NOS Nieuws - Algemeen

Bij een bedrijfsongeluk in Tubbergen is vanmiddag een tiener om het leven gekomen. Volgens regionale omroep Oost gaat het om een jongen van 16 jaar.

De omroep schrijft dat het slachtoffer een middelbare scholier is die als stagiair aan het werk was bij een bedrijf.

Volgens een woordvoerder van de Arbeidsinspectie werd het slachtoffer geëlektrocuteerd tijdens werkzaamheden in de kruipruimte van een bedrijfspand. Wat voor bedrijf er in het pand gevestigd is, is niet bekend. De inspectie doet verder onderzoek.

Scheidsrechter Jan Smit uit Opmeer mag van de voetbalbond KNVB nooit meer een wedstrijd fluiten nadat hij afgelopen zondag feest vierde met het kampioensteam van de wedstrijd die hij vlak daarvoor zelf had geleid.

De kampioenswedstrijd in de vierde klasse tussen St. George uit Spierdijk en De Valken uit Hem eindigde afgelopen weekend mede dankzij een doelpunt diep in blessuretijd in een 2-2 gelijkspel. Dat was genoeg voor St. George om de titel te pakken.

De scheidsrechter deelde vier rode kaarten uit aan De Valken. Drie rode kaarten waren voor spelers, eentje was voor de trainer.

De 61-jarige scheidsrechter telde 15 minuten blessuretijd bij. Tijdens deze extra speeltijd maakte de keeper van St. George de gelijkmaker die het kampioenschap voor de club uit Spierdijk bezegelde.

Toen de champagne vervolgens werd ontkurkt, hoste en zong de scheidsrechter zelf mee op het podium. Smit - die ook zanger is - bracht vervolgens de Hollandse hit Engelbewaarder van Marco Schuitmaker ten gehore.

Zelf zegt de scheidsrechter dat hij de winst niet aan het vieren was met de spelers. "Ik heb alleen een lied gezongen en de schaal een keer omhooggehouden. Dat is het enige. Ik vind het te triest voor woorden dat de KNVB mij daarom afvoert", zegt hij in een reactie tegen NH.

De actie viel echter niet in goede aarde bij tegenstander De Valken. De club diende een klacht in bij de voetbalbond. "Anderen moeten maar beoordelen of het normaal is dat een scheidsrechter na afloop van de wedstrijd het verdiende kampioenschap van St. George op uitbundige wijze meeviert", zo schreef de club in een statement.

Reactie KNVB

De KNVB zegt verschillende klachten te hebben binnengekregen over de actie van Smit. "Vanmorgen hebben wij meneer Smit gebeld en verteld dat hij geen wedstrijden meer mag fluiten. Wij verwachten een neutrale houding van een scheidsrechter en dat beide ploegen met respect worden behandeld. Daar hoort deze houding natuurlijk niet bij", aldus woordvoerder Daan Schippers van de KNVB.

De scheidsrechter werd in 2021 ook al een keer berispt door de voetbalbond vanwege "onbehoorlijk gedrag". De KNVB gaf hem een jaar later een tweede kans. "Dit was de spreekwoordelijke druppel die de emmer deed overlopen", aldus de woordvoerder.

Smit noemt dat "lachwekkend". "De KNVB heeft geen onderzoek gedaan en alleen één video bekeken. Ik ga ervan uit dat het fluiten nu is afgelopen, maar ik ga niet meer zoals twee jaar geleden op mijn knieën", aldus Smit.

Kleinere boten in de Straat van Gibraltar doen er goed aan om in de zomermaanden in de buurt van de kust te blijven. Dat adviseren de Spaanse autoriteiten, nadat orka's zondag een zeilboot in de zee-engte tussen Spanje en Marokko tot zinken hadden gebracht bij weer een nieuwe aanval door de dieren.

In ondiepere kustwateren is de kans op een aanval door orka's kleiner, zo stellen experts. De blauwvintonijnen waarop de orka's jagen, zwemmen in diepere wateren.

Uniek gedrag

Een groep orka's in de Straat van Gibraltar teistert al jaren kleinere boten in de wateren van Spanje, Portugal en Marokko. Zo telde een Spaans-Portugees team van zeeonderzoekers sinds 2020 ruim 700 incidenten met boten en orka's.

Een grote meerderheid van de aanvallen was gericht tegen zeilboten of catamarans, in enkele gevallen ging het om vissersboten of motorboten. Wetenschappers hebben geen verklaring voor de agressie; voor zover bekend is het gedrag van deze groep orka's uniek.

Daarnaast hebben ze een specifieke manier van aanvallen ontwikkeld: de zwaardwalvissen zwemmen naar de achterkant van het schip en slaan op het roer, tot de boot stilvalt. Daarna stopt de aanval.

Lek

Datzelfde gebeurde afgelopen zondag. Een vijftien meter lange zeilboot voer door de zeestraat toen meerdere orka's de boot vanuit het niets begonnen te rammen. Daarbij raakte het roer beschadigd en ontstond een lek.

De twee opvarenden van de boot sloegen alarm en konden worden opgepikt door een olietanker. Het gehavende schip raakte op drift en zonk uiteindelijk.

De conflicten in Sudan, Gaza en de Democratische Republiek Congo hebben het aantal mensen dat in eigen land op de vlucht is naar recordhoogte doen stijgen. Eind 2023 waren 75,9 miljoen mensen 'intern ontheemd', blijkt uit cijfers van het Internal Displacement Monitoring Centre (IDMC), een Noorse ngo. Dat zijn 4,8 miljoen mensen meer dan een jaar eerder.

68 miljoen van de intern ontheemden zijn op de vlucht wegens conflict en geweld. Natuurrampen dwongen 7,7 miljoen anderen tot verplaatsing binnen de eigen landsgrenzen.

In vijf jaar tijd is het aantal intern ontheemden dat vluchtte voor geweld met 22,6 miljoen toegenomen: een stijging van 49 procent. Volgens het rapport komt dit met name door de Russische inval in Oekraïne en door conflicten in Ethiopië, Congo en Sudan. In dat laatstgenoemde land telde het IDMC eind 2023 9,1 miljoen intern ontheemden; het hoogste aantal dat in een land werd vastgesteld sinds de organisatie in 2008 begon met tellen.

Behalve het aantal intern ontheemden telt het IDMC ook het aantal vluchtbewegingen dat mensen maken binnen hun landsgrenzen. Vorig jaar waren dat er 46,9 miljoen: 20,5 miljoen wegens geweld, 26,4 miljoen als gevolg van natuurrampen. Mensen die moeten vluchten wegens natuurrampen kunnen vaak sneller terugkeren naar huis. Daardoor vormt deze groep een relatief klein deel van het totaal aantal intern ontheemden.

Het aantal vluchtbewegingen is hoog omdat mensen zich vaak meerdere keren moesten verplaatsen. Bijna twee derde van de vluchtbewegingen met geweld als aanleiding vond plaats in Sudan, de Democratische Republiek Congo en Gaza.

'Extra kwetsbaar'

De overgrote meerderheid van alle mensen die wereldwijd op de vlucht zijn, is intern ontheemd. Volgens het internationaal recht moeten zij door hun eigen overheid beschermd worden, maar volgens VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR gaat dat in de praktijk vaak anders. Dat maakt deze groep extra kwetsbaar, waarschuwt de organisatie.

24 meisjes hebben inmiddels aangifte gedaan tegen een 26-jarige man uit Den Haag die onlangs is opgepakt voor het verspreiden van kinderporno. Dat bleek vanmiddag tijdens een eerste inleidende zitting in de rechtbank in Den Haag. Ibrahim A. deed zich voor als modellenscout en misbruikte meisjes tussen de 6 en 14 jaar oud online.

De man werd op 6 februari aangehouden. Op zijn computer werden zeker 3000 kinderpornografische bestanden gevonden. De Hagenaar legde ook al een bekentenis af, schrijft Omroep West.

Het misbruik speelde van januari 2021 tot juni vorig jaar. De verdachte deed zich voor als een jonge vrouw die werkte voor een modellenbureau. A. begon met onschuldige gesprekken met de jonge meisjes maar werd daarna dwingender. Hij haalde de slachtoffers over om ontuchtige handelingen met zichzelf uit te voeren en dit te filmen.

België

De zaak kwam in januari 2022 aan het licht toen een Belgische vader van een 9-jarig meisje het misbruik ontdekte en aangifte deed. De Belgische politie traceerde het IP-adres van de verdachte tot in Nederland en vroeg de Nederlandse politie om hulp. Die nam het onderzoek vervolgens over.

Het Openbaar Ministerie (OM) beschuldigt de man van ontucht en het bezit van kinderporno, bleek op de eerste zitting. Op de voorlopige dagvaarding staan negen slachtoffers genoemd, maar volgens de officier van justitie zijn er inmiddels al 24 slachtoffers geïdentificeerd.

De politie is nog altijd bezig met het identificeren van meer slachtoffers, zei de officier van justitie. "Dat is een immense klus." De politie verwacht hier nog tot augustus mee bezig te zijn.

'Verslaafd'

De verdachte zal de politie daarbij helpen, verklaarde de officier van justitie. Tegen de politie zei hij dat hij verslaafd is aan sexting, ofwel het versturen van seksueel getinte berichtjes of foto's of filmpjes van jezelf. De man wordt nog psychiatrisch onderzocht.

"Ik vind het moeilijk om de juiste woorden te vinden om mijn excuus over te brengen", zei A. vandaag in de rechtbank. "Ik hoop dat er voor slachtoffers een eind is gekomen aan een periode van angst."

In het Groningse dorp Mussel heeft vanmiddag een grote brand gewoed in een schuur van een varkensboerderij. In de schuur zaten honderden varkens. Die zijn waarschijnlijk allemaal dood, aldus een woordvoerder van de brandweer.

De brand brak rond 16.30 uur uit in één van de vijf loodsen op het terrein. Bij de brand kwam in eerste instantie veel zwarte rook vrij. De rookpluimen waren tot in Assen te zien, schrijft RTV Noord. De N366 werd vanwege de rook afgesloten voor het verkeer. Ook werd er een NL-Alert in de omgeving verstuurd.

De brand bleef beperkt tot één schuur. Die is volledig verloren gegaan. Ook in de naastgelegen schuren worden varkens gehouden. Het is niet duidelijk of daar dieren gewond zijn geraakt, bijvoorbeeld door de rook. Een veearts is ter plaatse om de dieren te controleren.

Nablussen

Bij de brand raakten geen mensen gewond, zegt een woordvoerder van de brandweer tegen de omroep. Wel is er iemand uit voorzorg nagekeken in de ambulance.

Rond 19.00 uur was het vuur onder controle. De brandweer verwacht nog enige tijd bezig te zijn met nablussen en opruimen. Ook bij het nablussen komt nog rook vrij, aldus de veiligheidsregio.

De Canadese schrijver Alice Munro is op 92-jarige leeftijd overleden. Munro schreef korte verhalen en kreeg daarvoor in 2013 de Nobelprijs voor de Literatuur.

Munro werd geboren in de Canadese provincie Ontario en begon als tiener met het schrijven van korte verhalen. Het duurde nog zo'n twintig jaar voor haar eerste bundel verscheen, maar dat leverde haar in 1968 direct een grote Canadese literaire prijs op.

Erna publiceerde ze om de paar jaar een nieuwe verhalenbundel. Veel van Munro's verhalen spelen zich af in kleine dorpen in Ontario en gaan over problematische relaties tussen mannen en vrouwen.

De Canadese Tsjechov

Munro's roem groeide gestaag en ze werd in de loop der jaren veelvuldig bekroond. Haar stijl werd geroemd om de eenvoud en helderheid. Munro schreef nooit een roman, maar haar verhalen hadden wel de zeggingskracht en literaire diepte van romans, schreven recensenten.

Toen Munro elf jaar geleden de Nobelprijs werd toegekend, noemde het comité haar "de meester van het hedendaagse korte verhaal". Ook werd ze ooit "de Canadese Tsjechov" genoemd, verwijzend naar de legendarische 19de-eeuwse Russische schrijver.

Dementie

Munro's laatste bundel, Dear Life, verscheen in 2012. In het Nederlands werd het vertaald als Lief leven. Andere Nederlandse titels zijn De mannen van Jupiter, De liefde van een goede vrouw en Weg van haar.

Munro kampte al jaren met haar gezondheid, onder meer met dementie. Haar broze gestel was ook de reden dat ze in 2013 niet in Stockholm was voor de uitreiking van de Nobelprijs. Munro overleed gisteren in een verzorgingstehuis in Ontario.

Nederland heeft vrijdag officieel melding gedaan van een onveilige sfeer in de Malmö Arena tijdens het Eurovisie Songfestival. AVROTROS geeft verder geen details over wat dat gevoel van onveiligheid precies veroorzaakte.

AVROTROS zegt dat de melding is gedaan bij de EBU, de organisatie van het songfestival. Dat gebeurde een dag voor de diskwalificatie van Joost Klein en een dag nadat Klein had opgetreden in de halve finale. De omroep benadrukt dat deze melding niks te maken heeft met de uitsluiting van Klein.

"Ik kan bevestigen dat we een klacht hebben ingediend bij de EBU, omdat we ons onveilig voelden in de delegatiebubbel", bevestigt een woordvoerder van AVROTROS aan de NOS. "Dat hebben we vrijdag gedaan, maar we hebben daar nog geen reactie op gehad."

Noorwegen overwoog terugtrekking

Het verhaal sluit aan bij opmerkingen over de sfeer van deelnemers uit onder meer Litouwen, Ierland en Noorwegen. Die spraken eerder al van een gespannen sfeer. De Noorse band Gåte overwoog voor de finale zelfs om zich terug te trekken. "Dat was tot de laatste seconde een optie", zei gitarist Magnus Børmark tegen de Noorse krant Aftenposten.

Børmark stelt, doelend op de commotie rond de deelname van Israël, dat deelnemers door de organisatie in een politieke rol werden gedwongen. "Uiteindelijk hebben we constructieve gesprekken gevoerd met de EBU. Dat ging net goed genoeg om ermee door te gaan", zei de Noorse deelnemer.

De Ierse inzending Bambie Thug had ook felle kritiek op de organisatie. De non-binaire artiest zei zaterdag niet te hebben deelgenomen aan de generale repetitie vanwege een "situatie" backstage. Bambie Thug stelde dat de Israëlische omroep KAN "twee, drie keer heeft aangezet tot geweld tegen mij".

De artiest meldde dat bij de organisatie, die er achteraan zou gaan, maar de Ierse deelnemer kreeg daarna geen antwoord meer.

De EBU kwam gisteren met een verklaring over de artiesten die "hun ontevredenheid hadden laten blijken". De organisatie legt de verantwoordelijkheid daarvoor bij de deelnemers zelf. "We betreuren het dat sommige delegaties op het Eurovisie Songfestival in Malmö niet de geest van de regels en de competitie respecteerden", staat in de verklaring te lezen.

De EBU zegt met een aantal delegaties te hebben gesproken "over verschillende kwesties die onder onze aandacht zijn gebracht". De organisatie wil de gebeurtenissen samen met de delegaties evalueren "om op een positieve manier verder te gaan en ervoor te zorgen dat de waarden van het evenement door iedereen worden gerespecteerd".

'Boegeroep gedempt'

Er was ook kritiek op een systeem dat boegeroep uit het publiek dempt. Daardoor zou de zaal minder goed te horen zijn geweest, onder meer tijdens de Israëlische inzending. De Portugese publieke omroep RTP is daar verbolgen over, maar het is onduidelijk of het systeem daadwerkelijk is ingezet. De EBU beloofde vooraf dat niet te zullen doen.

De kritiek staat los van de uitsluiting van Joost Klein. Hij zou een dreigende beweging naar een cameravrouw hebben gemaakt. Daarover zei AVROTROS zaterdag al de straf disproportioneel te vinden. De EBU liet gisteren in een verklaring weten nog altijd volledig achter het besluit te staan om Klein te diskwalificeren en gaf aan dat dit besluit unaniem was genomen.

Gisteren liet de Zweedse politie weten dat het onderzoek naar het incident versneld wordt uitgevoerd. Begin juni moet duidelijk worden of Joost Klein wordt vervolgd.

Ondanks het besluit van de Universiteit van Amsterdam (UvA) om niet meer direct met de actievoerders in gesprek te gaan, blijven studenten en universiteitsmedewerkers protestacties organiseren. Dat zegt een van de actieclubs, Amsterdam Encampment, tegen de NOS.

Het besluit van de UvA volgt op nieuwe ongeregeldheden bij de universiteit gisteren. Hierbij bleef het ABC-gebouw van de UvA niet gespaard. Een groep actievoerders trok na een vreedzame walk-out het pand binnen en wierp hier barricades op. De UvA deed aangifte van huisvredebreuk en vernieling, waarna de Mobiele Eenheid de actie beëindigde.

Amsterdam Encampment is "heel boos" over het politieoptreden van gisteren en vorige week. "Wij zijn niet verantwoordelijk voor de escalatie", zegt student en actievoerder Sara Abbasi. "Het college van bestuur kiest ervoor om geweld te gebruiken tegen studenten en medewerkers."

De organisatie vraagt naar eigen zeggen al maanden aan de universiteit om de banden te verbreken met Israëlische universiteiten en instellingen die naar hun zeggen de oorlog in Gaza steunen. "Het had niet zo ver hoeven komen als de universiteit naar ons had geluisterd."

Het optreden van de Mobiele Eenheid gisteren bij de demonstratie in Amsterdam:

Ook Irene van Oorschot, lid van Scholars for Palestine - een netwerk van wetenschappers die de protesten steunen - was gisteren bij de demonstratie op de UvA. Ze noemt het "afgrijselijk" dat het protest door de ME is opgebroken. "Ik vind het van een ongekende arrogantie en van ongekende angst voor je eigen gemeenschap dat je opnieuw de politie belt en ME'ers laat inzetten tegen de studenten."

Bij het ingrijpen door de ME hebben veel actievoerders blauwe plekken opgelopen, zegt ook Abbasi. "Maar we gaan door tot er aan onze eisen is voldaan."

Muren en ramen beklad

Bij de studentenprotesten op de UvA werd vorige week voor zo'n anderhalf miljoen euro aan schade aangericht. Ook gisteren werden weer vernielingen aangericht. Op videobeelden is te zien dat in zwart geklede personen beeldschermen kapotslaan, en dat muren en ramen zijn beklad. Abbasi zegt dit te betreuren, "maar het had niet tot dit punt hoeven komen".

De personen die de beeldschermen kapotslaan zijn geen studenten, denkt Van Oorschot. "Ik heb het idee dat het relschoppers zijn met een politieke agenda, die deze vreedzame demonstratie in een kwaad daglicht proberen te stellen."

Amsterdam Encampment weet niet wie deze personen zijn, en of ze behoren tot de organisatie, zegt Abassi. "We zijn een grote beweging." Bovendien vindt ze het niet zo belangrijk. "Spullen zijn te vervangen. De levens in Gaza niet."

Vernielingen in het UVA-gebouw:

Amsterdam Encampment vindt de eis om de banden te verbreken met Israëlische universiteiten en instellingen die de oorlog steunen niet onredelijk. "Universiteiten in Barcelona en Dublin hebben dit al gedaan, net de Haagse Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten", zegt Abbasi.

'Echt studentenprotest'

Ook in Nijmegen zijn er studentenprotesten, maar daar is geen politie ingezet. Op een grasveld naast een universiteitsgebouw zetten actievoerders gisteren hun tenten op. De universiteit vroeg ze gisteravond om te vertrekken, maar daaraan gaven ze geen gehoor. "Er is alleen een wijkagent langs geweest, die zegt dat we voorlopig mogen blijven zitten", zegt Ties, woordvoerder van Nijmegen for Palestine. Hij wil alleen met zijn voornaam in het artikel vanwege de gevoeligheden rondom de protesten.

Een dag later staat het kampement er nog steeds. "We zijn heel blij met de sfeer, iedereen is strijdbaar", zegt Ties. "Studenten lopen in en uit, omdat ze moeten studeren of naar college gaan. Het is echt een studentenprotest."

Dat is een groot verschil met de situatie in Amsterdam. De ongeregeldheden in de hoofdstad zijn volgens Ties "vooral een reactie op de houding van de universiteit, die de boel heeft laten escaleren: meteen ME eropaf". Volgens hem was het eerste tentenkamp in Amsterdam, vorige week, ook vreedzaam. "Maar als de ME er vervolgens overheen walst, kan ik me voorstellen dat je een veiliger plek zoekt, en een gebouw gaat bezetten."

Net als in Amsterdam zijn de studenten in Nijmegen van plan te blijven zitten totdat hun eisen zijn ingewilligd. Ties: "We hebben vanochtend een overleg gehad met het College van Bestuur. We hebben nogmaals onze eisen gepresenteerd. Ze zeggen hierover in gesprek te zijn, dus we hopen binnenkort iets te horen."

De politie heeft iemand aangehouden vanwege de vernielingen die gisteren werden gepleegd op de Roeterseilandcampus van de Universiteit van Amsterdam. De arrestatie was gisteravond op de Dam, bevestigt een woordvoerder van de politie.

Na een pro-Palestijnse betoging op het campusterrein die vreedzaam was verlopen, ging een deel van de demonstranten het ABC-gebouw van de UvA binnen en richtte daar vernielingen aan. Ook barricadeerden ze in- en uitgangen.

Aan het einde van de middag kwam er een einde aan de bezetting, maar toen hield de politie niemand aan. Dat was mede omdat de meeste geweldplegers gemaskerd waren en daardoor onherkenbaar waren, zei de politie gisteren.

Openlijke geweldpleging

De nu opgepakte man werd later alsnog herkend en aangehouden. Hij wordt verdacht van openlijke geweldpleging.

De politie is een onderzoek begonnen naar het geweld rond de demonstraties van gisteren en vorige week. Getuigen worden opgeroepen om beeldmateriaal te delen.

Aangifte

Naar aanleiding van het geweld heeft de UvA aangifte gedaan van huisvredebreuk en vernieling. Het universiteitsbestuur heeft besloten om alle gebouwen in elk geval vandaag en morgen dicht te houden, omdat de veiligheid niet kan worden gegarandeerd.

Of de universiteit donderdag wel weer opengaat, is nog niet duidelijk. "Er wordt besproken hoe we zo snel mogelijk open kunnen", staat in een interne mail die vandaag is verstuurd aan medewerkers.

Die afweging wordt gemaakt in overleg met onder meer de politie en het Openbaar Ministerie. "We gaan alleen open als we de veiligheid van onze medewerkers en studenten kunnen garanderen."

Kunnen meer gamemakers boetes voor misleidende advertenties verwachten na de sanctie voor Fortnite-maker Epic Games? Of gaan gamemakers zelf hun spellen aanpassen? Het zijn vragen die leven nu de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de ontwikkelaar van het razendpopulaire Fortnite een boete van 1,1 miljoen euro heeft opgelegd. De beboete verkoopmethodes in het spel worden ook door andere games toegepast.

Dat een gamemaker wordt aangesproken op reclames is uniek. De boete kan ook gevolgen gaan hebben voor andere ontwikkelaars, denkt Rami Ismail, bestuurslid van de brancheorganisatie Dutch Games Association. Hij is blij met de uitspraak van de ACM. "Ik vind het fijn dat er een duidelijke lijn is. Iedereen weet wat ze er nu aan hebben."

"Het bedrag van de boete is echt geen bal voor Fortnite, maar ze moeten het wel aanpassen. Anders gaan er meer boetes volgen", zegt gamejournalist Simoon Hermus van de Volkskrant. "Je ziet dat ze er zo toch door geraakt worden."

Maker Epic Games zegt maatregelen te treffen, maar gaat wel in beroep tegen het besluit. Volgens de producent worden jongeren onder de 16 beter beschermd - mits ze eerlijk aangeven hoe oud ze zijn. Ze kunnen volgens Epic pas aankopen doen als ouders toestemming geven.

Fortnite is gratis te downloaden, maar de gebruikers kunnen in het spel wel aankopen doen. Dat doen ze in de online-winkel van Fortnite, waar nieuwe outfits en uitrusting te koop is. Het spel heeft een 'eigen valuta', V-Bucks genaamd. Die kunnen spelers verdienen door overwinningen te boeken, maar ze zijn ook te koop. 1000 V-Bucks staan gelijk aan ongeveer 9 euro.

De boete die de ACM nu heeft uitgedeeld is opgelegd vanwege de timers die het spel op producten heeft staan. Die tellen af tot een product niet meer te verkrijgen is, maar volgens het onderzoek van de toezichthouder blijkt dat ook na het aflopen van de timer sommige producten nog wel te koop waren. Dat is misleidend, vindt de ACM.

Een andere reden voor de sanctie zijn de teksten die bij de items staan, zoals 'Get it now' of 'Buy now'. Ook dat mag niet, want Fortnite richt zich op kinderen en dan vallen dit soort teksten onder 'agressieve handelspraktijken'. "Kinderen willen er graag bij horen en er op het schoolplein over vertellen dat ze iets heel zeldzaams hebben. Op dat soort valkuilen wordt ingespeeld en dat is ernstig", zegt Cateautje Hijmans van den Bergh van de ACM.

Uit een representatieve steekproef van onderzoeksbureau Motivaction in 2021 bleek dat kinderen in dat jaar tussen de 12 en 50 euro uitgaven aan Fortnite. "Het gaat dus om flinke bedragen", aldus Hijmans van den Bergh.

Roblox in het vizier

Het opleggen van tijdsdruk gebeurt ook in andere gratis games. "Het is een redelijk bekend model en wordt al langer gebruikt in de game-industrie", zegt Ismail. "Nederland is best vooruitstrevend op dit gebied. Het is een uitspraak die ook breed invloed gaat hebben."

Een van die andere gratis games is Roblox. Ook dat spel heeft een eigen 'valuta' (Robux) en miljoenen gebruikers. "Ik denk dat Roblox wel in het vizier is", zegt Hermus. "Er zijn heel veel merken die in Roblox reclame maken. Die bedrijven hebben normaal op televisie te maken met superstrenge regels, maar als je ziet wat ze op Roblox doen, dan zou dat op tv nooit kunnen."

Volgens de ACM schaden de handelspraktijken van Fortnite het vertrouwen in de digitale economie. "Ik hoop dat dit een stevig signaal is naar de hele sector", zegt Hijmans van den Bergh.

Epic Games heeft inmiddels wijzigingen doorgevoerd in het spel. In plaats van een aftellende klok is nu de datum waarop een product voor het laatst te krijgen is te zien. En tijdens de behandeling van het beroep is het voor spelers onder de 18 jaar niet mogelijk om producten te kopen die nog minder dan 48 uur beschikbaar zijn.

Het is nog geen uitgemaakte zaak dat een nieuwe methode om slachtoffers van de toeslagenaffaire sneller te compenseren wordt doorgezet. Dat zegt staatssecretaris De Vries.

Zij reageert daarmee op berichten dat de kosten via deze methode met miljarden zouden oplopen. De Vries benadrukt dat het om een pilot gaat waarover het kabinet pas eind deze maand beslist. Er staat op dit moment nog niets vast, zegt De Vries.

De Stichting Gelijkwaardig Herstel, opgericht door prinses Laurentien en de Toeslagendienst ging er tot nu toe wel degelijk vanuit dat de 'methode Laurentien' door zou gaan. Er is ook al een bedrag van 1,2 miljard euro voor vrijgemaakt in de Voorjaarsnota.

De methode om slachtoffers sneller te compenseren is samen met gedupeerden bedacht. Uit een geheime notitie die de NOS inzag bleek gisteren dat voor het herstel langs deze route een miljardenstrop dreigt. Ambtenaren vragen zich af of de grote bedragen die met de compensatie gepaard gaan nog wel uitlegbaar zijn. Gemiddeld krijgen gedupeerden via de nieuwe methode 128.000 euro schadevergoeding.

Uit berekeningen in de geheime notitie die de NOS inzag blijkt dat de operatie op deze manier 5 miljard euro duurder kan uitvallen. De Vries wil niet op die bedragen in gaan.

Wel erkent ze signalen van ambtenaren te krijgen. Ze wil daarom een zorgvuldig besluit over het vervolg nemen. Volgens haar staat nu nog niets vast over het vervolg van de hersteloperatie. Daar gaat het kabinet nog goed naar kijken. De Vries: "We hebben bij de aankondiging van deze pilot altijd gezegd dat het uitlegbaar moet zijn. Schaalbaar ook. "

Volgens De Vries kan de pilot nog wel degelijk gestopt worden. "Daar zitten dillema's bij die van te voren al geschetst zijn en daar zullen we gewoon een keuze in moeten maken. Ik denk dat het belangrijkste is dat we proberen zo goed mogelijk recht doen aan de ouders, aan wat wij hun aangedaan hebben. Secundair daarbij is het geld, maar het moet wel uitlegbaar zijn naar andere ouders en naar de samenleving."

Grote onderlinge verschillen

Vragen zijn er ook over de verschillen tussen de bedragen die de Stichting van Laurentien toekent aan ouders, en de bedragen die de zogenoemde Commissie Werkelijke Schade uitkeert. Die verschillen zijn soms ruim 100.000 euro.

Kamerlid van de VVD Roeling Kamminga zegt daarover: "Het kan niet zo zijn dat de ene route ruimere compensatie geeft dan de andere, het is tijd dat daar opheldering over komt."

NSC-leider Omtzigt zegt "zeer onaangenaam verrast" te zijn over het nieuws dat de hersteloperatie nog miljarden duurder wordt. "We hebben nu het nare probleem dat mensen die zwaar gedupeerd zijn achteraan de rij komen te staan.' Hij noemt het een "moeilijk te controleren proces" voor Kamerleden. Hij wil uitleg van het kabinet en zegt dat het de onderhandelingen bij de formatie er niet makkelijker op maakt.

Staatssecretaris de Vries zegt dat het kabinet binnenkort met een brief aan de Kamer komt. Het is de bedoeling dat de demissionaire ministerraad einde deze maand besluit hoe het verder gaat.

Bij de uitreiking van de Gouden Kalveren komt er meer aandacht voor series. De organisatie van de belangrijkste film- en serieprijzen van Nederland introduceert vanaf de komende editie in september twee nieuwe Gouden Kalveren, speciaal voor seriemakers: beste regisseur en beste scenario. Verder wordt het al bestaande Gouden Kalf voor beste dramaserie voortaan uitgereikt aan de hoofdproducent en creative producer, en niet meer aan het team.

Tijdens het Nederlands Film Festival (NFF), waaraan de Gouden Kalveren-uitreiking gekoppeld is, komt er daarnaast meer ruimte voor premières van series en fandagen met bijvoorbeeld de cast van een serie. Om dat mogelijk te maken, heeft het festival streamingdiensten Netflix, Prime Video en Videoland gestrikt als nieuwe sponsoren.

Series 'enorm populair'

NFF-directeur Silvia van der Heiden onderstreept dat Nederlandse series "enorm populair" zijn bij het publiek. "En dat willen we graag op het festival laten zien", zegt ze over het besluit om series een prominentere plek te geven.

De NFF onderzoekt of het aantal Gouden Kalveren voor series de komende jaren verder uitgebreid kan worden met bijvoorbeeld de categorieën camera en montage. Ook wordt er gekeken of er vanaf 2025 een Gouden Kalf voor beste documentaireserie aan het festival toegevoegd kan worden.

In totaal zullen er dit jaar 23 Gouden Kalveren worden uitgereikt.

De Australische klokkenluider en voormalige militair David McBride is veroordeeld tot vijf jaar en acht maanden gevangenisstraf vanwege het lekken van staatsgeheimen. De informatie die hij deelde met journalisten van de Australische publieke omroep ABC leidde in 2017 tot de publicatie van 'The Afghan Files', waarin Australische elitetroepen werden beschuldigd van oorlogsmisdaden in Afghanistan.

De 60-jarige McBride, een voormalig legerjurist van de Australische elitetroepen Special Air Service (SAS), heeft schuld bekend aan drie aanklachten, waaronder diefstal en het delen van geheime documenten met journalisten. Hij stelde dat hij in het publieke belang handelde en niet wist dat hij een strafrechtelijke overtreding beging, maar het gerechtshof in Canberra schoof dat argument terzijde.

Dat Australische elitetroepen oorlogsmisdaden pleegden in Afghanistan werd bevestigd na een uitgebreid onderzoek door onderzoeksrechter Paul Brereton in 2020. Hij concludeerde dat zij tussen 2005 en 2016 zeker 39 ongewapende Afghaanse gevangenen en burgers hebben geëxecuteerd.

'Egocentrische krijgscultuur'

Het rapport stond vol schokkende details, zoals een ritueel dat blooding werd genoemd. Jonge militairen kregen de opdracht om ongewapende gevangenen dood te schieten, als een soort ontgroeningsritueel. Na de moord werden wapens bij de slachtoffers neergelegd om het te doen lijken op een gevechtssituatie. Een beenprothese van een vermoorde Afghaan werd door de militairen als bierpul gebruikt.

Bij de presentatie van het rapport in 2020 sprak toenmalig defensiechef Angus Campbell over "een egocentrische krijgscultuur" bij de speciale eenheden. Er was "een misplaatste nadruk op prestige, status en macht" en het overtreden van regels was genormaliseerd.

De politie en een speciaal onderzoeksbureau zijn bezig zaken voor te bereiden tegen militairen die tussen 2005 en 2016 in Afghanistan hebben gediend. Vorig jaar werd de eerste veteraan vervolgd voor het doodschieten van een ongewapende man in een tarweveld in Uruzgan in 2012.

Ook stelde een rechtbank dat een van de bekendste en meest gedecoreerde militairen van Australië, Ben Roberts-Smith, waarschijnlijk vier Afghanen heeft vermoord. Hij wordt vooralsnog niet strafrechtelijk vervolgd.

'Zwarte dag voor democratie'

Onder de streep is ruim drie jaar na de presentatie van het rapport dus alleen klokkenluider McBride veroordeeld voor het openbaren van documenten die oorlogsmisdaden aantonen.

McBride's zaak maakt veel los in Australië. Tijdens de uitspraak werd 'schaam je!' en 'je bent een held, David' geroepen vanaf de publieke tribune. "Dit is een zwarte dag voor de Australische democratie", stellen advocaat Kieran Pender van het Australische Human Rights Law Centre en journalist Peter Greste in de Australische krant The Guardian.

Zij pleiten al jaren voor betere wetgeving om klokkenluiders te beschermen en stellen dat ook de journalistiek door deze uitspraak onder druk staat. Australië zakte onlangs naar de 39ste plaats op de wereldranglijst voor persvrijheid. Nederland staat op de vierde plek. "Wat zegt het over onze democratie dat de eerste persoon die gevangen zit niet een oorlogsmisdadiger is, maar een klokkenluider?", schrijven Pender en Greste.

Bovendien verwijten McBride's aanhangers de Australische regering met twee maten te meten. De regering pleit al jaren voor de vrijlating van Wikileaks-oprichter Julian Assange, die wacht op uitlevering naar de Verenigde Staten waar hij wordt beschuldigd van spionage.

In 2010 publiceerde WikiLeaks meer dan een kwart miljoen diplomatieke documenten die wandaden van de VS in de oorlogen in Afghanistan en Irak onthulden. Assange kan een maximale gevangenisstraf van 175 jaar krijgen. De Australische premier Albanese heeft al meerdere keren bij president Biden aangedrongen om de zaak tegen Assange te laten vallen.

Ruzie in parlement

De veroordeling leidde vandaag zelfs tot een ruzie in het Australische parlement. Elizabeth Watson-Brown, kamerlid van de Groenen, vroeg premier Albanese waarom hij zich niet inzet voor hervormingen om klokkenluiders te beschermen "en McBride uit de gevangenis te houden". "Zijn enige misdaad is het vertellen van de waarheid over oorlogsmisdaden", zei Watson-Brown. Albanese weigerde te antwoorden, omdat er nog beroep mogelijk is in de zaak.

Andrew Wilkie, onafhankelijk parlementslid en oud-klokkenluider, zei dat "Australische regeringen klokkenluiders haten". "De regering wil David McBride straffen als waarschuwing om zo andere klokkenluiders het zwijgen op te leggen", zei hij.

Na de uitspraak sprak McBride zijn aanhangers toe bij het gerechtshof in Canberra. "Ik ben nog nooit zo trots geweest om Australiër te zijn als vandaag. Ik heb misschien de wet overtreden, maar ik heb mijn eed aan het Australische volk en de soldaten die ons beschermen niet gebroken", zei hij tegen een juichende menigte. Hij gaat in beroep tegen de uitspraak.

Het is een van de topstukken van het Nationaal Archief. Het "geboortebewijs van New York": de brief waarin WIC-bestuurder Pieter Schaghen aankondigt het eiland Manhattan te hebben gekocht voor 60 gulden aan snuisterijen. "De beste zakendeal ooit", vond het tijdschrift Fortune.

400 jaar na de komst van de Nederlandse kolonisten belicht een nieuwe tentoonstelling in het Amsterdam Museum de keerzijde van het chauvinistische succesverhaal. Want voordat New York Nieuw-Amsterdam heette, was het al Manahahtáanung, 'de plek waar we hout voor bogen halen'. Alleen verdwenen de oorspronkelijke bewoners die het gebied die naam gaven, de Lenape, uit de geschiedenis.

"Íiyach Ktapihna! We zijn er nog!", benadrukt spiritueel leider Brent Stonefish van de Delaware Natie tijdens de voorbeschouwing van de tentoonstelling. Hij wil in Amsterdam wat zaken rechtzetten over de relatie met de Shouwunnok, de "zoute mensen" die opdoemden uit de oceaan.

Wampum

Over het belang van die Schaghenbrief bijvoorbeeld. Het is onzin, zegt hij, dat zijn voorouders daarmee afstand deden van het land. Ze zullen gras, grond en een rivier net zo min als hun eigendom hebben gezien als de lucht of een zonsondergang.

"Ons idee over eigendom was totaal anders. We hadden een relatie met het land en zullen bedoeld hebben dat de Nederlanders mochten delen in de rijkdom ervan. Het is absurd om te denken dat we het voor een habbekrats verkochten."

Hij vindt bovendien dat alleen het kattebelletje van Schaghen maar dun bewijs is. Als er duidelijke afspraken waren gemaakt, dan zou er een wampum zijn samengesteld: een kralenriem waarin het verdrag wordt verbeeld. Zo is er eentje uit 1619 waarin de Irokezen met de Nederlanders afspreken in vriendschap naast elkaar leven, gesymboliseerd in twee parallelle paarse lijnen.

De delegatie heeft een beginnetje gemaakt om die lacune na 400 jaar te vullen: twee kralenstrengen zijn gisteren plechtig toegevoegd aan de tentoonstelling. Het is de bedoeling deze af te maken na overleg met Lenape-leiders, als symbool van een nieuwe verstandhouding.

Hoelang dat duurt en hoe de band eruit zal komen te zien, hangt af van de vorderingen die worden gemaakt. Voor Stonefish is een officiële erkenning belangrijk.

"We hopen uiteindelijk op excuses. Dat is al gebeurd voor de slavenhandel en ons volk zou het ook graag willen. En herstelbetalingen, omdat we een hoop hebben verloren: cultuur, taal, de verbinding met ons thuisland."

Hij wijst erop dat zijn mensen nog altijd de trauma's meedragen. Zijn voorouders bezweken aan de ziektes die de Europeanen meebrachten, werden verjaagd of afgeslacht. De 20.000 afstammelingen die tegenwoordig nog verspreid over een tiental plekken in Noord-Amerika wonen, kampen met armoede, alcoholisme, diabetes en discriminatie.

Zo ziet de tentoonstelling in Amsterdam er uit:

Een precies bedrag wil de delegatie nog niet noemen. Hoe Nederland zou kunnen bijdragen kan besproken worden. Juist deze tentoonstelling is het begin van die discussie.

Stonefish is in ieder geval blij verrast over de samenwerking met het museum. "Oh oh, daar heb je de Nederlanders weer", was zijn aanvankelijke reactie, bang dat de tentoonstelling weer alleen "indianen achter glas" zou tonen. Dat waren ze gewend na eeuwen contact met missionarissen, antropologen, archeologen en overheidsfunctionarissen. Maar het museum had juist oog voor de onvertelde verhalen.

Zo werd in het Amsterdamse archief het verhaal teruggevonden van Jacques, tot nu de enige Lenape van wie we weten dat hij naar Nederland kwam. In 1644 werd hij als krijgsgevangene meegevoerd door twee WIC-soldaten om tentoon te stellen. De notaris tekende keurig op dat slavernij hier verboden was, maar ook dat de exploitant "de deur waar de wilde te zien is goed op slot zal houden".

"Mijn voorouders geven me de opdracht ons verhaal te vertellen", legt Stonefish zijn missie uit. "We waren geen wilden, niet primitief, niet onbeschaafd. Onze beschaving lag in de manier waarop we met de natuur omgingen, hoe we begrepen dat we onze omgeving niet moesten misbruiken maar in harmonie moeten leven."

"We moeten die verhalen blijven vertellen. Hopelijk kunnen we voor de volgende 400 jaar samenwerken en een betere toekomst creëren."

Jarenlang is erover onderhandeld en vandaag zijn in Brussel de finale handtekeningen gezet. Over tweeënhalf jaar wordt het nieuwe Europese migratiepact officieel van kracht. Het pact omvat nieuwe regels voor de Europese asielprocedure, de opvang van migranten en voor solidariteit onder EU-lidstaten.

Een van die nieuwe maatregelen is het inrichten van gesloten centra aan de buitengrenzen van de EU. Die zijn bedoeld voor migranten met weinig kans op asiel, bijvoorbeeld omdat ze uit landen komen die als veilig worden beschouwd. In het huidige systeem verdwijnen dit soort mensen nog voor hun aanvraag is verwerkt van de radar. Door ze in gesloten centra op te sluiten hoopt Brussel hen sneller en efficiënter te kunnen uitzetten.

Maar in Italië, waar zulke gesloten centra al bestaan, zijn migratieadvocaten en -experts kritisch op deze aanscherping. De gesloten centra zijn volgens hen inhumaan en in de praktijk blijken ze ook niet te werken.

Mensenrechtenschendingen

Toen in 2019 in de buurt van Triest het tiende gesloten AZC van Italië werd geopend, werd migratie-advocaat Eva Vigato gevraagd er een juridisch loket te openen. "Ons werd verteld dat het een kwaliteitscentrum zou worden, met best practices waar andere centra van konden leren", zegt ze.

De advocaat deelde flyers uit om bewoners te wijzen op hun rechten. Ook maakte ze plannen voor een fitnessruimte en een bibliotheek zodat bewoners zich niet zouden vervelen.

Maar na enkele maanden veranderde het beeld. "Ik kreeg te horen dat ik mensen niet zoveel hoop moest geven", zegt Vigato. In de maanden daarop stelde ze schending op schending van mensenrechten vast. Migranten werden opgesloten in hun cellen. Sommigen kregen geen tolk bij belangrijke gesprekken met hun advocaat en anderen moesten weg voordat ze überhaupt een advocaat hadden gesproken.

Gedesillusioneerd stuurde Vigato een brief aan de regering. "Na twee uur belde mijn baas me dat ik ontslagen was. Het loket werd opgeheven. De regering antwoordde dat er geen schendingen van de mensenrechten hadden plaatsgevonden en dat alles goed ging."

'Erger dan een gevangenis'

Zo werd het gesloten AZC bij Triest toch een centrum als alle andere in Italië. Bevolkt door een mengeling van migranten die zijn opgepakt zonder verblijfsvergunning, en anderen die zijn doorgestuurd na een verblijf in de gevangenis. Veel bewoners kampen met psychologische problemen. Hongerstakingen, brandstichting en zelfmoorden komen regelmatig voor.

Advocaat Giovanni Iacono vindt dat niet verwonderlijk. Hij begeleidt migranten in gesloten centra en toont filmpjes die cliënten hem doorstuurden. Het is een slideshow van tralies, metalen bedden zonder matras en beschimmelde douches.

Het zijn dit soort foto's:

"Erger dan een gevangenis," noemt Iacono de centra. "In de gevangenis heb je loketten waar je kan aankloppen, medisch consulenten. Die zijn hier niet. Per definitie zouden mensen hier maar kort moeten verblijven. Maar de praktijk is anders."

Regering wil meer gesloten centra

De Italiaanse regering verlengde de maximale verblijfsduur in gesloten centra tot achttien maanden. Minister van Migratie Piantedosi ziet de centra als oplossing voor het falende terugstuurbeleid van Italië. De regering zoekt volop locaties voor nieuwe gesloten centra. Komend najaar moet ook een omstreden gesloten centrum in Albanië opengaan.

"We zien een verband tussen het aantal plekken in de centra en het aantal repatriëringen," zei minister Piantedosi in de Senaat. Maar wetenschappelijk onderzoek wijst op het tegendeel. Stichting Openpolis analyseerde dat in 2022 minder dan de helft van alle mensen in een gesloten centrum daadwerkelijk werd uitgezet. Onderzoekers van de Universiteit van Bari concludeerden dat er bovendien geen verband bestaat tussen het aantal gesloten centra en het aantal repatriëringen.

Onder de radar

Die uiteenlopende cijfers zijn te verklaren omdat de regering iedereen die wordt weggestuurd uit een centrum meetelt als 'gerepatrieerd'. In werkelijkheid geldt dat alleen voor mensen uit landen waarmee Italië een terugstuurakkoord heeft, zoals Tunesië. Mensen uit landen waarmee geen akkoord is gesloten, zoals Algerije of Egypte, worden naar buiten gestuurd met een briefje waarop staat dat ze Italië moeten verlaten.

"Zij keren natuurlijk niet naar hun land terug," weet Iacono. "Hun reflex is om zo snel mogelijk van de radar te verdwijnen." Het idee om meer gesloten centra te bouwen zonder nieuwe terugstuurakkoorden vindt de advocaat "een gigantische verspilling van publiek geld."

Beschaafd land

"Deze centra moeten de ondoelmatigheid van de staat compenseren", zegt Eva Vigato. "Maar als de wet voorschrijft dat iemand na acht dagen moet worden uitgezet, moet je die persoon terugsturen. Je kunt hem niet opsluiten op een plek waar zijn rechten maandenlang, jarenlang geschonden worden."

"Ze moeten allemaal dicht", stelt Vigato. "Italië negeert zijn eigen grondwet, het mensenrechtenverdrag, de Europese principes. Zo lang hier ook maar één gesloten centrum bestaat, kan Italië zichzelf geen beschaafd land noemen."

Twee Franse motorrijders die zondag zwaargewond raakten bij een ongeluk in Hengelo in Gelderland, zijn gisteravond overleden. De twee deden mee aan een race op een circuit, waar zij van de weg raakten.

Het ongeluk gebeurde tijdens een zijspanrace van de Northern Sidecar Cup op de openbare weg in het buitengebied van Hengelo. De twee Fransen kwamen in een weiland terecht en werden met ernstige verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.

Het overlijden van de twee mannen is bekendgemaakt door de organisator van de race, de Hengelose Auto en Motorvereniging (HAMOVE). "De vereniging wil haar diepste medeleven betuigen aan de familie, vrienden en motorsportcollega's", staat in een verklaring.

De twee omgekomen Fransen worden bij de komende race in Assen herdacht.

Op Goeree-Overflakkee zijn honderden mensen geveld door buikgriep. De GGD onderzoekt wat er aan de hand is op het Zuid-Hollandse eiland. Mogelijk gaat het om een uitbraak van het norovirus of een ander virus dat buikgriep veroorzaakt.

Hoe groot de uitbraak is, is niet duidelijk. "Niet iedereen met klachten meldt zich", zegt een woordvoerder van de GGD. Ook de bron is nog niet ontdekt. Die wordt gezocht rond afgelopen vrijdag. "Vanaf toen kwamen de meldingen binnen." Volgens de regionale omroep Rijnmond zijn bij lokale winkeliers de middeltjes tegen diarree en uitdroging niet aan te slepen.

In het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis in Dirksland werden gisteren vijftien mensen opgenomen met klachten van buikgriep. Dat is meer dan normaal. Patiënten met buikgriepklachten worden in isolatie geplaatst, een standaardprocedure om verdere verspreiding te voorkomen. Een woordvoerder benadrukt dat de zorg in het ziekenhuis niet onder druk staat.

Mensen met klachten wordt gevraagd om niet op bezoek te komen in het ziekenhuis of in de verzorgingshuizen op het eiland.

Eindexamens

Op middelbare school CSG Prins Maurits in Middelharnis waren gisteren ruim 200 van de 1500 leerlingen ziek. "Dat is veel meer dan normaal", zegt directielid Erik Olislagers. Hij merkt wel op dat veel leerlingen vandaag weer op school verschenen. De school neemt hygiënemaatregelen. Zo worden deurklinken en toiletten extra schoongemaakt.

Even verderop bij het RGO College in Middelharnis is een op de tien leerlingen ziek. Ook dat is meer dan anders. De leerlingen hebben een brief gekregen waarin wordt gewezen op hygiënemaatregelen. Het virus is vooral vervelend voor eindexamenleerlingen. Als zij door ziekte een examen niet kunnen maken, kunnen ze dat pas over enkele weken inhalen, als de andere leerlingen de uitslag al hebben gekregen.

Zowel het ziekenhuis als de middelbare scholen benadrukken dat het een kort, maar vervelend virus is. De meeste mensen die ziek worden zijn snel weer op de been.

Geruchten

De gemeente, GGD en het ziekenhuis doen erintussen alles aan om geruchten te ontkrachten. Op het eiland werd verteld dat het virus zich via het drinkwater verspreidde. Dat is niet aannemelijk, zeggen de gemeente en drinkwaterbedrijf Evides. Die laatste houdt de kwaliteit van het drinkwater continue in de gaten.

Ook de bewering dat het ziekenhuis in Dirksland de zorg niet aan zou kunnen, klopt niet, zegt een woordvoerder. "Er zijn meer medewerkers ziek dan normaal. Dat vraagt om wat geschuif in de roosters, maar we kunnen het goed opvangen."

Norovirus

Volgens de GGD is er geen verband gevonden met een uitbraak van een virus in Berkel en Rodenrijs. Na koningsdag kregen daar meer dan 900 mensen maag- en darmklachten. De oorzaak van die uitbraak is ook nog onduidelijk. Bij enkele mensen is het norovirus aangetroffen, andere onderzoeksresultaten worden nog afgewacht.

Als het inderdaad om een uitbraak van het norovirus gaat, is dat een verklaring voor de vele zieken. Het virus is erg besmettelijk en kan bijvoorbeeld verspreid worden via deurklinken en kranen. Via handen kan het vervolgens op bestek en eten terechtkomen. Volgens het RIVM krijg je na een besmetting met het norovirus na 12 tot 48 uur klachten. Die bestaan uit braken, diarree, misselijkheid, koorts, hoofdpijn en buikpijn.

Lesbische, homoseksuele, biseksuele, transgender, intersekse personen en queer (lhbtiq) mensen in de Europese Unie worden minder vaak gediscrimineerd dan in 2019. Wel zijn ze vaker slachtoffer van fysiek en seksueel geweld. Met name transgenders en intersekse personen krijgen vaker te maken met geweld.

Tot die conclusie komt het Europees Bureau voor de grondrechten (FRA) na een online enquête onder ruim 100.000 mensen die zich als lhbtiq identificeren.

De enquête werd vorig jaar zomer gehouden in de 27 lidstaten van de EU en in drie kandidaat-lidstaten (Albanië, Noord-Macedonië en Servië), staat in het onderzoek dat vandaag is gepubliceerd. Het is de derde keer dat de enquête wordt gehouden.

"Meer lhbtiq mensen in Europa durven open te zijn over wie ze zijn. Maar tegelijkertijd worden zij meer dan ooit geconfronteerd met geweld, intimidatie en pesterijen", zegt FRA. In Nederland zegt 61 procent van de respondenten redelijk open te zijn over de eigen seksualiteit. In de EU is dat 51 procent. Van de Nederlandse lhbtiq'ers zegt 19 procent bepaalde plekken te mijden uit angst voor geweld. In de rest van de EU is dat 29 procent.

Het percentage respondenten dat in de vijf jaar voor de enquête een fysieke of seksuele aanval had meegemaakt steeg naar 14 procent. De slechtst scorende landen zijn Bulgarije en Letland. 12 procent van de Nederlandse respondenten zegt dat ze slachtoffer waren van geweld. En 53 procent in Nederland zegt in die periode van vijf jaar te zijn geïntimideerd.

Discriminatie

Discriminatie vindt plaats op allerlei plekken (werk, opleiding, gezondheidszorg, publieke diensten, winkels en horeca). In Nederland zegt 31 procent daarmee te maken te hebben.

Ook op dit vlak scoort Bulgarije het slechtst, samen met Cyprus. Ook hier zijn het vooral intersekse personen en transgenders die zeggen het vaakst te worden gediscrimineerd.

"Het zou geen worsteling moeten zijn om in Europa openlijk lhbtiq'er te zijn", zegt FRA-baas Sirpa Rautio. "Hoewel we signalen van vooruitgang zien, blijven pesten, intimidatie en geweld constante bedreigingen."

Problemen op school

In Nederland zegt 65 procent op school slachtoffer te zijn geworden van pesterijen, spot, beledigingen en bedreigingen vanwege de seksuele geaardheid. In de 27 EU-lidstaten is dat 67 procent. De percentages liggen flink hoger dan vijf jaar geleden. "Ik ben gestopt met school omdat klasgenoten gewelddadig waren", zegt een 30-jarige Nederlandse non-binaire respondent.

In het jaar voor de enquête heeft 11 procent van de Nederlandse respondenten regelmatig aan zelfmoord gedacht. In de EU is dat 12 procent.

Er zijn ook positieve geluiden uit Nederland. Zo zegt een 38-jarige panseksuele trans vrouw dat ze over het algemeen een vreedzaam leven leidt. "Mijn partner en ik kunnen een redelijk normaal leven leiden en hebben zelden te maken met welke vorm van discriminatie dan ook. Koppels van hetzelfde geslacht lijken weinig problemen te ervaren in mijn regio."

Wie zomaar afval op straat gooit in Enschede, kan daar in de toekomst een boete van 1000 euro voor krijgen. Een meerderheid van de gemeenteraad stemde gisteravond voor het voorstel van de VVD om het zwerfafval in de stad aan te pakken. Voordat de hogere boetes ingevoerd kunnen worden moet de landelijke politiek de plannen nog wel goedkeuren.

VVD-raadslid Malkis Jajan kwam op het voorstel toen hij op vakantie was in Singapore. Hij verbaasde zich erover hoe schoon de stad was. Naar voorbeeld van de Aziatische stad - waar hoge straffen staan op het achterlaten van afval op straat- wil Jajan ook in Enschede de boetes fors verhogen. "Wij hebben de ambitie in Enschede om de schoonste stad van Europa te worden. Dat zijn we nu nog niet, omdat mensen van alles op straat gooien", aldus Jajan.

De boetes die mensen nu krijgen als ze afval op straat gooien halen volgens hem niets uit. Jajan stelde daarom voor om een pilot te beginnen waarbij de boetes worden verhoogd naar 1000 euro per overtreding. Wie dat niet kan betalen, moet een taakstraf krijgen.

Boetes landelijk vastgelegd

Onder meer BurgerBelangen, CDA, ChristenUnie, SP en PVV schaarden zich achter het voorstel, schrijft de regionale omroep Oost. Nu het voorstel is aangenomen, betekent het niet dat de strengere straffen meteen ingaan.

In Nederland zijn de boetes landelijk vastgesteld en voor het op straat gooien van afval kunnen gemeenten een maximale boete van 160 euro opleggen. Daar kan niet zomaar van worden afgeweken.

Enschede moet dus eerst aan het Rijk toestemming vragen om de pilot te mogen uitvoeren. Wanneer de strenge maatregel ingaat, is daarom ook nog niet te zeggen. "Zwerfafval is in heel Nederland een probleem, laten we dan in Enschede kijken of een hoge boete werkt", zegt Jajan.

Geen prioriteit

Er moeten niet alleen hogere boete komen; ook de werkwijze van de boa's moet op de schop, vinden de partijen. Vorig jaar deelden de handhavers slechts twaalf boetes uit vanwege zwerfafval.

"Dat ligt niet aan de boa's zelf, maar dat komt doordat het geen prioriteit is van de gemeente. Boa's zijn nu vooral druk met parkeerboetes uitschrijven, maar je kunt de prioriteit ook verleggen naar het aanpakken van zwerfafval", zegt Jajan.