NOS Nieuws - Algemeen

Wandelpaden en parkeerplaatsen in Middelburg worden vervangen omdat er staalslakken zijn gebruikt als verharding. In totaal gaat het om zo'n 1300 vierkante meter waar het materiaal volgens de GGD schadelijk kan zijn voor de gezondheid.

Sinds deze zomer geldt een gedeeltelijk verbod op het gebruik van staalslakken. Gemeenten mogen ze niet gebruiken op plekken waar direct contact met het materiaal of het stof daarvan mogelijk is. Het gaat bijvoorbeeld om fietspaden of speelterreinen. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat er schadelijke stoffen vrijkomen als staalslakken in contact komen met regen- en grondwater.

Geen landelijk overzicht

Op zeker 216 plekken in Nederland zijn staalslakken gebruikt, maar dit aantal wordt als incompleet gezien. Omdat overheden en aannemers het gebruik van het grindachtige materiaal eerder niet hoefden bij te houden, was er lang geen landelijk overzicht van de locaties waar het ligt.

Sommige gemeenten zijn de afgelopen tijd zelf op zoek gegaan naar locaties met staalslakken, waaronder Middelburg. Op verschillende plekken in de gemeente blijkt bij het aanleggen van wandelpaden en parkeerplaatsen materiaal gebruikt te zijn waarin staalslakken zijn verwerkt.

Wat zijn staalslakken?

Staalslakken zijn restproducten die vrijkomen bij de productie van staal. De staalslakken, in Nederland afkomstig van Tata Steel, worden vaak gebruikt als goedkoop bouwmateriaal, bijvoorbeeld voor fundering van wegen, wandelpaden of vaargeulen.

Wanneer dit materiaal in contact komt met water, kunnen er schadelijke stoffen vrijkomen. Dat kan leiden tot milieuproblemen, zoals vervuiling van oppervlaktewater en vissterfte. Als mensen direct in contact komen met staalslakken of het stof daarvan, kan dat leiden tot bloedneuzen of oogletsel.

Niet op alle plekken in Middelburg waar staalslakken zijn gevonden, komt het materiaal in direct contact met het water. De vier plekken waar dat wel het geval is, worden vervangen.

"We willen een gezonde gemeente zijn met duurzame producten", zegt de gemeentelijke wegbeheerder Pascal Geldof tegen Omroep Zeeland. De bovenste laag van het wegdek wordt weggehaald. De werkzaamheden beginnen volgend jaar, zegt Geldof. "Op dit moment hebben we nog geen klachten van mensen die last hebben van staalslakken. Dus voor ons was er nog geen aanleiding om direct actie te ondernemen."

Het afgraven en vervangen van de 1300 m2 zal volgens Geldof een paar weken duren. "Het is een flinke klus, maar het valt ook wel mee. Het gaat om een klein laagje." Hoeveel het gaat kosten, kan hij niet zeggen. "De kosten vinden wij minder belangrijk dan de gezondheid."

Middelburg is de eerste Zeeuwse, maar niet eerste Nederlandse gemeente die schadelijk materiaal vervangt. In mei werd in Muiden grind verwijderd van speelplaatsen omdat er staalslakken in verwerkt waren. Omwonenden moesten tijdens de werkzaamheden hun ramen en deuren dichthouden vanwege het stof.

De Nederlandse economie blijft een klein beetje groeien. De afgelopen maanden was die groei zo'n 0,4 procent, ziet het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dat is iets meer dan eerder dit jaar.

"Die groei is een optelsom van allemaal kleine plusjes in de economie", zegt CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. Hij is positief dat de economie nog steeds groeit en dat het bij verschillende bedrijfstakken ook best goed gaat.

Groei export ondank heffingen

Een van de belangrijkste oorzaken voor de groei van de afgelopen maanden is de export van goederen en diensten. Van Mulligen vindt dat opvallend, gezien de handelsoorlog met de Verenigde Staten. "Ondanks de sancties vanuit de VS en de handelsbelemmeringen die daarbij komen, gaat het goed. Nederland is een kleine open economie, en die export droeg daar flink aan bij."

Sinds dit jaar liepen de handelsspanningen tussen de Verenigde Staten en Europa op doordat de Amerikaanse president Trump importheffingen invoerde op producten die vanuit Europa naar Amerika worden geëxporteerd. De angst bestond dat veel bedrijven minder spullen naar het buitenland zouden verschepen, maar toch bleek dat die export de afgelopen maanden groeide met 0,8 procent.

Daarbij droegen de uitgaven van consumenten en de overheid ook flink bij aan de groei van de economie. "De consument heeft, ondanks de zorgen die er bestaan over koopkracht, weer meer uitgegeven", zegt Van Mulligen.

Bouw blijft achter

Ondanks de groei van export en de uitgaven van consumenten, namen sommige investeringen af. "Dat is wel een smet op dit positieve verhaal", zegt Van Mulligen.

Hoewel de meeste politieke partijen juist pleitten voor het bijbouwen van woningen, namen de investeringen in de bouwsector af. Volgens de econoom is dat opvallend. "Juist bij de bouw is het belangrijk dat er geïnvesteerd wordt. Het is wel zorgelijk dat dat nu afneemt."

'Fundament best sterk'

Ondanks de onzekerheid op het wereldtoneel en de afgenomen investeringen, laat het positieve cijfer van de economische groei volgens Van Mulligen toch zien dat het fundament van de economie best sterk is. "De arbeidsmarkt draait prima, iedereen die wil en kan werken doet dat. En het feit dat de economie ondanks alles nu niet inzakt, laat zien dat het best positief is."

Volgens Van Mulligen is de economie nog steeds op koers om heel 2025 met een "keurige groei" af te sluiten.

Scheepsbouwer Damen zal toch geen gebruikmaken van de noodlening van 270 miljoen euro die de Nederlandse staat heeft aangeboden. Dat maakte Damen vandaag bekend bij de presentatie van de kwartaalcijfers.

Damen trok eerder dit jaar aan de bel omdat er problemen waren bij de productie van zes schepen voor de Duitse marine. De door Duitsland opgelegde deadlines werden niet gehaald, waardoor er ook niet werd betaald. Inmiddels hebben de Duitsers de betalingen hervat en is de lening niet meer nodig.

Het bedrijf zegt op dit moment nog steeds in "constructief overleg" te zijn met Duitsland. Wel wordt er gekeken of Damen hoofdaannemer blijft. "Bekeken wordt of de primaire verantwoordelijkheid voor het project naar Duitse partijen kan verschuiven, waarbij Damen een essentiële partner is en blijft", schrijft Damen in een persbericht.

Verder hangt het bedrijf nog altijd een fraudezaak boven het hoofd. Damen wordt verdacht van omkoping, valsheid in geschrifte en witwassen en ook van het overtreden van de sancties tegen Rusland. De scheepsbouwer zegt dat het verdere verloop van deze zaak geen impact zal hebben op de financiële situatie.

Een paar duizend stemmen. Niet eerder was het verschil tussen de twee grootste partijen zo klein na Tweede Kamerverkiezingen, als nu het geval is tussen D66 en de PVV.

Beide partijen staan op 26 zetels in de tweede voorlopige prognose van het ANP. Alleen in 1952 kenden de verkiezingen deze spanning: de KVP en PvdA kwamen toen allebei op dertig zetels uit, in een Kamer die toen nog honderd zetels telde. Uiteindelijk mocht PvdA-leider Drees de formatie aftrappen omdat zijn partij ruim 16.000 stemmen meer had gekregen.

In de huidige Kamer, die sinds 1956 150 zetels telt, kwam het nog niet eerder voor dat de grootste partijen op hetzelfde zetelaantal eindigden.

Politicoloog Roderik Rekker, verbonden aan de Radboud Universiteit, noemt het "historisch heel interessant" dat er nu een nek-aan-nekrace is tussen een radicaal-rechtse partij en een progressief-liberale partij.

Volgens hem is in wel meer Europese landen deze trend zichtbaar. "In de afgelopen dertig jaar zie je dat de politiek aan het veranderen is van een politiek van economische scheidslijnen naar een soort culturele scheidslijn, die vooral over immigratie gaat", legt Rekker uit. "Dan zijn vooral PVV en D66 elkaars tegenpolen."

Liveblog

Volg het laatste nieuws over de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen in ons liveblog.

Het minieme verschil legt ook meer dan ooit het vergrootglas op het tellen van stemmen. Dat is een enorme operatie: er waren voor deze verkiezingen 10.090 stembureaus aangemeld bij de Kiesraad, iets meer dan bij de vorige Kamerverkiezingen in 2023. Zo'n 50.000 tot 70.000 vrijwilligers hielpen op de stembureaus en bij de centrale tellingen mee.

Van de 342 Nederlandse gemeenten zijn er 135, vooral kleinere, gemeenten die decentraal tellen op en na de avond van de verkiezingen. Zij tellen per lijst en per kandidaat. En er zijn 207 gemeenten die een centraal telbureau hebben: in Den Haag is dat bijvoorbeeld in het World Forum. Op de stembureaus wordt per lijst - dus per partij - geteld, en op het centrale telbureau vervolgens ook per kandidaat.

De Kiesraad heeft een controleprotocol ingesteld voor eventuele hertellingen. Als er meer dan 2 procent, of vijftien formulieren, verschil zit tussen het aantal stempassen/volmachten en het aantal stembiljetten op een stembureau, dan moet er opnieuw worden geteld. Hertellingen kunnen met de huidige, kleine verschillen gevolgen hebben voor de uitslag.

De komende week heeft de Kiesraad de tijd om hertellingen te doen ter controle, zegt een woordvoerder. Na die week draagt de Kiesraad de uitslagen over aan een commissie waarin leden van de oude Tweede Kamer zitten, de zogeheten Commissie voor het Onderzoek van de Geloofsbrieven. "Als die commissie twijfels heeft of een verschil ziet dat nog moet worden uitgezocht, dan kunnen ze een hertelling verzoeken."

Bij de vorige verkiezingen gebeurde dat bij een aantal stembureaus in Tilburg, zegt de woordvoerder. Een hertelling van alle stemmen in het land ligt niet voor de hand, aldus de Kiesraad. "In theorie kan het, maar het is nog nooit gebeurd." Er waren de laatste keer ongeveer 8000 verschillen op 10 miljoen stemmen.

De stemmen van de kiezers buiten Nederland worden dinsdag officieel bekendgemaakt, want tot maandag kan er nog post binnenkomen. Die kiezers zijn samen goed voor iets meer dan één zetel, zo'n 90.000 stemmen.

Restzetels

Op 7 november maakt de Kiesraad de definitieve uitslag bekend in een zitting. Daar worden ook de restzetels en de voorkeursstemmen bekendgemaakt. Het kan daardoor nog ruim een week duren voordat duidelijk is wie daadwerkelijk de grootste partij is.

Op de zitting worden ook de restzetels bekendgemaakt. Bij de vorige verkiezingen waren dat er tien, dus die kunnen van doorslaggevende betekenis zijn. Restzetels gaan in de regel vaak naar de grootste partijen. Ze worden verdeeld op basis van een complexe berekening, volgens "het systeem van de grootste gemiddelden".

Formatieproces

De partij die uiteindelijk met de meeste stemmen eindigt, bepaalt de eerste fase van de kabinetsformatie. PVV-leider Wilders nam daar vanochtend vroeg op X alvast een voorschot op. Hij wil het voortouw in de formatie als hij de grootste is. "Zolang daar geen 100 procent helderheid over is kan er geen verkenner van D66 aan de slag", aldus Wilders. "We zullen alles doen om dit te voorkomen."

Daarmee zet Wilders alvast de toon in de formatie die nog moet beginnen, en blijkt ook meteen wat de gevolgen zijn van het minieme verschil tussen D66 en PVV.

Moeizame formatie dreigt

De formatie is namelijk een proces dat grotendeels is gebaseerd op ongeschreven staatsrecht en gewoontes, zo staat op de site van de vorige formatie. In dat proces - waarin sinds 2012 niet langer de koning, maar de Kamer het initiatief heeft - wordt na de verkiezingen als eerste een verkenner aangesteld door de grootste partij, die de taak krijgt om via gesprekken met fracties in kaart te brengen welke coalitiemogelijkheden er zijn die op draagvlak kunnen rekenen.

Als de PVV de grootste partij blijkt te zijn, ontstaat daar direct een ingewikkelde situatie omdat tal van partijen al in de verkiezingscampagne samenwerken met Wilders hebben uitgesloten. Maar het kan daardoor ook juist snel gaan als de weg naar een kabinet-Wilders doodloopt.

De vraag is of D66 het dan meteen overneemt. Jan Paternotte, de nummer twee van D66, wilde vanochtend nog niet te veel vooruitlopen op de formatie. Hij verwijst naar het gesprek dat Kamervoorzitter Bosma eerst met alle fractievoorzitters wil voeren. "Dus die zullen dan met z'n vijftienen bij elkaar zitten, en daar moet al dan niet een besluit over een verkenner uit gaan komen."

Ook als het initiatief bij D66 komt te liggen, blijft het ingewikkeld om tot een meerderheidscoalitie te komen. De VVD heeft bijvoorbeeld heel uitdrukkelijk GroenLinks-PvdA uitgesloten.

Rekker: "Dus ik vrees voor een herhaling van de formatie van 2021. Toen had D66 ook een grote sprong gemaakt en hadden D66, VVD en CDA net geen 75 zetels. Er moest dus een vierde partij bij, en dat heeft een jaar geduurd." Een kabinet voor kerst op het bordes, zoals veel politici hoopten, zit er dus waarschijnlijk niet in.

Marco Borsato is zich "kapotgeschrokken" van de eis in de rechtszaak tegen hem, zei hij bij aankomst bij de rechtbank in Utrecht. Dinsdag eiste het Openbaar Ministerie vijf maanden cel tegen de zanger, die wordt verdacht van ontucht met een meisje van 15.

Omringd door cameraploegen zei Borsato "vol ongeloof" te zijn over de eis. "Ik vind de hele zaak emotioneel, voor alle partijen", zei hij ook, zonder verder inhoudelijk te reageren.

Vandaag is het vervolg van de inhoudelijke behandeling van de zedenzaak. De dag staat in het teken van het pleidooi van Borsato's advocaten. De zanger komt zelf ook aan het woord.

Borsato zei verder tegen de verzamelde pers dat zijn familieleden niet bij de rechtszaak aanwezig zijn, maar dat ze wel achter hem staan. "Mijn familie is heel liefdevol, ze zitten bij elkaar en ze steunen me. Ze kennen mij."

Borsato stond de pers te woord op de stoep van de rechtbank:

De ontucht waarvan de zanger wordt verdacht, speelde volgens het Openbaar Ministerie in 2014 en 2015. Borsato zou het meisje hebben betast. Borsato ontkende op de eerste zittingsdag stellig dat de ontucht heeft plaatsgevonden en sprak van een wraakactie van het meisje en haar moeder, die een medewerker van hem was.

Het OM zegt bij de eis te hebben meegewogen dat de zanger nog geen strafblad heeft en dat hij te maken heeft met de grote aandacht van de media voor de zaak.

De uitspraak in de zaak wordt begin december verwacht.

Rusland heeft grote aanvallen uitgevoerd op de Oekraïense energiesector. De Oekraïense president Zelensky meldt dat Rusland afgelopen nacht ruim 650 drones en vijftig raketten heeft afgevuurd. Hij schrijft dat in veel regio's nood- en reddingsoperaties gaande zijn en dat er twee mensen zijn gedood.

Rusland heeft meerdere energiecentrales in Oekraïne aangevallen, meldt energiebedrijf DTEK. Apparatuur is zwaar beschadigd en in grote delen van het land is de stroom uitgevallen, zegt de minister van Energie.

In Zaporizja raakten vijftien mensen gewond, onder wie vijf kinderen. In Vinnytsja raakten vijf mensen gewond, onder wie een 7-jarig kind dat zwaargewond is. In de regio Kyiv is één gewonde gemeld.

In Zaporizja komen de mensen terug bij hun appartement na de aanval:

Ondertussen meldt het Russische ministerie van Defensie dat Rusland twee dorpen heeft veroverd: Krasnohirske (regio Zaporizja) en Sadove (regio Charkiv).

Polen onderneemt actie

Vanwege de aanvallen sloot Polen in de ochtend tijdelijk twee luchthavens en stuurde gevechtsvliegtuigen de lucht in. De Poolse minister van Defensie meldt dat het land vandaag een Russisch verkenningsvliegtuig heeft onderschept boven de Oostzee. Gisteren deed Polen dat ook al.

De luchthavens van Radom en Lublin waren ruim een uur dicht voor vliegverkeer, meldde de Poolse luchtverkeersdienst PANSA. Radom ligt ongeveer 100 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Warschau, waar Lublin dichter bij de Oekraïense grens ligt.

Volgens de Poolse militaire leiding voerden Poolse en geallieerde luchtmachten operaties uit in het Poolse luchtruim, na de Russische aanvallen op Oekraïense doelen afgelopen nacht.

Sinds september staan de NAVO-landen aan de oostflank op extra op scherp door grote schendingen van hun luchtruim. Toen drongen meer dan twintig Russische drones het Poolse luchtruim binnen, gevolgd door drie Russische gevechtsvliegtuigen die het Estse luchtruim 12 minuten schonden.

Er zijn nog eens vijf verdachten gearresteerd voor de spectaculaire juwelenroof in het Louvre. Dat heeft de Parijse hoofdaanklager Laure Beccuau gemeld aan de Franse zender RTL.

De verdachten zijn gisteravond gearresteerd en worden momenteel verhoord, meldt de zender. Een van de mannen wordt ervan verdacht samen met drie anderen de roof te hebben uitgevoerd. "Er is DNA-bewijs dat hem in verband brengt met de gepleegde overval", zei Beccuau.

Wat de rol van de anderen is geweest, is vooralsnog niet duidelijk. Beccuau zei dat verwacht wordt dat de verdachten informatie kunnen geven "over hoe de gebeurtenissen zich hebben ontwikkeld".

Eerder werden twee andere verdachten opgepakt. Beccuau meldde gisteravond dat zij een gedeeltelijke bekentenis hebben afgelegd over hun betrokkenheid bij de roof. Wat ze precies hebben verklaard, liet ze in het midden.

Politie en justitie hebben meermaals aangegeven dat de vier dieven in het Louvre mogelijk hulp hebben gekregen van anderen. Daarom werden meer aanhoudingen niet uitgesloten.

Zwakke plekken

De vier dieven beroofden op zondag 19 oktober op klaarlichte dag in minder dan 8 minuten het Louvre van meerdere juwelen. Ze kwamen het museum binnen via een verhuislift die volgens Beccuau een week eerder was gestolen. De sieraden hebben een waarde van zo'n 88 miljoen euro.

De juwelen zijn nog altijd zoek. De hoofdaanklager zegt tegen RTL dat zoekacties nog niets hebben opgeleverd.

Gisteren zei de politiechef van Parijs bij een ondervraging in de Senaat dat de beveiliging van het museum niet op orde was. Volgens hem veroorzaakten verouderde systemen en trage reparatiewerkzaamheden zwakke plekken in het Louvre. Eerder verklaarde de museumdirecteur ook dat er van alles schortte aan de videobewaking van het museum. Ze zei dat ze haar ontslag had aangeboden aan de minister van Cultuur, maar dat werd niet geaccepteerd.

De politie is nog steeds op zoek naar de verdachte die gisteravond met een gestolen auto meerdere politievoertuigen aanreed op de A2 bij Eindhoven. Bij het ongeluk raakten twee motoragenten zwaargewond. Na de aanrijding ging de verdachte ervandoor.

De politie kreeg de melding over de gestolen auto gisteravond binnen. Twee politiewagens en twee motoragenten kwamen op die melding af. De bestuurder van de gestolen auto reed vervolgens in op de toegesnelde agenten. Het voertuig werd later op de avond gevonden in Best, zo'n 10 kilometer verderop. De auto is onderzocht door forensisch specialisten.

Speurhond ingezet

Naar de verdachte en mogelijke inzittenden wordt dus nog gezocht. Dat gebeurt onder meer met een speurhond en door het bekijken van camerabeelden, schrijft Omroep Brabant.

De A2 was bij knooppunt Batadorp de hele nacht afgesloten in verband met het onderzoek. Volgens de regionale omroep was het wegdek bezaaid met brokstukken van auto's en politiemotoren. Vanmorgen vroeg werd de weg weer vrijgegeven.

De twee motoragenten die gewond raakten zijn buiten levensgevaar. De Nederlandse Politiebond (NPB) is geschrokken van het ongeluk. "Wat een verschrikkelijk voorval. Het is erg heftig en intens naar voor de betrokken collega's en hun naasten", zegt woordvoerder Maarten Brink.

Na zes jaar hebben de Chinese president Xi en zijn Amerikaanse ambtgenoot Trump elkaar weer persoonlijk ontmoet. Het gesprek heeft er in ieder geval toe geleid dat het komende jaar bepaalde hete hangijzers op handelsgebied lijken te worden vermeden.

De twee leiders spraken elkaar in Zuid-Korea tijdens de APEC-top. De lijst met onderwerpen was lang: van handelsgeschillen en heffingen tot brandhaarden wereldwijd.

Inmiddels hebben beide partijen gemeld dat er significante vooruitgang is geboekt op een aantal heikele punten. Of in ieder geval: dat ze de beslechting ervan met een jaar in de koelkast hebben gezet.

Importtarief verlaagd

De VS verlaagt het importtarief dat voor China geldt van 57 procent naar 47 procent. De strafheffing die werd opgelegd omdat China te weinig zou doen om de export van fentanyl te stoppen werd van 20 procent verlaagd naar 10 procent.

Wederzijdse maatregelen tegen elkaars scheepsbouwsectoren werden met een jaar uitgesteld, evenals de Amerikaanse invoering van de zogenoemde 50 procent-regel vanuit de VS.

De VS hanteert een zwarte lijst van bedrijven waarmee Amerikaanse bedrijven geen handel mogen drijven. Met de 50 procent-regel zou ook met dochterondernemingen van bedrijven op de zwarte lijst geen zaken mogen worden gedaan. Ook voor de Nederlandse chipmaker Nexperia lijkt dat goed nieuws: dat bedrijf werd getroffen door de regel.

Neutraal terrein

Het eerste persoonlijke gesprek in zes jaar tussen Xi en Trump vond plaats op neutraal terrein. In een weinig imposant gebouwtje met een blauw dak op de militaire vliegbasis van de Zuid-Koreaanse stad Busan. Een misschien wel passende achtergrond voor een steeds vijandigere relatie.

Toch leek verder escaleren niet de insteek van de Amerikaanse delegatie. De openingswoorden van Trump waren doorspekt met superlatieven over Xi als "de geweldige leider van een geweldig land".

Xi daarentegen hield de boot wat meer af. Hij omschreef de relatie tussen China en Amerika met een eerder gebruikte metafoor, namelijk als "een gigantisch schip dat de juiste koers moet bewaren tussen wind, golven en uitdagingen". De Chinese leider benadrukte ook dat het normaal is dat twee wereldmachten "soms frictie hebben".

Het gesprek duurde in totaal maar iets meer dan anderhalf uur, significant korter dan de 3 à 4 uur waar Trump eerder over sprak. Toch kwamen de delegaties duidelijk goed gehumeurd uit de vergadering. "Op een schaal van 1 tot 10 was het een 12", zei de Amerikaanse president.

Trump stapte direct op het vliegtuig. Xi blijft nog een aantal dagen in Zuid-Korea voor de APEC-top en een staatsbezoek aan Zuid-Korea.

Wensenlijstje

De VS leek bij deze onderhandelingen toch vooral als vragende partij aan tafel te zitten. Het wensenlijstje was lang: zo moest China meer zeldzame aardmetalen exporteren, minder grondstoffen voor fentanyl doorlaten, meer sojabonen kopen en de TikTok-deal tekenen.

De Chinezen hebben met de Amerikaanse afhankelijkheid van zeldzame aardmetalen een bijzonder krachtig wapen gevonden, wat ze naar hartenlust inzetten. Ook Europa ondervindt hiervan de gevolgen en de afgelopen maanden zijn al meerdere productiestops gemeld bij Europese bedrijven die ook de Chinese zeldzame aardmetalen gebruiken.

'Pestkop Amerika'

Voor China is de druk minder hoog om een deal te krijgen. Allereerst kan China, in vergelijking met een open democratie, het volk beter dwingen de consequenties van een langgerekte handelsoorlog te dragen. China heeft ook laten zien dat het met tactieken van rekken en beloftes aan de regering-Trump flink wat klappen heeft weten te ontlopen of uit te stellen.

Daarnaast zit Xi stevig in het zadel in China. Hij heeft net belangrijke politieke vergaderingen in China achter de rug waarin hij nog meer steun heeft gekregen voor zijn beleid. Bovendien vinden veel Chinezen het lovenswaardig hoe Xi opstaat tegen 'pestkop Amerika'.

Restricties

Het zo laag mogelijk houden van de Amerikaanse heffingen is een prioriteit van China. De restricties op de Chinese maritieme sector zou de handel flink schaden. Maar onder meer op dat punt lijkt nu vooruitgang te zijn geboekt.

In het Chinese statement achteraf viel te lezen: "China en de VS moeten zich richten op de langetermijnvoordelen die samenwerking oplevert, niet terugvallen in een vicieuze cirkel van vergelding."

In de voorlopige prognose van het ANP zijn D66 en PVV de grootste partijen geworden. Wie het voortouw neemt in de formatie is nog onduidelijk, maar dat het een hobbelige rit wordt, lijkt onvermijdelijk.

Veel partijen spraken voor de verkiezingen de wens uit om nog voor de kerst een nieuw kabinet op het bordes te hebben. Doordat veel partijen de PVV bij voorbaat als coalitiepartner hebben uitgesloten, gaat er door veel mogelijke combinaties met die partij meteen een streep.

De kans is aanzienlijk dat partijleider Rob Jetten een eerste, serieuze poging kan gaan doen om een coalitie te vormen. Een kabinet ligt op dit moment getalsmatig voor de hand: een middenkabinet met D66, VVD, GroenLinks-PvdA en CDA. Die partijen hebben samen 86 zetels in de voorlopige prognoses.

De centrumrechtse variant met D66, VVD, CDA en JA21 leek na de exitpoll van gisteravond ook een meerderheid te halen, maar staat inmiddels op 75 zetels. Vanaf 76 zetels is er een Kamermeerderheid.

Jetten heeft voorkeur voor het midden

De voorkeur van Rob Jetten is duidelijk: hij zei gisteravond dat hij het liefst in een coalitie in het "brede politieke midden" stapt. Daarmee doelt hij op een samenwerking met VVD, GroenLinks-PvdA en CDA, die in de prognoses dus op 86 zetels komt.

Swipe door de reacties van de lijsttrekkers:

Maar die coalitie stuit op grote weerzin bij de VVD. Lijsttrekker Dilan Yesilgöz heeft in de verkiezingscampagne keer op keer benadrukt absoluut niet met GroenLinks-PvdA in één kabinet te zullen stappen. De vraag is of het vertrek van partijleider Timmermans iets van die weerzin zal wegnemen.

Ook dan zijn er nog andere hobbels te nemen. Zo bezwoer Yesilgöz niet aan de hypotheekrenteaftrek te tornen, terwijl de andere drie partijen die juist willen afbouwen.

VVD wil graag centrumrechts kabinet

De VVD heeft op haar beurt de zinnen gezet op een centrumrechts kabinet. De partij heeft straks in de formatie de luxe om te kunnen afwachten. Want als de onderhandelingen voor het brede middenkabinet mislukken, heeft Jetten weinig andere opties dan naar JA21 van Joost Eerdmans te kijken. Die partij stijgt volgens de prognose van 1 naar 9 zetels.

Maar ook die samenwerking ligt niet meteen voor de hand. Wie de verkiezingsprogramma's van JA21 en D66 naast elkaar legt, moet met een loep zoeken naar overeenkomsten. De verschillen tussen de partijen zijn bijvoorbeeld groot als het gaat om onderwijsbezuinigingen en de gaswinning in Groningen.

Duidelijk is wel dat JA21-lijsttrekker Eerdmans staat te trappelen om deel te nemen aan een centrumrechtse coalitie. In ruil voor meeregeren zou hij daardoor bereid kunnen zijn om wat van zijn wensen in te leveren.

Uit kiezersonderzoek blijkt dat D66-kiezers en CDA-kiezers willen dat hun partijen met elkaar regeren. Bij VVD-kiezers en GroenLinks-PvdA-kiezers is dat juist niet het geval, zij werken liever met andere partijen samen:

Het CDA, dat volgens de prognose 18 zetels krijgt (+13), kan eveneens rustig afwachten. Het ziet ernaar uit dat de partij sowieso deel gaat uitmaken van de coalitie. Welke richting de partij zelf op wil, is nog onduidelijk. Ook vannacht hield partijleider Henri Bontenbal zijn kaarten tegen de borst.

Door alle uitsluitingen en inhoudelijke blokkades, is de kans groot dat komende formatie een lange staredown zal worden tussen de partijen. De vraag is wie het eerst met de ogen knippert en het landsbelang boven het partijbelang stelt.

Hoe dan ook kost het tijd om op dat punt te komen. Daarmee lijkt het ijdele hoop dat er met kerst een nieuw kabinet op het bordes staat.

Er zijn voor het eerst in vier jaar meer mensen werkloos dan dat er vacatures zijn. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), dat keek naar de maanden juli, augustus en september.

Het aantal werklozen is afgelopen maanden met een paar duizend mensen gestegen tot 399.000; de meesten (84 procent) zitten korter dan een jaar zonder baan. Het aantal vacatures ligt iets lager: 387.000. De meeste vacatures worden redelijk snel gevuld, maar er komen er ook ongeveer evenveel nieuwe bij. Daardoor blijft het aantal vacatures redelijk stabiel.

Meer dan de helft van het personeel wordt gezocht in de handel, zorg en zakelijke dienstverlening. "Denk aan winkelpersoneel, verpleegkundigen en mensen die voor allerlei bedrijven werken", zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS. "Ook in de bouw is de krapte groot. Daar is veel vraag naar bijvoorbeeld loodgieters en metselaars."

Werklozen niet altijd baan kwijt

"De werkloosheid is afgelopen maanden opgelopen, maar vooral omdat meer mensen op zoek zijn gegaan naar een baan", zegt Van Mulligen. Het gaat om mensen met verschillende achtergronden, zoals oud-arbeidsongeschikten en mensen die voor het eerst gaan werken. Ook gepensioneerden die weer op zoek gaan naar een baan horen bij die groep. "De stijging van de werkloosheid komt dus niet alleen door mensen die hun baan zijn kwijtgeraakt."

Iets meer dan de helft van de 9,8 miljoen werkenden doet dat voltijd. De rest is deeltijder en werkt minder dan 36 uur per week. Dit jaar is er een toename in het aantal deeltijders dat liever meer uren wil werken. Het gaat om 541.000 mensen. Dat zijn er 37.000 meer dan eind vorig jaar.

"Als deeltijders meer gaan werken, zou dat krapte op de arbeidsmarkt schelen", zegt Van Mulligen. Toch betwijfelt de hoofdeconoom in hoeverre dat het personeelstekort in verschillende sectoren kan oplossen.

Goedemorgen! De kiezer heeft gesproken, de Tweede Kamerfracties bespreken vandaag de voorlopige uitslag van de Kamerverkiezingen. En de verdediging van Marco Borsato komt aan het woord in de zaak tegen hem.

Eerst het weer: vandaag is het overwegend droog, met veel ruimte voor de zon. De wind waait uit westelijke richting en neemt geleidelijk in kracht af. Het wordt 12 tot 13 graden. Ook vrijdag is het overwegend droog en vrij zacht. Het weekend verloopt regenachtig en winderig.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het is nog niet duidelijk welke partij bij de Tweede Kamerverkiezingen de grootste is geworden. D66 en de PVV staan volgens de voorlopige prognose van het ANP op gelijke hoogte met elkaar. Beide partijen hebben nu 26 zetels.

Het is ongekend spannend welke partij uiteindelijk de grootste wordt. Rond 05.00 uur was 98,6 procent van de stemmen geteld. Het verschil was toen zo'n 2000 stemmen in het voordeel van D66.

Het ANP verwacht in de loop van de ochtend een definitieve prognose van de uitslag te publiceren. De Kiesraad maakt volgende week de definitieve uitslag bekend.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Teleurstelling, vreugde, mee- en tegenvallers. Voor politici was de uitslagenavond er als vanouds een vol emoties. Kijk in onderstaande video hoe de verkiezingsavond uitliep op een nek-aan-nekrace tussen PVV en D66, een partij met twintig zetels verdween uit de Kamer en een oude bekende terugkeerde:

Fijne dag!

De Amerikaanse president Trump zegt dat hij het Pentagon de opdracht heeft gegeven om "onmiddellijk" kernwapenproeven te hervatten. Trump schrijft op zijn sociale netwerk Truth Social dat hij tot dit besluit is gekomen door de testen van andere kernmachten. De Verenigde Staten testten voor het laatst ruim dertig jaar geleden een kernwapen.

De VS behoort tot de negen kernmachten in de wereld. Ook Rusland, China, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Pakistan, India, Israël en Noord-Korea hebben nucleaire wapens. De VS hield in juli 1945 de eerste proef met een atoombom. Onder de codenaam Trinity werd het kernwapen in de woestijn van New Mexico tot ontploffing gebracht.

Een maand later gooiden de Verenigde Staten atoombommen met de namen Little Boy en Fat Man op Hiroshima en Nagasaki om Japan tot overgave te dwingen. Dat betekende het einde van de Tweede Wereldoorlog. In 1992 voerde de VS de laatste kernproef uit en stelden ze een vrijwillig moratorium in wat neerkomt op een opschorting.

Torpedo

De Russische president Poetin beweerde woensdag dat Rusland met succes een Poseidon-supertorpedo heeft getest die op kernenergie werkt en vanuit een onderzeeër kan worden gelanceerd. De torpedo is vernoemd naar de god van het water, de zee, paarden en aardbevingen in de Griekse mythologie.

Persbureau Reuters meldt op basis van militaire analisten dat de twintig meter lange torpedo kustgebieden kan verwoesten door enorme radioactieve golven in de oceaan te veroorzaken.

De PVV staat volgens de tweede voorlopige prognose van het ANP op gelijke hoogte met D66. Beide partijen hebben 26 zetels. Dat betekent dat D66 er een is gezakt en dat de PVV er een bij heeft gekregen ten opzichte van de exitpoll van gisteravond.

Het is ongekend spannend welke partij uiteindelijk de grootste wordt. Met 99 procent van de stemmen geteld, heeft D66 volgens de telling van persbureau ANP een voorsprong van een kleine 1700 stemmen.

Uitslagen live te volgen bij de NOS

Alle ontwikkelingen zijn te volgen via een extra lang uitzendingen op NPO1, via de livestream, en in het NOS Radio 1 Journaal.

Er zijn meer verschuivingen te zien ten opzichte van de exitpoll. De VVD komt uit op 22 zetels, een minder dan volgens de exitpoll. Ook het CDA levert er een in en komt uit op 18. Dat betekent dan weer goed nieuws voor Forum voor Democratie en ChristenUnie, die er beide een zetel bij krijgen. FVD komt op 7 en CU op 3.

Verder krijgt JA21 9 zetels en BBB 4 zetels. Daarna komen de SP, Denk, Partij voor de Dieren en de SGP met 3 zetels. 50Plus krijgt 2 zetels, Volt 1 en NSC verdwijnt volgens deze prognose uit de Kamer.

De voorlopige prognose gaat uit van daadwerkelijke uitslagen, in tegenstelling tot de exitpoll. Bij de exitpoll is bij stembureaus door onderzoekers van Ipsos I&O gevraagd naar wat mensen hebben gestemd. De voorlopige prognose is dus een stuk nauwkeuriger dan de exitpoll.

Het ANP verwacht in de loop van de ochtend met een definitieve prognose te komen. Het blijft nog wel een prognose, omdat de Kiesraad de uitslag formeel moet vaststellen. Dat gebeurt eind volgende week.

Bekijk hier een korte samenvatting van de uitslagenavond:

Het lijkt erop dat D66 in veel grote steden wint. In Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Tilburg en Groningen kreeg de partij van Jetten de meeste stemmen. D66 boekte ook winst in Amsterdam, al blijft GroenLinks-PvdA daar de grootste partij.

In veel Limburgse gemeenten blijft de PVV de grootste partij. Wel heeft de partij veel verliezen geleden ten opzichte van de laatste verkiezingen. In Venlo, de geboortestad van partijleider Geert Wilders, is de PVV de grootste met 27,3 procent van de stemmen. Dat is 9 procentpunt minder dan twee jaar geleden.

Opvallend is verder dat kiezers in Twente die twee jaar geleden nog massaal overstapten van CDA naar NSC, nu weer grotendeels op CDA hebben gestemd. De partij die werd opgericht door Pieter Omtzigt kreeg twee jaar geleden in Borne, Oldenzaal, Losser, Dinkelland en Tubbergen ongeveer een derde van de stemmen. Nu krijgt NSC daar minder dan 1 procent van de stemmen.

Opkomst hoger

Het opkomstpercentage van deze verkiezingen is met 78,4 procent alsnog hoger komen te liggen dan bij de vorige verkiezingen. In 2023 ging 77,8 procent van de stemgerechtigden naar de stembus.

Verder valt op dat D66 en CDA in elke gemeente een beter resultaat boekten dan bij de vorige verkiezingen. GroenLinks-PvdA en de PVV deden het juist overal slechter dan in 2023.

Het Amerikaanse leger heeft opnieuw een vermeende drugsboot aangevallen. Hierbij zijn de vier bemanningsleden gedood, meldt de Amerikaanse minister Hegseth van Defensie. Hegseth claimt dat de opvarenden drugs vervoerden, maar levert daar geen bewijs voor.

De minister van Defensie beweert ook dat de aangevallen boot in de oostelijke Stille Oceaan langs een bekende drugsroute voer. Op X heeft Hegseth een video van 22 seconden geplaatst waarop de aanval op de boot te zien is. Hij waarschuwt dat de VS "drugsterroristen zal blijven opsporen en elimineren, waar ze ook actief zijn".

Sinds september voert de VS dodelijke aanvallen uit op vermeende drugsboten bij Zuid-Amerika. Deze aanvallen hebben tot nu toe aan ruim zestig mensen het leven gekost. Eerder deze week kwamen veertien mensen om het leven bij bombardementen op schepen.

Trump

De Amerikaanse president Trump beweert dat de VS is verwikkeld in een gewapend conflict met drugskartels. De dodelijke aanvallen in internationale wateren zijn volgens hem gerechtvaardigd om de toevoer van drugs naar de Verenigde Staten een halt toe te roepen. Trump en zijn ministers hebben vooralsnog geen bewijs geleverd dat de aangevallen boten daadwerkelijk drugs vervoerden.

Dat de aanvallen in internationale wateren plaatsvinden leidt tot kritiek. Critici wijzen erop dat de Amerikaanse aanvallen in strijd zijn met zowel internationaal als Amerikaans recht.

Van dansen tussen je aanhangers (VVD-leider Yesilgöz) tot stoppen als partijleider (GL-PvdA-voorman Timmermans): na de exitpoll van Ipsos I&O reageren lijsttrekkers op de prestaties van hun partij bij de Kamerverkiezingen.

Of D66 of de PVV de meeste stemmen heeft gekregen is nog too close to call, omdat de zetelaantallen in de exitpoll erg dicht bij elkaar liggen. D66 lijkt op 27 zetels uit te komen, de PVV behaalt er 25 en VVD 23. Er is sprake van een foutmarge van één zetel, maar een verschil van twee zetels tussen de exitpolls en de uitslag is ook mogelijk.

D66 staat in de exitpoll bovenaan met 27 zetels (+18), al kan de PVV met 25 zetels dus (-12) ook nog de grootste worden. "Miljoenen Nederlanders kiezen voor een positievere politiek", viert D66-leider Jetten de zetelwinst. Als D66 inderdaad 27 zetels krijgt, is dat het hoogste aantal ooit sinds de oprichting.

Jetten maakt nu ook kans om de jongste premier te worden die het land ooit heeft gehad. Nog een primeur: Nederland zou voor het eerst een homoseksuele minister-president krijgen.

De reactie van Jetten in beeld:

GL-PvdA-leider Timmermans gaf het verwachte verlies van zijn partij (20 zetels, -5) een persoonlijk vervolg: hij kondigde aan te stoppen als lijsttrekker.

"Net als jullie ben ik natuurlijk enorm teleurgesteld in onze uitslag", zei hij tegen zijn aanhang in Rotterdam. Na een korte stilte en een geschrokken uitroep uit het publiek kondigde Timmermans zijn vertrek aan. "Dat hoort bij verantwoordelijkheid nemen."

Zo kondige Timmermans zijn vertrek aan:

Op basis van de exitpoll lijken alle partijen uit kabinet-Schoof (PVV, VVD, NSC en BBB) zetels in te moeten leveren. "Ik had graag een andere uitslag gezien", reageert PVV-leider Wilders. Hij benadrukt dat zijn partij ondanks zetelverlies veel stemmen trok. "Wij zijn nog steeds de tweede en misschien wel grootste partij van Nederland."

Van de vier voormalige kabinetspartijen reageert alleen VVD-leider Yesilgöz opgetogen. Haar partij lijkt 23 zetels te behalen, wat betekent dat de partij één zetel moet opgeven. In de laatste peilingen voor de stembusgang leek de partij nog af te stevenen op een steviger verlies. De VVD staat "fier overeind", concludeerde Yesilgöz. "We gaan feesten vanavond."

Bij het CDA, dat op basis van de exitpoll op 19 zetels kan rekenen (+14), wil partijleider Bontenbal nog niet vooruitlopen op wat de uitslag betekent voor de partij. "We gaan vanavond veel plezier hebben, dan gaan we morgen de uitslag duiden."

Grootste verliezer van de voormalige coalitiepartners is NSC. De partij kwam bij de vorige verkiezingen in 2023 met 20 zetels in de Kamer en lijkt ze nu allemaal te verliezen. Partijleider Van Hijum spreekt over een enorme teleurstelling. Hij zegt te willen blijven en met zijn partij mee te doen aan de gemeenteraadsverkiezingen.

BBB gaat in de exitpoll van 7 naar 4 zetels. Het is de eerste keer dat de BBB verliest bij een verkiezing, reageert partijleider Van der Plas. Ze zegt dat het te vroeg is om te concluderen wat de oorzaak van het verlies is. Dat BBB toch met vier zetels in de Kamer lijkt te komen, ziet ze als "bewijs dat de BBB een plek heeft in de Nederlandse politiek".

JA21 en FVD lijken er allebei zetels bij te krijgen. JA21 zou van 1 naar 9 zetels stijgen en FVD van 3 naar 6 zetels. JA21-leider Eerdmans vierde zijn grote winst in de Grote Kerk in Den Haag. "Je mag in de kerk niet vloeken, maar 'holy shit'", zei Eerdmans. "We hebben gewoon de hoofdprijs."

Partijleider De Vos (FVD) spreekt over een "fantastische avond". Ook zij wil eerst de zetelwinst vieren. "Maar morgen begint ons werk."

Swipe voor meer reacties van lijsttrekkers:

D66 lijkt met 17 nieuwe zetels uit te komen op 26, op gelijke hoogte met de PVV die er 11 moet inleveren. Waar komen al die nieuwe stemmen voor de partij van Rob Jetten vandaan?

D66 blijkt van alle grote partijen stemmen te hebben afgesnoept, maar de meeste van GroenLinks-PvdA (20 procent). Ook NSC (13) en VVD (11) leverden een flink aandeel aan de winst van D66, net als de PVV (7 procent).

De PVV lijkt volgens de prognose af te stevenen op een verlies van 11 zetels. De meeste PVV-stemmers die vertrokken zijn overgestapt naar de VVD, JA21 en FVD.

De belangrijkste thema's bij deze verkiezingen waren volgens de kiezers Immigratie en Asiel, Wonen en Gezondheidszorg, blijkt uit het Kiezersonderzoek van Ipsos I&O voor de NOS.

Binnen de partijen zijn daarin grote verschillen te zien. Zo speelt Immigratie en Asiel bij het CDA en D66 een veel minder belangrijke rol dan bij JA21 en PVV. CDA- en D66-stemmers noemen in plaats daarvan Waarden en Normen als belangrijk thema.

Kiezersbewegingen

Kiezersbewegingen van andere partijen vind je op de uitslagenpagina van de NOS.

Van de bovengenoemde thema's zien de kiezers het liefst dat het nieuwe kabinet eerst met Wonen aan de slag gaat (48 procent), daarna scoort Immigratie en Asiel hoog met 40 procent en op de derde plaats de Gezondheidszorg met 26 procent.

Vertrouwen

Uit het Prinsjesdagonderzoek van Ipsos I&O in opdracht van de NOS bleek half september dat een groot deel van de Nederlandse kiezers weinig vertrouwen heeft in de Nederlandse politiek. Ook aan het eind van de campagne blijkt het kiezersvertrouwen laag te zijn gebleven.

38 procent van de kiezers zegt een beetje vertrouwen te hebben in de politiek, slechts 4 procent heeft veel vertrouwen. 34 procent van de kiezers heeft weinig vertrouwen en 22 procent heel weinig.

De mensen die geen vertrouwen hebben in de politiek geven als belangrijkste redenen daarvoor dat de politiek te veel met zichzelf bezig is (62 procent), problemen niet oplost (60 procent), en niet kan samenwerken (60 procent).

Links of rechts kabinet?

Aan de kiezers werd ook gevraagd of zij een voorkeur hebben voor een links of rechts kabinet. Een middenkabinet is bij kiezers het populairst, maar daarna is er een grotere voorkeur voor een rechts kabinet, blijkt uit het Ipsos I&O-onderzoek.

Meerderhedenzoeker

Met de Meerderhedenzoeker op de uitslagenpagina kun je bekijken welke combinatie van partijen een meerderheid (75 zetels of meer) zou halenin de Tweede Kamer.

GroenLinks-PvdA-leider Timmermans stapt op als partijleider. In zijn speech op de verkiezingsbijeenkomst maakt hij bekend de leiding over te geven aan "een volgende generatie".

Timmermans zei de afgelopen dagen ervan overtuigd te zijn dat GroenLinks-PvdA de verkiezingen zou winnen. Maar zijn partij komt volgens de exitpoll deze verkiezingen uit op 20 zetels, ruim achter D66, de PVV en de VVD. Ook lijkt de partij 5 zetels ten opzichte van vorige verkiezingen te verliezen.

"Natuurlijk ben ik enorm teleurgesteld in onze uitslag, omdat we er zo erg voor geknokt hebben", zegt Timmermans in zijn speech. "Het is duidelijk dat ik mensen niet heb kunnen overtuigen om op ons te stemmen. Daarvoor neem ik de volledige verantwoordelijkheid. "

Kijk hier de hele speech van Timmermans terug:

De rest van de GroenLinks-PvdA-fractie gaat nu het formatieproces in. Namen die voor de hand liggen om Timmermans op te volgen zijn Jesse Klaver, de voormalige leider van GroenLinks, en Marjolein Moorman, die hiervoor wethouder in Amsterdam was.

Timmermans raakt niet de juiste snaar

Uit kiezersonderzoeken blijkt al langer dat Timmermans niet de juiste snaar bij kiezers raakt. "We zien in de data dat Timmermans slechter scoort in zijn eigen achterban dan andere lijsttrekkers", zegt politicoloog Sarah de Lange. "D66-leider Jetten scoort bij de GroenLinks-PvdA-kiezers zelfs nog iets beter dan Timmermans zelf."

Politicoloog Tom van der Meer ziet een dieperliggend probleem voor GroenLinks-PvdA. "Het is min of meer stilstaand water: de potentie van kiezers die ze kunnen trekken staat al jaren stil. En dat is opvallend als grootste oppositiepartij tegenover een uitgesproken rechtsgekleurde coalitie."

De Italiaanse rekenkamer weigert de plannen van de regering van premier Meloni goed te keuren om een brug tussen Sicilië en het Italiaanse vasteland te bouwen. Dat besluit kwam na een hoorzitting over de plannen.

De reden voor de afkeuring is nog niet bekendgemaakt, dat gebeurt pas over dertig dagen. Een van de leden van de rekenkamer wierp tijdens de hoorzitting de vraag op of de aanbesteding wel volgens de regels van de Europese Unie is verlopen. Ook trok zij de financiële onderbouwing van de plannen in twijfel.

Meloni furieus

Premier Meloni is furieus over het besluit. Ze spreekt van "onaanvaardbare inmenging" in het werk van de regering en een "politieke keuze". Minister Salvini van Binnenlandse Zaken zegt dat de regering alles zal doen om het project door te zetten.

De bouw van een brug over de Straat van Messina is een langgekoesterde wens in de Italiaanse politiek. In de plannen van de huidige regering wordt de brug bijna 3,7 kilometer lang. Met de bouw is ten minste 13,5 miljard euro gemoeid. De brug zou over zeven of acht jaar klaar moeten zijn.

In theorie kan de Italiaanse regering het besluit van de rekenkamer negeren door te verklaren dat het project van groot algemeen belang is. Maar tegenstanders kunnen dan naar de rechter stappen, tot aan het Europese Hof van Justitie aan toe. Dat zou op zijn minst grote vertraging opleveren.

De bouw van de brug door een Italiaans-Spaans-Japans consortium zou volgens de planning eind dit jaar al moeten beginnen.

In de exitpoll van Ipsos I&O gaan twee partijen aan kop: D66 met 27 zetels en de PVV met 25 zetels. Ondanks de voorsprong kan D66 nog niet tot winnaar van de verkiezingen worden uitgeroepen. Zekerheid komt er pas als de stemmen zijn geteld. Dat kan uren duren, en misschien nog wel langer.

Ipsos I&O hanteert een foutmarge van een zetel per partij. In uitzonderlijke gevallen kan de foutmarge ook twee zetels zijn. Met andere woorden: als D66 na het tellen van de stemmen iets lager uitkomt dan in de exitpoll en de PVV iets hoger, kan de situatie heel anders zijn. Wie de grootste is, valt bij deze marges dus niet te zeggen.

Over de exitpoll van Ipsos I&O

De exitpoll is een soort schaduwverkiezing die onderzoekers van bureau Ipsos I&O in opdracht van de NOS en RTL Nieuws hebben gedaan bij 65 stembureaus verdeeld over Nederland. Die stembureaus zijn zo geselecteerd, dat ze bij elkaar een representatief beeld geven van het stemgedrag van alle kiezers. Ook de opkomst is gemeten. Er deden ongeveer 80.000 kiezers mee.

In een update van de eerste exitpoll, waarin ook rekening is gehouden met kiezers die vlak voor 21.00 uur hun stem uitbrachten, zijn de zetelaantallen van D66 en PVV onveranderd.

Echte uitslagen kunnen beeld veranderen

Het wachten is dus op getelde stemmen. Die druppelen de komende uren binnen via de verkiezingsdienst van persbureau ANP. Kleine gemeenten kunnen relatief snel hun uitslagen doorgeven. De eerste iets grotere gemeenten laten pas vanaf 23.30 uur van zich horen.

Vanaf 23.00 uur komt er voorzichtig enig tempo in de uitslagenstroom, hoewel de tendens de afgelopen jaren is dat de gemeentelijke uitslagen steeds langer op zich laten wachten. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 duurde het tot na middernacht voordat de uitslag van de eerste gemeente met meer dan 100.000 inwoners op het bord verscheen. Dat was toen Emmen.

NOS-uitslagentool

Alle uitslagen zijn direct te zien op onze uitslagenpagina.

In de loop van de nacht komt het ANP met de eerste, "voorlopige" prognoses van de zetelverdeling in de Tweede Kamer. Omdat die gebaseerd zijn op daadwerkelijke uitslagen, zouden die nauwkeuriger moeten zijn dan de exitpoll.

Grote vraag is of in die prognoses verschuivingen optreden. Pas als D66 daarin wordt bevestigd als grootste, kan de partij van Rob Jetten worden uitgeroepen tot winnaar.

Later op donderdag, als alle uitslagen binnen zijn, hoopt het ANP de voorlopige prognose om te zetten naar een definitieve. Alleen als de uitslagen van grote steden dan bijvoorbeeld nog niet binnen zijn, lukt dat niet. Het bureau blijft van een prognose spreken omdat het de Kiesraad is die de uitslag formeel moet vaststellen. Dat gebeurt eind volgende week.