NOS Nieuws - Algemeen

In Parijs is de allereerste fysieke winkel van de snelle modegigant Shein geopend. De komst van de Chinese online retailer stuit op hevig verzet, van de modebranche en milieuactivisten tot politici en Parijzenaren. Zij vinden dat de fast fashionfabrikant niet past bij het chique imago van de Franse modestad.

Voordat de deuren om 13.00 uur opengingen, stond er al een lange rij met klanten te wachten bij warenhuis Bazar de l'Hôtel de Ville (BHV) Marais in Rue de Rivoli, waar Shein zich heeft gevestigd. Een vrouw schreeuwde 'Schaam jullie' naar de bezoekers.

Een stukje verderop stonden tientallen demonstranten met protestborden en spandoeken als: 'T-shirt voor 3 euro: de planeet aan flarden!', 'Shein maakt alles kapot, de prijs, onze industrie en gezondheid' en 'Bescherm kinderen, niet Shein'. Ook deelden actievoerders rode flyers uit met daarop "vermoedelijk dwangarbeid" en "overproductie".

Er klonk ook luid gejuich toen het lint voor de nieuwe Shein-winkel werd doorgeknipt:

Shein is de grootste online kledingwinkel ter wereld en bestaat ruim vijftien jaar. Wereldwijd boekte het bedrijf in 2024 een omzet van ongeveer 35 miljard euro. De gigant is een belangrijke concurrent voor Europese merken zoals H&M en Zara, maar had nog nooit ergens een permanente winkel. Wel waren er pop-upwinkels, onder meer in Amsterdam, Londen en Antwerpen.

Het fast fashionbedrijf ligt al jaren onder vuur vanwege de spotgoedkope kleding, het misleiden van consumenten en de dubieuze reputatie op het gebied van arbeidsomstandigheden, uitbuiting en duurzaamheid. Ook zijn er in kledingstukken en het speelgoed van Shein giftige stoffen gevonden. Verschillende modeketens klaagden Shein aan voor het namaken van hun ontwerpen.

1200 vierkante meter

Een online petitie met de titel "Parijs verdient meer dan Shein", is al meer dan 120.000 keer ondertekend. "Het is meer dan alleen een winkel: het staat symbool voor een model dat werkgelegenheid, klimaat en kwaliteit vernietigt", staat daarin. De Parijse burgemeester Hidalgo zei op Linkedin dat de komst "in totale tegenspraak is met de ecologische en ethische ambities van de stad".

Shein krijgt een permanente winkelruimte in BHV, een iconisch warenhuis in Le Marais. De Chinese webwinkel krijgt met 1200 vierkante meter winkeloppervlakte bijna de hele zesde verdieping tot zijn beschikking. Het warenhuis ligt op een prominente plek in Parijs, vlak bij het stadhuis.

Volgens de krant Le Parisien houden tientallen politieagenten sinds de vroege ochtend de wacht bij het warenhuis om eventuele ongeregeldheden te voorkomen.

Een actiegroep protesteerde maandag al voor warenhuis BHV, toen bekend werd dat Shein kindersekspoppen verkocht. De actiegroep vindt dat de Chinese kledinggigant met de verkoop van de poppen kindermisbruik promoot. Het Franse OM doet onderzoek naar de zaak.

Begin oktober maakte Shein bekend winkels te gaan openen in Frankrijk. Dat leidde tot protesten van medewerkers van BHV. Vakbonden en personeel voerden actie omdat zij vonden dat de komst van Shein niet strookte met de waarden van het warenhuis (duurzaamheid, Franse productie, lokale merken). Ook trokken verschillende merken, zoals Aime, Figaret Paris, Le Slip Français en Odaje, zich uit protest tegen de opening van Shein terug uit het warenhuis.

Wat is fast fashion?

Fast fashion is een verwijzing naar een consumptiecultuur waarin consumenten vaak en veel goedkope kleding kopen. Die kleding wordt vaak maar een korte tijd gedragen, wat het dus niet duurzaam maakt.

Een woordvoerder van Shein France laat aan France24 weten dat de komst van Shein wel degelijk voordelen oplevert, zoals 200 extra banen voor het warenhuis. "Het doel is te laten zien dat een model dat volledig online bestaat, ook fysiek kan functioneren." Op posters in Parijse metro's is te zien dat bezoekers die iets kopen bij Shein tegoedbonnen krijgen die ze kunnen besteden bij andere merken in BHV.

In november zal Shein nog vijf andere winkels openen in de warenhuizen van Galeries Lafayette in Dijon, Reims, Grenoble, Angers et Limoges. Volgens Shein zal de komst van het Chinese merk winkelcentra in Frankrijk "nieuw leven in blazen".

Wat is de echte prijs van fast fashion? NOS op 3 maakte deze video:

Inwoners van Californië hebben ingestemd met een herindeling van hun kiesdistricten die de Democraten volgend jaar bij verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden waarschijnlijk vijf zetels extra oplevert en ook bij verkiezingen in de jaren daarna.

Het voorstel voor herindeling, ook wel gerrymandering genoemd, kwam van de Democratische gouverneur van Californië Gavin Newsom. Het was zijn antwoord op een soortgelijk plan van de Republikeinse gouverneur Abbott voor de staat Texas, dat de Republikeinen vijf extra zetels in het Huis moet opleveren. President Trump steunt dit plan.

Krappe meerderheid

De strijd om extra zetels is belangrijk omdat de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden een uiterst krappe meerderheid hebben. Als die verloren gaat, kunnen de Democraten wetsvoorstellen van de regering van Trump in de drie jaar dat hij dan nog president is tegenhouden.

Wat is en hoe werkt gerrymandering? Bekijk het hier:

Maar ook in andere staten zijn kiesdistricten aangepast of voorstellen daarvoor ingediend. Per saldo lijken de Republikeinen daar het meest voordeel bij te hebben.

Vuur met vuur

De wijziging in Californië is een succes voor gouverneur Newsom, die zich vermoedelijk kandidaat wil stellen voor de presidentsverkiezingen van 2028. Hij noemde zijn voorstel een essentieel instrument in de strijd voor de bescherming van de Amerikaanse democratie. Ook zei hij dat je "vuur met vuur" moet bestrijden.

Newsom wist zich gesteund door de voormalige Democratische president Obama. Die beschuldigde de Republikeinen van het "stelen" van zetels en riep kiezers in een advertentie op de Republikeinen tegen te houden.

Critici zoals de voormalige Republikeinse gouverneur van Californië Arnold Schwarzenegger verwijten de Democraten dat ze nu hetzelfde doen als wat ze de Republikeinen verwijten.

Meer Democratisch succes

De Democraten boekten ook bij verkiezingen elders succes. In New York won de uiterst linkse Democraat Zohran Mamdani de strijd om het burgermeesterschap.

De staat Virginia krijgt voor het eerst een vrouwelijke gouverneur, de Democrate Abigail Spanberger. In Virginia wonen veel federale ambtenaren, omdat het aan de hoofdstad Washington grenst. Het ontslag door Trump van federale ambtenaren tijdens de huidige shutdown heeft veel kwaad bloed gezet.

In de staat New Jersey versloeg de Democrate Mikie Sherrill de door Trump gesteunde Republikeinse kandidaat voor het gouverneurschap. Daar speelde het opschorten door Trump van de financiering van een nieuwe tunnel onder de Hudson-rivier een rol. Die tunnel is van belang voor inwoners van New Jersey die in New York werken.

Op het Franse eiland Oléron, aan de westkust bij La Rochelle, is een man met een auto op voetgangers en fietsers ingereden. Bij de aanrijding zijn verschillende mensen gewond geraakt. Twee van hen verkeren in kritieke toestand. De bestuurder is aangehouden en de autoriteiten zijn een onderzoek begonnen.

Vijf mensen werden volgens minister Nunez van Binnenlandse Zaken opzettelijk aangereden gedurende "een 35 minuten durende" rit. Een van de zwaargewonden is een 22-jarige vrouw. Over het andere zwaargewonde slachtoffer is niets bekendgemaakt.

De aangehouden verdachte is een 35-jarige bewoner van het eiland, zegt de officier van justitie tegen Le Monde. De man reed de mensen aan op een weg tussen Dolus-d'Oléron en Saint-Pierre d'Oléron en verzette zich naderhand tegen zijn arrestatie. Zo probeerde hij zijn auto in brand te steken. De man werd daarom overmeesterd met behulp van een taser.

Motief onduidelijk

Het motief van de man is nog onduidelijk. Minister Nunez bevestigt dat hij "Allah akbar" riep toen hij werd gearresteerd. De burgemeester zegt tegen de krant Le Parisien dat de man een bekende is van de politie. "Hij staat bekend om talrijke overtredingen, met name vanwege zijn regelmatige drugs- en alcoholgebruik." Hij zou niet bekendstaan als geradicaliseerd.

De krant voegt daaraan toe dat ook wordt onderzocht of de man mentaal in orde is. Hij is gearresteerd voor poging tot moord.

De tijd dringt voor grote automakers die werken met chips van het Nijmeegse bedrijf Nexperia. Fabrieken dreigen stil te vallen, omdat China de export van de chips sinds een maand blokkeert. Sommige autofabrikanten hebben nog maar voor een aantal dagen chips, zegt Sigrid de Vries van ACEA, de Europese vereniging van autobedrijven.

Volkswagen (waar ook Audi, Porsche en Skoda onder vallen) en Nissan zeggen dat het onzeker is of zij na deze week nog vooruit kunnen. De Japanse automaker Honda heeft vorige week al een fabriek in Mexico stilgelegd door het chiptekort, meldt de Japanse zakenkrant Nikkei.

Nexperia heeft zijn hoofdkantoor in Nijmegen, maar de chips komen uiteindelijk uit fabrieken in Azië. Vooral in China worden veel chips gemaakt, maar de Chinese overheid houdt de uitvoer al een aantal weken tegen, omdat Nederland eind september de controle op het hoofdkantoor overnam vanwege wanbestuur door de Chinese directeur,

Zonder chips geen auto

Nexperia-chips zijn eenvoudig, maar heel belangrijk voor de auto-industrie. "Het zijn chips die in heel veel verschillende onderdelen zitten", zegt De Vries. "Daardoor kan een tekort voor één onderdeel of bij één leverancier al grote gevolgen hebben."

"Het is simpel, zonder deze chips kan een auto de fabriek niet uit", zegt automaker Richard Holleman. Zijn bedrijf Carice maakt elektrische auto's in een hal in Voorhout, bij Leiden.

Hij houdt een dun, groen, rechthoekig schijfje omhoog. Daarop lopen koperen draden naar allerlei kleine zwarte blokjes. 'Dropjes' noemt Holleman ze. Dat zijn ze, de Nexperia-chips waar het allemaal om draait. Ook in de auto's van Carice sturen ze verschillende signalen rond. "Daardoor kan bijvoorbeeld de auto starten, werkt het dashboard en gaan de koplampen aan en uit."

"Net als de grote automakers gebruiken wij deze simpele chipjes", vertelt Holleman. "Opeens stopt de levering daarvan. Als je geen voorraad meer hebt, ben je als automaker niet een beetje de pineut, maar gigantisch. Wij kunnen nog vooruit, want we zijn natuurlijk een kleinere speler dan Volkswagen, maar we snappen dondersgoed wat voor buikpijn de grote automakers nu hebben."

Ook bij Carice was het even zoeken toen bleek dat de Nexperia-chips voorlopig niet meer uit China zouden komen. "Waar gebruiken we die chips precies? Hoe staat het met onze voorraad? Welke chips zullen moeilijk te krijgen zijn? Kunnen we chips van andere bedrijven gebruiken?"

Niet zomaar vervangen

Kunnen de autofabrikanten dit soort chips niet gewoon ergens anders halen? "Dat zou kunnen", zegt De Vries van autovereniging ACEA. Maar omdat enorm veel chips van Nexperia komen, is dat volgens haar makkelijker gezegd dan gedaan.

"Zelfs als je een andere leverancier vindt, is het de vraag of die dezelfde grote hoeveelheden kan leveren. Dat heb je niet in een paar weken of maanden geregeld."

Bij automaker Carice in Voorhout weten ze dat het ook technisch gezien niet zo makkelijk is. Holleman verwijst weer naar dat groene plaatje met koperen draden en 'dropjes'. "De printplaat is het brein van de auto", zegt hij.

"Je zou een Nexperia-chip kunnen vervangen door een andere chip die er behoorlijk op lijkt, maar elke techneut weet dat het niet zo werkt. Op zo'n printplaat kan dat zo een reeks aan problemen veroorzaken. Daar schiet je niets mee op. Het liefst laat je het zo, als je weet dat het werkt."

Autofabrikanten proberen van alles, zegt De Vries. Ook zij hoort van automakers dat ze kijken of ze producten kunnen aanpassen of andere chips kunnen gebruiken. "Maar dat zijn enorme investeringen."

Hoop en onzekerheid

Om de acute problemen op te lossen, is er voor de auto-industrie eigenlijk maar één snelle oplossing: weer Nexperia-chips krijgen.

De Europese autovereniging noemt een bericht van het Chinese ministerie van Handel van afgelopen weekend hoopvol. Daarin kondigde het ministerie aan dat bedrijven die in de problemen zitten, zich kunnen melden, zodat China mogelijk een uitzondering kan maken op het exportverbod.

"Maar er is nog veel onduidelijk", zegt De Vries. "Aan welke voorwaarden moeten de bedrijven bijvoorbeeld voldoen? Ook het papierwerk kan weken duren. De onzekerheid is nog absoluut niet weg."

Als de chips niet deze week komen, zullen sommige autofabrikanten de productie alsnog moeten verlagen of stilleggen, zegt De Vries. "We hebben de Nexperia-chips niet nu nodig, maar gisteren."

In de Bosnische stad Tuzla zijn zeker elf mensen omgekomen en meer dan dertig gewond geraakt bij een brand in een verzorgingshuis.

De brand brak gisteravond rond 21.00 uur uit op de 7e verdieping en was ongeveer een uur later geblust, melden Bosnische media. Het Bosnische Federalna TV meldt dat de hogere verdiepingen in het complex bewoond werden door ouderen die zich niet zelfstandig konden verplaatsen of ziek waren.

Burgemeester Zijad Lugavic van Tuzla heeft gezegd dat er onder de gewonden ook brandweerlieden en reddingswerkers zijn. Meerdere slachtoffers worden behandeld voor koolmonoxidevergiftiging.

Het is nog niet duidelijk waardoor de brand is ontstaan. Dat wordt nog onderzocht.

Een van de grootste tragedies

De burgemeester sprak in een persconferentie zijn lof en dank uit aan de hulpdiensten, maar ook aan alle anderen die te hulp zijn geschoten en snel hebben gereageerd. "Alleen mensen met een groot hart kunnen dat. Ze hebben met hun onbaatzuchtigheid een groot aantal levens gered", zei hij.

Denis Becirovic, voorzitter van het Bosnische presidentschap van Bosnië en Herzegovina, heeft gezegd "diep geschokt" te zijn door de brand. Hij noemt de brand "een van de grootste tragedies die Tuzla en Bosnië en Herzegovina troffen".

De Mexicaanse president Claudia Sheinbaum is gisteren betast door een onbekende man. Dat gebeurde op straat in Mexico-Stad toen Sheinbaum aanhangers groette. De belager is later aangehouden, melden Mexicaanse media.

Op sociale media zijn beelden van het incident gedeeld. Daarop is te zien dat de man Sheinbaum van achter benadert en eerst een arm om haar heen slaat. Vervolgens kust hij haar nek en raakt hij met beide handen haar borsten.

Een medewerker van Sheinbaum grijpt in en duwt de man weg. Sheinbaum draait zich op dat moment om en neemt afstand van de betaster. Ze lacht ongemakkelijk en spreekt daarna nog even met de man die volgens Mexicaanse media vermoedelijk dronken was. Tijdens het incident was Sheinbaums beveiliging niet zichtbaar.

Het voorval gebeurde toen de Mexicaanse president een bijeenkomst voor universiteiten en hogescholen bij het ministerie van Onderwijs wilde bijwonen. Omdat het ministerie in de buurt van haar werkplek was, besloot ze om die afstand te voet af te leggen, schrijven Mexicaanse media.

Een 25-jarige statushouder uit Afghanistan moet van de rechter het asielzoekerscentrum in Luttelgeest binnen twee weken verlaten.

De man weigerde eerder een geschikte woning in Marknesse, een paar kilometer verderop. Hij blijft liever in het azc.

Daarmee verspeelde hij zijn recht op opvang in het azc in de Noordoostpolder, oordeelt de rechtbank.

De statushouder vertelde twee weken geleden tijdens de rechtszitting dat hij het niet zag zitten om in zijn eentje in Marknesse te gaan wonen. "Ik heb een heel zwaar leven gehad", aldus de man, die sinds 10 maart vorig jaar in Nederland verblijft. "Ik heb hier geen vader en moeder of familie en ik heb mentale problemen."

Tijdens de zitting moest de man af en toe vechten tegen zijn tranen. Zijn 'netwerk' in Luttelgeest houdt hem op de been, zei hij. "Ik heb medicijnen van een psychiater gekregen zodat ik weer kan slapen en naar school kan voor Nederlandse les. Dat ging de laatste tijd net goed", aldus de man. "Als ik nu alleen zou moeten wonen, dan betekent dat het einde van alles. Dan word ik erg eenzaam."

Liever bij vrienden

De statushouder weigerde de woning en maakte meermaals duidelijk dat hij liever in het azc blijft, bij zijn vrienden. Maar dat was geen optie voor het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).

Het COA vond een passende woning voor de statushouder. En toen hij die weigerde, verspeelde hij zijn recht op opvang in het azc. Dat zijn nou eenmaal de regels, voerde het COA aan.

De rechter is het daarmee eens. "Zijn bezwaren tegen de woning maakten de woning niet ongeschikt", stelde hij. Volgens de rechter is de statushouder ook meermalen gewezen op de consequenties van het weigeren van een geschikte woning. Dat hij die toch afwees, is zijn eigen keuze geweest.

Hard nodig

Bovendien heeft het COA de opvangplekken in het asielzoekerscentrum hard nodig voor mensen die wel aanspraak kunnen maken op de opvangvoorzieningen, schrijft de rechter in zijn vonnis.

Volgens de rechter hoeft de man niet op straat terecht te komen. Hij kan voor hulp aankloppen bij de gemeente of Vluchtelingenwerk.

Het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken heeft de islamistische vereniging Muslim Interaktiv verboden. Tegen twee andere organisaties, Generation Islam en Realität Islam, lopen nog onderzoeken.

De vereniging wordt ontbonden en alle bezittingen worden in beslag genomen. De organisatie kan in beroep gaan tegen het verbod. Vrijwel meteen nadat het verbod inging, heeft de politie huiszoekingen gedaan in Hamburg, Berlijn en Hessen.

Muslim Interaktiv wordt beschuldigd van het ingaan tegen de constitutionele orde omdat de organisatie geregeld heeft opgeroepen tot de stichting van een kalifaat in Duitsland. Ook ontkent de organisatie het bestaan van de staat Israël.

Het verbod komt zo'n anderhalf jaar nadat de organisatie een demonstratie had georganiseerd in Hamburg, schrijft Der Spiegel. Op de demonstratie kwamen ongeveer duizend mensen af. Op enkele protestborden stonden teksten als "Kalifaat is de oplossing". Kort daarna werd opgeroepen om de organisatie te verbieden.

Kritiek van bestuursrechter

Dat had afgelopen zomer al moeten gebeuren, maar volgens Der Spiegel had een bestuursrechter kritiek op de motivering van het ministerie. Die motivering is inmiddels herzien zodat een verbod alsnog kan ingaan.

Muslim Interaktiv verwerpt het democratische en rechtsstatelijke systeem, stelt het ministerie nu. De vereniging zou vijandig staan tegenover de grondwet.

Binnenlandse Zaken zegt dat Muslim Interaktiv de islam als het enige maatschappelijke ordeningsmodel ziet en dat islamitisch leven volledig moet worden onttrokken aan staatsbesluiten. Als bewijs haalt het ministerie uitspraken aan als: "Al onze ideeën en waarden komen voort uit onze islamitische levensbeschouwing en zijn niet onderhandelbaar".

Niet jihadistisch

Het ministerie schrijft ook dat de organisatie mensenrechten niet respecteert. Het wijst erop dat de organisatie tegen gelijke rechten voor vrouwen is en tegen de vrijheid van seksuele oriëntatie en genderidentiteit. De organisatie voert geregeld actie op straat en maakt veelvuldig gebruik van sociale media.

"Op die manier moet een zo groot mogelijke groep mensen worden geïndoctrineerd, zodat er voortdurend nieuwe vijanden van de grondwet ontstaan en de constitutionele orde stelselmatig wordt ondermijnd", aldus het ministerie.

Muslim Interaktiv, Generation Islam en Realität Islam worden niet als jihadistisch beschouwd. Ze streven hun doelen niet na met geweld of terreur zoals Al Qaida of Islamitische Staat, schrijft het Duitse persbureau DPA.

Jonge moslims

Generation Islam en Realität Islam zijn vooralsnog niet verboden, maar er wordt wel onderzoek naar gedaan. Dat is nodig, stelt het ministerie, omdat ze ervan verdacht worden dezelfde doelen na te streven als Muslim Interaktiv. Het onderzoek richt zich op "inhoudelijke, organisatorische, personele en financiële structuren" van de verenigingen.

De groepen richten zich met name op jonge Duitstalige moslims. Ze zetten moslims online daarbij regelmatig neer als onderdrukte minderheid. Het Duitse Bureau voor de bescherming van de grondwet ziet een ideologische verwantschap bij de drie groepen met de islamistische beweging Hizb ut-Tahrir, die sinds 2003 verboden is in Duitsland.

Commissaris van de Koning in Zuid-Holland Wouter Kolff doet aangifte omdat gelekt is dat Tweede Kamerlid Esmah Lahlah (GroenLinks-PvdA) heeft gesolliciteerd als burgemeester van Delft.

"Deze schending is onacceptabel en levert een strafbaar feit op", laat Kolff weten bij Omroep West.

Het AD meldde begin deze week dat Lahlah in februari had gesolliciteerd als burgemeester van Delft. Bij zijn benoeming tot fractieleider van GroenLinks-PvdA bevestigde Jesse Klaver afgelopen maandag die berichtgeving. Zelf "ontkende, noch bevestigde" Lahlah haar sollicitatie toen zij ernaar werd gevraagd.

Commissaris Kolff zegt het nieuws de afgelopen dagen 'nauwgezet' te hebben gevolgd. "Het is aan de rijksrecherche om dit verder te onderzoeken", stelt hij nu.

Kolff toont ook ergernis over hoe het nieuws nu naar buiten komt. "Als we kijken naar de berichtgeving, valt me vooral op dat het gaat over het feit dat iemand gesolliciteerd zou hebben naar een burgemeesterschap en niet over het feit dat de geheimhouding geschonden is", zegt hij.

Ambitie

"De verontwaardiging zou moeten zitten in het schenden van geheimhouding, niet in het tonen van ambitie", aldus Kolff. "Met deze actie wordt iemand beschadigd die met ambitie de samenleving wil dienen."

De vacature in Delft opende in februari, nog voor de val van het kabinet en dus ook voordat Lahlah zich opnieuw verkiesbaar had gesteld voor de Tweede Kamer en nummer 2 stond op de kandidatenlijst van GroenLinks-PvdA bij de verkiezingen vorige week.

Op 23 oktober, toen Esmah Lahlah al wel op de kandidatenlijst stond, werd duidelijk dat ze had gesolliciteerd als burgemeester van Tilburg. Ook in dat geval lekte iemand haar naam naar de pers. Net als Zuid-Holland nu, deed ook de provincie Noord-Brabant aangifte.

Hele kabinetsperiode

Volgens partijleider Klaver blijft Lahlah de gehele kabinetsperiode Tweede Kamerlid namens GroenLinks-PvdA.

Uiteindelijk werd Alexander Pechtold (D66) afgelopen september verkozen tot burgemeester van Delft.

In 4 uur met een hogesnelheidstrein van Berlijn naar Kopenhagen, en in 6 uur van Parijs naar Madrid. Het is nu nog onmogelijk, maar de Europese Commissie komt vandaag met een actieplan dat deze droom in 2040 werkelijkheid moet maken.

Het doel van het "hogesnelheidsverbindingsplan" is om reizigers te verleiden te kiezen voor schone treinreizen, in plaats van voor vervuilende korte afstandsvluchten. "Het zal reizigers snellere verbindingen bieden, makkelijkere boekingopties en lagere prijzen", zo spiegelt de Commissie voor.

Obstakels

Het plan schetst wat er nodig is om in 2040 in de EU een beter internationaal aansluitend netwerk te hebben. Problemen zijn er nog genoeg. Zo vormen de grenzen tussen landen nog steeds een obstakel. Spoorwegbedrijven hanteren verschillende kaartsystemen. De prijzen zijn te hoog en verbindingen sluiten niet aan.

De Commissie wil dit aanpakken door investeringen aan te jagen en het bouwen van de benodigde infrastructuur makkelijker te maken. De regeldruk voor spoorwegbedrijven wordt minder, zo is de belofte. Zo moet er op termijn een geharmoniseerde Europese spoorwegsector komen.

De vraag is: wie gaat de miljardeninvesteringen die hiervoor nodig zijn betalen? De Commissie wil hiervoor een 'strategische dialoog' opzetten met de lidstaten.

Dat wordt nog moeilijk genoeg. Maar het eindresultaat mag er zijn, blijkt uit de routekaart die de Commissie levert bij het plan.

"Ontdek hier hoe snel je reist op routes die tussen 2030 en 2040 worden afgerond", zegt de Commissie erbij.

Strategische investering

De Europese Commissie ziet de hogesnelheidstrein ook als een investering in de concurrentiekracht van de EU. Betere verbindingen zouden het voor bedrijven makkelijker maken zaken te doen over grenzen heen. In veel rapporten is al gewezen op het probleem dat de versnipperde infrastructuur in Europa leidt tot een minder goed functionerende interne markt.

Ook voor de Europese spoorwegindustrie zelf kan het voordelen opleveren. Onderzoek en ontwikkeling van de nieuwe generatie hogesnelheidstreinen zou in Europa zelf ondersteund moeten worden.

"Het pakket versterkt Europa's concurrentiekracht", zegt Transportcommissaris Tzitzikostas, "door te investeren in snellere en betere verbindingen maken we ons transportsysteem schoner en goedkoper."

Concurrentie op het spoor

Concurrentie op het spoor, zoals in Spanje en Italië al bestaat, leidt tot lagere prijzen en meer reizigers, staat in het plan. Maar lang niet alle landen geloven dat marktwerking de oplossing is. In verschillende landen hebben de traditionele nationale spoorwegmaatschappijen nog een dominante rol op het spoor. Zo ook in Nederland.

Recent sleepte de Commissie Nederland nog voor de Europese rechter omdat de NS het hoofdnetwerk onderhands kreeg. Concurrentie is essentieel voor een goed functionerend spoor, vindt de Commissie.

De Commissie zegt in heel Europa de spoorwegmarkt open te willen breken. Nieuwkomers hebben het nu nog moeilijk om toegang te krijgen tot stations, kaartverkoopsystemen en rijdend materieel. Ook dat wil de Commissie doorbreken, door af te dwingen dat ze toegang krijgen tot de nationale netwerken, en door die bedrijven te helpen de benodigde financiering te vinden.

Ten slotte wil Brussel ook de rechten van treinreizigers verbeteren. Wie een kaartje koopt bij een aanbieder, heeft dezelfde rechten voor het hele traject binnen de EU, los van de vraag hoeveel aanbieders daarbij betrokken zijn.

In totaal 44 mensen hebben gesolliciteerd naar het burgemeesterschap van Schiermonnikoog.

Dat is een ongekend hoog aantal, in andere gemeenten blijft de teller van het aantal sollicitanten vaak rond de vijftien steken. In de Friese gemeente Dantumadiel, aan de andere kant van de Waddenzee, werd de procedure onlangs stopgezet omdat zich maar vijf burgemeesterskandidaten hadden gemeld.

De nieuwe burgemeester van Schiermonnikoog volgt Ineke van Gent (67) op. Zij stopt op 1 januari omdat ze iets anders wil gaan doen.

Schier is niet verbaasd door de grote belangstelling. "Het is de mooiste plek van Nederland", zegt Sjon Stellinga bij Omrop Fryslân.

Stellinga was burgemeester van 2012 tot 2015. "Er heerst een sterk eilandergevoel", stelt hij. "Met een eigen lied en een eigen vlag. Dat eilandergevoel zorgt er ook voor dat veel bewoners zich inzetten voor de gemeenschap."

Integreren

Integreren is geen probleem, zegt Stellinga. "Als je je voornaam goed kunt spellen, ben je meteen vrijwilliger bij drie organisaties."

De gemeenteraad van de kleinste gemeente van Nederland telt negen zetels. Een van de negen raadsleden is Wyb Groendijk (Schiermonnikoogs Belang). Hij is trouwens ook onderhoudsman van de begraafplaats en secretaris van de lokale KNRM-afdeling.

Ook Groendijk roemt het eilandergevoel. "Het zal ook aan de bewoners liggen", zegt hij dan. "Het is de kleinste gemeente, maar niet de meest onbekende. Alleen al door het feit dat Schiermonnikoog bijna altijd als eerste klaar is met het tellen van de stemmen bij de verkiezingen, is het regelmatig landelijk in het nieuws."

Op de boot

Feit is dat de negen raadsleden, net als de ambtenaren, meer dan elders in Nederland verantwoording moeten afleggen. "Als je in de raad iets zegt, is de kans groot dat je daar de volgende dag al op wordt aangesproken. Op de boot, in de bus of langs het voetbalveld", zegt oud-burgemeester Stellinga.

Hij haalt een anekdote aan over geluidsoverlast bij de Tox Bar in het dorp. De burgemeester vroeg een ambtenaar om een geluidsmeting te doen. Haar antwoord maakte duidelijk hoe klein het eiland is "Ik doe die meting met alle liefde. Maar u moet wel weten dat mijn echtgenoot dj is in die bar", zei ze.

Meestal wordt dit soort 'belangenverstrengeling' in goed overleg opgelost. Maar wat raadslid Groendijk betreft zou het toch verstandig zijn als de nieuwe burgemeester net als Van Gent 'van buiten' komt, dus niet van het eiland.

De nieuwe burgemeester hoeft ook niet meteen overal aan mee te doen, vindt Groendijk. "Je moet wel gepaste afstand bewaren en boven de partijen staan", zegt hij. Hij wijst op de woorden die Van Gent uitsprak toen zij burgemeester werd: "Je zult mij niet in de kroonluchters bij hotel Van der Werff zien hangen."

Voor het eerst hebben Nederlandse personenauto's in een jaar meer kilometers afgelegd dan voor de coronapandemie, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Samen reden Nederlandse auto's in 2024 bijna 122 miljard kilometer in binnen- en buitenland. Dat is 726 miljoen kilometer meer dan in 2019. Vergeleken met 2023 steeg het aantal kilometers met 2,3 procent.

Opvallend is dat er per auto gemiddeld juist 5,7 procent minder werd gereden dan voor de pandemie. Dat het totaal aantal kilometers toch toenam komt doordat er nu meer auto's zijn dan in 2019. Er waren in 2024 9,9 miljoen auto's in gebruik, tegenover 9,3 miljoen in 2019.

Mannen maakten meer kilometers

De meeste kilometers werden gemaakt door particulieren. Zij reden samen 96,1 miljard kilometer, meer dan voor de pandemie. De overige kilometers ( 25,8 miljard) werden door zakelijke rijders gemaakt, die juist minder vaak de auto pakten dan voor 2019.

Mannen waren verantwoordelijk voor 65 procent van alle door particulieren gemaakte kilometers. Vrouwen hadden vorig jaar wel vaker een auto dan in 2019. Het aantal auto's op naam van een vrouw steeg met 9,3 procent en zij reden ook iets meer kilometers dan voor de pandemie. Vooral vrouwen tot 40 en boven de 60 jaar hadden vaker een auto en legden meer kilometers af dan in 2019.

De meeste autobezitters komen uit de hogere inkomensgroepen en zij rijden ook meer kilometers dan huishoudens uit lagere inkomensgroepen.

Aantal auto's bleef tijdens corona groeien

Voor de coronapandemie nam het aantal gereden kilometers ieder jaar toe. Dat veranderde tijdens de pandemie, toen werd er veel minder gereden. Wel bleef het aantal auto's groeien tijdens de pandemie.

"Een kind zegt niet zomaar dingen, luister gewoon." Dat zegt de biologische moeder van het zwaar mishandelde pleegmeisje uit Vlaardingen in een interview met RTL Nieuws. Het meisje vroeg zelf meerdere keren om hulp, maar werd niet gehoord.

Afgelopen januari concludeerden de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Inspectie Justitie en Veiligheid (IJenV) dat het kind aan haar lot was overgelaten in het pleeggezin.

Door te spreken over haar dochter, hoopt de moeder dat jeugdhulpverleners sneller zullen handelen wanneer kinderen signalen afgeven. Ook in een gesprek met De Telegraaf vertelt ze hoe haar waarschuwingen werden genegeerd. "Mijn gevoel zei dat het daar niet pluis was. Ik ging zelf op onderzoek uit en vond online foto's van drank, wiet en seksadvertenties. Ik stuurde alles naar jeugdzorg, maar ze zeiden: dat is hun privéleven."

Trauma's en verslavingen

De pleegouders van het meisje, John en Daisy van den B. uit Vlaardingen, staan morgen voor de rechter in Rotterdam op verdenking van onder meer zware mishandeling. Vorige maand kwam de zwaarste verdenking, poging tot doodslag, te vervallen.

Het destijds 10-jarige meisje werd volgens justitie door hen opgesloten, uitgehongerd en stelselmatig mishandeld. Ze liep ernstig hersenletsel en botbreuken op en heeft blijvend intensieve zorg nodig.

De rechtszaak

Na zes voorbereidende zittingen start morgen de inhoudelijke behandeling van de zaak tegen de Vlaardingse pleegouders.

Ze worden verdacht van de mishandeling van vier pleegkinderen die in dat gezin verbleven: het Vlaardingse meisje is er daar een van. De andere pleegkinderen zijn haar zusje en twee Syrische broertjes.

De verdenking met betrekking tot het Vlaardingse pleegmeisje is zware mishandeling, vrijheidsberoving en iemand in hulpeloze toestand brengen of laten. Bij de andere pleegkinderen gaat het om een verdenking van mishandeling.

In het interview met RTL Nieuws vertelt de moeder onder de gefingeerde naam Sophie hoe ze haar dochter in het ziekenhuis aantrof. "Ze lag daar, dun, onder de littekens, haar ogen gingen alle kanten op. Het is dat ik wist dat het mijn kind was, anders had ik haar niet herkend."

Sophie zegt dat ze met trauma's en verslavingen worstelde. Toen ze zelf om hulp vroeg, veranderde de steun die ze kreeg in toezicht, meldt De Telegraaf. "Binnen weken stond ik te boek als onbetrouwbare moeder. Terwijl ik juist steun nodig had."

Zelf om hulp gevraagd

Het pleegmeisje en haar zusje zijn eind 2021 met spoed uit huis geplaatst. Er was sprake van kindermishandeling en geweld tussen de moeder en haar (ex-)partner. De twee meisjes kwamen in een crisispleeggezin, waar het goed leek te gaan.

Toch verhuisden ze naar het gezin in Vlaardingen. Volgens De Telegraaf waren daar al andere pleegkinderen weggehaald na meldingen van mishandeling, maar kreeg de moeder die informatie pas veel later.

Sophie trok meerdere keren aan de bel bij de betrokken instanties: de William Schrikker Stichting (WSS) en pleegzorgorganisatie Enver. Ze meldde littekens bij haar dochter en andere zorgelijke signalen, maar kreeg geen gehoor. In interne mails van de WSS is volgens De Telegraaf te lezen dat het meisje vertelde dat ze werd geslagen en soms naakt in de tuin moest staan. Toch bleef ze in het pleeggezin.

Ook het meisje zelf vroeg om hulp, op school, op straat en bij de supermarkt. "Maar niemand luisterde naar haar", zegt Sophie.

In mei 2024 werd het meisje met spoed opgenomen in het ziekenhuis. De pleegvader verklaarde dat ze van de trap was gevallen. "Maar ik keek naar haar gezicht en wist: dit was geen val. Dit was geweld", vertelt Sophie. Kort daarna werden de pleegouders aangehouden.

Haar dochter overleefde het, maar zal nooit meer zelfstandig kunnen leven. Ze woont nu in een medisch gezinshuis en krijgt 24-uurszorg. "Ze kan niet alleen douchen, eten, aankleden of lopen", zegt Sophie tegen RTL Nieuws. "Ze praat niet goed. Het klinkt als babytaal. Maar ze zingt soms kinderliedjes. Ze doet het op haar eigen tempo."

Veiligheid geven

De betrokken organisaties erkennen dat zij tekort zijn geschoten. "Onze organisatie had de taak om te zorgen dat dit meisje veilig was. Dat hebben we niet goed gedaan. Dat spijt ons intens en dat hebben we ook aan haar moeder laten weten met het aanbieden van onze excuses", zegt de William Schrikker Stichting in een reactie aan RTL Nieuws. Pleegzorgorganisatie Enver noemt het "hartverscheurend" dat een kind aan wie bescherming geboden moest worden "zo tekort is gedaan".

De jongste dochter woont inmiddels weer bij haar moeder. "Zij heeft veel gezien," zegt Sophie. "Ze heeft nachtmerries, durft soms niet te slapen. Ik probeer haar veiligheid te geven, elke dag opnieuw."

Iran heeft een Frans stel dat in 2022 werd opgepakt op borgtocht vrijgelaten. Het stel werd een paar weken geleden nog tot celstraffen van 17 en 20 jaar veroordeeld.

De vrijlating is de eerste stap in een gevangenenruil. Sinds het afgelopen voorjaar zit in Frankrijk een Iraanse vrouw vast. Zij wordt verdacht van het verheerlijken op sociale media van terrorisme, en met name de aanval van Hamas van 7 oktober 2023 op Israël. Sinds twee weken mag ze het onderzoek tegen haar in haar huis in Frankrijk afwachten.

Gijzeldiplomatie

Frankrijk pleitte al lang voor de vrijlating van het Franse stel. Ze zouden onschuldig zijn en het slachtoffer zijn van Iraanse 'gijzeldiplomatie': het vastzetten van buitenlanders op grond van valse beschuldigingen om iets bij het land van herkomst gedaan te krijgen, bijvoorbeeld de vrijlating van een of meerdere gevangenen met de Iraanse nationaliteit. Iran ontkent dit met klem.

Het lerarenpaar Cécile Kohler (41) en Jacques Paris (72) maakte in mei 2022 een reis door Iran. Ze werden op de laatste dag van hun vakantie opgepakt, volgens bronnen van persbureau DPA omdat ze Iraanse vakbondsactivisten hadden ontmoet. Een Iraans persbureau schreef dat Kohler en Paris voor een Franse en een Israëlische inlichtingendienst werkten.

In september kwam er beweging in hun zaak. Frankrijk trok een aanklacht tegen Iran bij het Internationale Hof van Justitie in en de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken liet weten dat een gevangenenruil ophanden was.

Naar ambassade

Kohler en Paris zaten onder meer vast in de beruchte Evin-gevangenis in Teheran, die in juni door Israël werd gebombardeerd. Daarbij vielen tientallen doden. De Franse minister van Buitenlandse Zaken zegt dat de twee in goede conditie zijn, zowel fysiek als mentaal.

De twee zijn nu ondergebracht in de Franse ambassade in Teheran. "Het gesprek gaat verder om hen zo snel mogelijk naar Frankrijk terug te laten keren", zei president Macron gisteravond.

In de Filipijnen zijn zeker 66 mensen om het leven gekomen door orkaan Kalmaegi. Naar 26 mensen wordt nog gezocht. De orkaan trok in westelijke richting over de eilandengroep naar de Zuid-Chinese Zee.

De meeste doden vielen op het centraal gelegen eiland Cebu, zeggen de autoriteiten. Meerdere dorpen in het gebied overstroomden. Door het hoge water zijn rivieren buiten de oevers getreden. Eind september vielen er tientallen doden op Cebu door een aardbeving.

Op het eiland zijn tot nu toe bijna vijftig mensen verdronken. Ook zijn er mensen omgekomen door modderstromen en vallende brokstukken. Dertien van de 26 vermiste personen komen uit Cebu.

Onder de doden zijn zes militairen. Hun helikopter crashte in het noordoosten van het eiland Mindanao toen ze onderweg waren om humanitaire hulp te verlenen.

Bekijk hier beelden van de schade:

Kalmaegi kwam dinsdag aan land in de Filipijnen en bereikte aanhoudende windsnelheden tot zo'n 130 kilometer per uur en windstoten tot 180 kilometer per uur, zeggen meteorologen tegen persbureau AP. Via het westelijk gelegen eiland Palawan trok de orkaan vanochtend richting de Zuid-Chinese Zee waar die in kracht afnam.

Uit voorzorg werden deze week ruim 387.000 mensen geëvacueerd. De autoriteiten hadden gewaarschuwd voor hevige regen, harde wind en tot wel drie meter stijgend water. Bijna 190 vluchten werden geannuleerd en veerboten mochten niet uitvaren.

Verwacht wordt dat de orkaan boven de Zuid-Chinese Zee weer aanzwelt en aan het einde van de week aan land komt in Vietnam. Dat land heeft de afgelopen dagen al te kampen gehad met zware regenval en modderstromen. Autoriteiten daar maken zich klaar voor evacuaties en bereiden zich voor door voedsel in te slaan en opvangplekken in te richten.

Ook in Thailand worden voorbereidingen getroffen. In het noorden, oosten wordt gewaarschuwd voor "zware tot zeer zware regenval" die kan leiden tot overstromingen.

Alle drie de wethouders van de gemeente Wijk bij Duurstede leggen per direct hun functie neer.

Volgens de gemeente komt dat door "spanningen die hebben geleid tot een onveilige werksituatie voor verschillende medewerkers". Een woordvoerder wil bij RTV Utrecht niet zeggen wat er precies aan de hand is.

Wijk bij Duurstede had drie wethouders: Hans Buijtelaar (VVD), Jeroen Brouwer (SP) en Jan Kuiper (CDA).

Al voor de zomerperiode bleek dat het niet lekker liep. De samenwerking van de drie wethouders onderling en die met de ambtelijke organisatie stond onder druk: in een brief van juli schreef het college aan de gemeenteraad dat de samenwerking "niet zo optimaal is geweest als nodig en mogelijk". Dat had "uitstraling naar de organisatie".

Toen nog zei het college, na gesprekken met een externe adviseur, te willen doorwerken tot aan de gemeenteraadsverkiezingen van 18 maart. "De wethouders stelden de intentie en wil te hebben om gezamenlijk zorg te dragen voor een goede invulling van de resterende periode waarin bestuurlijk verantwoordelijkheid wordt genomen op de komende dossiers en waarin met respect en waardering de samenwerking wordt ingevuld met uw raad, de samenleving en uiteraard onze medewerkers".

Niet verbeterd

Maar tijdens een debat drie weken geleden in de gemeenteraad bleek al dat de sfeer niet verbeterd was. Naar aanleiding van vragen van verschillende politieke partijen, zei Jan Kuiper toen namens de rest van het college dat er in de afgelopen jaren en ook in het recentere verleden "veel gebeurd" is, waarover "pijn en verdriet" wordt gevoeld in het Utrechtse stadje.

"We waren misschien meer gefocust op werk, uitkomsten, goede besluiten, dan op verbinding", aldus Kuiper toen. "Medewerkers hebben daaronder geleden. Het berouwt mij en het berouwt ons als college."

Nogmaals reflecteren

Na dat debat hebben de wethouders volgens de gemeente "tijd genomen om nogmaals te reflecteren op wat er is gebeurd". "Hun conclusie is dat het voor de organisatie belangrijk is om ruimte te krijgen om rust en vertrouwen te herstellen. Daarom hebben zij besloten per direct terug te treden", aldus de gemeente.

De namen van de wethouders zijn inmiddels verdwenen van de website van de gemeente. Alleen de pagina's van burgemeester Mirjam van 't Veld, die vanaf 8 september waarnemend burgemeester is, en die van gemeentesecretaris Miriam Oosterwijk zijn nog actief.

Zo'n 500 tot 1000 passagiers hebben de nacht doorgebracht op Brussels Airport vanwege meldingen van drones gisteravond. Ze kregen van de luchthaven bedden en eten en drinken.

De dronemeldingen hebben ook nog gevolgen voor het vliegverkeer vanmorgen. De luchthaven is weer open, maar er zijn 40 vluchten geschrapt. Dat zijn 16 vertrekkende vluchten en 24 inkomende vluchten. Daarnaast zijn er nog veel vertragingen. De problemen zijn ontstaan doordat sommige toestellen gisteravond niet op de juiste luchthaven zijn geland.

16 vluchten geannuleerd

De luchthaven ging gisteravond twee keer dicht na meldingen van drones in de omgeving. De Belgische omroep VRT vernam uit een betrouwbare bron dat het om drie drones ging. Na de eerste sluiting konden nog een paar vliegtuigen vertrekken, maar toen er opnieuw drones werden waargenomen ging het luchtruim boven Brussel opnieuw dicht. Daardoor kwamen zestien vluchten te vervallen.

Acht inkomende vluchten moesten uitwijken naar alternatieve luchthavens zoals Oostende, Charleroi, Maastricht, Schiphol en Eindhoven.

Jens Franssen, defensiespecialist VRT

"België heeft de afgelopen weken verschillende drone-incidenten gehad. De verdenkingen gaan daarbij uit naar Rusland. Bij twee van die drones is het bijna zeker dat die in Nederland opstegen, vanuit het grensgebied met België.

Stel dat de Nederlandse politie zo'n dronebestuurder zou kunnen vinden, dan zal dat geen Russische kolonel zijn van de Russische buitenlandse diensten. We weten dat de Russen gebruikmaken van extreem-rechtse mensen en mensen uit het criminele milieu.

Dat de drones juist in België opduiken heeft waarschijnlijk te maken met intimidatie. In de voorbije weken is België in het vizier gekomen van Moskou omdat er in België zo'n 180 miljard euro aan Russische tegoeden bevroren zijn op een aantal internationale banken, die Europa wil uitlenen aan Oekraïne.

Rusland heeft al tegen de banken gezegd dat ze dat niet mogen en kunnen doen. Het zou kunnen dat dit een vorm van intimidatie is."

Ook de luchthaven van Luik werd gisteren twee maal gesloten nadat in de buurt drones werden waargenomen. Boven de militaire basis van Kleine-Brogel werden ook opnieuw drones waargenomen. De afgelopen dagen zijn daar verschillende dronemeldingen geweest. De basis is daardoor in verhoogde staat van paraatheid.

Volgens de VRT hebben buurtbewoners ook drones gemeld boven de militaire luchtbasis van Florennes, waar de eerste Belgische F-35-gevechtstoestellen staan. De burgemeester van Diest meldt dat gisteravond ook vier drones zijn gezien boven de militaire luchtmachtbasis van Schaffen.

Nationale Veiligheidsraad

Na de dronemeldingen op verschillende plaatsen in België heeft minister Quintin van Binnenlandse Zaken premier De Wever gevraagd met spoed de Nationale Veiligheidsraad bijeen te roepen. Die heeft dat verzoek ingewilligd.

"We kunnen niet accepteren dat onze luchthavens worden verstoord door ongeoorloofde dronevluchten. Dit vereist een gecoördineerde en nationale reactie", zegt Quintin. "Dit is geen werk van amateurs", zei minister Francken van Defensie tegen de VRT.

De Veiligheidsraad komt morgenochtend om 10.00 uur bijeen.

Jens Franssen, defensiespecialist VRT:

"Dat de Veiligheidsraad bijeenkomt is bijzonder. Dat gebeurt bij rampen of wanneer je een terreuraanslag zou hebben. In de Nationale Veiligheidsraad zitten de premier en de vicepremiers, de ministers van Binnenlandse en Buitenlandse Zaken, Defensie en Justitie en toplui van de inlichtingendiensten en het crisiscentrum.

Toeval of niet, deze incidenten komen nu op het slechtst mogelijke moment, want de regering begint langzaam in in crisismodus te komen. Er moet een begroting worden gemaakt en als dat de komende 24 uur niet lukt stapt premier De Wever morgen naar de koning om zijn ontslag aan te bieden.

Dus je begrijpt dat het heel erg moeilijk is om daar ook nog eens een Veiligheidsberaad tussen te gaan duwen."

Scholen gaan zelf schoolboeken ontwikkelen met een nieuwe coöperatieve schoolboekenuitgever. Daardoor krijgen ze meer grip op de inhoud en moeten de boeken goedkoper en duurzamer worden.

Deze coöperatie, Neon, verwacht dat eind december vijftig scholengemeenschappen zich hebben aangesloten met bij elkaar een half miljoen leerlingen. Dat is ongeveer een vijfde van alle leerlingen op de basisschool en middelbare school.

Nu al doen twaalf scholengemeenschappen mee met ruim 70.000 leerlingen. Zij dragen 10 euro per leerling af voor de ontwikkeling van de boeken.

Doorbraak

Bij schoolbesturen is er veel enthousiasme over het initiatief van Neon-directeur Marten Blankesteijn, die eerder werkte aan de digitalisering bij kranten- en tijdschriftenuitgever DPG Media.

"Dit wordt een doorbraak", zegt Annet Kil van de Gooise Scholen Federatie (GSF). Die zich heeft aangesloten bij Neon. "Het wordt duurzamer, goedkoper en verbetert de onderwijskwaliteit."

"Er is veel enthousiasme voor bij schoolbestuurders", zegt Niek Bootsma van de Gelderse scholengemeenschap Quadraam. Ook hij wil zich aansluiten bij Neon. "Deze formule deugt. Dit kan echt gaan vliegen en een heleboel veranderen."

Zelf aan de slag

De afgelopen jaren is er in de onderwijswereld veel kritiek op de grote uitgevers van schoolboeken. Scholen hebben weinig te zeggen over de inhoud van de boeken, de kosten zijn hoog en jaarlijks verdwijnen miljoenen werkboeken in de afvalbak. Drie grote uitgevers hebben bijna driekwart van de markt in handen.

Neon-directeur Blankesteijn werkte zelf bijna twee jaar bij Noordhoff, de grootste schoolboekenuitgever. Daar zag hij veel verbeterpunten. Maar veranderingen doorvoeren bij zo'n groot bedrijf bleek moeizaam.

Hij hoorde de kritiek uit het onderwijs. "Toen dacht ik: waarom zou ik niet zelf aan de slag gaan samen met de scholen."

Vacatures

Vandaag plaatst de coöperatie vacatures om de boeken te gaan schrijven, in eerste instantie voor vakken die het meest worden gegeven, zoals Nederlands en wiskunde. Deze standaardboeken zijn vervolgens digitaal eenvoudig aan te passen. "Leraren kunnen bijvoorbeeld heel makkelijk eigen materiaal invoegen, en hoofdstukken in een andere volgorde zetten." De school heeft zelf de keuze om het boek te laten drukken, met harde, duurzame kaft. "We geven de regie terug aan het onderwijs."

Ook worden de kosten veel lager, belooft hij: van zo'n 340 euro jaarlijks per leerling nu naar 20 tot 30 euro. "Anders dan de traditionele uitgevers is ons doel niet om winst te maken."

Onmogelijk, reageert brancheorganisatie van schoolboekenuitgevers MEVW. "Het zou fantastisch zijn als het kon, maar ik zie werkelijk niet hoe je voor zo'n bedrag per leerling leermiddelen van een hoge kwaliteit kunt ontwikkelen en vervolgens steeds up-to-date kunt houden", reageert voorzitter Jorien Castelein.

Lerares Duits Vera Stijnman van het Goois Lyceum, onderdeel van koepel GSF, kan niet wachten tot ze de nieuwe methode kan gebruiken. "Nu sluit de lesmethode vaak niet aan bij wat wij willen, en zijn de opdrachten veel te moeilijk of te makkelijk. We zitten ons vaak in bochten te wringen met aanvullende kopietjes om ons eigen lesmateriaal te integreren in de lessen."

Daarom is ze blij dat ze over een paar jaar gebruik kan maken van Neon-materiaal. "Je kan eigen materiaal makkelijk invoegen. Het is veel vrijer, daar kijk ik erg naar uit."

Stikjaloers

Dat is precies de reden dat de GSF zich heeft aangesloten bij Neon, zegt bestuurder Annet Kil. "Dit doen wij vanuit goed werkgeverschap. Leraren krijgen hun professionele ruimte terug." Zij is "stikjaloers" dat dit systeem er nog niet was toen zij lerares Nederlands was.

De scholen die meedoen laten docenten zelf kiezen welke methode ze willen gebruiken. "Als je het oplegt, gaat het fout. Het moet echt door de leraren zelf worden gedragen", aldus Kil.

Daar ligt precies de uitdaging voor Neon, zegt Castelein van brancheorganisatie MEVW. "De vraag is of leraren binnen deze scholengemeenschappen ook met het ontwikkelde materiaal willen gaan werken." Wel noemt ze het een "mooi en ambitieus alternatief" dat mogelijk "een impuls geeft aan de markt".

Neon verwacht dat over ongeveer twee jaar de eerste boeken klaar zijn.

Reacties

De belangenbehartigers van het basisschoolonderwijs (PO-Raad) en het middelbaar onderwijs (VO-Raad) vinden het initiatief een "goede manier om de regie weer terug te krijgen naar de scholen en de kosten terug te dringen" (VO-Raad). "Het is een veelbelovend initiatief waar enthousiasme voor is bij basisscholen." (PO-Raad).

Staatssecretaris Koen Becking van Onderwijs volgt de ontwikkeling met interesse. "Als dit initiatief bijdraagt aan meer keuzemogelijkheden voor scholen, en daarmee aan een hogere kwaliteit en betere betaalbaarheid van leermiddelen, dan is dat een goede zaak."

De Achterhoekse rockband Normaal is door zijn fanclub voorgedragen voor de lijst met Nederlands immaterieel erfgoed, schrijft RTV Oost.

De initiatiefnemers vinden dat de band een plaats op de lijst verdient vanwege zijn muziek, maar vooral ook doordat ze een fenomeen is: Normaal is uitvinder van de dialectrock, heeft inmiddels vier generaties fans en is belangrijk voor de 'emancipatie' van het platteland.

Het verzoek komt in het jaar dat Normaal het 50-jarig bestaan viert. Bekende hits zijn Oerend hard, Deurdonderen en De boer dat is de keerl. Dit jaar gaf de band een jubileumconcert in Lochem, de plaats waar Normaal in 1975 voor het eerst optrad. Ook kwam er van de groep een levensgroot standbeeld te staan in Hummelo, het geboortedorp van Normaal-voorman Bennie Jolink.

De fanclub van Normaal, die Anhangerschap heet, is met 2000 leden nog steeds een van de grotere van het land.

Meer dan alleen muziek

Journalist Dolf Ruesink uit Haaksbergen schreef boeken over de band en opperde al eerder dat Normaal een plek verdiende op de lijst van immaterieel erfgoed. Hij ziet het als een enorme eer dat de fanclub zijn idee heeft opgepakt en een verzoek heeft ingediend bij het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN).

"Je hebt natuurlijk de materiële kant: de platen van Normaal en de posters van de concerten, maar je hebt ook de immateriële kant, zoals de typische Normaal-kreten en leuzen", zegt hij tegen RTV Oost. Onder die noemer vallen høken (uit je bol gaan) en daldeejen (plezier maken). En dan zijn er ook nog de tradities bij concerten, zoals het gooien met bier en stro.

Volgens Ruesink is de nalatenschap van Normaal meer dan alleen muziek. De band gaf een stem aan plattelandsregio's en werd zo een cultureel icoon voor het Nederlandse platteland. Ruesink: "Als pioniers van de streektaal, de introductie daarvan in de popmuziek, het zelfbewustzijn van de provincie, maar ook tradities en rituelen die pas blijvende betekenis krijgen als ze worden doorgegeven aan een nieuwe generatie. Bij Normaal gebeurt dat."

Grote eer

Tegenover RTV Oost laat zanger en voorman Bennie Jolink weten het mooi te vinden dat Normaal is voorgedragen om te worden uitgeroepen tot immaterieel cultureel erfgoed. "Ik vind niet dat ik me daar actief mee moet bemoeien, maar als het uiteindelijk lukt zou ik dat een grote eer vinden."

De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bestaat uit tradities, oude activiteiten en ambachten en heeft als doel het erfgoed te beschermen. Een toetsingscommissie bepaalt of aanvragen worden toegelaten.

Inmiddels staan er meer dan 400 Nederlandse gebruiken en tradities op de lijst met immaterieel erfgoed. Op de inventaris staan onder meer fierljeppen, de bloemencorso's, de cultuur van de piratenmuziek, de Indische rijsttafeltraditie, het worstenbroodje en het Rotterdamse Zomercarnaval.

Goedemorgen! Verkenner Wouter Koolmees, die gisteren werd aangesteld, gaat vandaag van start met de gesprekken met politieke partijen over de vorming van een coalitie. En Ajax speelt vanavond in de Johan Cruijff Arena in de Champions League tegen het Turkse Galatasaray.

Eerst het weer: Het is vandaag droog met veel zon, maar ook sluierbewolking. Het is zeer zacht met 15 graden in het noorden tot 18 graden in het zuiden. De wind is zwak tot matig uit het zuiden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In New York is de socialistische Democraat Zohran Mamdami verkozen tot de nieuwe burgemeester. Dat melden Amerikaanse media op basis van de tot nu toe getelde stemmen.

De 34-jarige Mamdani nam het op tegen de Republikeinse kandidaat Curtis Sliwa en de onafhankelijke kandidaat en voormalig gouverneur van de staat New York, Andrew Cuomo. Op voorhand werd Sliwa in het Democratische New York al kansloos geacht. Hoewel Cuomo de steun kreeg van president Trump, of volgens sommige analisten omdat, kon ook hij niet op tegen de populariteit van de jonge Democraat.

Anders nieuws uit de nacht En dan nog even dit

David Beckham is gisteren door koning Charles geridderd op Windsor Castle. De oud-voetballer ontving zijn riddertitel vanwege zijn verdiensten als voetballer en zijn werk voor goede doelen.

Fijne dag!