samsung en Apple om de standaard zoekmachine te zijn op de honderden miljoenen apparaten van de twee bedrijven.