NOS Nieuws - Algemeen

Het staat vrijwel vast dat de Franse premier François Bayrou negen maanden na zijn aantreden moet opstappen. De afgelopen vier dagen voerde hij ingelast crisisoverleg met alle politieke partijen. Dat eindigde vandaag met een domper voor hem. De gezamenlijke oppositie is van plan hem naar huis te sturen. Dat zal maandag gebeuren, in een speciale zitting van het parlement.

Aanleiding zijn de harde bezuinigingen die Bayrou deze zomer aankondigde. Hij wil bijna 44 miljard euro besparen en alle Fransen moeten daar een bijdrage aan leveren, vindt hij.

Geen meerderheid

Het probleem voor Bayrou is vooral dat hij en zijn centrumrechtse regering geen meerderheid hebben in het parlement. Hij heeft dus de steun nodig van in elk geval een deel van de oppositie. Maar daar bestaat grote weerstand tegen zijn voorstellen.

Deze week laste premier Bayrou daarom speciaal overleg in. Sinds maandag sprak hij één voor één met de fracties in het parlement. Vandaag waren de laatste gesprekken. Hij hoopte ze alsnog over te halen om akkoord te gaan met de bezuinigingen, of in elk geval te onderhandelen over de maatregelen. Dat bleek tevergeefs.

De grote oppositiepartijen lieten na hun gesprekken met Bayrou allemaal weten tégen de regeringsplannen te blijven. Niemand wilde blijkbaar concessies doen of onderhandelen. "De bijl is gevallen", zei de socialistische leider Olivier Faure vandaag.

Maandag lot bezegeld

Maandag wordt het lot van Bayrou bezegeld. Dan moet er gestemd worden over het beleid van de premier en over de noodzaak om de overheidsfinanciën op orde te krijgen. De grootste oppositieblokken, de linkse coalitie en de rechts-radicale partij van Marine Le Pen, willen beide tégen Bayrou stemmen.

Als de premier de stemming verliest is hij gedwongen om zijn ontslag in te dienen bij president Macron. Het zou de tweede keer in negen maanden zijn dat een premier in Frankrijk gedwongen opstapt. In december werd de vorige premier, Michel Barnier, ook door de oppositie naar huis gestuurd.

Macron kan na het ontslag van Bayrou een nieuwe premier benoemen of nieuwe parlementsverkiezingen uitschrijven. Sommige oppositiepartijen eisen dat Macron ook zelf opstapt en nieuwe presidentsverkiezingen uitschrijft, maar dat scenario wordt niet waarschijnlijk geacht.

De bezuinigingen van 44 miljard stuiten niet alleen op verzet in het parlement. Ook de Fransen zijn in grote meerderheid tegen de maatregelen.

Voor volgende week woensdag zijn daarom landelijke protesten aangekondigd. Demonstranten willen wegen en fabrieken blokkeren. De week erna zijn er ook demonstraties en stakingen voorzien.

Eén van de grootste vakfederaties van Frankrijk, de CGT, noemt de aangekondigde bezuinigingen onrechtvaardig, omdat vooral 'gewone' Fransen getroffen zouden worden. "Als deze plannen door gaan, gaan we er allemaal honderden euro's in salaris op achteruit", zei CGT-topvrouw Sophie Binet vandaag.

Een voormalig voetbaltrainer moet negen maanden de cel in, omdat hij minderjarige jongens vroeg om naaktfoto's en met ze probeerde af te spreken. De rechtbank in Haarlem legde Stijn P. (24) een gevangenisstraf op van 18 maanden voor digitaal kinderlokken. De helft daarvan is voorwaardelijk.

Ook moet hij zich laten behandelen, is contact met de slachtoffers verboden en mag hij niet langer met kinderen werken. Verder krijgt de man een proeftijd van drie jaar, schrijft de rechtbank, en moet hij als hij vrij is meteen meewerken aan een behandeling.

De man is een voormalig jeugdtrainer van verschillende voetbalclubs uit de regio Haarlem. Tussen 2021 en 2023 zocht P. contact met tien spelers tussen de 11 en 14 jaar. Hij chatte met ze via Snapchat. De gesprekken werden al snel seksueel.

Zo vroeg hij een aantal jongens om naaktfoto's en filmpjes. Hij bleef doorvragen en als dat niet werkte, beloofde hij geld, ijs, dure schoenen of kaartjes voor Ajax. Ook probeerde hij met een paar jongens buiten de trainingen af te spreken om te zoenen of zich af te trekken. Uiteindelijk stuurden vier jongens foto's naar hem.

Vertrouwen beschaamd

De rechtbank vindt dat de man "geraffineerd" te werk ging en niet nadacht over de jonge leeftijd van de kinderen en de gevolgen van zijn daden.

"De jongens vertelden dat ze enorm hadden opgekeken naar de verdachte, hun voetbaltrainer", schrijft de rechtbank. "Dat vertrouwen heeft hij ernstig beschaamd. Het is zorgelijk dat de verdachte niet of nauwelijks lijkt in te zien hoe kwalijk hij heeft gehandeld."

De eis van het Openbaar Ministerie was twee jaar cel waarvan een jaar voorwaardelijk. P. zegt dat veel van de gesprekken bedoeld waren als grapje, maar gaf toe dat hij zich grensoverschrijdend heeft gedragen. P. was al eens eerder verdachte in een zedenzaak, die wegens gebrek aan bewijs niet verder werd behandeld.

Neppe VOG

Hij zou een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) hebben vervalst om op een basisschool te kunnen werken. P. werd een tijd geleden aangehouden, maar mocht de uitspraak in vrijheid afwachten. In deze periode zou hij een neppe VOG hebben geregeld en ook daadwerkelijk hebben gebruikt om de baan op de school te krijgen.

Onderdeel van de straf is dat hij niet langer in het onderwijs en bij sportverenigingen mag werken. De rechtbank neemt het de man kwalijk dat hij de VOG heeft vervalst, "terwijl de VOG juist is bedoeld om situaties te voorkomen waarin een verdachte van zedendelicten in aanraking met kinderen kan komen".

Rijksmonumenten zijn vaak eeuwenoude gebouwen zoals kerken en kastelen, maar binnenkort komt er een aantal bij die veel minder oud zijn. Dat maakte de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) vandaag bekend.

Vergeleken met de oude rijksmonumenten zijn de vandaag voorgedragen 'objecten', zoals ze in jargon heten, piepjong. Ze krijgen nu een beschermde status omdat er zo veel wordt gesloopt dat de rijksdienst bang is dat er belangrijke objecten verloren gaan.

De genomineerde bouwwerken werden gebouwd tussen 1965 en 1990, een tijdvak dat de rijksdienst 'Post 65' noemt. "Je kijkt vervolgens heel inhoudelijk naar die periode, naar wat die heeft betekend voor Nederland", vertelt Eva Wijdeveld, die werkt als adviseur architectuurhistorie voor de dienst.

Het bestuderen van die periode leverde een aantal thema's op die toen belangrijk waren, zoals burgeractivisme, aandacht voor het milieu en een veranderende religieuze beleving. De lijst van 'objecten' die bij die thema's passen, werd gemaakt door erfgoedverenigingen, gemeenten, burgers en deskundigen.

Verspreid over Nederland

Meer dan de helft van alle bebouwing in Nederland stamt uit die tijd, dus het was "een flinke klus" om uit een lange lijst uiteindelijk vijftien bouwwerken te kiezen, zegt Wijdeveld. "De lijst had makkelijk heel veel langer kunnen worden."

De rijksdienst heeft ook gekozen voor objecten die verspreid over Nederland liggen. "Je wil niet dat niet alles in Amsterdam ligt, maar ook bijvoorbeeld een object in Hengelo."

Niet iedereen die de genomineerde bouwwerken ziet, zal gelijk overtuigd zijn van hun schoonheid. Toch vinden het ministerie van Cultuur en de rijksdienst het belangrijk dat ze behouden blijven. "Omdat het iets vertelt over hoe Nederland in die periode van 1965 tot 1990 was vormgegeven."

Neem bijvoorbeeld De Kasbah, een wooncomplex in Hengelo uit 1973. De woningen werden ontworpen door Piet Blom, bekend van de kubuswoningen in Rotterdam. "Echt een voorbeeld van experimentele woningbouw", zegt Wijdeveld.

Het verhaal van Nederland

"In de periode daarvoor, de wederopbouw, werd heel snel heel veel gebouwd, omdat er veel woningen nodig waren." Daardoor werd een belangrijk aspect van wonen uit het oog verloren: het samenleven met elkaar. Met de komst van nieuwe, experimentele woonvormen werd daar in die tijd volop over nagedacht, aldus Wijdeveld. "In De Kasbah is dat echt gelukt."

Er is niet alleen woningbouw uitgekozen om rijksmonument te worden, want een watertoren, landschapskunstwerk, de eerste moskee met minaret en station Lelystad Centrum behoren ook tot de genomineerden. "Ze vertellen het verhaal van Nederland en worden beschermd, zodat ze behouden blijven voor toekomstige generaties", aldus de rijksdienst.

Dat is geen overbodige luxe. "Iedereen kan het zien in z'n omgeving", legt Wijdeveld uit. "Ontwikkelingen zoals verduurzaming en transformaties van bebouwing gaan razendsnel. Er wordt veel gesloopt en vervangen." Daarom moet er nu wat gebeuren om te voorkomen dat gebouwen die belangrijk zijn, verloren gaan.

Tot 2012 kwamen gebouwen pas in aanmerking om rijksmonument te worden als ze ouder waren dan vijftig jaar. "Dat hebben we inmiddels losgelaten. Gebouwen worden soms al na 30 jaar gesloopt en je hebt ook de tijd nodig om iets te gaan waarderen."

Voor of tegen stemmen

De komende tijd start de rijksdienst de zogeheten aanwijzingsprocedure. Mensen die voor of tegen de voorgestelde nieuwe monumenten zijn, kunnen er nog hun mening over geven. De verwachting is dat de vijftien objecten over een half jaar officieel rijksmonument zijn.

Later volgen er meer bouwwerken, in totaal 150 stuks. "Liefst willen we natuurlijk veel meer, maar dit is het begin", zegt Wijdeveld. De rijksdienst hoopt met de nominaties ook gemeenten te inspireren om jonge gebouwen en andere objecten te beschermen. "Daarmee zeggen we ook: let er op wat je weg doet, want weg is weg."

Bliksem gaat er in Nederland anders aan toe dan op andere plekken op de wereld, hebben wetenschappers ontdekt. De bliksem is in ons land als het ware omgedraaid.

Onweer ontstaat doordat opstijgende warme lucht en dalende koude lucht met hoge snelheid langs elkaar heen waaien. Door de wrijving wordt de onweerswolk elektrisch geladen. Wanneer die lading vrijkomt, ontstaat bliksem.

Als in Nederland bliksem in een onweerswolk ontstaat, gaan elektrisch geladen deeltjes naar beneden. En dat is vreemd, zegt onderzoeker Brian Hare bij RTV Drenthe. "Want op andere plekken gaat ze juist omhoog."

Bliksem ontstaat in de buurt van het negatief geladen deel en ontwikkelt zich dan richting het positief geladen deel. Onder meer in de Verenigde Staten zit dat positieve deel boven het negatieve en beweegt de bliksem omhoog. Nu blijkt dat in Nederland het positieve deel juist onder de wolk zit en de bliksem dus omlaag beweegt.

Meer kennis

Niet alleen de bliksem, maar de hele onweersbui staat in Nederland op zijn kop, ontdekten de onderzoekers van Astron en de Rijksuniversiteit Groningen met behulp van de LOFAR-radiotelescoop. "Dat is raar, en dat kunnen we niet begrijpen. Dus er moet nog een heleboel werk worden gedaan om dat uit te zoeken", zegt Hare. Hij hoopt dat dit een eerste stap is om onweersbuien en het potentiële gevaar dat erbij komt kijken, beter te kunnen volgen.

Daarom kijkt ook het KNMI met belangstelling mee. Het instituut leverde data voor het onderzoek. "We vermoeden dat dit niet specifiek gaat over Nederlandse onweersbuiten, maar dat het meer algemeen geldt voor onweersbuien in regio's met vergelijkbare meteorologische omstandigheden", zegt een woordvoerder.

"Betere kennis over onweer en bliksem is belangrijk om betere waarschuwingen te geven", aldus de woordvoerder. "Bliksem is een belangrijk weerfenomeen dat impact heeft op de maatschappij. Niet alleen de bliksem zelf, maar ook andere fenomenen die bij onweersbuien optreden, zoals hagel, zware windstoten en grote hoeveelheden regen, kunnen maatschappij-ontwrichtend zijn."

"Bliksem is moeilijk te onderzoeken", zegt Hare. Het meeste onderzoek wordt gedaan in landen als de Verenigde Staten en Japan. "Je wil vooral op plekken zijn waar de meest spectaculaire flitsen voorkomen", zegt Hare. "En sorry, dat is niet in Nederland."

Toen hij een paar jaar geleden toch de Nederlandse bliksem bestudeerde, zag hij een afwijkende flits in de data: "Ik dacht: oh nee, de bliksem doet weer eens iets geks." Hij besloot het verder uit te zoeken. Omdat het natuurfenomeen hier zeldzamer is, is het moeilijker in kaart te brengen. De oplossing daarvoor werd gevonden in een speciale telescoop, de LOFAR in Exloo.

De LOFAR is eigenlijk ontworpen voor radioastronomie. De telescoop heeft duizenden antennes die radiogolven uit het heelal opvangen, om bijvoorbeeld sterrenstelsels en zwarte gaten te onderzoeken. Ook voor onderzoek naar structuren van bliksem bleek de LOFAR buitengewoon goed inzetbaar. "We zien niet alleen waar de bliksem is, maar ook hoe het start en hoe het zich ontwikkelt", zegt Hare.

De politie heeft een 43-jarige man aangehouden die verdacht wordt van het maken en verspreiden van seksueel getinte deepfakes. Dat zijn beelden die door kunstmatige intelligentie zijn gemanipuleerd.

Volgens de politie zijn er 130 slachtoffers. Van een deel van hen zijn beelden gemanipuleerd. Hoeveel precies is niet duidelijk. Ook zou hij vrouwen ongevraagd foto's van zijn geslachtsdeel en seksueel getinte berichten en deepfakes hebben gestuurd.

Vanwege de privacy deelt de politie niet meer informatie over hen. De verdachte komt uit Overbetuwe en zou de beelden onder meer via WhatsApp-groepen hebben verspreid.

Herhaaldelijk lastiggevallen

De slachtoffers hebben zich de afgelopen jaren gemeld. Ze komen uit het hele land en werden geregeld en herhaaldelijk lastiggevallen. Volgens de politie loopt er "al langere tijd" een onderzoek na verschillende aangiftes. De politie vermoedt dat het sinds 2021 of 2022 speelt.

Er zijn bij de man diverse gegevensdragers in beslag genomen. Hij zit vast en wordt verhoord.

Minister Wiersma (Landbouw) moet binnen twee weken de agrarische gegevens openbaar maken die Omroep Gelderland via een Woo-verzoek heeft opgevraagd. Dat heeft de rechter bepaald. Daarmee is de regionale omroep in het gelijk gesteld.

Het ministerie van Landbouw heeft laten weten dat Wiersma gehoor gaat geven aan de uitspraak van de rechter. Als ze dat niet had gedaan, had het ministerie een dwangsom van 50.000 euro per dag moeten betalen aan Omroep Gelderland, tot een maximum van 1 miljoen euro.

Het gaat om gegevens van Gelderse veehouders en hun uitstoot over 2023. Journalisten van Omroep Gelderland vragen daar al sinds eind 2022 om. Het gaat bijvoorbeeld om het aantal dieren bij veehouderijen en locaties van stallen. Daarmee kan onderzoek worden gedaan naar de effectiviteit van het stikstofbeleid.

Vertragingsactie

Het verzoek werd in eerste instantie goedgekeurd toen het ministerie nog onder leiding stond van minister Pieter Adema (Christenunie). Afgelopen januari greep Wiersma (BBB) in en werd de goedkeuring ingetrokken.

Wiersma vond dat de boeren niet genoeg geïnformeerd waren en wilde eerst een brief sturen naar de 60.000 agrariërs om wie het gaat. Dat proces zou niet alleen maanden duren, maar ook 5 tot 14 miljoen euro kosten.

De rechter stak daar in juli een stokje voor: de minister kon onvoldoende aantonen wat de toegevoegde waarde is van het persoonlijk informeren van alle boeren. Volgens de rechter "kan het handelen van de minister niet anders worden begrepen dan als een actie om de openbaarmaking van de gevraagde gegevens te vertragen".

De rechtbank wijst in de uitspraak op de aanstaande Kamerverkiezingen in oktober. "Het publiek moet kunnen worden geïnformeerd over de effectiviteit van het stikstofbeleid."

Follow the Money en NRC

Omroep Gelderland vroeg ook om cijfers uit 2020, 2021 en 2022, net als Follow the Money en NRC. Die zaak ligt nog bij de hoogste bestuursrechter, de Raad van State.

De zitting is al geweest, dus het is wachten op de uitspraak. Normaliter komt die binnen zes weken, maar "vanwege de complexiteit" zou het volgens een woordvoerder ook langer kunnen duren.

Australië heeft een nieuwe wet aangenomen waarmee het land migranten sneller kan uitzetten. De Australische regering heeft een akkoord gesloten met Nauru, een kleine eilandenrepubliek in de Stille Oceaan, waar de migranten naartoe gestuurd worden.

Het gaat om de zogeheten 'NZYQ-groep' van 354 migranten die voor onbepaalde tijd vastzaten in Australische immigratiedetentie. Velen van hen hebben misdrijven gepleegd, waarvoor ze inmiddels hun straf hebben uitgezeten. Toch wil de regering deze mensen niet vrijlaten.

Omdat de Australische Hoge Raad in november 2023 besloot dat de staat mensen niet zomaar voor onbepaalde tijd mag vasthouden, is de regering op zoek gegaan naar een ander land dat deze groep wil opnemen.

Lucratieve deal

Minister Tony Burke van Binnenlandse Zaken vloog vorige week onaangekondigd naar Nauru om de deal met president David Adeang te ondertekenen.

Aanvankelijk weigerde de Australische premier Albanese uit te wijden over de overeenkomst. Zo is niet bekend waar en hoe mensen op Nauru worden opgevangen. Het is bovendien onduidelijk of alle migranten ook een verblijfsvergunning krijgen. Het is niet uitgesloten dat ze alsnog door Nauru worden uitgezet naar een ander land.

Voor Nauru is het een zeer lucratieve overeenkomst. Australië betaalt de eilandstaat omgerekend zo'n 230 miljoen euro (408 miljoen Australische dollar) en daarbovenop zo'n 39 miljoen euro (70 miljoen Australische dollar) per jaar. De overeenkomst heeft een looptijd van dertig jaar. In totaal zouden de kosten voor Australië kunnen oplopen tot 1,4 miljard euro (2,5 miljard Australische dollar).

Straatarm land

Nauru is een eiland in de Stille Oceaan. Het ligt op een kleine drieduizend kilometer ten noordoosten van Australië. Het is op Vaticaanstad en Monaco na het kleinste land ter wereld met een oppervlakte van 21 vierkante kilometer en zo'n 12.000 inwoners. Het is een straatarm land, waar door de jarenlange fosfaatmijnbouw bijna niets meer groeit; het land is veranderd in een woestijn. Er is een hoge werkloosheid en veel armoede en bijna alles wat de bevolking nodig heeft, moet worden geïmporteerd.

Australiëcorrespondent Meike Wijers:

"Deze deal is zeer omstreden, zeker omdat er nog weinig details bekend zijn. Het is een dure afspraak voor een vooralsnog kleine groep veroordeelde criminelen die hun straf hebben uitgezeten.

Mensenrechtenorganisaties maken zich zorgen dat het niet bij deze groep blijft en dat later ook andere vluchtelingen naar Nauru worden uitgezet. Gevreesd wordt voor het gebruik van de zogeheten 'pacifische oplossing' als het gaat om ongewenste migranten. Het snoeiharde beleid waarbij asielzoekers worden afgescheept, krijgt al jaren veel kritiek, ook van de VN. De Australische regering zegt niet verantwoordelijk te zijn voor de behandeling van migranten in een ander land, maar dat argument veegde de VN van tafel.

Dat Nauru ondanks alle kritiek toch akkoord gaat met deze deal, is niet verrassend. Het straatarme land heeft weinig tot geen inkomsten en heeft dus veel baat bij deze miljoenendeal. Deskundigen zeggen dat de mensenrechten van de migranten mogelijk niet gewaarborgd kunnen worden."

Kleinere oppositiepartijen en mensenrechtenorganisaties zijn zeer kritisch op het plan. Er zijn zorgen dat de nieuwe wet het mogelijk maakt dat nog meer asielzoekers hetzelfde lot wacht. De wet beperkt het recht op een eerlijk proces, voordat immigranten worden uitgezet. Zo zouden ze geen recht hebben om in hoger beroep te gaan tegen het besluit om hen uit te zetten.

Snoeihard beleid

Het is niet voor het eerst dat Australië migranten uitzet naar Nauru. Sinds 2013 geldt er een snoeihard Australisch asielzoekersbeleid. Mensen die proberen per boot Australië te bereiken, werden geregeld vastgezet in kampen op Nauru of Manus, een eiland van Papoea-Nieuw-Guinea. Daar werden ze vastgehouden in erbarmelijke omstandigheden.

Begin dit jaar tikte een VN-commissie Australië op de vingers voor het verplaatsen en vastzetten van migranten op Nauru, terwijl ze daar met ernstige verwaarlozing, geweld en misbruik te maken kregen. Ook wanneer de asielopvang is uitbesteed aan een andere staat, blijft Australië verantwoordelijk, stelde de VN.

De Italiaanse modeontwerper en zakenman Giorgio Armani is overleden. Dat heeft zijn bedrijf bekendgemaakt. Armani was 91 en stond tientallen jaren aan het hoofd van een wereldwijd mode- en cosmetica-imperium, zowel als ontwerper als bedrijfsleider.

Het bedrijf Armani had een jaarlijkse omzet van ruim twee miljard euro. Tot zijn laatste dagen bleef hij voor het bedrijf werken.

De Italiaan wist van zijn naam één van de meest geroemde merken ter wereld te maken. Volgens zijn bedrijf stond zijn naam synoniem voor moderne Italiaanse stijl en elegantie.

Het modemerk Armani stond vooral bekend om de pakken en blazers, voor mannen én vrouwen:

"Hij creëerde een visie die zich uitstrekte van mode tot elk aspect van het dagelijks leven", staat in een verklaring namens zijn familie en zijn medewerkers. "Hij was zijn tijd ver vooruit met uitzonderlijke helderheid en pragmatisme. Hij werd altijd gedreven door onophoudelijke nieuwsgierigheid en diepgaande aandacht voor het heden en voor mensen."

Meer dan alleen couture

Giorgio Armani begon zijn carrière als inkoper voor een warenhuis in Milaan. Daarna begon hij als modeontwerper. In 1975 richtte zijn eigen merk op, samen met zijn vriend en compagnon Sergio Galeotti. Het groeide uit tot een modehuis dat veel verder reikte dan haute couture: met parfum, make-up, tassen, horloges, en ook cafés en hotels.

Armani wist daarmee zijn geliefde Milaan als modestad op de kaart te zetten. Zelfs Parijs werd even voorbijgestreefd als modemekka.

Hij maakte onder meer korte metten met traditionele maatpakken, met structuurloze blazers, zachte stoffen en sobere kleuren. Bovendien waren zijn blazers niet alleen voor mannen, maar ook voor vrouwen.

Hollywood

De definitieve doorbraak voor modehuis Armani kwam in 1980 met de film American Gigolo. Acteur Richard Gere werd, in Armani gehuld, de belichaming van het merk op het witte doek. Een paar jaar later deed hij dat nog een keer met The Untouchables, waar alle gangsters voortdurend in Armani-maatpakken rondlopen. Tot op heden dragen talloze filmsterren Armani.

Armani was vaker aan de slag voor Hollywood. Hij ontwierp voor de Grammy Awards, de MTV Music Awards, voor de wereldtour van Lady Gaga. Ook ontwierp hij sinds jaar en dag de kleding voor de Italiaanse Olympische sporters.

Giorgio Armani was al een tijdje ziek. Eerder dit jaar moest daardoor hij voor het eerst in zijn carrière een van zijn eigen shows missen. Tot in zijn laatste dagen bemoeide Giorgio Armani zich nog met de collectie en allerlei lopende projecten.

In het Armani-theater in Milaan wordt een plek ingericht waar Armani wordt opgebaard zodat het publiek afscheid van hem kan nemen. Hij wordt in besloten kring begraven.

Drie van de vier medeverdachten in de zaak van de spraakmakende kunstroof uit het Drents Museum in Assen worden niet vervolgd. De officieren van justitie achten hun rol te klein. Hoewel de medeverdachten de drie hoofdverdachten hebben geholpen "met ondersteunende handelingen", kan volgens het OM niet worden bewezen dat ze wisten dat de roof zou gaan gebeuren.

De vierde medeverdachte, een 26-jarige man uit Heerhugowaard, wordt nog wel vervolgd. Hij wordt verdacht van het stelen van een kentekenplaat.

Ook in zijn geval kan het OM niet vaststellen of hij wist van de op handen zijnde roof. Hij zal "op enig moment" worden opgeroepen voor een besloten hoorzitting, schrijft het OM.

Stukgeslagen vitrines

De drie hoofdverdachten zitten nog altijd vast. Het gaat om de 36-jarige Douglas Chesley W., de 35-jarige Bernhard Z. en de 20-jarige Jan B., allen afkomstig uit Heerhugowaard. Zij zouden de roof bij het Drents Museum hebben uitgevoerd en moeten op 16 oktober weer voorkomen.

Op 25 januari gebruikten zij volgens het OM een zwaar explosief om binnen te komen. Uit stukgeslagen vitrines namen ze drie armbanden en de gouden helm van Cotofenesti mee. De kostbare Roemeense kunstschatten waren geleend van het Nationaal Historisch Museum in Boekarest en zijn nog altijd niet terecht.

De diefstal veroorzaakte in Roemenië grote ophef. De helm van Cotofenesti is van onschatbare culturele waarde voor het land. In Roemenië staat de gouden helm van Cotofenesti in de schoolboeken.

In bijna elke klas van een basis- of middelbare school zitten wel leerlingen die thuis een andere taal spreken dan Nederlands. Tot nu toe mochten zij die op school vaak niet gebruiken, maar de Onderwijsraad adviseert scholen en de overheid om deze zogeheten 'thuistalen' juist wel in te zetten. Dat helpt leerlingen om sneller en beter Nederlands te leren.

Meertaligheid van kinderen wordt in het onderwijs vaak als probleem of als bijzaak gezien, maar volgens de Onderwijsraad laten scholen met die houding mogelijkheden liggen. "Ons advies is dat je verschillende thuistalen kunt benutten om het Nederlands beter te leren en om ín het Nederlands beter te leren", zegt Louise Elffers, voorzitter van de Onderwijsraad.

Het zou kinderen helpen als ze op school bijvoorbeeld ook Turks, Engels, Arabisch, Japans of Fries kunnen spreken. Ze zouden in hun thuistaal kunnen overleggen of vaker dingen kunnen opzoeken in de taal die ze het beste kennen.

Als er meer ruimte is voor leerlingen om hun thuistaal te gebruiken, kan dat volgens de Onderwijsraad "positieve gevolgen hebben voor het welbevinden van leerlingen en hun betrokkenheid bij het onderwijs".

Met behulp van vertaalapps

Het advies staat haaks op het idee dat het onderdompelen van leerlingen in één taal zou leiden tot een betere taalbeheersing. Dat idee was lang dominant. "Terwijl uit wetenschappelijk onderzoek al is gebleken dat het heel nuttig is om die thuistalen als bron te gebruiken bij het leren van het Nederlands", zegt Elffers. "Het heeft wel te maken met hoe je het aanpakt."

Vaak denken leraren bijvoorbeeld dat ze alle talen in het klaslokaal moeten beheersen, maar dat is een misvatting. "Dat is zeker niet nodig", zegt Elffers. "We zien al voorbeelden van hoe scholen dit doen. In het voortgezet onderwijs mogen leerlingen hun thuistaal gebruiken om opdrachten te maken van vakken zoals geschiedenis of klimaat en aan de hand van vertaalapps, waardoor ze belangrijke termen kunnen vertalen."

Leerlingen kunnen in groepjes over een onderwerp praten in het Fries of het Turks, waarna ze het klassikaal in het Nederlands bespreken. "Een ander voorbeeld in het basisonderwijs is dat leraren een boek in het Nederlands behandelen, terwijl leerlingen met een andere taal het boek thuis met hun ouders lezen. Zo ontstaat een mooie kennisoverdracht van de thuistaal naar het Nederlands, waardoor ze het Nederlands beter gaan beheersen", aldus Elffers.

Steeds diversere samenleving

In het advies van de Onderwijsraad wordt uitgelegd dat er in het verleden meer plaats voor andere talen was in het onderwijs, onder meer omdat de overheid toen nog aannam dat gastarbeiders ooit zouden terugkeren naar hun land van herkomst. De afgelopen decennia werden de mogelijkheden daarvoor kleiner en kwam de nadruk sterk op het Nederlands te liggen.

Het idee om meertaligheid in het onderwijs meer aandacht en ruimte te geven, roept ook weerstand op. Sommige leraren vrezen dat leerlingen die alleen Nederlands spreken zich dan juist "minder verbonden zullen voelen met de school of opleiding", valt te lezen in het advies.

Volgens de Onderwijsraad zouden scholen en mbo-opleidingen verplicht moeten worden om aandacht te besteden aan "talige diversiteit", omdat Nederland een steeds diversere samenleving wordt en mensen steeds internationaler georiënteerd zijn.

Nascholing en duidelijk beleid

De Onderwijsraad adviseert schoolbesturen om leerkrachten te ondersteunen door middel van nascholing. Elffers: "Daarnaast is duidelijk beleid belangrijk over hoe leraren met taal moeten omgaan. De benutting van de thuistalen maakt daar nog geen onderdeel van uit, wat leraren weinig houvast geeft over wat ze ermee moeten doen in de klas."

De raad bracht het advies uit op verzoek van de minister van Onderwijs. Of en wanneer het plan op scholen wordt ingevoerd, is nog niet duidelijk. De Tweede Kamer moet de plannen nog goedkeuren. De bedoeling is dat de nieuwe landelijke kerndoelen vanaf volgend schooljaar in werking treden.

De PVV dient een strafaanklacht in bij de Tweede Kamer vanwege de rol van oud-Kamervoorzitter Bergkamp in de affaire rond het onderzoek naar oud-Kamervoorzitter Arib.

Het gaat de partij vooral om het mogelijk plegen van een ambtsmisdrijf door Bergkamp "omdat zij mogelijk betrokken is bij het lekken van ambtsvertrouwelijke informatie", zo schrijft de partij in een persbericht.

Volgens de grondwet moet de Kamer na zo'n klacht besluiten of er een onderzoekscommissie moet worden ingesteld die informatie en bewijzen gaat verzamelen.

De PVV roept huidig Kamervoorzitter Bosma (ook PVV) op aangifte te doen tegen Bergkamp, oud-griffier Simone Roos en oud-directeur Huisvesting Jaap van R., "wegens het mogelijk obstrueren van het strafrechtelijke onderzoek naar het schenden van het ambtsgeheim".

Ondertekend door Markuszower

De brief is als eerste ondertekend door PVV-Kamerlid Markuszower, die al regelmatig zijn ongenoegen over de gang van zaken liet blijken. De naam van PVV-leider Wilders staat opvallend genoeg niet onder de brief.

Affaire oud-Kamervoorzitters Arib en Bergkamp weer op politieke agenda

Lees hier meer over wat eraan vooraf ging en wat er op het spel staat bij het debat vandaag.

Uit onderzoek van Nieuwsuur en Follow the Money naar de processtukken van de rijksrecherche bleek dat Bergkamp het appverkeer met haar voormalig woordvoerder Sonja K. heeft vernietigd. Ook verwijderde Bergkamp haar berichten met de twee betrokken topambtenaren. Daarnaast gaf zij de Rijksrecherche een onvolledige lijst met namen van mensen die toegang hadden tot de vertrouwelijke stukken over Arib.

"Deze kwestie heeft het aanzien van de Tweede Kamer ernstig beschadigd en het is onverkwikkelijk dat een lid van de Tweede Kamer, nota bene een gerespecteerd oud-voorzitter, op basis van vermeend vals spel en valse verklaringen, trucs en intriges zich genoodzaakt voelde haar zetel op te geven"', staat er verder in de brief van de PVV. De partij doelt daarmee op PvdA-Kamerlid Arib.

De Kamer debatteert vanmiddag over de affaire rond het onderzoek naar naar Arib. De PVV doet niet mee aan het debat, omdat de partij vindt dat er meer stukken openbaar gemaakt moeten worden, zoals het onderzoeksrapport naar de anonieme klachten over Arib.

Lidewij de Vos, de nieuwe lijsttrekker van Forum voor Democratie (FvD), is beëdigd als Kamerlid. Zij volgt Thierry Baudet op als fractievoorzitter. De Vos maakte begin dit jaar al een paar maanden deel uit van de Tweede Kamer.

FvD maakte zaterdag bekend dat Baudet geen lijsttrekker blijft. Hij doet een stapje terug, omdat hij vindt dat zijn rol als partijleider is uitgespeeld. Hij staat nu op nummer 2 van de kandidatenlijst.

Hij blijft wel aan als voorzitter van het partijbestuur, maar De Vos moet in zijn plaats het gezicht van Forum worden. Zij is volgens Baudet "kalmer en jonger". Er is onder haar leiding geen grote koerswijziging te verwachten.

Verkiezingsprogramma

Het conceptverkiezingsprogramma van Forum voor Democratie, dat zondag is gepresenteerd, is in grote lijnen hetzelfde als dat van 2023. De partij is voor een asiel- en naturalisatiestop, wil uit de Europese Unie, gelooft niet in een klimaat- of stikstofprobleem en wil een verbod op "transgender-propaganda" en geslachtsoperaties.

Verder wil Forum dat de parlementaire enquête naar het coronabeleid wordt stopgezet. Er moet nieuw onderzoek komen, waarin ook gekeken wordt naar de "blijvend hoge oversterfte" die er volgens de partij sinds de coronatijd is.

Biochemica en violiste

Lidewij de Vos (28) studeerde neurowetenschappen en biochemie. Ze is ook violiste. Van januari tot april van dit jaar verving ze Baudet in de Tweede Kamer. Hij had toen vaderschapsverlof.

De Vos was tot nu toe fractiemedewerker van de FvD-fractie. Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen, in 2023, stond zij als zesde op de kandidatenlijst. Ze schreef samen met Baudet in 2023 een boek over het stikstofbeleid, 'Niemand in de cockpit'.

De fractie van FvD telt drie zetels. Het Kamerlid Van Houwelingen vertrekt om plaats te maken voor De Vos. Naast haar en Baudet zit Gideon van Meijeren nog voor de partij in de Kamer.

De verkiezingen zijn op 29 oktober. In de Peilingwijzer, een gewogen gemiddelde van de peilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag staat de partij van De Vos op twee tot vier zetels. Baudet zei afgelopen weekend dat het doel twaalf zetels is.

Het was een subtiele, maar symbolisch geladen aanpassing: nadat Karol Nawrocki het presidentieel paleis van Polen had betreden, liet hij volgens de krant Wyborcza in zijn kantoor de EU-vlag weghalen. Na bijna een maand als staatshoofd is duidelijk dat de conservatieve nationalist zijn functie ook inhoudelijk een hele eigen, radicale invulling geeft.

Dat bleek gisteren bij het eerste buitenlandbezoek van Nawrocki. De keuze op zich was al opvallend. Hij reisde af naar het Witte Huis om zijn politieke bondgenoot Donald Trump te ontmoeten. Amerika is een van de belangrijkste bondgenoten van Polen, maar vorige presidenten reisden voor een eerste bezoek af naar Europese hoofdsteden of naar het Vaticaan.

Met het bezoek wilde Nawrocki Trump bedanken voor zijn steun. Tijdens de campagne was hij als kandidaat al welkom in het Witte Huis, wat ongebruikelijk is. En de regering-Trump voerde openlijk campagne voor Nawrocki, die zich positioneert aan de rechterflank van de Poolse conservatieven en groot fan is van Trumps MAGA-beweging.

Representatieve functie

Nawrocki is onervaren in de politiek en met zijn ontvangst in de VS kon hij zichzelf bewijzen op het internationale toneel en de aanwezigheid van Amerikaanse troepen in Polen verder veilig te stellen. Dat lijkt te zijn gelukt. Trump opperde zelfs dat de VS meer militairen willen sturen.

Wat vooral opviel, was dat Nawrocki het bezoek niet had afgestemd met de pro-Europese, liberale regering van Donald Tusk. Normaal gesproken doet een president dat wel, omdat hij vooral een representatieve functie heeft.

"Dit bezoek liet zien dat de president een veel grotere rol wil spelen als het gaat om buitenlandbeleid, dan in de grondwet is vastgelegd", zegt historicus Thomasz Nalecz. Hij is een voormalig adviseur van een eerdere president en schreef een boek over Poolse staatshoofden. "Hij heeft dit demonstratief zonder overleg met de regering gedaan."

In plaats van samenwerken met de regering-Tusk, wil Nawrocki tot nu toe liever dwarsliggen. Dat blijkt ook uit zijn gebruik van de belangrijkste troefkaart van de president: het vetorecht. In de eerste maand heeft hij dat zware middel meer gebruikt dan de vorige president in heel 2024. Zo blokkeerde hij het versoepelen van regelgeving voor het plaatsen van windmolens, maar ook financiële steun voor Oekraïense vluchtelingen en militaire steun aan Oekraïne.

"Nawrocki is met een grote knal begonnen door heel veel nee te zeggen. Hij laat de regering geen beleid uitvoeren", zegt Wojciech Przybylski van de denktank Visegrad Insight. "Hij claimt dat hij het recht heeft om dit te doen na zijn overwinning, maar hij zal moeten leren dat dit zeer negatief wordt ontvangen door het publiek."

Het moet nog blijken of Nawrocki deze ramkoers doorzet. Dat zal de Poolse ambities om een steeds grotere rol te spelen op het wereldtoneel in de weg zitten, zegt analist Przybylski. Volgens hem moet Nawrocki als politieke nieuwkomer nog een steile leercurve beklimmen. In de peilingen is Nawrocki's populariteit al een stuk gezakt.

Anti-EU en anti-Oekraïne

Toch zijn deze eerste signalen geen goed teken voor Europese bondgenoten. Tijdens de campagne speelde hij al steeds in op een anti-EU en anti-Oekraïne sentiment. "Ik zal een stem zijn voor burgers die een soeverein land willen", zei Nawrocki in zijn inauguratiespeech. "Voor een Polen dat in de EU zit, maar niet de EU is. Een Polen dat Polen zal blijven."

Historicus Nalecz verwacht dat Nawrocki zijn harde positie tegenover Oekraïne en de EU niet zomaar kan volhouden. "Dan zullen zijn problemen politiek groter worden, want dit speelt uiteindelijk vooral Moskou in de kaart." En voor de meeste Polen bestaat er geen twijfel dat Rusland de grootste dreiging vormt.

Het dodental van de aardbeving zondagavond in het oosten van Afghanistan is opgelopen tot 2205. Dat meldt een woordvoerder van de Taliban. Ook zijn er ruim 3600 gewonden en zijn er bijna 10.000 huizen verwoest. Het vorige gemelde aantal doden stond op 1400.

De aardbeving had een kracht van 6,0 en werd tot in Kabul gevoeld, 240 kilometer verderop. Ook volgden er nog twee naschokken.

Vrijwilligers van de Afghaanse Rode Halve Maan zijn in het gebied en voorzien mensen van medische hulp. Ook helpen zij met de berging van overledenen.

Hulpkits

In de buurt van het rampgebied zijn enkel lokale Afghaanse ziekenhuizen. Hulporganisatie het Rode Kruis heeft tenten opgezet om ook medische hulp te kunnen bieden. Ook verschaft de Taliban tenten voor ontheemden.

Een woordvoerder van Artsen zonder Grenzen laat weten dat een team van de organisatie aanwezig is in het rampgebied. Ze delen trauma- en wondverzorgingskits uit aan een ziekenhuis in de regio.

Het Taliban-regime deed maandag een beroep op de internationale gemeenschap om hulp te geven. "We hebben het nodig, want heel veel mensen zijn omgekomen of hebben hun huis verloren", zei een woordvoerder.

Het Rode Kruis zamelt ruim 26 miljoen euro in voor slachtoffers, zo meldden zij gisteren. "Vergeet Afghanistan niet", schreven zij.

Maandag deelden wij beelden uit het rampgebied:

Een ijsberg die ooit de allergrootste van de wereld was, ijsberg A23a, brokkelt af. Wetenschappers verwachten dat hij ergens in de komende weken compleet gesmolten zal zijn. Dat meldt de Britse krant The Guardian.

De berg had ooit een oppervlakte zo groot als Zuid-Holland. Doordat hij zich in warmer water bevindt, valt hij uit elkaar. Daarom is de verwachting dat het niet lang meer zal duren tot hij helemaal is gesmolten.

De afgelopen weken zijn stukken van in totaal zo'n 400 vierkante kilometer ijs afgebroken. Die vormen ook een gevaar voor schepen in de buurt.

Smelten versneld

Het overgebleven stuk ijs is nu ongeveer 1770 vierkante kilometer groot. Op het breedste punt is de ijsberg zestig kilometer. Dat zegt persbureau AFP op basis van beelden van de satelliet Copernicus.

De ijsberg brak zo'n veertig jaar geleden af van Antarctica. Sinds die tijd is hij gehalveerd in omvang en hij smelt steeds sneller. Toen hij afbrak, was al duidelijk dat hij geen stand zou houden en zou smelten.

Ook zonder de opwarming van de aarde zou de berg zijn gesmolten, al gaat het proces sneller doordat het zeewater warmer wordt en de zeestromingen veranderen. Door gebrek aan onderzoek is niet duidelijk of er meer ijsbergen afbreken naarmate de aarde opwarmt.

Gevaar voor pinguïns

Sinds het loskomen van Antarctica dreef de ijsberg door de zuidelijke wateren van onze planeet, richting het noorden. In de Weddellzee, een randzee van de Zuidelijke Oceaan, liep hij vervolgens vast op de zeebodem, waar hij dertig jaar bleef.

In 2020 kwam de berg weer los, waarna hij verder dreef door de zogenoemde Antarctische Circumpolaire Stroom, een waterstroom waar meer ijsbergen en ijskappen drijven. Op die manier kwam A23a in de Zuid-Atlantische Oceaan terecht.

In januari van dit jaar ontstond de angst dat de ijsberg een Brits onbewoond eiland zou rammen. Er werd gevreesd voor pinguïn- en zeehondenkolonies op het eiland Zuid-Georgia. In maart bleek de ijsberg opnieuw te zijn vastgelopen, waardoor het eiland en de dieren geen gevaar meer liepen.

Weer los

In mei kwam de berg wederom in beweging. Sindsdien drijft hij steeds verder en sneller in steeds warmer water. Daarom smelt de ijsberg de laatste weken sneller.

Experts waarschuwen dat het afbreken van ijsbrokken in de toekomst vaker gaat gebeuren, door de opwarming van het zuidpoolgebied.

Als een "kartonnen doos" spatte volgens ooggetuigen een ontspoorde kabeltram gisteren aan het begin van de avond in Lissabon uiteen tegen een gebouw. Het gevolg: zeker zestien doden, 21 gewonden en nog tal van onbeantwoorde vragen. Want hoe kon het zo misgaan met de beroemde Glória-tram, die al ruim 140 jaar exact dezelfde route aflegt in de Portugese hoofdstad?

De kabeltramlijnen in Lissabon werden aan het einde van de negentiende eeuw aangelegd, in een tijd toen het stadsbestuur zocht naar manieren om de heuvelachtige stad wat toegankelijker te maken. Al snel werden de gele trams iconisch voor de stad. Vooral de als rijksmonument aangemerkte Ascensor da Glória, geopend in 1885, staat met vetgedrukte letters in de reisgidsen.

De Glória-tram rijdt vanaf het centraal gelegen Restauradores-plein naar een populair uitkijkpunt: São Pedro de Alcantara. Jaarlijks trekt de lijn zo'n 3 miljoen passagiers en ook gisteravond zat de wagon vol met voornamelijk toeristen.

De rit van zo'n 275 meter duurt drie minuten en gaat in die tijd 44 meter omhoog. De wagon die crashte, was nabij het hoogste punt toen het voertuig plots van de helling naar beneden denderde. De wagon ontspoorde in de enige bocht op de route en botste vol op een gebouw. Zo'n beetje alle inzittenden kwamen om of raakten gewond: de cabine biedt plaats aan 42 personen.

Bekijk hier beelden van kort na de crash:

De Glória-lijn werkt volgens een bekend contragewichtprincipe voor kabelspoorlijnen: de lijn bestaat uit twee wagons die elektrisch worden aangedreven, waarbij de een omhoog gaat en de ander gelijktijdig omlaag. Het voertuig dat omlaag gaat, 'trekt' via een kabel de ander omhoog.

Vraagtekens rond onderhoud

Al snel na het ongeluk ging de focus naar die bewuste trekkabel. Officieel is er nog niets bekend over de oorzaak, maar meerdere Portugese media meldden dat een kabelbreuk mogelijk zou hebben geleid tot het drama. Verder schrijft de Portugese omroep RTP over een mogelijk remdefect en zijn er volop vraagtekens rond het onderhoud van de tram.

Vervoerder Carris besteedt het onderhoud uit aan externe bedrijven en in april lanceerde het bedrijf een nieuwe aanbestedingsprocedure hiervoor. Die procedure verliep allesbehalve soepel, schrijven Portugese media. Bedrijven vroegen meer geld dan Carris bood. De aanbesteding zou zelfs weer zijn ingetrokken.

Omdat het contract met de vorige aanbieder op 31 augustus afliep, zou volgens de krant Correio da Manhã, gevestigd in Lissabon, de afgelopen dagen onder meer de trekkabel niet meer dagelijks zijn geïnspecteerd en onderhouden.

Carris onderstreept in een persbericht dat alle onderhoudsprotocollen wel degelijk zijn nageleefd, net als de dagelijkse inspecties. Correio da Manhã schrijft dat het OM een onderzoek is gestart. Ook onderzoekt de Portugese transportautoriteit de zaak en zijn alle kabeltramlijnen in Lissabon voorlopig stilgelegd.

Oude techniek, maximaal benut

De Belgische krant Het Belang van Limburg sprak met Carlos Oliviera Cruz, als civiel ingenieur verbonden aan de universiteit van Lissabon. Hij stelt dat de wagon bij bijvoorbeeld een kabelbreuk ook gestopt moet kunnen worden via een noodremsysteem. "De veiligheid van het systeem berust niet op één enkel onderdeel", benadrukt hij.

De ingenieur wijst daarnaast op een breder probleem: de techniek is relatief oud, maar wordt dagelijks nog wel tot de limiet gebruikt vanwege de populariteit: de trams zijn vaak volgepakte. Dat vraagt om dagelijks en uitvoerig onderhoud.

In 2018 ontspoorde ook al eens een Glória-wagon. Daarbij raakte niemand gewond. Gebrekkig onderhoud van de wielen, die waren versleten, bleek toen de reden voor de ontsporing.

"De intensievere benutting vraagt om meer aandacht van de beheerders en onderhoudsbedrijven. De kosten voor onderhoud zijn vaak hoger dan die voor vervanging door moderne alternatieven", legt Cruz uit tegenover de krant.

Een wolf die leeft rond de gemeente Barneveld mag worden afgeschoten. Daarvoor heeft de provincie Gelderland toestemming gegeven. Het dier heeft de afgelopen maanden zo'n zestig schapen gedood bij een schapenhouder in de gemeente Barneveld.

De wolf sprong daarvoor bijna twintig keer over het wolfwerend raster op het erf. Volgens het Landelijk Wolvenplan, het provinciale Wolvenbeheerplan en het Wolvenplan van de gezamenlijke provincies mag een wolf die meer dan twee keer in twee weken tijd schapen aanvalt achter goede rasters worden bestempeld als probleemwolf.

Daar voldoet deze wolf GW4003m ruim aan. Hij heeft bijna twintig keer schapen van een dierhouder aangevallen nadat hij over het hek was gesprongen. Na DNA-onderzoek is vastgesteld dat het steeds om dezelfde wolf ging. Eerder was al bekend dat de provincie werkte aan een vergunning waarmee het dier afgeschoten kan worden.

In de nacht van 16 op 17 juli werd vastgelegd hoe het dier over het raster springt:

Burgemeester van Barneveld Jacco van der Tak is blij dat die goedkeuring er nu is. "De onrust in de samenleving over de aanwezigheid van de wolf vraagt om concrete stappen in preventie en beheer", zegt hij. "De goede werking van beheermaatregelen blijft wel vragen om adequate uitwerking."

De Faunabeheereenheid Gelderland is verantwoordelijk voor het afschieten van de wolf.

Austerlitz

Het is nu voor het eerst in Nederland dat toestemming wordt gegeven voor het afschieten van een wolf na aanvallen op vee, schrijft Omroep Gelderland.

Eerder werden ook afschotvergunningen uitgegeven. Op de Hoge Veluwe viel een wolf eerder dit jaar een hardloopster aan. Ook dit dier mag van de provincie worden doodgeschoten. Dat is nog niet gebeurd.

Hetzelfde geldt voor de probleemwolf bij Utrecht. De wolf liep eerder een jong meisje omver en beet een vrouw twee keer in haar been. Een week nadat de afschotvergunning was afgegeven, beet het dier een kind in de bossen van Austerlitz.

De brand in een woning in Roermond, waarbij dinsdag een vrouw (51) en haar zoon (16) om het leven kwamen, is aangestoken. Dat concludeert de politie na onderzoek.

Kort na de brand zei de politie al een ernstig vermoeden te hebben van brandstichting. Zo werd bij het huis aan de Plutolaan een aantal jerrycans gevonden.

De brand begon rond 07.45 uur. Niet veel later werd het lichaam van jongen gevonden. Zijn 14-jarige broer en moeder werden naar het ziekenhuis gebracht. De vrouw overleed daar aan haar verwondingen.

Gisteravond zijn in Roermond de slachtoffers herdacht met een stille tocht. Daar kwamen zo'n 300 mensen op af, onder wie veel jongeren. Burgemeester Hoogtanders hield een toespraak.

Artsen schrappen dertien veelvoorkomende behandelingen en onderzoeken uit hun zorgrichtlijnen. Dat bevestigt hoogleraar Zinnige Zorg Sjoerd Repping aan de NOS, na berichtgeving in De Volkskrant. Voor het eerst gaan artsenverenigingen over tot ingrijpende herzieningen, een besluit dat zeker honderdduizend patiënten per jaar raakt.

Zo zal er minder snel een operatie plaatsvinden bij een blindedarmontsteking en wordt een patiënt niet opgenomen bij een licht herseninfarct. Verschillende patiëntenorganisaties zijn enthousiast over de veranderingen.

Volgens elf artsenverenigingen gaat het om zorg die al lange tijd wordt verleend, maar waarvan zij het nut niet meer inzien, zegt Repping. De behandelingen en onderzoeken zijn voorheen opgenomen in de richtlijnen "voor de zekerheid." Inmiddels zou duidelijk zijn dat wetenschappelijk bewijs ontbreekt voor de meerwaarde en de effectiviteit ervan. Ze blijven wel mogelijk, maar behoren niet meer tot de standaardaanpak.

Schaarse zorgcapaciteit

De richtlijnen werden opgesteld in een tijd dat er meer geld en personeel beschikbaar was. "De basisgedachte was dan vaak: baat het niet, dan schaadt het niet", zegt Repping. "De ziekenhuizen en de zorg zijn nu hartstikke druk. Artsen moeten kritisch zijn op hoe effectief de dingen zijn die we doen."

Met het schrappen van de behandelingen wordt de schaarse zorgcapaciteit beter benut, aldus Repping. Gynaecoloog Annemijn Aarts van het Amsterdam UMC maakt in de Volkskrant duidelijk dat minder zorg niet gelijkstaat aan slechtere zorg. Ook zou het voor patiënten minder belastend zijn en zal er naar verwachting ruim 70 miljoen euro aan zorgkosten bespaard kunnen worden.

"Richtlijnen zijn bedoeld als handvat voor dagelijks handelen", zegt Repping. "Als er in richtlijn staat dat je iets hoort te doen, dan voelen artsen vaak de druk om dat toch te doen. Je biedt alle artsen nu meteen een fijne richtlijn aan met dit programma."

De verwachting is dat de aangepaste richtlijnen later in het jaar van kracht worden. In de tussentijd wordt er gewerkt aan een plan om de overgang mogelijk te maken.

Om welke behandelingen en onderzoeken gaat het? De Federatie Medisch specialisten geeft antwoord:

Provincies mogen in de toekomst een eigen bedrijf oprichten om het openbaar vervoer te verzorgen. Daardoor zijn ze straks niet meer verplicht om de regionale bus- en spoorlijnen aan te besteden bij commerciële partijen. Een voorstel dat deze wetswijziging regelt, lijkt een meerderheid in de Tweede Kamer te gaan halen.

Vooral in dunner bevolkte gebieden, zoals Drenthe, Groningen en Overijssel, gaat het al jaren niet goed met het openbaar vervoer. Bushaltes verdwijnen, lijnen rijden steeds minder of worden zelfs helemaal opgeheven. Reizigersvereniging Rover spreekt al langer over een "neerwaartse spiraal".

Kamerleden Habtamu de Hoop (GL-PvdA) en Olger van Dijk (NSC) willen daarom dat provincies meer grip krijgen op het openbaar vervoer in hun regio. Ze denken dat de mogelijkheid van het oprichten van een eigen vervoersbedrijf daarbij kan helpen. "Daardoor kunnen provincies weer een publieke voorziening van het openbaar vervoer maken en hebben ze de regie zelf in handen", zegt De Hoop.

Niemand wil Zeeland

Nu werkt het zo dat provincies verplicht zijn hun bus- en spoorlijnen aan te besteden. Commerciële vervoerders zoals Arriva, Qbuzz en Connexxion kunnen daar dan op intekenen en het bedrijf met het beste voorstel wint uiteindelijk het contract.

Maar dat aanbesteden loopt niet altijd soepel, zo bleek ook in de provincie Zeeland. Toen daar twee jaar geleden een nieuw contract voor de buslijnen moest komen, meldde geen enkele vervoerder zich. De aanbesteding mislukte en Zeeland moest de oude vervoerder, Connexxion, noodgedwongen vragen langer te blijven rijden, met hogere kosten als gevolg.

Het toont volgens de Kamerleden wat er mis is met het huidige systeem. "Provincies zien wat er wel en niet goed gaat met het openbaar vervoer in hun regio, maar hebben tegelijk nauwelijks mogelijkheden daar wat aan te doen", vertelt Van Dijk. "Ze zijn te veel afhankelijk van de markt."

Door provincies de mogelijkheid te geven een eigen vervoersbedrijf op te richten - "inbesteden in plaats van aanbesteden", noemen de Kamerleden het - denken ze dat op te lossen. "Ze krijgen een extra kaart in handen", aldus Van Dijk. Nu mogen alleen de vier grote steden kiezen voor een eigen vervoersbedrijf, provincies hebben die optie niet.

De Hoop noemt hun voorstel voor de provincies een trendbreuk. "Marktwerking leidde eerst tot een impuls, maar die positieve prikkels zie je nu niet meer. Het leidt nu - zeker in regio's waar minder mensen wonen - tot verschraling van het openbaar vervoer."

Dat is ook terug te zien in de aanbestedingen, vult Van Dijk aan. "Het idee van marktwerking is dat je door stevige competitie tussen vervoerders het beste aanbod krijgt". Maar het Kamerlid ziet dat steeds minder partijen meedingen om de buslijnen in provincies. "Als je maar twee aanbieders hebt, heb je als provincie ook veel minder te eisen, bijvoorbeeld dat een buslijn blijft bestaan."

Ook de Autoriteit Consument en Markt (ACM) constateert dat steeds minder vervoerders meedingen om de contracten, met als dieptepunt dus Zeeland, waar geen enkele vervoerder intekende.

Buslijn naar ziekenhuis

Volgens de Kamerleden is daarmee de ondergrens bereikt. "Je wilt een minimaal niveau van bereikbaarheid. En de provincie kan die afweging veel beter maken dan een vervoerder", aldus Van Dijk.

Hij noemt het busvervoer naar een ziekenhuis als voorbeeld. "Een vervoerder zal vaak besluiten om 18:00 uur te stoppen met rijden omdat het daarna niet meer rendabel is. Maar met een eigen vervoerbedrijf kan een provincie eisen dat de bus langer doorrijdt, zodat familiebezoeken ook in de avond kunnen doorgaan."

De Kamerleden noemen het een "stok achter de deur" voor provincies "als de markt faalt".

Toch is er ook kritiek op het plan van de Kamerleden. Zo vindt de Raad van State dat delen van het plan niet goed zijn onderbouwd. Ook zouden de Kamerleden weinig aandacht hebben voor de (financiële) risico's voor een provincie als het een eigen vervoerbedrijf opricht.

Tijdens een eerder debat was VVD-Kamerlid Hester Veltman ook weinig enthousiast. Ze is bang dat "dat bedrijven zich terugtrekken als de overheid zelf de concurrent gaat spelen". Dat provincies het steeds moeilijker vinden om vervoerders te vinden wijt Veltman aan de provincies zelf. "Ik denk dat in dit geval niet de markt faalt, maar dat er een betere aanbesteding moet worden uitgeschreven."

PVV cruciaal

Toch lijkt het plan voor een eigen provinciaal vervoerbedrijf wel een meerderheid te gaan halen, omdat naast de partijen van de indieners (GL-PvdA en NSC) ook de PVV voor lijkt te gaan stemmen. "Wij staan niet afwijzend tegenover dit voorstel", zei PVV-Kamerlid Boutkan eerder.

Vandaag debatteert de Tweede Kamer verder over het plan. Volgende week dinsdag volgt het definitieve oordeel van de Tweede Kamer tijdens de stemming.