NOS Nieuws - Algemeen

Met minder dan vijf procent kans is het "heel erg onwaarschijnlijk" dat Nederland zijn klimaatdoelen voor 2030 haalt. Vorig jaar maakte het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) al dezelfde inschatting. De situatie is een jaar later niet verbeterd, maar het PBL heeft daar geen zwaardere kwalificatie voor dan "heel erg onwaarschijnlijk".

Nederland legde in de Klimaatwet vast dat het in 2030 minimaal 55 procent minder CO2 moet uitstoten dan in 1990. Jaarlijks neemt het PBL alle maatregelen door die tot extra of tot minder CO2-uistoot leiden, om te kijken of Nederland nog op koers ligt.

Sinds 1990 is de uitstoot van Nederland met 36 procent gedaald, maar die daling zet niet door. Het PBL constateert zelfs dat het regeringsbeleid er het afgelopen jaar nauwelijks voor heeft gezorgd dat de uitstoot harder daalt. Dat er toch sprake van een daling is, komt vooral door andere oorzaken, bijvoorbeeld doordat de chemische industrie naar verwachting minder produceert.

Afgelopen weekend merkte de NOS al op dat diverse maatregelen het afgelopen jaar zijn geschrapt of versoepeld. Er ligt een aantal plannen, maar de effecten hiervan zijn beperkt blijkt nu.

"Stagnatie betekent in feite achteruitgang", schrijft de Raad van State, een belangrijke adviseur van de regering, in een reactie. "Het kabinet lijkt met deze keuzes vooral meer in de tijd vooruit te schuiven."

Overschatting van ministerie

Vorig jaar constateerde het PBL een gat van 16 tot 24 megaton CO2 tussen de doelen en de plannen. Deze tool van de NOS laat zien welke maatregelen zo'n gat zouden kunnen opvullen.

Demissionair minister Hermans van Klimaat en Groene Groei (KGG) beloofde in de maanden erna te zoeken naar plannen om die extra megatonnen CO2 te besparen en zo het halen van de doelen weer 'waarschijnlijk' te maken. Bij de Voorjaarsnota bleek dat lastig: de minister stond voor grote dilemma's. Uiteindelijk werden haar plannen losgetrokken van de Voorjaarsnota, en kwamen die weken later.

Hermans' plannen zouden volgens haar ministerie leiden tot zo'n 10 megaton aan extra CO2-besparing: niet voldoende, maar wel een stap in de richting. Nu blijkt dat een forse overschatting te zijn. Het PBL komt met de maatregelen van de minister uit op 4 megaton CO2-besparing.

Daar komt nog bij dat de berekeningen van het Planbureau zijn gebaseerd op beleid tot 1 mei van dit jaar. Twee belangrijke wijzigingen uit juni zijn dus niet meegenomen, terwijl die de uitstoot opstuwen. Zo is de CO2-belasting voor de industrie opgeschort, waardoor bedrijven moesten betalen voor de CO2 die ze uitstoten. Ook het sluiten van maatwerkafspraken tussen grote bedrijven en de overheid is grotendeels definitief mislukt. Het idee was dat dertig vervuilende bedrijven subsidies zouden krijgen in ruil voor verregaande verduurzaming.

'Horizon dichtbij'

Met nog vier jaar te gaan, zal Nederland de uitkomsten waarschijnlijk niet meer kunnen bijsturen, concludeert het Planbureau. Om beleid te maken is politieke stabiliteit en tijd nodig, en beide ontbreken. "Intussen is de horizon zo dicht genaderd, dat van vooruitkijken nauwelijks meer sprake is", schrijft het PBL. Wil het kabinet het doel echt halen, dan kan dat bijna niet meer zonder economische pijn en maatschappelijke weerstand, aldus het Planbureau.

Dit rapport gaat alleen over de effecten tot 2030. Voor daarna is er, op nationaal niveau, geen wettelijk doel vastgelegd. Op Europees niveau is dat er wel: in 2050 mag er geen extra CO2 de lucht meer inkomen.

Juist die tussenliggende jaren worden lastig, voorspelt het PBL. Waar we 40 jaar de tijd hebben om 55 procent van de uitstoot af te halen, resteert er nog maar 20 jaar voor de laatste 45 procent. Terwijl juist het begin het makkelijkst is, want dan valt de meeste winst te behalen met de minst ingrijpende maatregelen.

'Knelpunten voorkomen'

Inmiddels blijkt onder meer dat wind op zee het minder goed doet dan verwacht, dat bedrijven uit klimaatafspraken stappen, dat een grote duurzame subsidiepot onder druk staat en dat veel ander klimaatbeleid is geschrapt of versoepeld.

Demissionair minister Hermans zegt in een reactie niets over het niet halen van de doelen, maar kiest ervoor "om zich volledig te richten op het oplossen van de knelpunten om te voorkomen dat de energietransitie tot stilstand komt."

Acteur, regisseur en milieuactivist Robert Redford (89), die vandaag overleed, werd in de jaren 70 wereldberoemd door de western Butch Cassidy and the Sundance Kid van regisseur George Roy Hill. Een paar jaar later maakten ze samen de eveneens zeer succesvolle film The Sting.

Ook werkte Redford vaak samen met regisseur Sidney Pollack, zoals in Three Days of the Condor en Out of Africa. Hij had hoofdrollen in politieke films als The Candidate (1972) en All The Presidents Men (1976) over het Watergate-schandaal.

Als regisseur had hij succes met films als Ordinary People en The Horse Whisperer en hij is de oprichter van het Sundance Film Festival.

Naast zijn werk in de filmwereld zette Redford zich actief in voor de bescherming van het milieu, onder meer door het opzetten van een ecologisch park in de Amerikaanse staat Utah.

Honkballer en schilder

Redford groeide op in Los Angeles als zoon van een melkboer die het tot accountant had geschopt. Op school blonk hij uit in honkbal en daarmee wist hij een beurs te bemachtigen voor de universiteit van Colorado. Daar werd hij al snel weer vanaf gestuurd, omdat hij zwaar begon te drinken en weinig aan zijn studie deed, mogelijk een gevolg van het onverwachte overlijden van zijn moeder op zijn achttiende.

Redford interesseerde zich voor kunst en maakte een reis door Europa waar hij veel schilderde. Bij terugkomst schreef hij zich in aan het Pratt Institute waar hij schilderkunst studeerde en aan de toneelschool in New York.

Zijn carrière begon met een aantal rollen in televisieseries zoals The Untouchables, Perry Mason en The Twilight Zone. Ook stond hij in het theater op Broadway in de succesvolle productie Barefoot in the Park, later ook verfilmd met Redford en Jane Fonda in de hoofdrollen.

Zijn filmdebuut maakte hij met een bijrol in Tall Story (1960). Twee jaar later kreeg hij zijn eerste grote rol in War Hunt.

In 1965 mocht hij zijn eerste grote filmprijs in ontvangst nemen, een Golden Globe voor zijn rol in Inside Daisy Clover. Het jaar daarop speelde hij voor het eerst in een film van Sidney Pollack: This Property is Condemned. Met Pollack zou hij nog zes films maken, waaronder The Way We Were met Barbra Streisand en de politieke thriller Three Days of the Condor.

Blond sekssymbool

Redford werd in zijn beginjaren voornamelijk gecast als blond, mannelijk sekssymbool en daar wilde hij vanaf. George Roy Hills western Butch Cassidy and the Sundance Kid (1969) bood hem die gelegenheid. De film werd bekroond met vier Oscars en maakte van Redford op zijn 32ste een wereldster.

Dat maakte het voor hem mogelijk eisen te gaan stellen aan zijn filmmaatschappij. Zo kreeg hij in ruil voor zijn medewerking aan het romantische drama The Way We Were de ruimte om maatschappijkritische films als Downhill Racer en The Candidate te maken.

In Butch Cassidy speelde Redford voor het eerst samen met Paul Newman, met wie hij zeer goed bevriend raakte. Een paar jaar later speelden ze onder leiding van Hill opnieuw samen in de heistfilm The Sting (1973), die nog altijd geldt als een van de best bezochte films allertijden.

Met het geld dat hij verdiende met Butch Cassidy kocht Redford in de jaren 60 een groot stuk land in Utah waar hij een natuurpark van maakte en ecologisch toerisme ontwikkelde. Daarnaast probeerde hij groene thema's op de politieke agenda in Amerika te krijgen.

In een interview in The Telegraph in 2013 noemde hij de aarde een "zieke planeet vanwege ons eigen gedrag". Hij keerde zich tegen ondernemingen als Chevron, Exxon en Shell "voor wie geld belangrijker is dan het milieu".

Redford protesteerde met succes tegen de aanleg van de omstreden Keystone pijpleiding en zette zich in voor de rechten van indianen en lesbiënnes, homo's, biseksuelen en transgenders (LHBT's).

Onafhankelijk filmfestival

Hij was ook de oprichter van het Sundance Film Festival, het grootste Amerikaanse filmfestival voor de onafhankelijke film dat jaarlijks wordt gehouden in Utah. Regisseurs als Quentin Tarantino (Pulp Fiction, Kill Bill) en Robert Rodriguez (El Mariachi en Desperado) hebben hun doorbraak te danken aan dat festival.

Toen zijn acteercarrière van de grond was gekomen, kreeg Redford steeds minder tijd om te schilderen. Daar worstelde hij mee, want hij zag zichzelf ook als een kunstenaar. "Ik wilde schilderen en schetsen en verhalen vertellen met mijn tekeningen. En toen bedacht ik me, waarom kan ik die twee niet combineren? Dat leidde ertoe dat ik ging regisseren", vertelde hij in 2016 in een interview met zijn kleinzoon Dylan.

Dylan is de zoon van James Redford, een van de vier kinderen die Robert Redford kreeg met Lola van Wagenen. De oudste zoon, Scott Anthony, overleed na twee maanden aan wiegendood. In 1985 gingen ze na een huwelijk van 27 jaar uit elkaar. Redford trouwde voor de tweede keer in 2009, met Sibylle Szaggars met wie hij sinds de jaren 90 een relatie had.

Twee Oscars

Robert Redfords eerste film, Ordinary People (1980) werd onderscheiden met vier Oscars, waaronder één voor Redford voor beste regie. Het was zijn eerste Oscar. In 2002 kreeg hij een tweede, een ere-Oscar, voor zijn hele carrière.

In de jaren 80 heeft hij als acteur opnieuw een grote hit met Out of Africa (1985) van Sydney Pollack. De film, waarin hij Meryl Streep als tegenspeelster heeft, was een wereldwijd succes en kreeg zeven Oscars.

Ook de jaren 90 waren goed voor Redford. Indecent Proposal, waarin hij tegenover Demi Moore stond, werd een van de best bezochte films van het jaar en ook Up Close & Personal, met Michelle Pfeiffer, deed het goed in de bioscopen.

The Horse Whisperer, naar het gelijknamige boek van Nicholas Evans, kwam uit in 1998. Het was de eerste film waarin hij zichzelf als hoofdrolspeler regisseerde.

In 2001 speelde Redford samen met Brad Pitt in Spy Game. Na een wat minder geslaagde hereniging met Meryl Streep in Lions for Lambs (2007) schitterde hij in 2013 in All is Lost. Deze film, over een man die verdwaalt op zee, kreeg heel goede kritieken.

In 2016 kreeg Robert Redford van president Obama de hoogste burgeronderscheiding in Amerika, de Presidential Medal of Freedom.

Dat jaar kondigde hij ook aan dat hij ging stoppen met acteren. In het interview met zijn kleinzoon Dylan vertelde hij dat hij er genoeg van kreeg. Hij wilde zich volledig gaan richten op het regisseren van films en hij wilde ook zijn oude liefde, het schilderen, weer oppakken.

Toch bleef hij ook hierna nog acteren. Voor zijn rol in The Old Man & The Gun (2018) werd hij genomineerd voor een Golden Globe Award. Robert Redford was dit jaar voor het laatst te zien in een figurantenrol in Dark Wind.

De Amerikaanse acteur Robert Redford is op 89-jarige leeftijd overleden. Hij is in zijn woning in Provo, in de Amerikaanse staat Utah, gestorven in zijn slaap, heeft publiciteitsbedrijf Rogers & Cowan PMK laten weten aan The New York Times.

Redford was een van de grootste mannelijke sterren in Hollywood. Hij maakte zijn filmdebuut in 1962 in de film War Hunt en werd in zijn beginjaren vooral gecast als blond, mannelijk sekssymbool. In 1969 werd hij wereldberoemd door zijn rol in de western Butch Cassidy and the Sundance Kid, waarin hij samen speelde met acteur Paul Newman.

Later maakte hij ook indruk in meer politieke films zoals All the President's Men (1976), waarin hij Bob Woodward speelt, één van de journalisten van de Washington Post die het Watergate-schandaal in het Witte Huis aan het licht brengt.

Een van zijn grootste hits was Out Of Africa uit 1986 waarin hij samenspeelde met Meryl Streep. Het is het verhaal van de Deense Karen Blixen (Streep) die ten tijde van het Britse koloniale tijdperk op de koffieplantage van haar en haar man in Kenia, een liefdesrelatie heeft met vrijbuiter Denys Finch-Hatton, gespeeld door Redford.

Storyteller

In 1980 maakte hij zijn debuut als regisseur met Ordinary People, een drama over een gezin dat plotseling een zoon verliest tijdens een boot-ongeluk. Redford won er een Oscar voor. Hij was ook meerdere keren genomineerd en in 2001 kreeg hij een ere-Oscar voor zijn hele carrière.

Redford is ook de grondlegger van het Sundance Film Festival, het grootste filmfestival voor onafhankelijke films in de VS. Redford wilde met het Sundance Institute onafhankelijke films en nieuwe filmmakers stimuleren. "Storytellers verbreden onze geest: ze boeien, dagen uit, inspireren en uiteindelijk verbinden ze ons", zei hij.

Redford is altijd actief gebleven als (stem)acteur, regisseur en producent. Zo was hij dit jaar nog uitvoerend producent van de tv-serie Dark Winds, waarin hij ook een klein figurantenrolletje speelt.

Milieuactivist

Redford stond ook bekend om zijn milieuactivisme. Zo richtte hij The Redford Center op, een non-profit productiemaatschappij die zich uitsluitend richt op films over de impact op het milieu. In 1997 opende hij het ecologische park Utah Open Lands, met meer dan 340 hectare aan beschermd leefgebied voor wilde dieren.

De KNRM heeft gisteren vier jongeren gered die in de problemen waren gekomen op een boot in Urk. Op dat moment gold code geel vanwege harde windstoten.

De boot kwam al snel na vertrek in de problemen. Vlak bij de haven viel de motor uit en botste de boot via de hoge golven tegen de keien.

Op beelden is te zien dat de minderjarige jongens, zonder reddingsvesten, zich stevig vast moeten houden om niet overboord te slaan:

Het was niet mogelijk om de jongens van de boot af te halen en op de boten van de reddingsdienst te krijgen. Ze zijn daarom via de wal geëvacueerd, schrijft Omroep Flevoland.

Vermaning

De jongens zijn vervolgens naar het boothuis van de KNRM gebracht. Daar hebben ze een "ernstige vermaning" gehad omdat ze met deze weersomstandigheden gingen varen, zegt een woordvoerder van de reddingsdienst. De jongens bleven ongedeerd. Volgens de woordvoerder hebben ze enorm geluk gehad.

De boot van zo'n zes meter lang is flink beschadigd geraakt.

Mensen lijken steeds vaker tegenover elkaar te staan, bijvoorbeeld op straat, online, op universiteiten en in de politiek. Dat zei koning Willem-Alexander in de Troonrede die hij namens de regering voorlas in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag.

"Debat en verschil van inzicht horen bij een levende democratie", voegde hij eraan toen. "Wat er ook bij hoort, is de bereidheid om elkaar over die verschillen heen op een volwassen manier de hand te reiken." De koning benadrukte dat het gelijk van de een niet automatisch het ongelijk van een ander betekent. "De maatschappelijke werkelijkheid is bijna altijd oneindig meer complex dan dat."

Namens het kabinet zei de koning tegen de verzamelde parlementariërs "dat nog meer dan anders de polsstok van het regeringsbeleid niet verder reikt dan u toestaat". Hij doelde daarmee op de coalitie die na het vertrek van PVV en NSC nog maar bestaat uit twee partijen.

Grote vraagstukken

Dat maakt volgens de koning dat de oproep tot handreiking ook geldt voor het kabinet "om tot oplossingen te komen voor problemen die leven in de samenleving". Volgens Willem-Alexander bestaan er geen "snelle en gemakkelijke antwoorden" op de grote vraagstukken die spelen in de politiek en samenleving.

De koning sprak namens het kabinet de wens uit om elkaar in de samenleving én de politiek meer de hand te reiken:

In de Troonrede ging de koning in op allerlei beleidsterreinen waaraan het demissionaire kabinet-Schoof nog aandacht wil geven. Hij noemde onder meer migratie, de hersteloperaties Groningen en Toeslagen, zorg en stikstof.

Volgens de koning kennen "de dagelijkse zorgen van mensen over werk, wijk en woning geen pauzeknop". Hij noemde een fatsoenlijk inkomen, een huis, toegankelijke zorg, een sociaal vangnet en onderwijs "dat kinderen allereerst de basisvaardigheden leert". Dat zijn onderwerpen die mensen primair bezighouden, zei hij.

Ook ging de koning in op veiligheid van de eigen omgeving. Die moet beter en dat vraagt "een stevige aanpak", zei Willem-Alexander. "We kunnen niet accepteren dat meisjes en vrouwen zich op straat niet veilig voelen, of mensen met een keppeltje op of hoofddoek om. Of dat twee mensen van hetzelfde geslacht niet hand in hand kunnen lopen."

NAVO en Gaza

Aan het begin van de toespraak blikte Willem-Alexander terug op de NAVO-top afgelopen zomer in Den Haag. Hij sprak van een succesvolle top, die volgens hem "vrijwel meteen" historisch werd genoemd. De koning stelde dat tachtig jaar na de Tweede Wereldoorlog "vraagstukken van vrede en veiligheid" opnieuw urgent zijn.

De koning had het ook over de oorlog in Gaza, die tot veel maatschappelijke discussie leidt. Hij zei dat iedereen wil dat zo snel mogelijk een einde komt aan het menselijk lijden. Het demissionaire kabinet hoopt volgens hem "vurig" dat mensen op dit onderwerp niet nog verder tegenover elkaar komen te staan.

Vierde Troonrede in Koninklijke Schouwburg

Het was voor de vierde keer dat de Troonrede werd voorgelezen in de Koninklijke Schouwburg van Den Haag. Vanwege de verbouwing van het Binnenhof is de Ridderzaal geen optie.

Voor koning Willem-Alexander was het de dertiende Troonrede die hij voorlas. De rede van dit jaar was een stuk korter dan de afgelopen jaren: zo'n 1800 woorden. Vorig jaar waren het er nog bijna 2600 en het jaar daarvoor ongeveer 2550.

De ouders van Sammy Baker (23) hebben een schikking getroffen met de politie. De civiele rechtszaak is daarmee beëindigd. De Duitse Baker werd in 2020 doodgeschoten door agenten in Amsterdam.

De ouders van Sammy Baker spanden in 2021 een civiele zaak aan tegen de politie. De afgelopen maanden is er een bemiddelingstraject geweest tussen de politie en de ouders. Wat er bij de schikking is afgesproken, is niet bekendgemaakt.

De ouders proberen ondanks de schikking nog steeds strafrechtelijke vervolging van de betrokken agenten af te dwingen. Ze zijn een artikel-12-procedure gestart, schrijft stadsomroep AT5. Dat is een procedure die mensen kunnen aanspannen als ze het niet eens zijn met de beslissing van de officier van justitie om een zaak niet voor de rechter te brengen.

Noodweer

De Duitse influencer, die eigenlijk Samuel Seewald heet, was in augustus 2020 Amsterdam op vakantie. Hij werd in verwarde toestand aangetroffen nadat hij onder meer spacecake had gegeten. Hij had een mes in zijn handen en werd tijdens de politieactie geraakt door meerdere kogels van agenten.

De rijksrecherche deed daarna onderzoek naar het wapengebruik van de agenten. Het Openbaar Ministerie concludeerde dat de agenten uit noodweer handelden. Ze zijn daarom niet vervolgd.

Onderzoeken

Meerdere deskundigen deden tijdens de civiele procedure onderzoek naar de gebeurtenissen op 13 augustus 2020. Een van hen was politiesocioloog Jaap Timmer. In een conceptversie van een vertrouwelijk rapport in handen van AT5, was hij in eerste instantie kritisch op het handelen van de politie. Hij vroeg zich onder meer af waarom er niet meer afstand is gehouden tot de verwarde Baker.

Later, in de definitieve versie van het rapport, was hij milder en genuanceerder. De politie zou de uitdrukkelijke bedoeling hebben gehad om de vermiste Baker te vinden en in veiligheid te brengen. Dat instructies van leidinggevenden binnen de politie niet werden opgevolgd, kwam vooral door het onvoorspelbare en gevaarlijke gedrag van Baker, concludeerde de onderzoeker.

De politie heeft twee mannen van 30 en 35 jaar uit Hellevoetsluis en Spijkenisse aangehouden. Ze worden verdacht van het op grote schaal afpersen van gebruikers van een sekswebsite.

Agenten hebben zes doorzoekingen gedaan in Rotterdam, Utrecht, Spijkenisse, Hellevoetsluis en Brielle. Daarbij zijn enkele duizenden euro's, twee auto en telefoons in beslag genomen.

Met nepprofielen op de sekswebsite achterhaalden de verdachten contactgegevens van gebruikers. Ze legden contact met gebruikers en probeerde ze geld afhandig te maken. Soms werden slachtoffers op grove wijze afgeperst. Zo werd er gedreigd met geweld en met bezoekjes aan het woonadres.

De landelijke opsporingsdienst gaat ervan uit dat er honderden slachtoffers door heel het land zijn gemaakt. Vermoedelijk hebben de verdachten tienduizenden euro's verdiend met de oplichting.

Op dit moment zijn er geen andere verdachten, laat een woordvoerder van de politie weten aan de NOS. Het onderzoek loopt nog.

Er zijn twee aangiftes binnengekomen bij de politie en tientallen meldingen. "Het gegeven dat slechts twee van de vermoedelijk honderden slachtoffers aangifte durven te doen baart zorgen", aldus de politie. Die roept mogelijke slachtoffers op om alsnog aangifte te doen.

De Britse architect Sir Nicholas Grimshaw is op 85-jarige leeftijd overleden in Cornwall, aan de zuidkust van Engeland. Dit maakte zijn architectenbureau bekend. Grimshaw ontwierp onder andere de internationale terminal van Waterloo Station en heeft ook in Nederland zijn stempel gedrukt.

Zijn doel was het ontwerpen van gebouwen "die blijven bestaan omdat ze zowel nuttig als opbeurend zijn en, in Nicks woorden, een soort vreugde brengen", zegt de voorzitter van Grimshaws architectenbureau.

De vertrekhal in Waterloo Station staat bekend om de samenstelling van glas en staal in de constructie. Dat ontwerp won ook vele prijzen, waaronder de prestigieuze prijs Gebouw van Het Jaar van het Koninklijke Instituut voor Britse Architecten (RIBA).

In Cornwall, waar Grimshaw overleed, had de architect het Eden Project ontworpen. Dat bouwwerk bestaat uit koepels die de verschillende klimaten op aarde nabootsen. Er worden duizenden plantensoorten en dieren gehuisvest.

Met zijn ontwerpen zorgde Grimshaw voor "allemaal keerpunten in het architectenberoep", schrijft zijn bureau. "Hij bracht architectuur en bouw samen met duurzaam, klimaatvriendelijk ontwerp."

Begin deze eeuw werd de architect door de Britse monarchie geridderd vanwege zijn bijdragen aan de architectuur. In 2019 ontving hij van de RIBA Koninklijke Gouden Medaille, een oeuvreprijs.

Amsterdamse bruggen

De vooraanstaande architect heeft ook in Nederland gebouwen ontworpen, zoals de Enneüs Heermabrug in Amsterdam ontworpen. Dit is de 230-meter lange brug op IJburg, die het Zeeburgereiland met het Steigereiland verbindt.

De brug is vernoemd naar Enneüs Heerma, oud-CDA wethouder in Amsterdam en voormalig fractievoorzitter in de Tweede Kamer. Door zijn opvallende vorm heeft de brug in de loop der jaren verschillende bijnamen gekregen, waaronder BH-brug en de Kamelenbrug. Met zijn ontwerp won Grimshaw de Nationale Staalprijs in de categorie Infrastructuur en Overige Staalconstructies.

Zijn bureau heeft ook twee nieuwe bruggen ontworpen voor op IJburg. Deze bruggen gaan twee eilanden in het IJ met elkaar verbinden. De bruggen hebben vleugelmuren met nestplekken voor oeverzwaluwen en vleermuizen. De verwachting is dat de bruggen in 2026 klaar zijn.

Een Afghaanse vluchteling die vorig jaar instak op een anti-islammanifestatie in het Duitse Mannheim is veroordeeld tot levenslang. Bij de aanslag op de bijeenkomst van de anti-islamactivist Michael Stürzenberger kwam een politieagent om het leven, vijf anderen raakten gewond.

De aanval op Stürzenberger en zijn aanhangers werd eind mei vorig jaar vastgelegd op de livestream van de organisatoren van de betoging, de anti-islam Burgerbeweging Pax Europa. Te zien is hoe de toen 25-jarige Sulaiman A. meerdere personen aanvalt, onder wie Stürzenberger.

Een agent die door A. werd verwond, overleed twee dagen later aan zijn verwondingen. De dader raakte zelf ook zwaargewond toen de politie het vuur op hem opende.

De beelden van de aanval:

De rechter acht moord en vier pogingen daartoe bewezen. Hoewel A. bekende een IS-aanhanger te zijn, werd hij niet vervolgd voor terrorisme. A. bood in de rechtszaal excuses aan en zei dat hij berouw had. Hij zou tot zijn daad zijn gekomen uit frustratie over de situatie in Gaza.

Door de aanslag laaide in Duitsland de discussie weer op over uitgeprocedeerde asielzoekers. A. had geen verblijfsvergunning gekregen toen hij als jonge tiener naar Duitsland was gevlucht, maar werd ook niet uitgezet vanwege zijn jonge leeftijd.

De discussie werd verder gevoed door een reeks aanvallen in de publieke ruimte in Duitsland door migranten. Zo had een Palestijn eerder al ingestoken op treinreizigers, stak een Syriër feestgangers dood in Solingen, vermoordde een Afghaan twee mensen in een park en pleegde een Saudiër een aanslag met een auto op de kerstmarkt in Maagdenburg.

De toenmalige Duitse regering worstelde met een daadkrachtig antwoord op het geweld, maar voerde wel weer grenscontroles in en maakte het mogelijk gewelddadige criminelen uit te zetten naar Afghanistan, ondanks de slechte humanitaire situatie in het land. Dat kon niet voorkomen dat het rechts-extremistisch AfD keer op keer goed scoort bij verkiezingen.

Het kabinet kondigt vanmiddag de terugkeer van subsidie voor windparken op zee aan. Dat bevestigen bronnen aan de NOS. Volgend jaar wordt er een kleine miljard euro uitgetrokken om te voorkomen dat de bouw van windparken stilvalt. De afgelopen jaren werden grote windparken op de Noordzee zonder subsidie aanbesteed.

In het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, België en Denemarken zijn de laatste tijd aanbestedingsprocedures voor windparken op zee mislukt. Geen enkel energiebedrijf durfde de investering aan.

Dat komt omdat de bouwkosten de afgelopen jaren met dertig tot veertig procent zijn toegenomen. Bovendien is er onzekerheid over de toekomstige afname van elektriciteit door de industrie. Volgens het kabinet is er geen alternatief voor windparken op zee als het gaat om het opwekken van hele grote hoeveelheden duurzame elektriciteit.

Risico's bij vertragingen

Landelijk netbeheerder Tennet is al ver gevorderd met de aanleg van de infrastructuur voor toekomstige windparken op de Noordzee. Vertraging van de bouw van die windparken zorgt voor enorme kostenverhogingen bij Tennet. De 'gewone' subsidieregeling zoals die volgend jaar wordt toegepast is tijdelijk. Het kabinet bereidt wetgeving voor om de financiering in de toekomst gelijk te trekken met die in landen als Denemarken en het Verenigd Koninkrijk.

Het gaat dan om de zogenoemde 'contracts for difference.' Dat betekent dat bij een lage elektriciteitsprijs er subsidie verleend wordt. Bij een heel hoge elektriciteitsprijs wordt de winst van het energiebedrijf afgeroomd. Binnen een bepaalde bandbreedte doet de markt zijn werk.

Hoeveel de subsidie voor windparken op zee de belastingbetaler precies gaat kosten is onzeker. Dat hangt uiteindelijk af van de toekomstige elektriciteitsprijs waar de bouwer van de windparken mee te maken krijgt.

Het Israëlische leger is een grootschalige aanval begonnen in Gaza-Stad. Dat heeft de Israëlische premier Benjamin Netanyahu bevestigd.

Netanyahu sprak van een "intensieve operatie". De premier kwam volgens The Times of Israel met zijn verklaring bij aanvang van een zitting voor een corruptiezaak tegen hem. Hij vroeg of zijn geplande getuigenis in die zitting opgeschort kon worden, omdat er "belangrijke dingen gaande zijn".

Medische bronnen melden vandaag aan het Palestijnse persbureau Wafa dat afgelopen nacht 38 Palestijnen zijn gedood door geweervuur en beschietingen van het leger in verschillende delen van de Gazastrook. Minstens 24 mensen werden gedood bij luchtaanvallen. De meeste slachtoffers zouden vrouwen en kinderen zijn.

De eerste beelden van de nasleep van de nachtelijke aanvallen:

Niet veilige humanitaire zone

Het Israëlische leger zei dat het "is begonnen met de vernietiging van de infrastructuur van Hamas in Gaza-Stad". "Gaza-Stad wordt beschouwd als een gevaarlijke gevechtszone. Blijf je in het gebied, dan loop je risico", zei de Arabisch-sprekende woordvoerder van het Israëlische leger in een bericht op X.

Burgers kregen opnieuw de opdracht het gebied onmiddellijk te verlaten en te vertrekken naar een door Israël aangewezen "humanitaire zone" in het zuiden van de Gazastrook.

Het gebied waar het leger naar verwijst, is vaker aangewezen als een 'humanitaire zone'. De aanwijzing van het gebied als veilige zone, maar met weinig infrastructuur, is meermaals bekritiseerd door hoge VN-hulpfunctionarissen. Ook is het gebied niet veilig, omdat Israël ook daar aanvallen uitvoert. Zo werd in maart dit jaar een Hamas-kopstuk in een tent in het gebied gedood bij een luchtaanval. Bij dergelijke aanvallen komen ook geregeld veel burgers om.

'Israël schuldig aan genocide'

Het massaal verdrijven van Gazanen in combinatie met het vernietigen van hun leefgebied en de retoriek van politici maakt dat veel experts Israël beschuldigen van etnische zuivering of genocidaal geweld.

Vandaag zegt een VN-commissie die geweld onderzoekt in Israël en de bezette Palestijnse gebieden dat Israël zich in de Gazastrook schuldig maakt aan genocide. Volgens de onderzoekers tonen de uitlatingen en daden van Israëlische leiders aan dat er sprake is van de moedwillige vernietiging van het Palestijnse volk.

De Israëlische VN-ambassadeur doet het rapport van vandaag onmiddellijk af als lasterlijk en "een eenzijdige aanval op Israël".

'Wij gaan niet weg'

Zender Al Jazeera sprak met Palestijnen in Gaza-Stad die ontheemd raakten door het Israëlische bombardement op het hoogste woongebouw in de stad, de al-Ghafri-toren. Het Israëlische leger heeft tal van hoge gebouwen met de grond gelijkgemaakt, met het argument dat die door Hamas worden gebruikt. Het leidt er ook toe dat woningen van Gazanen massaal worden vernietigd.

Een oudere man ontkende de bewering van Israël dat de al-Ghafri-toren door Hamas werd gebruikt en zei dat de Palestijnen Gaza niet zullen verlaten, wat er ook gebeurt.

"Israël zegt dat het dit gebouw heeft aangevallen vanwege verdachte activiteiten. Maar sinds het begin van deze oorlog wonen hier alleen maar burgers. Niemand met politieke banden", zei hij. "Ondanks wat Israël aan het doen is, gaan we niet weg. Wat er ook gebeurt. Zelfs als ze met hun tanks komen opdagen. Wij gaan niet weg."

Het Europese Openbaar Ministerie (EOM) heeft 2435 containers in beslag genomen in de Griekse haven van Piraeus. In de containers zitten geïmporteerde goederen waarbij douanerechten en btw zijn ontdoken. Er zijn zes personen aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij criminele netwerken, die de Europese markten overspoelen met illegaal geïmporteerde goederen uit China.

In de containers zaten onder meer e-bikes, kleding en schoenen met een totale waarde van zeker 250 miljoen euro. Het EOM spreekt van de grootste vangst in de EU tot nu toe. Alle containers worden onderzocht in de Griekse haven, er is nog maar een beperkt aantal geopend. Zeker 500 containers waren gevuld met e-bikes waarvan 360 containers niet waren aangegeven bij de haven.

Twee douanemedewerkers worden verdacht van het veelvoudig vervalsen van invoercertificaten en medeplichtigheid aan douanefraude. De overige vier douanemedewerkers worden verdacht van veelvoudige douanefraude en het aanzetten tot het vervalsen van certificaten.

Onderzoek Calypso

Het EOM-onderzoek Calypso richt zich langere tijd op criminele netwerken die het volledige goederentransport vanuit China naar Europa beheren, terwijl ze invoerrechten ontduiken. Het onderzoek richt zich op alle schakels in de distributie van de producten in heel Europa. In juni werden tijdens een grootschalige inval in vier landen de eerste 500 containers in de Griekse haven in beslag genomen, ook werden tien verdachten gearresteerd.

"De netwerken worden voornamelijk aangestuurd door Chinese staatsburgers die zich mogelijk ook bezighouden met witwassen en winst versturen naar China", schrijft het EOM. Het netwerk is vermoedelijk al acht jaar actief en de totale schade voor de EU wordt door het EOM geschat op minstens 350 miljoen euro aan douanerechten en 450 miljoen euro aan btw. Het onderzoek loopt nog.

Volgens Europees hoofdofficier Laura Codruta Kövesi specialiseren criminele netwerken zich al jaren in dit soort fraude die "enorme schade toebrengt aan de Europese economie". "Calypso geeft deze criminelen een simpele boodschap: de spelregels zijn veranderd, geen veilige havens meer voor jullie!"

Europees Openbaar Ministerie

Het Europese Openbaar Ministerie (EOM) is een onafhankelijk vervolgingsorgaan van de Europese Unie. Het EOM is sinds 2021 operationeel en gevestigd in Luxemburg. Het vervolgingsorgaan is bevoegd om strafbare feiten die ten koste gaan van de EU-begroting te onderzoeken en mensen te vervolgen. Dit gaat onder meer over fraude, corruptie, witwassen, verduistering en ernstige grensoverschrijdende btw-fraude. Van de 27 EU lidstaten zijn op dit moment 24 landen lid van het EOM, waaronder Nederland.

Het EOM bestaat uit twee niveaus, het centrale Europese niveau en het nationale niveau. Het centrale niveau is onder meer het college van het EOM, een hoofdaanklager en 22 Europese aanklagers, een uit elke lidstaat, van wie twee ook plaatsvervangers zijn voor de hoofdaanklager. Daarnaast is er het gedecentraliseerde (nationale) niveau met Europese aanklagers in elk deelnemend land.

De politie heeft vanochtend invallen gedaan bij zeven panden in Eindhoven vanwege een onderzoek naar drugshandel en witwassen. Het gaat om twee woningen en vijf bedrijfspanden. Vier mensen zijn gearresteerd.

Het gaat om twee mannen van 25 en 30 jaar uit Eindhoven, een 58-jarige vrouw uit Eindhoven en een man van 59 uit Helmond. Hun rol wordt nog onderzocht.

Kruisstraat

Drie van de doorzochte bedrijfspanden liggen in de Kruisstraat, een straat met veel winkels en restaurants. De politie deed daar invallen in twee restaurants en een beautysalon. Volgens de politie werden deze locaties mogelijk gebruikt voor "criminele ontmoetingen en de handel in verdovende middelen". De politie doorzocht ook een horecagelegenheid en een schoonheidssalon elders in de stad.

Agenten en forensisch specialisten hebben de panden en een voertuig doorzocht. Ze zochten specifiek naar drugs, contant geld en gegevensdragers.

De politie neemt een auto in beslag:

Bij de twee woonhuizen zijn meerdere auto's in beslag genomen, schrijft Omroep Brabant.

Een VN-commissie die geweld onderzoekt in Israël en de bezette Palestijnse gebieden zegt dat Israël zich in de Gazastrook schuldig maakt aan genocide. Volgens de onderzoekers tonen de uitlatingen en daden van Israëlische leiders aan dat er sprake is van de moedwillige vernietiging van het Palestijnse volk.

De onafhankelijke commissie is al jaren kritisch over het handelen van Israël en sprak in maart van dit jaar al over "genocidale daden" door Israël in Gaza. Israël noemde dat toen "irrelevante en antisemitische" opmerkingen die Hamas in de kaart spelen. De Israëlische VN-ambassadeur doet het rapport van vandaag onmiddellijk af als lasterlijk en "een eenzijdige aanval op Israël".

De commissie van experts van de VN-mensenrechtenraad zegt in Gaza vier van de vijf misdaden te zien die als genocide gekwalificeerd kunnen worden: moorden, het aanbrengen van ernstig lichamelijk of geestelijk letsel, het moedwillig verslechteren van overlevingskansen en het tegengaan van geboortes. Alleen voor het vijfde genocidemisdrijf, het gedwongen overplaatsen van kinderen, is geen bewijs genoemd.

Gewraakte uitspraken

Daarnaast wijst de commissie op uitspraken van Israëlische politici en militairen die zouden uitwijzen dat het gaat om moedwillig beleid. President Herzog, premier Netanyahu en oud-defensieminister Gallant worden met name genoemd, maar de commissie benadrukt geen uitspraken van andere hoofdrolspelers te hebben getoetst.

De commissie haalt citaten van de drie aan als bewijs dat Israël niet alleen Hamas als vijand ziet, maar alle Palestijnen. Zo sprak Netanyahu over wraakaanvallen op alle plekken waar Hamas zit "in die verdorven stad Gaza", waarmee hij de strijd volgens de commissie dus zelf breder trekt. Gallant sprak over een strijd tegen "menselijke beesten". Tegen beiden heeft het Internationaal Strafhof een arrestatiebevel uitgevaardigd.

Onafhankelijke commissie

De Onafhankelijke Internationale Commissie voor Onderzoek naar de Bezette Palestijnse gebieden inclusief Oost-Jeruzalem, en Israël werd door de VN-Mensenrechtenraad opgericht vanwege het in 2021 opgelaaide conflict tussen Israël en Hamas. Het onderzoekt schendingen van internationaal recht door beide partijen, maar Israël weigert medewerking omdat de commissie "vooringenomen" zou zijn. De driekoppige commissie verzamelt feiten en trekt juridische conclusies om te presenteren aan de Mensenrechtenraad, die dan vervolgens zelf besluit die wel of niet over te nemen.

"De internationale gemeenschap mag niet zwijgen over de genocidale campagne die Israël voert tegen het Palestijnse volk. Het negeren van tekenen en bewijs van genocide komt neer op medeplichtigheid", zegt hoofdonderzoeker Navi Pillay. "Elke dag dat er niets gebeurt gaan er levens verloren en kalft de geloofwaardigheid van de internationale gemeenschap verder af."

Als bewijs voor de conclusie wijst het rapport erop dat Israël zich op ongekende schaal schuldig maakt aan het doden van Palestijnen, hongersnood veroorzaakt door humanitaire hulp af te knijpen, systematisch onderwijs- en zorgfaciliteiten aanvalt en cultureel en religieus erfgoed vernietigt. De commissie wijst erop dat Israël een aanmaning van het Internationaal Gerechtshof om zich in te houden naast zich neer legt.

De commissie eist dat Israël een eind maakt aan de hongersnood, noodhulp weer toestaat en internationale hulpverleners toelaat tot Gaza. Ook moet er een eind komen aan de omstreden noodhulporganisatie GHF.

Brede ervaring

De 83-jarige Pillay heeft een brede ervaring op het gebied van mensenrechten als rechter in Zuid-Afrika, lid van het Rwandatribunaal en rechter bij het International Strafhof. Ze was tien jaar terug als VN-mensenrechtenchef al kritisch over het optreden van Israël in de Palestijnse gebieden. Zo sprak ze in een eerder conflict met Hamas over mogelijke oorlogsmisdaden door Israël.

Het land betichtte haar daarom al vaker van een "anti-Israëlische houding", al heeft de commissie waar ze voor werkt ook Hamas aangesproken op oorlogsmisdaden tegen Israël in het huidige conflict.

Onafhankelijke experts kozen er eerder al voor om te spreken van genocide of genocidaal geweld in Gaza. Zo gebruikt het NIOD de bewoording genocidaal geweld en voldoen Israëls acties aan de definitie van genocide volgens de in Den Haag gevestigde International Association of Genocide Scholars. Hulporganisaties spraken daar maanden eerder al van.

Uiteenlopende conclusies

Vorig jaar zei ook speciaal VN-rapporteur Francesca Albanese voor de Palestijnse gebieden al dat er sprake is van genocide in Gaza. Het leverde haar sancties op van de VS en een Tweede Kamercommissie wilde haar niet spreken bij een bezoek aan Nederland. Huidig VN-mensenrechtenchef Volker Türk sprak zich recent nog uit over oorlogsmisdaden door Israël en "genocidale retoriek", maar legde een petitie van zijn medewerkers om voluit te spreken van genocide naast zich neer.

Hoewel verschillende VN-organen dus al eerder wezen op bewijs voor genocide in Gaza, wil secretaris-generaal Guterres dat woord tot nu toe niet in de mond nemen. Wel zei hij deze zomer dat het geweld "ernstiger is dan we in recente tijden hebben gezien" en hekelde hij de "onverschilligheid en het gebrek aan daadkracht" van de internationale gemeenschap in deze volgens hem "morele crisis voor het wereldwijde geweten".

Een groep van 84 Syriërs is vanmorgen vanaf Rotterdam The Hague Airport vertrokken naar hun thuisland. Het is voor het eerst dat de Nederlandse overheid een chartervlucht inzet om Syriërs terug te vliegen. Het ministerie van Asiel en Migratie nodigde de pers uit om bij het moment aanwezig te zijn.

De groep van Syriërs stapte vrijwillig in het vliegtuig, zegt het ministerie van Asiel en Migratie. De overgrote meerderheid had een tijdelijke verblijfsstatus in Nederland of zat nog in de asielprocedure. Op de luchthaven moesten die passagiers vanmorgen vroeg een formulier ondertekenen. Met hun handtekening gingen ze akkoord met de intrekking van hun asielprocedure.

Daarnaast zitten er ook mensen aan boord met een zogeheten vertrekplicht. Dat betekent dat ze Nederland moeten verlaten, omdat ze geen recht op verblijf hebben. Bij Syriërs gebeurt dit vertrek niet gedwongen.

We spraken vertrekkende Syriërs, sommigen wilden vanwege hun veiligheid niet herkenbaar in beeld:

Een jongen van 12 jaar heeft een Syrische vlag om zijn schouders geslagen. "Ik heb Syrië nog nooit gezien. Vier maanden nadat ik was geboren, zijn we vertrokken. Ik vind het best wel spannend." Hij vertelt dat hij in september begint met school: "Die is net gebouwd. Maar ik ga ook Nederland missen: de mensen, de school en de juffen."

Abdullah (21) reist terug naar Aleppo. Daar wachten zijn twee kinderen op hem, die hij al twee jaar niet heeft gezien. "Ik heb lang gewacht op de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), zodat mijn kinderen hierheen konden komen. Maar zij komen niet. Daarom wil ik terug. Het was een moeilijke beslissing, omdat mijn broer en moeder hier wonen in Nederland, mijn vrouw en kinderen daar."

Hij heeft nog geen huis in Aleppo. "Ik moet op zoek naar onderdak en een baan als chef. Ik werkte in een restaurant." Over de veiligheid in Syrië denkt hij niet te veel na. "Over tien of vijftien jaar is de situatie in het land pas echt weer goed."

Veiligheid

De Syriërs die nu teruggaan hebben van de overheid geld gekregen, een zogeheten terugkeerondersteuning. Volwassenen hebben 2800 euro gekregen en kinderen 1650 euro. Het vliegtuig maakt een tussenstop in Istanbul. Vervolgens vliegt het door naar de Syrische hoofdstad Damascus, waar het aan het begin van de middag aankomt.

Dat veel van de vertrekkers vrijwillig teruggaan naar Syrië, verbaast Yvonne Bussche, directeur van Solid Road, niet. Haar organisatie helpt asielzoekers, vluchtelingen en migranten met terugkeer. "Ze keren terug omdat ze hun familie missen en heimwee hebben."

Een andere belangrijke reden is de val van Assad, zegt Bussche. Onder het regime van voormalig president Assad vreesden veel Syriërs voor hun veiligheid. Asielzoekers uit het land kregen door die terechte vrees vrijwel altijd het recht om in Nederland te verblijven.

'Voorbarig'

Toen het regime in december 2024 viel, rees vrijwel direct de vraag: gaan Syriërs die naar Nederland vluchtten nu terug? Volgens cijfers van de Dienst Terugkeer en Vertrek (DTV) vertrokken er tussen 1 januari en 31 augustus dit jaar ruim 700 Syriërs uit Nederland. In totaal wonen er ongeveer 150.000 Syriërs in Nederland.

In een brief aan de Tweede Kamer schreef demissionair asielminister Van Weel (VVD) ook dat Syrië voor veel meer Syriërs als veilig kan worden verklaard om naartoe terug te keren. Veel vluchtelingenorganisaties zijn het daar niet mee eens: zij noemden het besluit voorbarig en stellen dat het niet overal in Syrië veilig is.

Kleurcode blijft rood

Wil Eikelboom, asieladvocaat bij het advocatenkantoor Prakken d'Oliveira noemt het dubieus dat de Nederlandse overheid een groep Syriërs laat terugkeren." De rechter heeft niet bevestigd dat Syrië veilig is", zegt hij. "Het is riskant om erheen te gaan, zeker met kinderen."

Hij plaatst een kanttekening bij het feit dat Syriërs vrijwillig vertrokken. "Dat moet wel een keuze zijn die gebaseerd is op de juiste feiten en motieven. Dus niet op basis van een uitzichtloos bestaan in een azc, jarenlang wachtend op een beslissing over asielaanvraag en gezinshereniging."

Ook Amnesty International spreekt zich uit over de veiligheidssituatie van de teruggekeerde groep. "Wij zeggen tot nu toe dat het in Syrië niet veilig is."

Ook het ministerie van Buitenlandse Zaken adviseert om in geen enkele situatie naar het land af te reizen. De kleurcode van het reisadvies voor het land is rood.

De Amerikaanse president Trump klaagt The New York Times aan, een van de meest prestigieuze kranten van de VS. Hij eist een schadevergoeding van minstens 15 miljard dollar voor wat hij noemt partijdige berichtgeving.

"The New York Times heeft veel te lang vrijelijk kunnen liegen, besmeuren en lasteren, daar gaat nu een eind aan komen", zegt de president op zijn sociale medium Truth Social. Hij noemt de krant daar een "vod" en "een van de slechtste en meest ontaarde kranten in de geschiedenis van ons land".

The New York Times heeft nog niet op het bericht gereageerd. De krant schreef eerder deze week dat Trump vervolging overwoog vanwege de berichten over zijn banden met veroordeeld pedoseksueel Jeffrey Epstein.

'Roeptoeter voor de Democraten'

Trump klaagt nu vooral dat de krant in 2024 de Democraat Kamala Harris als de betere kandidaat voor het presidentschap zag en haar steun betuigde. In een snoeihard opiniestuk schreef de redactieraad dat "het moeilijk is iemand voor te stellen die minder geschikt is als president dan Donald Trump".

De krant somde op dat Trump niet alleen de kwaliteiten ontbeert die nodig zijn voor het ambt ("wijsheid, eerlijkheid, empathie, moed, terughoudendheid, nederigheid, discipline") maar ook nog eens kampt met juridische aanklachten, een hoge leeftijd, "een fundamentele disinteresse in de politiek en een toenemend aantal bizarre handlangers".

Trump reageert nu dat de krant daarmee "een roeptoeter van de Radicaal Linkse Democratische Partij is geworden". "Ik beschouw het als de meest ongeëvenaarde politieke bijdrage OOIT".

Al anderhalve eeuw een gebruik

Opinieredacties van Amerikaanse kranten spreken vaker hun voorkeur uit voor een presidentskandidaat. The New York Times begon deze praktijk in 1860, toen de krant op de vooravond van de Amerikaanse Burgeroorlog voor de Republikein Lincoln koos.

Dat proces staat los van de dagelijkse berichtgeving van een medium: er is geen betrokkenheid van de nieuwsredactie en een uitgesproken voorkeur heeft dus geen invloed op de journalistieke onafhankelijkheid. In een uitleg vergelijkt de krant het met een sollicitatie: het cv, de debatten en de persoonlijkheid van kandidaten worden doorgenomen om te kijken wie het meest geschikt is. Vaak is er ook een lang interview, maar daar bedankten beide kandidaten in 2024 voor.

Bij de laatste verkiezingen kwam het proces onder druk te staan doordat twee invloedrijke kranten geen stemvoorkeur publiceerden. Bij de LA Times stapten medewerkers op omdat de eigenaar op het laatste moment besloot een stemadvies voor Harris niet te plaatsen. Amazon-baas Bezos verbood ook zijn krant The Washington Post zich uit te spreken voor Harris. Beide gevallen werden breed gezien als een knieval voor het geval Trump president zou worden.

Vaker naar de rechter

Trump heeft een lange geschiedenis van (dreigen met) rechtszaken tegen concurrenten, zakenpartners en onwelgevallige media. Geregeld lopen die aanklachten nergens op uit, maar het is voor tegenstanders wel tijdrovend en jaagt hen op kosten.

Sinds het begin van zijn presidentschap kozen twee machtige mediabedrijven ervoor liever te schikken met Trump dan een rechtszaak af te wachten. Voor een verspreking van presentator Stephanopoulos (die een aanranding door Trump verkrachting noemde) betaalde de omroep ABC 15 miljoen dollar.

Omroep CBS schikte voor nog een miljoen extra nadat Trump klaagde dat een interview met Harris was verbeterd in de montage. Hoewel kenners het een zwakke zaak vonden, schikte de omroep, waarschijnlijk omdat Trump als president inmiddels het laatste oordeel had over een belangrijke fusie die moederbedrijf Paramount wilde afronden.

The New York Times is niet de eerste landelijke krant die de president in zijn nieuwe termijn aanklaagde. In juli eiste Trump 10 miljard van The Wall Street Journal vanwege een artikel dat hij een mysterieuze verjaardagsboodschap aan Epstein had geschreven. Ook toen het briefje afgelopen week openbaar werd bleef Trump ontkennen er iets mee te maken te hebben.

In IJmuiden is gisteravond een uur lang windkracht 9 gemeten en daarmee is volgens Weeronline de eerste herfststorm een feit. Het is de derde storm van het jaar; op nieuwjaarsdag en op 6 januari stormde het ook.

"Meteorologen spreken van een officiële storm als de gemiddelde windsnelheid op ten minste één KNMI-station over een heel uur uitkomt op windkracht 9", meldt het weerbureau. Gemiddeld komt de eerste storm van de herfst ongeveer half oktober.

Met 102 kilometer per uur werden de zwaarste windstoten gisteren gemeten op de dijk tussen Enkhuizen en Lelystad.

Containers omgevallen

De harde wind leverde op meerdere plekken in het land problemen op en schade. In Rotterdam waaiden containers om en die kwamen op auto's terecht. In Den Haag kwam een boom tegen een gevel terecht. In Tilburg waaide een boom om die op een auto terechtkwam. Ook op meerdere plekken in Zuid-Holland is schade gemeld, schrijft Omroep West.

In Leeuwarden zijn de ramen van een parkeergarage kapotgewaaid. De brandweer is ingezet voor herstelwerkzaamheden met een hoogwerker, schrijft Omrop Fryslân.

Goedemorgen! Het is de derde dinsdag van september: Prinsjesdag. Het kabinet presenteert de begroting voor volgend jaar en koning Willem-Alexander houdt de Troonrede. En PSV begint vanavond aan het hoofdtoernooi van de Champions League.

Eerst het weer: vandaag vooral in het noorden stevige buien. Tussendoor ook ruimte voor de zon. Het blijft stevig waaien en het wordt tussen 16 tot 18 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het optreden van de Britse punkrappers Bob Vylan in Nijmegen is afgelopen avond zonder incidenten verlopen. De show in poppodium Doornroosje was volgens persbureau ANP rustig en gemoedelijk. Er was wel aandacht voor de Palestijnse zaak, onder meer met vlaggen, maar de teksten die Bob Vylan in Paradiso riep klonken nu niet.

Het optreden zaterdag in Paradiso in Amsterdam leidde tot aangiftes; het OM kijkt daarnaar. Het Centraal Joods Overleg probeerde daarom het optreden in Nijmegen bij de rechter te laten verbieden, maar het mocht toch doorgaan.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Ieder jaar krijgen 50 'gewone burgers' ook een uitnodiging voor de Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal, waar de Troonrede wordt voorgelezen. Twee mensen, die al jaren op een wachtlijst staan, mogen er vandaag eindelijk bij zijn:

Fijne Prinsjesdag!

Een groot deel van de Nederlandse kiezers heeft weinig vertrouwen in de politiek. Ook verwachten ze niet dat het na de komende verkiezingen beter wordt. Dat blijkt uit een Prinsjesdagonderzoek van Ipsos I&O in opdracht van de NOS.

Het vertrouwen in de landelijke politiek is na een opleving een jaar geleden weer terug op het gemiddelde niveau van de laatste jaren: 29 procent heeft een beetje tot veel vertrouwen in de politiek, 68 procent weinig tot zeer weinig.

De oorzaak van het wantrouwen ligt er vooral in dat de politiek niet samenwerkt, niets oplost en veel met zichzelf bezig is, zo blijkt uit het onderzoek. Bijna driekwart van de ondervraagden, verdeeld over alle partijen, denkt er zo over.

Kiezers zijn ook niet tevreden over het beleid op het gebied van asiel en migratie (68 procent), de woningmarkt (64 procent) en de gezondheidszorg (53 procent). Onder de kiezers van PVV (87 procent) en JA21 (92 procent) is de onvrede over immigratie en asiel het grootst.

Verdeeldheid

Vorig jaar, toen het kabinet van PVV, VVD, BBB en NSC net was aangetreden, had 44 procent nog vertrouwen in de politiek. Het vertrouwen nam toen vooral sterk toe onder lager en middelbaar opgeleiden, zegt onderzoeker Asher van der Schelde van Ipsos I&O.

"Deze groepen stemmen bovengemiddeld vaak PVV en BBB. Met het aantreden van het kabinet-Schoof hoopten zij dat hun belangen beter bediend zouden worden. Dat is niet gelukt, waardoor het vertrouwen ook onder deze groepen weer terug is op het niveau van voor de voorgaande verkiezingen", aldus Van der Schelde.

Onder de aanhang van de PVV, de grootste partij in de Tweede Kamer, daalde het vertrouwen van 50 naar 14 procent. Onder BBB-kiezers ging dit van 57 naar 13 procent. VVD'ers zijn nog het positiefst: onder hen daalde het vertrouwen van 73 naar 53 procent. Ook is er relatief veel vertrouwen in de politiek bij kiezers van D66 (51 procent) en GroenLinks-PvdA (50 procent).

De NSC-aanhang, waarvan vorig jaar nog 55 procent vertrouwen had in de politiek, is grotendeels verdwenen. Deze partij krijgt ook in de peilingen geen of vrijwel geen zetels meer.

In een peiling van RTL eind augustus, vijf dagen na het vertrek van NSC uit het al gevallen kabinet, had slechts 4 procent van de ondervraagden nog vertrouwen in de politiek. Ipsos I&O heeft geen verklaring voor het verschil met deze peiling. RTL werkt met een eigen panel.

Weinig optimisme over de economie

Als het gaat over verkiezingsthema's, dan zijn de ondervraagden voornamelijk somber over de economie. Gevraagd naar hoe Nederland er over een jaar economisch voorstaat, verwacht 44 procent dat het minder zal gaan. Slechts 7 procent voorziet een groei van de economie. De rest verwacht geen grote verandering of zegt het niet te weten.

Kiezers die een verslechtering van de economische situatie verwachten, komen vooral van de PVV (55 procent), BBB (52 procent) en SP (59 procent). Ook meer dan de helft van de minima (53 procent) is niet optimistisch, ondanks de uitgelekte verwachting van het kabinet dat de koopkracht met gemiddeld 1,3 procent stijgt.

Prinsjesdag live bij de NOS Steun voor Oekraïne

Vergeleken met vorig jaar is de overtuiging dat Nederland Oekraïne moet blijven steunen sterker geworden. Dat percentage steeg van 58 naar 63. De steun voor het CDA-plan voor een belastingverhoging om extra defensie-uitgaven te kunnen doen, blijft steken op 31 procent. 38 procent is tegen zo'n verhoging.

Ook de zogenoemde spreidingswet, die regelt dat gemeenten naar rato asielzoekers moeten opvangen, leidt tot verdeeldheid. 32 procent vindt dat de wet moet worden ingetrokken, 45 procent is het er wel mee eens.

Rapportcijfer kabinet

Slechts 15 procent van de ondervraagden is tevreden over het demissionaire kabinet. Dat is hetzelfde als in april, toen het volledige kabinet-Schoof er nog zat. Kiezers vinden het kabinet niet stabiel genoeg. De val van het kabinet, tot twee keer toe, heeft daarop dus weinig invloed.

Demissionair premier Schoof, die bij 86 procent van de ondervraagden bekend is, krijgt als rapportcijfer gemiddeld een 5,1 en datzelfde cijfer krijgt ook minister Heinen van Financiën, die vanmiddag de Miljoenennota aanbiedt aan de Tweede Kamer. Heinen is bij 31 procent van de mensen bekend.

Slechts 18 procent verwacht dat de politiek na de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober beter gaat functioneren. Kiezers van GroenLinks-PvdA, CDA en D66 zijn in die groep het sterkst vertegenwoordigd met gemiddeld 30 procent. 37 procent denkt dat dat zeker niet gebeurt. De overige 45 procent weet het niet, of is neutraal.

Verantwoording

Voor dit rapport deed Ipsos I&O online onderzoek onder een representatieve groep van 1115 Nederlanders van 18 jaar en ouder.

De gegevens werden verzameld van zaterdag 13 tot en met maandag 15 september.

Het is de derde dinsdag van september, het kabinet presenteert zijn Miljoenennota en de koning leest als vanouds de Troonrede voor. Tot zover niets nieuws onder de zon. Toch zijn de omstandigheden rond deze Prinsjesdag aanzienlijk anders dan 'normaal'.

Het inmiddels demissionaire kabinet-Schoof had vorig jaar zijn eerste Prinsjesdag. Het zat er toen net twee maanden. Intussen is het kabinet min of meer gehalveerd: in juni vertrok de PVV en in augustus keerde ook NSC de ploeg de rug toe.

Het was voor het eerst dat een hele partij uit een al gevallen kabinet stapte. Met als gevolg dat er nog maar twee van de vier regeringspartijen over zijn: VVD en BBB. Die hebben samen 32 van de 150 zetels in de Tweede Kamer en kunnen er niet voetstoots van uitgaan dat hun plannen erdoorheen komen.

'Toch belangrijk werkstuk'

De Miljoenennota is dan ook "beleidsarm", zei premier Schoof al. Hij bedoelde daarmee dat er geen al te scherpe keuzes gemaakt kunnen worden. "Maar het blijft altijd nog een belangrijk werkstuk."

De inmiddels uitgelekte plannen zijn inderdaad niet radicaal te noemen. Er is duidelijk rekening gehouden met het feit dat er voor elk voorstel voldoende steun moet worden gevonden bij de oppositiepartijen.

Lees hier wat er al is uitgelekt:

Mede door die instabiele politieke situatie blijven grote problemen als de stikstof- en wooncrisis liggen. Aan de andere kant draait de economie gewoon door.

Het Centraal Planbureau voorspelde in augustus dat er komend jaar ondanks alles sprake blijft van een gestage groei, dat de werkloosheid met 4 procent laag blijft en dat de koopkracht verbetert. Vanmiddag komt het CPB met nieuwe cijfers. Vrijdag kwam al naar buiten dat het kabinet ervan uitgaat dat huishoudens het komende jaar gemiddeld 1,3 procent meer te besteden hebben.

Naderende verkiezingen

Het is verder niet voor het eerst dat de Rijksbegroting is opgesteld door een demissionair kabinet, dat in principe enkel nog lopende zaken afhandelt. Sterker: dat kwam sinds 2006 zes keer voor. Er zijn in die negentien jaar zeven kabinetten geweest en er was er maar één dat de hele rit uitzat: Rutte II (VVD en PvdA) .

Wat wel anders is dan bij veel vorige demissionaire Prinsjesdagen, zijn de rap naderende verkiezingen. Over anderhalve maand, op 29 oktober, wordt er een nieuwe Tweede Kamer gekozen. Twee jaar geleden was er een soortgelijke situatie, maar toen waren de verkiezingen een kleine maand later, op 22 november.

Toen bleek ook al dat de Algemene Politieke Beschouwingen, het tweedaagse debat over de Prinsjesdagstukken, in het teken stonden van de aankomende stembusgang. Het zal er morgen en donderdag vast niet anders aan toegaan in de Kamer, waarmee de verkiezingscampagne écht is afgetrapt.

Prinsjesdag bij de NOS