NOS Nieuws - Algemeen

De gemeente Den Haag zegt dat hooligans uit diverse delen van het land verantwoordelijk zijn voor het geweld in de stad van vandaag. In de stad liep een anti-immigratie-protest uit de hand. Politieagenten werden belaagd, de A12 werd geblokkeerd en bij het D66-partijkantoor werden ruiten ingegooid.

"Onthutsende en bizarre beelden van schaamteloos geweld", zegt demissionair premier Dick Schoof. "Veel respect voor het optreden van de politie, ME en burgemeester Van Zanen. Alle vertrouwen dat politie en OM alles op alles zetten om de daders op te pakken en te vervolgen. Voor demonstraties is altijd ruimte, voor geweld nooit."

Beelden van de rellen bij het Malieveld:

"Dit maakt me woedend", zegt D66-leider Rob Jetten. Volgens Jetten is er bij het partijkantoor niemand gewond geraakt, maar zit de schrik er goed in: "De schade binnen is enorm. Overal ligt glas, ook op plekken waar normaal gesproken mensen aan het werk zijn." Hij zegt dat er ook is geprobeerd om een brandende container naar binnen te rijden, maar dat mislukte.

Extreme politieke taal

"Ik wil de politie bedanken. Zij hebben in de hele stad kordaat opgetreden." Maar Jetten wijst ook naar de politiek: "Helaas hebben we in Nederland politici die meedoen aan haatspeech. Ook deze week hoorden we Geert Wilders in de Tweede Kamer heel extreme taal uiten. Het is aan alle democratische krachten om hier een duidelijke lijn te trekken."

De demonstratie begon aan het begin van de middag op het Malieveld. Al gauw liep het uit de hand. Zo'n 1500 mensen blokkeerden een tijd lang de A12, die er vlak naast ligt. Daarbij kwam het tot confrontaties tussen demonstranten en de politie. Er werd met flessen en stenen gegooid en een politieauto werd in brand gestoken. Het is nog niet duidelijk hoeveel mensen zijn aangehouden.

NSB-vlaggen

Op sociale media zijn beelden te zien van voetbalsupporters bij het protest. Op een vlag stond bijvoorbeeld de tekst "clubrivaliteit aan de kant, red Nederland".

Ook waren er demonstranten te zien met prinsenvlaggen. Die oranje-wit-blauwe vlag werd in de Tachtigjarige Oorlog gebruikt door aanhangers van Willem van Oranje en was in de Tweede Wereldoorlog het symbool van de NSB. Nu worden de vlaggen vaak gedragen door rechts-extremisten.

Politieke partijen van links tot rechts reageren afkeurend op de gebeurtenissen. PVV-leider Geert Wilders en VVD-leider Dilan Yesilgöz spreken allebei van "tuig" dat hard moet worden aangepakt. Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA noemt het geweld tegen de politie "onacceptabel": "Trumpiaanse toestanden, gevoed door politici die angst en verdeeldheid zaaien."

Forum voor Democratie spreekt via het officiële X-account steun uit aan D66: "We weten hoe invasief en bedreigend dit kan zijn. We hebben ons medeleven overgebracht aan D66." Ook Partij voor de Dieren-leider Esther Ouwehand zegt dat haar "gedachten uitgaan naar de politiemensen, D66 en iedereen in Den Haag die moet vluchten voor dit geweld".

Demissionair minister van Justitie en Veiligheid Foort van Oosten spreekt ook van "onacceptabel geweld tegen de politie": "Handen af van onze agenten! BBB-leider Caroline van der Plas vindt het geweld "compleet krankzinnig". Zij roept ook op tot zware straffen voor de daders.

'D66-vlag blijft wapperen'

Wybren van Haga sprak namens zijn partij BVNL bij het protest op het Malieveld. Hij zegt dat het "pijnlijk is dat een kleine groep de demonstratie heeft gebruikt om te rellen". Op het Malieveld waren ook sympathisanten van Forum voor Democratie. FvD-leider Lidewij de Vos zegt dat ze achter het aanvankelijke doel van het protest staat: "Demonstreren tegen de massale immigratie is legitiem en noodzakelijk. Maar geweld en vernieling is nóóit de oplossing."

Verder roepen Mirjam Bikker (ChristenUnie) en Chris Stoffer (SGP) op tot een verbod op gezichtsbedekkende kleding bij demonstraties.

D66-leider Jetten zegt dat hij ondanks de gebeurtenissen van vandaag "strijdbaar" blijft. Glaszetters hebben inmiddels de ruiten in het partijkantoor vervangen en de D66-vlag verdwijnt wat Jetten betreft niet van de gevel: "Die wappert trots en zal hier blijven.

Rusland maakt zich op voor de eerste moderne editie van Intervision, een evenement dat bedoeld is als alternatief voor het Eurovisie Songfestival. Het idee ontstond in 2023 en in februari van dit jaar gaf president Vladimir Poetin per decreet het groene licht. Wat Moskou betreft moet het een jaarlijkse traditie worden.

De eerste stemmen voor een alternatief songfestival gingen op in 2022, nadat Rusland was uitgesloten van deelname aan Eurovisie vanwege de Russische inval in Oekraïne. Voor de eerste aflevering meldden zich naast Rusland nog 21 andere landen, onder meer landen van BRICS, het samenwerkingsverband met China, Brazilië, India en Zuid-Afrika. Ook voormalige Sovjetrepublieken doen mee en verschillende landen uit Azië, Afrika en Zuid-Amerika.

Volgens de Russische minister Lavrov van Buitenlandse Zaken staat Intervision open voor deelnemers uit alle landen. Vooralsnog zijn de Verenigde Staten het enige westerse land dat heeft besloten tot deelname, maar de Amerikaanse artiest B. Howard zei op het laatste moment af "om onverwachte persoonlijke redenen". Zijn plaats is ingenomen door Vassy, een zangeres met Grieks-Australische wortels die in 2013 verhuisde naar de VS.

Multipolaire wereld

Opmerkelijk genoeg profileerde Vassy zich eerder als pleitbezorger van LHBTI-rechten, maar dat biografische feit is in de Russische media weggemoffeld. Het tonen van LHBTI-symboliek of anderszins uiten van sympathie voor die gemeenschap is riskant in Rusland en kan zelfs leiden tot strafrechtelijke vervolging. Het Russische hooggerechtshof heeft de niet-bestaande 'internationale beweging LHBT' aangemerkt als extremistisch.

Intervision is juist bedoeld om "traditionele waarden" te propageren en moet dus, vanuit de Russische optiek, een tegenwicht bieden aan het Eurovisie Songfestival. Volgens Moskou moet Intervision culturele verscheidenheid laten zien in een 'multipolaire wereld'. De deelnemers zullen grotendeels optreden in hun eigen landstaal.

Een beknopte geschiedenis van het Intervision Songfestival:

Intervision bestaat al veel langer. De roerige geschiedenis gaat terug tot midden jaren 60. Het festival was een antwoord van het Oostblok op het Eurovisie Songfestival, dat landen uit het socialistische kamp weerde. Tsjechoslowakije organiseerde de eerste edities van 1965 tot 1968, het jaar dat de Sovjet-Unie het land binnenviel.

Het volgende hoofdstuk werd geschreven in Polen, dat in 1977 de draad weer oppakte. Het deelnemersveld was niet beperkt tot de Oostbloklanden. In 1980 behaalde de Nederlandse Margriet Markerink in Gdansk de vierde plaats met 'Come Closer'. In de jaren daarna leidde Intervision een kwijnend bestaan en was van een competitie geen sprake meer.

Decadente Westen

Met het Eurovisie Songfestival heeft Rusland altijd een haat-liefdeverhouding gehad. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en de teloorgang van het Oostblok zette Eurovisie de deuren open voor een reeks nieuwe landen. Rusland deed voor het eerst mee in 1994, werd sindsdien viermaal tweede en streek eenmaal (in 2008) met de winst. In 2009 vertegenwoordigden De Toppers Nederland in het Olympisch Stadion in Moskou.

In de Russische media werd het evenement vooral de laatste jaren steeds meer neergezet als een toonbeeld van het decadente Westen en de uitsluiting van Rusland in 2022 werd dan ook koel en laconiek ontvangen. Tegelijkertijd was deelname altijd een prestigezaak en de verrichtingen en resultaten van de Russische deelnemers werden op televisie uitgebreid besproken.

Grote reclamecampagne

Van Intervision weten de meeste Russen maar weinig, wat reden is voor een flinke reclamecampagne om het enthousiasme op te krikken. In Moskou zijn bruggen versierd met vlaggen die verwijzen naar de competitie en vlakbij het Kremlin telt een klok de dagen af tot het festival.

Russische media melden intussen dat honderden mensen tegen betaling zijn opgetrommeld voor vooropnamen, zodat men in ieder geval is verzekerd van genoeg beeld van enthousiast dansende massa's. Sommige deelnemers kregen zelfs buitenlandse kleren en vlaggen om te dragen.

De Russische zanger Shaman (Jaroslav Dronov) zal zaterdag naar verwachting hoge ogen gooien bij Intervision en is volgens sommigen de gedoodverfde winnaar. De populaire Shaman (33) verwierf vooral na de Russische inval in Oekraïne bekendheid met opzwepende patriottische nummers die naadloos aansluiten op de officiële retoriek.

Met dit nummer doet Shaman mee aan het festival:

Hoe de winnaar zal worden bepaald, is niet geheel duidelijk. In tegenstelling tot het Eurovisie Songfestival kan het publiek bij Intervision niet meestemmen. Alles wordt binnenskamers besloten door een internationale jury. De hoofdprijs is een geldbedrag van omgerekend ruim 300.000 euro.

Dit keer is het Estland dat om een NAVO-spoedvergadering vraagt, nadat er gisteren Russische vliegtuigen door hun luchtruim vlogen. Dinsdag komen de 32 bondgenoten opnieuw bij elkaar, nog geen twee weken nadat Polen daarom had gevraagd. Dat gebeurde nadat negentien Russische drones het Poolse luchtruim waren binnengedrongen. De aanleiding is hetzelfde: de landen voelen zich bedreigd in hun veiligheid en willen overleg.

NAVO-topman Rutte en zijn Amerikaanse opperbevelhebber prijzen de snelheid, vastberadenheid en eensgezindheid waarmee de alliantie optreedt. Een nieuwe operatie, 'Oosterse schildwacht', werd razendsnel opgetuigd en moet de Russen afschrikken. Maar achter de schermen blijkt hoe broos die eenheid is en zijn er zorgen over de toekomst van het bondgenootschap. "Er is verdeeldheid over hoe we moeten reageren", zeggen betrokkenen die alleen anoniem willen reageren.

Maar ook publiekelijk is zichtbaar dat bondgenoten de Russische dreiging verschillend wegen. De Amerikaanse president Trump zei vorige week dat de Russische drones "een vergissing" konden zijn, de Poolse premier Tusk verbeterde hem op sociale media: "Dat zouden we wel willen, maar dat was niet zo en dat weten we".

Eenheid bedreigd

De Baltische Staten en Polen, die aan Rusland grenzen, voelen het gevaar iedere dag. Voor Spanje en Griekenland lijkt dat ver weg. En dan zijn er nog landen als Hongarije en Slowakije, die leiders hebben met pro-Russische sympathieën. Het doet afbreuk aan het sterkste wapen van de NAVO: politieke eenheid. "Het is precies waar Poetin op uit is", meldt een ingewijde in de discussie tussen de bondgenoten. "Als hij de alliantie politiek uit elkaar weet te spelen, heeft hij zijn doel bereikt, ik houd mijn hart vast."

De meningen zijn al verdeeld, bijvoorbeeld over de vraag of Rusland de drones expres of per ongeluk het NAVO-luchtruim in stuurde. Meteen toen dat gebeurde, meldden bronnen aan de NOS dat iedereen ervan uitging dat zoveel drones geen toeval kon zijn. Topman Rutte noemde het Russische optreden "roekeloos" en kondigde een onderzoek aan. Dat loopt nog, maar betrokkenen betwijfelen of de uitkomst eenduidig zal zijn.

Wat moet het NAVO-antwoord zijn als blijkt dat de Russen het expres deden, wat ze zelf ontkennen? Polen suggereert nu al om Russische drones boven Oekraïne neer te schieten voor die hun luchtruim binnenkomen. Dat is een stap die de grote meerderheid van de bondgenoten veel te ver gaat. Zowel het demissionaire Nederlandse kabinet als de Tweede Kamer vreest escalatie.

Grote bezorgdheid

Meerdere bronnen wijzen erop dat de NAVO-raad van ambassadeurs nog geen schriftelijke verklaring naar buiten heeft gebracht met een sterke veroordeling. Topman Rutte deelde alleen mondeling zijn ongenoegen. "Dat is zeer ongebruikelijk", klinkt het. "Het kan erop wijzen dat de NAVO-landen het er niet over eens zijn wat er in zo'n verklaring moet staan."

"Op deze manier raken we het initiatief kwijt", zegt een kenner van de discussie die vindt dat het bondgenootschap verdergaande stappen moet zetten om Poetin af te schrikken. "Als je zelfs niet op papier kan krijgen dat je je grote zorgen maakt, wat moeten de Russen dan wel niet denken? En als we strakjes iedere week een spoedvergadering op het hoofdkantoor beleggen, is dat ook niet bijzonder meer."

Alle betrokkenen vrezen dat president Poetin zich aangemoedigd voelt om steeds een stapje verder te gaan. "Als lachende derde zal hij altijd net onder de grens van artikel 5 blijven", zeggen ze. Die afspraak in het NAVO-verdrag bepaalt dat de bondgenoten elkaar te hulp schieten als een van hen aangevallen wordt.

Geen vanzelfsprekende Amerikaanse steun

Dat Rusland het NAVO-luchtruim binnengaat, is geen nieuws; al jaren komt het bondgenootschap honderden keren per jaar in actie om de toestellen te onderscheppen. Maar met Donald Trump in het Witte Huis is de situatie duidelijk veranderd. De Europese landen kunnen niet meer zoals vroeger vanzelfsprekend op de VS rekenen.

Topman Rutte moet alle zeilen bijzetten om de Amerikaanse president binnenboord te houden. "De Russen testen Trumps toewijding aan de NAVO en willen weten of hij de andere bondgenoten echt steunt als het erop aankomt", zeggen betrokkenen. Allemaal prijzen ze Ruttes inspanningen. "Dit is waarom hij secretaris-generaal geworden is, hij is in zijn element in dit soort moeilijke situaties."

Ze wijzen erop dat Trump tot nu toe in ieder geval zegt dat hij vierkant achter de NAVO staat. Oekraïne krijgt nog altijd Amerikaanse inlichtingen en wapens uit de VS die door de bondgenoten worden betaald. Toch klinken er ook waarschuwende woorden voor de secretaris-generaal: om de boel bij elkaar te houden, zal hij het nog veel moeilijker krijgen.

De kersverse premier van Frankrijk, Sébastien Lecornu, blijkt jarenlang valse informatie op zijn cv te hebben gezet. Er stond op dat hij een master-diploma rechten had behaald aan de Universiteit van Parijs, maar nu blijkt dat hij alleen het eerste jaar heeft gevolgd en geen diploma heeft.

"De premier heeft een loopje genomen met de waarheid", schrijft de nieuwssite Mediapart die met de onthullingen kwam. "Al zeker sinds 2016 doet de premier alsof hij een officieel diploma heeft."

Sébastien Lecornu werd een kleine twee weken geleden aangesteld als premier. Hij is de opvolger van François Bayrou, die door het parlement naar huis is gestuurd vanwege omstreden bezuinigingsplannen. Lecornu is nog niet toegekomen aan het vormen van een regering. Hij onderhandelt nog met de partijen in het parlement.

Nog geen kabinet

De onthullingen over zijn cv komen daarom op een heel ongelegen moment. Tegenover Mediapart hebben de persvoorlichters van Lecornu erkend dat de premier zijn studie niet heeft afgemaakt: "Hij heeft zijn master 1 afgelegd", wat betekent dat hij maar één van de twee studiejaren heeft voltooid.

Op de officiële website van de Franse regering is het cv van Lecornu aangepast. Sinds kort staat er dat hij 'rechten heeft gestudeerd'. Dat klopt, want de premier studeerde, maar maakte de studie dus niet af.

Tot voor kort stond op diezelfde regeringssite een andere formulering: dat hij over een master-diploma rechten beschikte, wat betekent dat hij zijn tweejarige masteropleiding met succes heeft afgerond.

Van 2022 tot begin deze maand was Lecornu minister van Defensie onder president Macron. Ook toen stond vermeld dat hij een master had. In diverse media werd altijd gemeld dat de premier zijn studie had afgerond met een diploma. "Het lijkt erop alsof Lecornu en zijn medewerkers nooit hebben geprobeerd die informatie te corrigeren", schrijft Mediapart.

Vertrouwen beschaamd

De berichten over het cv van de premier veroorzaken opschudding in Frankrijk. "De premier nam loopje met de waarheid", schrijft ook de krant Libération. "Polemiek over diploma Lecornu", kopt de Franse publieke omroep. In diverse media wordt erop gewezen dat politici in het buitenland regelmatig moeten opstappen als zij liegen over hun carrière.

In Spanje werden kort geleden drie politici gedwongen ontslag te nemen nadat ze hadden gelogen over hun cv. Een rechts Kamerlid, een radicaal-rechtse bestuurder en een linkse prefect moesten opstappen toen uitkwam dat ze fictieve diploma's hadden opgegeven.

De Franse rechtsgeleerde Noé Wagener zegt tegen Mediapart dat het "desastreus" is voor bestuurders om te "manipuleren met informatie over diploma's". "Het beschaamt het vertrouwen dat mensen moeten kunnen hebben in hun politici."

De politie heeft ingegrepen bij een demonstratie bij het EK honkbal in Rotterdam. Een groep betogers blokkeerde daar de hoofdingang uit protest tegen de deelname van Israël.

De demonstratie begon rond 11.45 uur bij het stadion van honkbalclub Neptunus in Rotterdam. Een groep van zo'n dertig tot veertig demonstranten hadden zich bij het stadion verzameld, zag onze verslaggever ter plekke. De demonstranten hadden Palestijnse vlaggen en sommigen hadden een keffiyeh om, een Palestijnse sjaal.

Volgens de regionale omroep Rijnmond werd de ingang geblokkeerd met een sit in. Er werden ook hekken versleept om de ingang te versperren. Supporters die een kaartje hadden voor de wedstrijd konden daardoor het terrein niet op.

Ingang weer vrij

De politie riep de demonstranten op om zich te verplaatsen naar een plek die was aangewezen om te demonstreren. Toen daar geen gehoor aan werd gegeven, greep de politie in. "Sommige demonstranten moesten worden weggedragen, waarna de ingang weer vrij werd gemaakt", zegt een woordvoerder van de Rotterdamse politie.

De demonstratie werd verplaatst naar de plek die de politie heeft aangewezen. Het publiek kon langs het demonstratievak naar binnen. Er is niemand aangehouden.

Israël wint met 8-4

Ondanks de demonstratie speelde Israël vanmiddag de openingswedstrijd van het EK honkbal tegen Frankrijk. Die zou in eerste instantie om 13.00 uur beginnen, maar werd uitgesteld vanwege de regen.

Uiteindelijk begon de wedstrijd om 17.00 uur. Israël won met 8-4. Aan het begin van het duel kwam er een man met een Palestijnse vlag het veld opgerend. Hij werd door medewerkers van het toernooi met enige moeite van het veld verwijderd.

Verder verliep de wedstrijd zonder incidenten. Morgen speelt Israël opnieuw in Rotterdam, tegen Groot-Brittannië. Op maandag speelt de Nederlandse ploeg tegen Israël.

Discussie over deelname Israël

Over de deelname van Israël aan het sportevenement is in de stad al langer discussie. Ook de gemeenteraad debatteerde er recent over. De SP, Bij1 en Denk hadden gepleit voor een verbod.

Volgens burgemeester Schouten is het aan het Internationaal Olympisch Comité (IOC) om hierover een beslissing te nemen. "De weerzinwekkende situatie in Gaza raakt vrijwel iedereen en dat voelt ook deze stad, maar daar ligt formeel de bevoegdheid."

Ook de Europese honkbalbond zegt dat hogere internationale instanties zoals het IOC over een eventuele boycot moeten beslissen, niet de lokale organisatoren.

In het centrum van Den Haag zijn de ruiten ingegooid van het D66-partijkantoor. Dat gebeurde na een uit de hand gelopen anti-immigratie-demonstratie op het Malieveld.

Relschoppers hebben bij het kantoor aan de Lange Houtstraat ruiten vernield en een container in brand gestoken. Een woordvoerder van D66 zegt dat er op dat moment hoogstwaarschijnlijk niemand in het pand was.

Een groep demonstranten is richting het Binnenhof getrokken. Daar houdt de Mobiele Eenheid ze weg bij het parlementscomplex.

Protest op Malieveld

Rond het middaguur verzamelde zich een menigte mensen op het Malieveld om te protesteren tegen het huidige asielbeleid en voor meer woningen. Dat liep al gauw uit de hand. Een groep van ongeveer 1500 mensen blokkeerde de A12. Daarbij kwam het tot confrontaties tussen de politie en demonstranten.

Er werd met stenen en flessen naar de politie gegooid. Ook werd een politieauto in brand gestoken. De politie zette traangas in om de relschoppers uiteen te drijven. De ME gebruikte het waterkanon. Inmiddels is de A12 weer vrijgegeven.

Beelden van de uit de hand gelopen demonstratie:

De organisator van de demonstratie riep vanaf een podium op om niet de snelweg op te gaan en vreedzaam te demonstreren. Het Malieveld was de toegewezen locatie voor de demonstratie. De A12 loopt er pal langs.

De initiatiefnemer van het protest, die zichzelf Els Rechts noemt, pleit voor onder meer minder immigratie.

Actievoerders staken vuurwerk af en zwaaiden met Nederlandse vlaggen en ook met prinsenvlaggen. Deze oranje-wit-blauwe vlag werd in de Tachtigjarige Oorlog gebruikt door aanhangers van Willem van Oranje en was in de Tweede Wereldoorlog het symbool van de NSB. Nu worden de vlaggen vaak gedragen door rechts-extremisten.

Op een podium op het Malieveld werd ook een vlag getoond met daarop een afbeelding van de vermoorde Amerikaanse rechts-radicale influencer Charlie Kirk en politicus Pim Fortuyn.

In Australië zijn grote zorgen over het opduiken van een keverlarf in een doos luiers van een Belgische producent. De kevers zijn niet gevaarlijk voor baby's maar ze kunnen de graanoogst in Australië in gevaar brengen.

De verspreiding van de kever zou een financiële ramp zijn voor Australië. Australië is een zeer grote exporteur van graan naar onder meer China. Bij een mislukte oogst zou het land miljarden aan inkomsten mislopen.

Daarom wordt alles op alles gezet om de luiers terug te vinden waar de kevers mogelijk in zitten. Probleem is dat de broekjes verkocht zijn door supermarkten in het hele land.

Gewassen beschermen

In Australië zijn strenge controles op goederen die de natuur kunnen aantasten. Zo mogen veel levende planten het land niet in, tenzij de importeur daarvoor een vergunning heeft. Ook het importeren of meenemen van voedsel en veel diersoorten is streng verboden.

Het doel is de biodiversiteit te beschermen tegen invasieve exoten die nog niet voorkomen op het continent. Daarom worden ook passagiers gecontroleerd op voedsel in hun bagage. Een uitbraak van een invasieve soort kan grote gevolgen hebben.

Mond-en-klauwzeer

De khaprakever die is ontdekt in de luiers is dol op graan. De soort staat er wereldwijd om bekend dat hij graanvoorraden aantast. Het graan loopt knaagschade op en wordt vervuild door uitwerpselen en dode kevertjes, waardoor het niet meer gebruikt kan worden.

In Nederland wordt het dier niet vaak aangetroffen, schrijft het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen. Deskundigen vergelijken de vondst met een uitbraak van de veeziekte mond-en-klauwzeer in West-Europa.

Ook in 2020 werd de kever al eens aangetroffen in Australië, maar het land wist de soort toen succesvol te bestrijden.

Zoektocht

Ouders hebben het verzoek gekregen de luiers niet weg te gooien, maar de dozen volledig af te sluiten. De overheid komt dan langs om ze op te halen en in quarantaine te plaatsen. De fabriek in de buurt van Sydney die de luiers heeft verspreid, is stilgelegd.

Van de 2000 dozen die de overheid probeert terug te vinden, zijn er inmiddels 1500 terecht. Ook is duidelijk dat de andere 500 dozen niet in landbouwgebied zijn terechtgekomen, wat het gevaar op een uitbraak verkleint.

De vrijheid van godsdienst en geweten staan ernstig onder druk en daar moet voor opgekomen worden. Dat zei SGP-leider Chris Stoffer op een congres van zijn partij in Kesteren.

Volgens Stoffer staan er bij de komende verkiezingen op 29 oktober veel klassieke vrijheden en rechten op het spel die "verbonden zijn met de ontstaansgeschiedenis van ons land". Hij hekelde partijen en mensen die zich 'liberaal' noemen, maar vinden dat religie achter de voordeur moet blijven.

Stoffer meent dat de islam in ons land "ruim baan" krijgt, terwijl de joods-christelijke waarden onder druk staan. "Die wortels worden steeds meer losgelaten", aldus Stoffer.

Zondagsrust

De SGP, een partij die de afgelopen decennia vaak christelijk/liberale coalities steunde, vindt dat het demissionaire kabinet een aantal fundamenteel verkeerde afslagen neemt, als het gaat om Israël, zondagsrust en medische ethiek. Terwijl Nederland juist meer rust nodig heeft, zet het kabinet de zondagsrust "verder op de helling" en dat is de partij een doorn in het oog.

Stoffer riep daarom op tot een herstel van de zondagsrust. "Den Haag wil iedere gemeente verplichten om winkelopenstelling op zondag mogelijk te maken en fietst daarmee dwars door de lokale democratie heen. Urk, Barneveld, Staphorst, Nunspeet kunnen dat zelf wel bepalen!"

Ook pleit de partij als vanouds voor het beschermen van het ongeboren leven. De partij is fel tegenstander van een wetsvoorstel van D66 om het recht op abortus vast te leggen en vraagt zich af waarom het demissionaire kabinet "het radicale en onwerkelijke idee om van abortus een mensenrecht te maken steunt".

Daarnaast heeft de partij weinig begrip voor de toenemende anti-Israël maatregelen. "Terwijl het Joodse volk wereldwijd onder vuur ligt, loopt Nederland binnen de EU voorop om niet Hamas, maar Israël onder druk te zetten."

Gezinnen in 'ratrace'

De partij vindt dat het kabinet-Schoof de grote problemen waaronder de wooncrisis niet goed heeft aangepakt. De partij deelt zichzelf wel een pluim uit voor resultaten die naar eigen zeggen de afgelopen tijd door de SGP zijn bereikt. "We konden de verruiming van de transgenderwet tegenhouden én een kwalijk overblijfsel van kabinet-Rutte IV werd niet doorgezet: de zondagsschoolpolitie", het voorgestelde toezicht op religieus onderwijs.

De partij wil meer steun voor gezinnen, want die zitten in een "ratrace" om alles vol te houden, waardoor ze in onrust en stress belanden. Volgens de partij jaagt de overheid nu mensen de arbeidsmarkt op, met nadelige gevolgen voor de stabiliteit in gezinnen.

Dit voorjaar stemden de leden een voorstel van de Zeeuwse Lilian Jansen weg om het vrouwenstandpunt van de partij aan te passen. Jansen is de eerste vrouw die een zetel voor de gereformeerde partij veroverde, in de afdeling Vlissingen. Daar zit zij sinds 2014 in de gemeenteraad.

Doordat haar voorstel verworpen werd, wordt het vrouwen volgens de partijprincipes nog steeds ontraden zich verkiesbaar te stellen voor politieke functies.

Glooiende groene heuvels, moderne gebouwen, schone straten en nauwelijks criminaliteit. Rwanda wordt ook wel het 'Zwitserland van Afrika' genoemd. En daar, op het gladde asfalt van de hoofdstad Kigali vinden de komende dagen de wereldkampioenschappen wielrennen plaats.

Het is een primeur op het Afrikaanse continent, een bijzondere prestatie van het kleine Centraal-Afrikaanse land. Tegelijkertijd een zeer omstreden keuze, want achter het perfecte plaatje schuilt in Rwanda een grimmige werkelijkheid.

"Het is eigenlijk alsof iemand een net pak aantrekt zonder eerst een douche te nemen", zegt de Rwandese journalist Samuel Baker Byansi. Vanwege veiligheidsrisico's verblijft hij zelf niet meer in Rwanda. "Met kritiek zet je je leven op het spel."

Het begon kort na de genocide in 1994 waarbij 800.000 Tutsi's en gematigde Hutu's werden uitgemoord. Paul Kagame bracht daarna stabiliteit. Maar nu, 31 jaar later, is de inmiddels 67-jarige Kagame nog steeds aan de macht. Hij wint steevast de verkiezingen, vaak met 99 procent van de stemmen.

Rwanda is uitgegroeid tot een schijndemocratie.

Mensenrechtenschendingen, oorlog en grondstoffen

"Activisten, journalisten en oppositie politici worden gearresteerd, verdwijnen of overlijden onder mysterieuze omstandigheden", vertelt Mohamed Keita, Afrika-deskundige van de Human Rights Foundation in New York. "Rwandezen kunnen nooit hun eerlijke mening geven. Ze leven in een politiestaat en worden voortdurend in de gaten gehouden. Ze zullen altijd zeggen dat ze van hun president houden, en dat hun land geweldig is. Maar als je echt goed kijkt, zie je dat dit niet de realiteit is."

En dan is er nog Rwanda's directe betrokkenheid bij de oorlog in het oosten van Democratische Republiek Congo (DRC). Rwanda steunt niet alleen rebellengroep M23, maar laat ook duizenden soldaten meevechten. Kagame ontkent dat stelselmatig.

De vraag of de wereldkampioenschappen wielrennen wel konden doorgaan in Rwanda werd dit voorjaar steeds urgenter. Er waren plannen voor een Europees sanctiepakket tegen Rwanda vanwege de oorlog in Congo. Rwanda verbrak daarop diplomatieke banden met België, een van de initiators van dat pakket.

KNWU: 'Geen belemmeringen'

Wielerbond KNWU liet in april al weten geen belemmeringen te zien om een Nederlandse selectie af te vaardigen. Directeur Maurice Leeser: ''We monitoren de situatie. Wat er momenteel gebeurt in Oost-Congo is afschuwelijk, en we zijn ons volledig bewust van de politieke repressie en het autoritaire regime in Rwanda."

"Maar vergeet ondertussen niet dat er gewoon normaal diplomatiek verkeer is tussen Nederland en Rwanda. Er is een ambassade, er is handel tussen beide landen. Er gaan ook gewoon toeristen naar toe. En in het gebied waar er gefietst wordt is het gewoon veilig. Op het moment dat er iets wijzigt, zullen we opnieuw in overleg gaan met het Buitenlandse Zaken, VWS, NGO's en de UCI."

De KNWU dringt er bij de UCI op aan dat voortaan de mensenrechtensituaties in een land worden meegewogen bij de toekenning van het evenement.

Kagame en zijn regering proberen misstanden te verhullen, zegt Keita, door het organiseren van grote internationale conferenties, het opzetten van toerismecampagnes, en sportevementen. "Daar is Rwanda heel goed in."

'Sportswashing' wordt dit laatste genoemd. Behalve de WK wielrennen heeft het land sponsordeals gesloten met grote voetbalclubs als Arsenal, Paris Saint-Germain en Atlético Madrid, stopt het miljoenen euro's in de NBA en wordt er gelobbyd voor Formule 1-wedstrijden.

"Hij is alleen geïnteresseerd in Formule 1, basketbal, voetbal en fietsen om zijn imago op te poetsen", meent Baker Byansi. "Welke sport maakt niet uit, als het maar dat doel dient. Sport is daar een uitstekend middel voor."

De Rwandese regering zelf zegt dat zo'n groot sportevenement veel geld opbrengt en economische kansen oplevert. "Maar laat hier geen misverstand over bestaan", benadrukt Keita. "Het geld verdwijnt in de zakken van het regime, dit WK gaat de levens van Rwandezen, die in een groot deel van het land in armoede leven, niet verbeteren."

Eigenbelang van het Westen

Waarom doen ze dan toch mee? "Omdat het Westen vooral naar de eigen belangen kijkt", zegt Keita. "Rwanda is op zowel economisch, politiek en diplomatiek vlak van onschatbare waarde."

Keita noemt de stabiliteit van het kleine land naast een groot onrustig buurland als Congo. "Rwanda dient als partnerland op het vlak van veiligheid, en zet onder meer militairen in Mozambique in om een Frans gasproject te beschermen. Daarnaast zijn westerse landen afhankelijk van bepaalde grondstoffen uit de regio." Kobalt en coltan zijn bijvoorbeeld nodig voor batterijen van elektrische voertuigen.

De Europese Unie heeft onlangs een grondstoffenakkoord gesloten met Rwanda - al roept het Europees Parlement nu op om dit op te schorten. En dan is er nog Rwanda's welwillendheid om migranten op te vangen. "Het Westen houdt Rwanda dus graag te vriend, er is simpelweg te veel te verliezen."

Asfalt en kasseien

De renners zijn ondertussen geland op het mooie, uitstekend georganiseerde vliegveld. Ze zijn naar goede hotels gebracht, en van daaruit gaan ze naar de start van de wedstrijden.

"Maar, wat ze niet zien ", benadrukt Byansi Baker, "zijn de arrestaties zonder proces, lokale journalisten die veilig en eerlijk hun werk kunnen doen, al die ontheemde Congolezen in vluchtelingenkampen net over de grens."

"Ze weten het niet, en het maakt ook niet uit. Ze nemen hun prijzengeld mee, en verlaten het land weer."

Bij een grote politiecontrole in Rotterdam zijn vannacht 115 mensen betrapt op rijden onder invloed. Honderd mensen hadden te veel gedronken en vijftien personen werden betrapt op rijden onder invloed van drugs. De politie heeft zeventien rijbewijzen ingenomen.

De actie begon vannacht om 00.30 uur en duurde tot 05.00 uur. De bedoeling was dat iedere automobilist die het centrum van Rotterdam uit reed een blaastest zou doen. Daarom waren ongeveer 250 agenten ingezet die op zeven uitgangswegen rondom het centrum controleerden.

Wie onder invloed was moest in een busje een uitgebreide ademhalingsanalyse doen om vast te stellen of er te veel was gedronken. Daarna werd vastgesteld of iemand een proces-verbaal kreeg, een boete of mocht doorrijden.

Zo ging het er aan toe vannacht:

Het was lang geleden dat de politie zo'n grote alcoholcontrole in Rotterdam uitvoerde. Volgens een woordvoerder van de Verkeerspolitie was de laatste keer in 2009. Omdat er nog heel veel onder invloed wordt gereden vond de politie het noodzakelijk een signaal af te geven. "Het doel is nul mensen onder invloed."

Illegale cobra's

Over het nut van de actie zijn niet alle automobilisten eens. "Ik vind het geweldig", zegt een vrouw die vindt dat het bijdraagt aan de algehele veiligheid op de weg. "We hoeven niet onverantwoord achter het stuur te gaan, toch? Waarom zouden we ons niet blootstellen als we niets te verbergen hebben?"

Een andere automobilist vindt de controle overdreven. "Ik drink sowieso niet om religieuze redenen, dus ik heb er geen last van, maar ik ben nu wel later thuis."

Naast de alcoholcontrole stelde de politie nog enkele overtredingen vast. Een van de gecontroleerde auto's bleek gestolen en in een andere auto van een 18-jarige bestuurder die werd gecontroleerd op de Erasmusbrug lag illegaal vuurwerk op de achterbank. Bij een dronken bestuurder zat een kind op de achterbank.

Opvallend was vannacht dat een bestuurder, die werd gecontroleerd in het Weena, voor de neus van de agenten nog probeerde van plek te wisselen met de bijrijder. De agenten merkten dit op en lieten de bestuurder alsnog blazen. Zijn rijbewijs werd ingenomen.

Remco Andringa, redacteur Politie en Justitie:

"In Nederland wordt ieder jaar zo'n 43.000 mensen betrapt op rijden onder invloed. Het gaat daarbij niet alleen om alcohol, maar ook om drugs. Met speekseltesten is tegenwoordig ook het gebruik van cannabis goed te detecteren. Het aantal van 43.000 komt neer op ongeveer 100 mensen per dag die worden betrapt op rijden onder invloed.

Dat klinkt veel, maar de pakkans is nog altijd minimaal. Ga maar eens na wanneer jij voor het laatst hebt moeten blazen: zulke grote controles zijn er niet vaak, waarbij alle grote wegen vanuit het centrum tegelijk worden gecontroleerd. Terwijl er wel metingen zijn die laten zien dat in uitgaansnachten 1 op de 50 mensen onder invloed van alcohol achter het stuur kruipt. En we weten dat alcohol een belangrijke oorzaak is van ongevallen. Ieder jaar vallen tientallen doden in het verkeer waarbij alcohol een rol heeft gespeeld."

Fysieke en online intimidatie van schrijvers en uitgeverijen. Boekhandels en bibliotheken die uit angst voor geweld kiezen om bepaalde boeken verwijderen. Boeken die worden verboden, zoals in de Verenigde Staten en Hongarije. Inperkingen van literaire vrijheid vormen het schrikbeeld van mensen die vandaag de straat op gaan voor de Lezersmars.

De mars in Utrecht, aftrap van de Week van het Verboden Boek en het International Literature Festival Utrecht, wordt georganiseerd door boekenliefhebbers. "We zien op steeds meer plekken dat het vrije woord onder druk staat", waarschuwt de organisatie.

Ook Eveline Aendekerk, directeur van branchekoepel CPNB, vreest dat ontwikkelingen zoals deze niet beperkt zullen blijven tot andere landen. "Je moet er toch niet aan denken dat er in Nederland boeken niet meer verkocht worden omdat de inhoud iemand niet zint?"

Het boek is volgens haar een belangrijk middel tegen polarisatie en een essentieel onderdeel van de infrastructuur van de democratie. Ze vindt het daarom van belang dat iedereen moet kunnen blijven lezen wat die wil.

Verscheurde pagina's

Medeorganisator David Rozema, adviseur Collecties bij de bibliothekenorganisatie Probiblio, stelt dat het nu al moeilijker wordt voor mensen om te lezen wat zij willen. In Nederland worden dan niet boeken geweerd uit boekhandels en bibliotheken, maar steeds vaker krijgt hij signalen over intimidatie omdat iemand het niet eens is met de inhoud van de collectie.

Zo worden pagina's uit bibliotheekboeken gescheurd omdat mensen het niet eens waren met de inhoud. "Er zijn ouders die bijvoorbeeld niet willen dat hun kind in aanraking komt met boeken waarin een personage met twee ouders van hetzelfde geslacht voorkomt, of die vinden dat boeken met daarin transgender personen niet in de collectie mogen zitten."

Daarmee staat de vrijheid van bibliotheken om de collectie naar eigen inzicht in te vullen onder druk, stelt hij.

Bedreigingen

Onderzoek uit 2024 wees uit dat een op de zeven schrijvers vorig jaar met agressie, bedreiging of intimidatie te maken had. Zo moest schrijfster Lale Gül onderduiken door bedreigingen, na het verschijnen van haar debuutroman waarin ze fel van leer trok tegen haar streng-islamitische opvoeding. Kinderboekenschrijver Pim Lammers trok zich in 2023 terug als schrijver van het Kinderboekenweekgedicht na doodsbedreigingen.

Hij had in 2015 een verhaal geschreven voor volwassenen over seksueel contact tussen een 12-jarige jongen en een voetbaltrainer, gebaseerd op ervaringen van iemand uit zijn omgeving. Onder meer de christelijke organisatie Gezin in Gevaar en model Kim Feenstra deelden stukken uit het verhaal zonder context en riepen op tot een boycot, met bedreigingen tot gevolg.

Schrijver Gijs Wilbrink stelt dat de meeste auteurs die hij kent te maken hebben gehad met (online) intimidatie. Zelf debuteerde hij in 2022 met zijn boek De beesten. Hij kreeg toen ook enkele anonieme e-mails van mensen die vonden dat de dingen die hij schreef "uit een zieke geest moeten komen" en die zeiden dat hij "zich maar beter kon verhangen".

Glijdende schaal

Dit soort intimidatie heeft in de laatste jaren een nieuwe dynamiek gekregen door sociale media. Het komt sinds de coronapandemie vaker voor, zegt Aendekerk. Ze merkt dat ook boekhandels worstelen met hun aanbod en vaker te maken hebben met agressie en intimidatie.

"Een weerbaarheidstraining tegen agressieve klanten maakt tegenwoordig deel uit van cursussen voor boekverkopers", vertelt ze. Een verontrustende ontwikkeling, vindt collectieadviseur Rozema. "Bibliotheken en boekenwinkels in Nederland mogen volgens de wet zelf bepalen wat ze in de collectie opnemen, en dat moeten we zo houden."

Plek voor vrijdenken

De drie zijn het erover eens dat het van essentieel belang is dat de literatuur een vrijplaats moet blijven voor ieders leeswensen. "We moeten zien dat het boek nog steeds een belangrijke plek is om vrij te kunnen denken. Dat moet blijven en moeten we niet voor lief nemen", zegt Wilbrink.

Aendekerk sluit zich hierbij aan. "Het boek is de enige plek waar je in rust verschillende meningen tot je kan nemen, je in de huid kan kruipen van mensen die je veracht. Dat is ontzettend belangrijk om te koesteren. Het is belangrijk om met andere ogen naar de wereld te kijken, zonder dat je er iets van moet vinden", stelt ze.

"Hoe minder we lezen en deze stemmen tot ons krijgen, hoe minder je je vrije wil traint."

De VS gaat 100.000 dollar per jaar vragen voor H-1B-visums waarmee kenniswerkers tot het land worden toegelaten. Tot nu toe was men voor zo'n reisdocument ongeveer 1500 dollar kwijt.

"Stop met mensen hierheen halen die onze banen afpakken", legt handelsminister Lutnick de filosofie achter het besluit uit. "Als je iemand wilt opleiden, neem je maar iemand die net is afgestudeerd aan een van de prachtige universiteiten in ons land."

Bedrijven kunnen een H-1B-visum aanvragen voor werknemers uit het buitenland die over vaardigheden beschikken die ze in de VS niet kunnen vinden. Jaarlijks worden er 85.000 van verdeeld via loting.

Populair in India

Het visum werd in 1990 ingesteld voor kennismigranten die minimaal een bachelordiploma hebben. Vooral bedrijven in de tech-sector maken gebruik van de regeling om topkrachten binnen te halen, maar onderwijs, zorg en ontwikkelaars krijgen op deze manier ook veel buitenlandse werknemers. Grootafnemer is Amazon met zo'n 12.000 visums, Microsoft en Meta zijn elk goed voor zo'n 5000.

Indiase werknemers zijn verreweg de grootste groep H-1B-visumhouders in de VS, ongeveer 70 procent van de aanvragen. China volgt daarna op grote afstand met 11 procent. Voor Nederland gaat het om enkele honderden werknemers.

Opvallend genoeg hebben in het verleden enkele prominente figuren uit de omgeving van Trump gebruikgemaakt van dit visum. Zo kwam techondernemer Elon Musk vanuit zijn geboorteland Zuid-Afrika naar de VS, evenals Trumps vrouw Melania, die in Slovenië werd geboren en naar de VS kwam om als model te werken.

Misbruik

Tegenstanders van het systeem zeggen dat H-1B-visums vaak worden misbruikt voor mensen waar ze niet voor bedoeld zijn. Bovendien zouden gretige werknemers uit het buitenland de Amerikaanse lonen drukken doordat ze voor een lager salaris willen werken.

Analisten vrezen dat Amerikaanse bedrijven hiermee minder aantrekkelijk worden voor buitenlanders en zo hun voorsprong in bepaalde sectoren kunnen kwijtraken. In reactie op het besluit zagen enkele techbedrijven de prijs van hun aandeel al zakken.

Trump zegt dat er vooraf overleg is geweest met de techsector en dat die akkoord is met de nieuwe regeling. "Iedereen is er erg blij mee. Zo houden we de bijzonder productieve mensen in ons land en vaak willen de bedrijven daar best veel geld voor betalen."

'Snel terug naar VS'

De zet leidt tot onrust en onzekerheid onder mensen die nu gebruikmaken van zo'n visum. Bedrijven als Amazon en Microsoft hebben hen geadviseerd voorlopig niet naar het buitenland te reizen. Wie momenteel niet in de VS is wordt geadviseerd voor middernacht vanavond terug te keren.

Het vliegverkeer op meerdere Europese luchthavens is verstoord door een cyberaanval op een externe IT-dienstverlener van de check-in- en boardingsystemen. Onder meer op Brussels Airport kan daardoor alleen nog handmatig worden ingecheckt en geboard, wat leidt tot forse vertragingen.

Ook luchthavens Berlin Brandenburg en Heathrow in Londen zijn getroffen door de cyberaanval. Het Berlijnse vliegveld waarschuwt dat passagiers rekening moeten houden met langere wachttijden. Het vliegveld zegt extra medewerkers in te zetten bij de check-inbalies.

Op Brussels Airport zijn zeker negen vluchten geannuleerd en vijftien vluchten hebben een vertraging van een uur of meer opgelopen.

Schiphol niet getroffen

Het vliegveld adviseert reizigers met een vlucht op zaterdag om eerst bij hun luchtvaartmaatschappij te controleren of de vlucht doorgaat en alleen naar de luchthaven te komen als deze is bevestigd. Passagiers met een bevestigde vlucht wordt geadviseerd ruim op tijd aanwezig te zijn. Brussels Airport verwacht zaterdag in totaal zo'n 35.000 vertrekkende passagiers.

Volgens de Belgische omroep VRT begonnen de technische problemen op vrijdagavond. Het is niet duidelijk wie achter de cyberaanval zit. De getroffen dienstverlener werkt aan een oplossing.

De systeemleverancier wordt op luchthavens door heel Europa gebruikt. Een woordvoerder van Schiphol zegt dat de luchthaven niet is getroffen. Ook de luchthavens Frankfurt en Hamburg meldden aan persbureau DPA niet te zijn getroffen.

Een wereldwijd verdrag om de oceanen te beschermen en schade aan het zeeleven te herstellen, treedt binnenkort in werking. Marokko heeft als zestigste land het verdrag geratificeerd en daarmee zijn er genoeg landen aangesloten om het vanaf januari van kracht te laten worden.

Het verdrag kent een lange geschiedenis. Twintig jaar geleden al werd erover gesproken en pas twee jaar geleden werd er een akkoord bereikt.

De High Seas Treaty (Vollezeeverdrag) maakt de weg vrij om internationale wateren aan te wijzen als beschermde zeegebieden. Het verdrag gaat over meer dan twee derde van de oceaan en bevat volgens VN-secretaris-generaal António Guterres bindende regels voor het beschermen en duurzaam gebruiken van de biodiversiteit in oceanen.

Ondermijnen

Een groot deel van de volle zee valt buiten de jurisdictie van een land. Die internationale wateren beslaan bijna twee derde van de oceanen en bijna de helft van het aardoppervlak, maar zijn door gebrek aan regels kwetsbaar voor bijvoorbeeld overbevissing, klimaatverandering en diepzeemijnbouw.

Dit verdrag moet daar verandering in brengen, maar hoe het zal uitpakken blijft onzeker. Grote landen, zoals de VS, China, Rusland en Japan hebben het verdrag nog niet geratificeerd.

Volgens de IUCN, een internationaal samenwerkingsverband voor natuurbehoud is het van groot belang dat ook die landen zich aansluiten. "Als grote visserijlanden zoals China, Rusland en Japan zich niet aansluiten, zouden ze de beschermde gebieden kunnen ondermijnen."

Mijlpaal

Het verdrag voorziet niet in een internationale handhavingsorganisatie. Het leunt op de individuele landen om actie te ondernemen. Als bijvoorbeeld een schip dat onder Duitse vlag vaart de regels overtreedt, dan is het aan Duitsland om daarop te handhaven.

De volle zee is cruciaal voor het klimaat op aarde, omdat die warmte absorbeert en de helft van de zuurstof op aarde produceert. Volgens de IUCN wordt bijna tien procent van het zeeleven met uitsterven bedreigd.

Greenpeace International noemt het een mijlpaal dat het verdrag volgend jaar in werking treedt. "Het tijdperk van uitbuiting en vernietiging moet eindigen. Onze oceanen kunnen niet wachten, en wij ook niet."

Goedemorgen! SGP houdt vandaag zijn verkiezingscongres in het Gelderse dorp Kesteren. En bezoekers in Parijs kunnen voor het eerst sinds de grote brand in de Notre-Dame in 2019 weer de torens beklimmen.

Eerst het weer: de dag begint zonnig en droog. Vanmiddag trekt een gebied met buiige regen noordoostwaarts over het land, hierbij is onweer mogelijk. Voor de regen uit wordt het 23 graden in het noorden tot 27 graden in Limburg. De zuidwestenwind is zwak tot matig.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Amerikaanse leger heeft opnieuw een aanval uitgevoerd op een schip waarmee volgens de Amerikaanse president Trump drugs werd gesmokkeld. Hij schrijft in een bericht op sociale media dat er bij de aanval drie doden zijn gevallen. Volgens hem was het schip onderweg naar de VS "om Amerikanen te vergiftigen".

De aanval vond ergens ten zuiden van de VS op zee plaats. De president gaf geen nadere details over de locatie.

Het is zeker de derde keer binnen een maand dat de Amerikaanse luchtmacht aanvallen uitvoert op vermeende drugsschepen die volgens de VS uit Venezuela kwamen. President Trump zegt dat deze militaire acties nodig zijn om de drugssmokkel naar de VS tegen te gaan. Hij wil ook de Venezolaanse president Maduro laten arresteren omdat die volgens Trump samenwerkt met drugskartels.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De Algemene Politieke Beschouwingen lopen dit jaar anders dan normaal, met nog maar 6 weken tot de nieuwe verkiezingen. Jorn, Simone en Marleen gaan de wandelgangen in en spreken ministers.

Fijne dag!

"Betreedt Amerika een nieuw tijdperk van mccarthyisme?", vroeg de Financial Times zich deze week af. De zakenkrant verwees naar de periode in de jaren veertig en vijftig toen een paranoïde Amerikaanse overheid overal communistische sympathieën vreesde.

Het leidde tot een genadeloze heksenjacht op journalisten, kunstenaars, wetenschappers en ambtenaren. Het geldt nog altijd als een donkere periode in de Amerikaanse geschiedenis.

Zover is het nog niet in Trumps Amerika, maar na de moord op de conservatieve activist Charlie Kirk is alles in een stroomversnelling gekomen. President Trump lijkt steeds verder te willen gaan om kritische media in het gareel te krijgen.

De president haalde deze week opnieuw uit naar de pers. "Ik heb ergens gelezen dat 97 procent van de omroepen tegen mij zijn. Ze geven me erg slechte publiciteit." Dit keer voegde hij er een dreigement aan toe. "Misschien moeten we de uitzendvergunningen maar wegnemen."

Vijand van het volk

Trump heeft altijd een vijandige houding gehad tegenover de media. In zijn eerste termijn botste hij geregeld met journalisten, die hij "de vijand van het volk" noemde. Ondanks die onstuimige relatie leidde het toen niet tot concrete strafmaatregelen.

Anders is het in zijn tweede termijn. Hij gebruikt nu drie instrumenten: toegang, rechtszaken en regelgeving.

Media die hem niet zinnen, krijgen bijvoorbeeld geen toegang meer tot de Oval Office. Dat overkwam persbureau AP toen het weigerde te spreken van de Golf van Amerika, zoals Trump wil.

Prompt besloot het Witte Huis de politiek verslaggever van AP te weren. Die werd uit de zogeheten 'press pool' van het Witte Huis gezet, die alle bewegingen van de president volgt.

Rechtszaken

Als vastgoedondernemer sleepte Trump ontelbare malen zakelijke opponenten voor de rechter. Die tactiek past hij opnieuw toe bij de media. Eerder deze maand eiste hij 10 miljard dollar van de Wall Street Journal omdat de zakenkrant van mediamagnaat Rupert Murdoch een artikel had gepubliceerd over een verjaardagskaart die Trump naar de pedoseksueel Jeffrey Epstein gestuurd zou hebben.

Deze week spande Trump een rechtszaak aan tegen The New York Times voor het in diskrediet brengen van zijn reputatie als succesvolle zakenman. Trump eist 15 miljard dollar van de krant, al werd de zaak binnen enkele dagen van de hand gewezen door de rechter.

Die maande dat de aanklacht te lang was en vol "kwaadsprekerij en gescheld" stond. "Een aanklacht is niet een roeptoeter voor pr of een podium zoals een politieke bijeenkomst."

Mediawaakhond

Het Witte Huis heeft daarnaast een bijzonder machtig instrument in handen: mediawaakhond FCC, Federal Communications Commission. Die staat onder leiding van de Republikein Brendan Carr, eerder dit jaar aangesteld door Trump.

Carr gebruikt zijn functie geregeld om media aan te vallen die kritisch zijn op Trump. Omroepen zijn bevreesd voor de FCC, omdat die uitzendvergunningen kan intrekken en goedkeuring moet verlenen aan overnames en fusies in de mediawereld.

Carr liet deze week zijn invloed gelden na de omstreden uitspraken van talkshowpresentator Jimmy Kimmel. Die had afgelopen maandag valselijk gesuggereerd dat de verdachte op de moord van Charlie Kirk een Trump-aanhanger was. Omroepen die Kimmels show uitzenden, moesten actie ondernemen, zo gelastte Carr. Als ze dat niet deden, dreigde hij hun uitzendvergunning in te trekken.

Alles van Jimmy Kimmel Live wordt opgeruimd:

Niet lang daarna besloot het mediabedrijf Nextar, dat dertig Amerikaanse zenders beheert, om Jimmy Kimmel van de buis te halen. Toen andere mediabedrijven volgden trok ABC de stekker uit Jimmy Kimmel Live.

De vraag rijst of hier ook zakelijke belangen een rol speelden. Nextar is verwikkeld in een overnamestrijd waarmee meer dan 6 miljard dollar gemoeid is. Daarvoor heeft het bedrijf toestemming nodig van de FCC.

De agressieve aanpak van Trump mist zijn impact niet. Dreiging van rechtszaken of strafmaatregelen is vaak al voldoende voor media om in te binden. Die hebben geen zin in een taai gevecht met de president en willen hun commerciële belangen niet in gevaar brengen. Ze treffen snel een schikking met de president of gaan in op zijn eisen.

Gevolg: een medialandschap dat zich meer en meer schikt naar de nukken van het Witte Huis.

Collega's van Jimmy Kimmel reageren op de schorsing:

Rusland heeft vannacht een grootschalige raket- en droneaanval uitgevoerd op verschillende regio's in Oekraïne. Daarbij zijn minstens drie mensen om het leven gekomen en tientallen anderen gewond geraakt, melden Oekraïense autoriteiten.

Rusland lanceerde 619 drones en raketten, meldt de Oekraïense luchtmacht. In totaal werden 579 drones, acht ballistische raketten en 32 kruisraketten gedetecteerd. De Oekraïense strijdkrachten schoten 552 drones, twee ballistische raketten en 29 kruisraketten neer.

De Oekraïense president Zelensky zegt dat de aanvallen plaatsvonden in negen regio's, waaronder Dnipro, Mykolajiv, Tsjernihiv, Zaporizja, Poltava, Kyiv, Odessa, Soemy en Charkiv.

Kruisraketten

"Het doelwit van de vijand was onze infrastructuur, woonwijken en civiele bedrijven", zei hij, eraan toevoegend dat een raket uitgerust met clustermunitie een gebouw met meerdere verdiepingen in de stad Dnipro trof. "Elke dergelijke aanval is geen militaire noodzaak, maar een bewuste strategie van Rusland om burgers te intimideren en onze infrastructuur te vernietigen", zegt Zelensky op X.

Bij de aanval in de centrale Oekraïense regio Dnipro raakten minstens 26 mensen gewond, aldus de lokale gouverneur. In de regio Kyiv meldden lokale autoriteiten dat een huis en auto's beschadigd raakten. In de westelijke regio Lviv meldde gouverneur Maxim Kozytsky dat er twee kruisraketten werden neergeschoten.

Beelden van de (nasleep) van de Russische aanval op Oekraïne:

Vanwege de grote aanval heeft Polen heeft vannacht uit voorzorg straaljagers de lucht in gestuurd. De situatie aan de grens is gespannen sinds anderhalve week geleden Russische drones het Poolse luchtruim binnendrongen. Bovendien vlogen Russische straaljagers gisteren boven het grondgebied van Estland, meldde dat land.

Op X meldt het Poolse ministerie van Defensie dat er behalve Poolse vliegtuigen ook toestellen van bondgenoten werden ingezet. Ook Nederlandse F-35's zijn ingezet om het NAVO-luchtruim te bewaken, bevestigt een woordvoerder van Defensie. Het is onduidelijk hoeveel er zijn ingezet.

Nederland heeft sinds begin deze maand vier F-35's in Polen gestationeerd om de NAVO-grens te bewaken. Ze zijn daarvoor al meerdere keren in actie gekomen. Bij het incident van vorige week woensdag werden daarbij voor het eerst ook wapens ingezet.

Rusland ontkent

Rusland zei na het vorige incident dat het schenden van het Poolse luchtruim met de drones niet bewust was: het zou gaan om afzwaaiers van een aanval op Oekraïne. Polen verwierp die uitleg.

Rusland houdt ook vol niet het luchtruim van Estland te hebben geschonden, zoals dat land gisteren meldde. Volgens Estland vlogen drie Russische straaljagers zo'n twaalf minuten over Ests gebied, bij het eiland Vaindloo. Ze werden door Italiaanse straaljagers onderschept.

Het Russische ministerie van Defensie beweert niet boven Ests grondgebied te zijn gekomen. Op Telegram zegt een woordvoerder dat er niet is afgeweken van het vluchtplan, dat Vaindloo op drie kilometer passeerde boven internationale wateren.

Spoedvergadering NAVO

De Estse minister van Buitenlandse Zaken noemde de actie "ongekend brutaal". De NAVO sprak van een roekeloze actie, al benadrukte secretaris-generaal Rutte ook dat er "snel en daadkrachtig was opgetreden".

De Amerikaanse president Trump reageerde terughoudend op de Russische actie. "Ik hou daar niet van", was zijn oordeel. "Ik vind het maar niets als dat gebeurt. Het kan grote problemen opleveren, maar dat laat ik je later wel weten."

Vanwege het incident heeft premier Michal van Estland onder artikel 4 van het NAVO-verdrag een spoedvergadering van de lidstaten belegd. Die wordt begin volgende week gehouden. Het is de tweede keer in een maand dat dat gebeurt, de eerste keer was vanwege het incident in Polen.

In Den Haag is vannacht een korte stroomstoring geweest. Bewoners in het westen van de stad zaten enige tijd zonder elektriciteit.

De storing begon rond 05.30 uur door een kapotte transformator in een hoogspanningsruimte in de Tomatenstraat. De brandweer rukte daarbij uit vanwege rookontwikkeling.

Volgens netbeheerder Stedin waren ruim 32.000 huishoudens getroffen. Ongeveer anderhalf uur later werden de aansluitingen al weer hersteld.

Vervoersbedrijf HTM meldt dat enkele tramlijnen vertraging hebben door de stroomstoring. HTM verwacht dat dit nog één tot twee uur zal duren.

Nederland vangt geen ernstig zieke en gewonde Palestijnse kinderen uit Gaza op in Nederlandse ziekenhuizen. Een motie van de SP om dat wél te gaan doen, bracht daar donderdagavond geen verandering in: de motie werd met een nipte meerderheid verworpen. Andere Europese landen doen wel medische evacuaties van Palestijnse kinderen. Hoe pakken zij dit aan?

Italië: 'Medemenselijkheid staat voorop'

Italië vangt van Europa de meeste kinderen op. In dat land worden sinds vorig jaar juli 84 kinderen behandeld. Italië doet dat al sinds vorig jaar januari en heeft inmiddels veertien medische evacuaties uitgevoerd. In totaal heeft Italië 577 hulpbehoevende Palestijnen opgevangen, die verdeeld zijn over ziekenhuizen in verschillende regio's.

"Italië heeft een traditie van het opnemen van kinderen uit oorlogsgebieden", zegt correspondent Angelo van Schaik. Een van de ziekenhuizen die zich daar sterk voor maken, is het Bambino Gesù ziekenhuis in Rome. Dat ziekenhuis wordt gerund door het Vaticaan en heeft in het verleden vaker zieke kinderen uit andere landen opgevangen.

"Bij zowel linkse als rechtse partijen bestaat er geen discussie over het opvangen van de zieke en gewonde Palestijnse kinderen, hoewel de regering zich niet uitspreekt over de oorlog in Gaza", zegt Van Schaik. "De medemenselijkheid staat voorop, dit moet gewoon gedaan worden."

België: regering nog altijd verdeeld

België heeft sinds vorig jaar juli veertien kinderen uit Gaza opgevangen. Dat ging volgens de Belgische regering vooral om "kinderen met complexe aandoeningen, zoals kankerpatiënten". De laatste vier kwamen eerder deze week in België aan samen met hun ouders of andere familieleden.

Ook werkte het land mee aan medische evacuaties van Palestijnse kinderen die in andere landen werden opgevangen.

NOS-redacteur Roemer Ockhuijsen in Brussel wijst er wel op dat de Belgische regeringspartijen sterk verdeeld zijn over hoe ze moeten omgaan met de situatie in Gaza. "Daarom vergaderden ze begin deze maand tot diep in de nacht om toch tot een gezamenlijk standpunt te komen. In het akkoord dat werd gesloten spraken de regeringspartijen af zieke of gewonde kinderen op te vangen die niet in de regio geholpen kunnen worden."

Spanje: 'Gelijke behandeling'

Spanje heeft sinds vorig jaar juli 42 zieke en gewonde kinderen uit Gaza opgevangen, verdeeld over vier evacuaties. Het land wil daarmee naar eigen zeggen benadrukken dat een solidair karakter heeft en dat het mensen helpt en niet de andere kant opkijkt. Eerder deed Spanje ook medische evacuaties vanuit Oekraïne, Moldavië en Noord-Macedonië.

"Spanje heeft een speciaal mechanisme dat wordt ingezet om landen te helpen waar het lokale gezondheidssysteem overbelast is, zegt correspondent Miral de Bruijne. "En daarin maken ze geen onderscheid in waar de hulpbehoevenden vandaan komen."

Spanje is sowieso historisch gezien solidair met de Palestijnse zaak en dat is na 7 oktober goed te merken, aldus De Bruijne. "Premier Sánchez spreekt zich vaak uit over de situatie in Gaza, die hij al vrij snel als genocide beschreef. Ondertussen heeft de regering weer nieuwe sancties tegen Israël aangekondigd. Waaronder een volledig wapenembargo en een inreisverbod voor 'iedereen die deelneemt aan de genocide'."

Het Nederlandse demissionaire kabinet vangt geen gewonde Gazaanse kinderen op omdat het vindt dat zij beter in de regio kunnen worden verzorgd. Daarvoor worden hulporganisaties daar financieel ondersteund. Oppositiepartijen wijzen er echter op dat in de regio nauwelijks nog specialistische zorg aanwezig is.

Nederland staat met dit standpunt niet alleen. Zo stelt ook Duitsland dat het helpen van Gazaanse kinderen het best in de regio kan. De Duitse regering zegt te betwijfelen of evacuatie naar Duitsland praktisch haalbaar is.

Duitse angst voor nieuwe migratiegolf

Duitse media melden dat er iets anders achter de terughoudende houding zit. De regering in Berlijn zou namelijk bang zijn dat de evacuaties tot een nieuwe migratiegolf zullen leiden. Het land heeft in het verleden wel zieke Oekraïense kinderen opgevangen.

"Meerdere Duitse steden willen kinderen uit Gaza opnemen", zegt correspondent Charlotte Waaijers. "Ze roepen de regering sinds enkele weken op om dat juridisch en organisatorisch mogelijk te maken, en bereiden zelf deels al opvangcapaciteit voor. Maar het ministerie van Buitenlandse Zaken ziet dat voorlopig niet zitten."

Staatssecretaris Güler deed het af als een plan om in lokale verkiezingscampagnes mee te kunnen scoren. Volgens het ministerie is hulp in de regio praktischer.

Scandinavië: Noren bereid, Denen niet

Noorwegen heeft sinds vorig jaar juli veertien kinderen uit Gaza opgenomen, terwijl Denemarken dat niet doet. Kopenhagen stelt ook dat medische hulp beter in de regio kan worden aangeboden. De regering zegt ook dat de evacuaties het Deense zorgstelsel zouden overbelasten.

Toch klinkt in het land steeds meer kritiek op dat beleid. Zo hebben bijna 900 Deense artsen in een petitie de regering opgeroepen om Palestijnse kinderen die in levensgevaar verkeren te laten behandelen in Denemarken. Ook de Deense tak van hulporganisaties als Artsen zonder Grenzen en het Rode Kruis willen dat.

NOS-correspondent Rolien Créton: "De Deense regering heeft vanaf het allereerste begin volgehouden: we evacueren geen slachtoffers uit Gaza naar Denemarken. Dit beleid wordt door een kleine helft van de Denen gesteund. Opvallend, omdat Denemarken vooroploopt wat betreft steun aan Oekraïne."

De onwillige houding hangt samen met het strenge Deense vluchtelingenbeleid, dat bekendstaat als strengste in Europa. Wat volgens Créton ook meespeelt, is dat er in november Deense gemeenteverkiezingen worden gehouden en veel politici bang zijn om slap over te komen.

Noorwegen zette, net als Spanje en Ierland, in mei vorig jaar de stap om de Palestijnse staat te erkennen. De centrum-linkse regering in Noorwegen heeft in totaal 100 bewoners uit Gaza (ernstig zieke of gewonde kinderen en hun familie) opgevangen.

Het dodental na een explosie van een tankwagen in Mexico-Stad is de afgelopen dagen opgelopen naar 25, melden de gezondheidsautoriteiten in de hoofdstad. 21 gewonden liggen een week na het ongeluk nog in het ziekenhuis.

Vorige week woensdag kwam zo'n 50.000 liter lpg tot ontploffing, nadat de tankwagen was gekanteld en tegen een muur was gebotst. Het lpg stroomde na het ongeluk door een scheur naar buiten, ontbrandde en veroorzaakte brand bij zo'n dertig voertuigen op de drukke snelweg.

Boosheid

Het ongeluk heeft volgens persbureau Reuters geleid tot boosheid over de veiligheid op de Mexicaanse snelwegen en een roep om strenger toezicht op het vervoer van gevaarlijke stoffen.

Onder de doden is ook de vrachtwagenchauffeur. Een tweejarig meisje is vorige week overgebracht naar een Amerikaans ziekenhuis in Texas. Veel slachtoffers hebben ernstige brandwonden.

Uit een eerste onderzoek van de autoriteiten zou blijken dat de chauffeur te snel had gereden.