NOS Nieuws - Algemeen

De gevluchte president van Madagaskar heeft van zich laten horen. In een speech op Facebook zei president Rajoelina dat hij zijn land is ontvlucht omdat hij vreest voor zijn leven.

Zondag zei de president al dat er een poging tot staatsgreep gaande was, nadat een elite-eenheid van het leger zich bij demonstrerende jongeren had aangesloten. De demonstraties begonnen uit onvrede over de gebrekkige water- en elektriciteitsvoorziening op het eiland, maar richten zich inmiddels op corruptie bij de regering.

De betogers eisen het vertrek van Rajoelina, die sinds 2019 aan de macht is. Rajoelina ging daar in zijn toespraak niet op in, maar zei dat hij niet zal toestaan dat Madagaskar wordt vernietigd. Hij riep iedereen op om de grondwet te respecteren en sprak met geen woord over aftreden.

Het is niet bekend waar de president nu is. Mogelijk is hij met een Frans militair toestel naar een ander land gebracht.

Madagaskar werd in 1960 onafhankelijk van Frankrijk en is een van de armste landen ter wereld.

De Zwitserse auteur Dorothee Elmiger heeft de Deutscher Buchpreis gewonnen, de belangrijkste literaire prijs voor Duitstalige romans. De jury noemt haar boek Die Holländerinnen (de Nederlandse vrouwen) "een fascinerende reis naar het hart van de duisternis".

Het boek gaat over een schrijfster die met een theatergroep door de Zuid-Amerikaanse jungle trekt, in de voetsporen van twee Nederlandse vrouwen die daar jaren geleden verdwenen. Het verhaal is gedeeltelijk gebaseerd op de verdwijning en het overlijden van de Nederlandse Kris Kremers en Lisanne Froon, in 2014 in Panama.

Draaikolk van angst

"Hoe dieper de groep afdwaalt in het oerwoud, hoe meer Elmiger de lezer meesleurt in een draaikolk van angst", aldus de jury. Het boek is nog niet in het Nederlands vertaald.

De winnaar van de Deutscher Buchpreis ontvangt 25.000 euro. De prijs wordt traditiegetrouw aan de vooravond van de Frankfurter Buchmesse uitgereikt. De boekenbeurs trekt jaarlijks meer dan 200.000 bezoekers.

De Sonja Barend Award voor het beste tv-interview van het afgelopen seizoen is gewonnen door Coen Verbraak. Het winnende gesprek komt uit het Human-programma Over Leven, waarin Verbraak sprak met voormalig strafrechtadvocaat Bram Moszkowicz.

Volgens de jury weet Verbraak precies wanneer hij gas moet geven en wanneer hij moet zwijgen. "Het resultaat is een gesprek over eer, verlies en zelfbeeld, menselijker dan je zou verwachten bij zo'n juridisch zwaargewicht."

Het laatste gesprek van Tim Hofman met de vorig jaar overleden Eva Hermans-Kroot voor Over Mijn Lijk eindigde op de tweede plaats. "Het gaat over afscheid en verlies, maar er is ook ruimte voor lichtheid, humor en waardigheid. Juist die combinatie maakt het gesprek zo krachtig en indringend", aldus de jury.

'Eervol'

De Sonja Barend Award is een initiatief van de VARAgids en werd uitgereikt in het BNNVARA-programma Pauw & De Wit. De prijs is vernoemd naar 85-jarige VARA-coryfee, zelf bekend van haar invloedrijke talkshows.

In de televisiegids zegt Verbraak dat hij er niet op had gerekend dat hij voor de derde keer de prijs zou winnen. "Het is heel eervol om weer een keer in een zin genoemd te worden met Sonja Barend. Ik doe dit werk omdat ik er enorm van geniet en als anderen dat op deze manier waarderen, is dat alleen maar heel erg fijn."

Verbraak won de prijs voor het eerst in 2013 voor een kritisch interview met voormalig ABN-Amrotopman Rijkman Groenink en daarna nogmaals in 2020 voor een gesprek met Dutchbat-veteraan Liesbeth Beukeboom.

"Een nieuw tijdperk van vrede" en "het begin van een nieuw Midden-Oosten". Zo typeerde de Amerikaanse president Trump de dag waarop de twintig nog levende gijzelaars herenigd werden met hun families in Israël en bijna 2000 Palestijnen uit Israëlische gevangenissen werden vrijgelaten.

Trump sprak vanmiddag de Knesset, het Israëlische parlement, toe over zijn twintigpuntenplan dat tot de wapenstilstand tussen Israël en Hamas heeft geleid. Ook vertelde hij hoe de Israëlische "overwinning op terroristen" moet uitmonden in vrede en welvaart voor het Midden-Oosten.

Hij bedankte daarbij premier Netanyahu en ook Arabische landen en de islamitische wereld, die volgens hem druk op Hamas hebben uitgeoefend om de gijzelaars vrij te laten.

738 dagen

Naar die vrijlating werd vanochtend al heel vroeg uitgekeken door de duizenden Israëliërs die zich op het 'Gijzelaarsplein' in Tel Aviv hadden verzameld. Op dat plein tikte een speciale klok vandaag 738 dagen aan sinds 251 gijzelaars op 7 oktober 2023 door terreurorganisatie Hamas werden ontvoerd naar Gaza.

Gespannen werd uitgekeken naar het moment dat een eerste groep gijzelaars aan het Rode Kruis zou worden overgedragen. Toen dat even na 07.00 uur gebeurde, was de ontlading groot. Op het plein werd gejuicht, geklapt en gezongen.

De eerste zeven vrijgelaten gijzelaars arriveerden rond 08.30 uur op Israëlisch grondgebied. Zij werden eerst naar de militaire basis Re'im aan de rand van de Gazastrook gebracht voor de hereniging met hun families. Daarna werden de mannen doorgevlogen naar ziekenhuizen elders in Israël om aan te sterken.

Zo zagen die herenigingen eruit:

Rond het moment dat de eerste gijzelaars terugkeerden landde president Trump met zijn regeringsvliegtuig op de luchthaven van Tel Aviv. Samen met first lady Melania Trump, speciaal gezant Steve Witkoff, zijn dochter Ivanka Trump en schoonzoon Jared Kushner werd hij ontvangen door de Israëlische president Herzog en premier Netanyahu.

Terwijl hij met families van gijzelaars sprak, werd kort na 10.00 uur de resterende groep van dertien nog levende gijzelaars vrijgelaten door Hamas.

Wie zijn de vrijgelaten gijzelaars?

Onder de twintig mannen die vandaag werden vrijgelaten zijn meerdere bezoekers en beveiligers van het Nova-festival, enkele militairen en bewoners van kibboetsen die door Hamas werden overvallen.

Het zijn voornamelijk twintigers en dertigers, de oudste is 48 jaar. Onder hen zijn twee broers en een tweeling, een Servisch-Duitse Israëliër en verschillende gijzelaars die de afgelopen tijd door Hamas werden gefilmd voor propagandavideo's, zoals een gijzelaar die zei zijn eigen graf te hebben gegraven.

Tegen de tijd dat Trump onder groot applaus de Knesset betrad, kwamen de eerste bussen met vrijgelaten Palestijnen aan in Ramallah op de bezette Westoever.

Met Palestijnse sjaals kwamen mannen, vrouwen en minderjarigen uit de bussen, verwelkomd door een grote mensenmassa. Ze werden daar, soms na vele jaren gevangenschap, in de armen gesloten door familieleden. Ook bij het Nasser-ziekenhuis in Gaza kwamen colonnes van bussen aan met vrijgelaten Palestijnen.

Een kleinere groep arriveerde rond 14.00 uur in Egypte. Het ging om 154 Palestijnen die waren veroordeeld tot lange of zelfs levenslange gevangenisstraffen. Het was vooraf bekend dat een klein deel van de gevangenen niet naar de Palestijnse Gebieden zou worden uitgezet maar naar het buitenland.

De massaal bezochte aankomst van vrijgelaten Palestijnen in Khan Younis in Gaza:

Rond 16.30 uur landde Trump in Egypte voor een top met wereldleiders over de toekomst van Gaza. In de badplaats Sharm el-Sheikh had hij eerst een ontmoeting met de Egyptische president Sisi. Hij bedankte Sisi voor zijn bijdrage aan het akkoord tussen Israël en Hamas en zei dat "de tweede fase van de onderhandelingen" over het bestand is begonnen.

"Iedereen zei dat vrede in het Midden-Oosten onmogelijk was", zei Trump op de persconferentie. "Maar het gebeurt nu voor onze ogen."

Ondertekening

Vervolgens verwelkomde hij de leiders van meer dan twintig landen en ging met ze op de foto. Onder anderen de Franse president Macron, de Britse premier Starmer, de Duitse kanselier Merz en de Nederlandse premier Schoof waren aanwezig, net als de secretaris-generaal van de Verenigde Naties Guterres.

Op de top werd een document over het bestand in Gaza ondertekend. Voor het oog van talloze camera's zetten Trump en Sisi samen met de Turkse president Erdogan en de Qatarese emir Tamim bin Hamad al Thani hun handtekening. Dat was vooral symbolisch; voor zover bekend zijn er nu geen aanvullende afspraken gemaakt. Na de top vloog Trump terug naar huis.

Aan het eind van de middag werden ook de eerste twee lichamen van dode gijzelaars door Hamas overgedragen aan het Rode Kruis. Aan het begin van de avond kwamen daar nog twee lichamen bij. De stoffelijke overschotten werden vervolgens overgedragen aan het Israëlische leger.

Hamas moet volgens de afspraken 28 lichamen van in Israël ontvoerde mensen vrijgeven. De militanten hadden vooraf al gezegd dat dit lastig zou worden, mede door de verwoestingen in de Gazastrook.

Dat er vandaag maar vier stoffelijke overschotten zijn overgedragen, leidt tot afschuw bij de belangenorganisatie van de gijzelaarsfamilies. De families eisen dat het bestand met Hamas wordt opgeschort totdat de terreurbeweging alle lichamen heeft overgedragen.

Duurzame vrede?

Hoe het de komende dagen verdergaat is onduidelijk. De wapenstilstand met de bijbehorende eisen is pas de eerste stap in het twintigpuntenplan van Trump voor Gaza. Er moeten ingewikkelde gesprekken worden gevoerd om tot een duurzame vrede te komen.

Zo wil Israël dat Hamas zich volledig ontwapent, en Hamas wil op zijn beurt dat Israëlische troepen zich volledig terugtrekken uit Gaza. Er moeten harde noten worden gekraakt over wie Gaza gaat besturen. In het Amerikaanse plan staan bovendien geen garanties over de oprichting van een Palestijnse staat.

Hulporganisaties maken zich in ieder geval op om de komende periode veel meer noodhulp te bieden in de Gazastrook. De verwoesting in Gaza is groot en veel inwoners hebben geen huis meer om naar terug te keren. Sinds gisteren komen er zo'n 600 vrachtwagens per dag binnen met voedsel en andere hulpgoederen. Een deel komt vanuit Egypte.

Het Openbaar Ministerie eist twintig maanden cel tegen een 23-jarige Rotterdammer. De verdachte zou zich herhaaldelijk hebben voorgedaan als agent om mensen geld en sieraden af te troggelen. De man werd opgepakt door een agent die zich voordeed als argeloos slachtoffer.

De politieagent werd in de avond van 18 februari thuis opgebeld. Een man, die zich voorstelde als agent Jorik van Kampen, beweerde dat er in de buurt een inbraak was gepleegd. De oplichter zei dat een wijkagent genaamd Dennis Grootfaan langs zou komen om het geld en de sieraden van de opgebelde persoon "veilig te stellen".

De echte agent had door dat het ging om oplichting. Hij besloot het spel mee te spelen, zo schrijft het Openbaar Ministerie. Tien minuten later stond de 23-jarige verdachte voor de deur. De nepagent werd bij binnenkomst van de woning opgepakt.

Beller blijft onbekend

Later bleek dat meerdere oudere personen aangifte hadden gedaan van oplichting door de nepagenten 'Van Kampen' en 'Grootfaan'. Via camerabeelden, ooggetuigenverklaringen en DNA is de 23-jarige geïdentificeerd als de oplichter die langs de deuren ging. De politie gaat ervan uit dat er twee daders waren, maar het is nooit opgehelderd wie de beller was.

Bij slachtoffers waren geld en waardevolle spullen gestolen. Ook beweerde de nepagent dat hun digitale bankrekening moest worden "gecontroleerd". In werkelijkheid werd de pinlimiet verhoogd. Vervolgens ging de verdachte er met de pincode, pinpas en creditcard van de slachtoffers vandoor.

'Ook na arrestatie babbeltrucs uitgehaald'

Na zijn arrestatie in februari is de voorlopige hechtenis van de verdachte in mei geschorst. Er is niet vermeld waarom dat is gedaan. Volgens het OM is de 23-jarige na zijn vrijlating doorgegaan met babbeltrucs als nepagent. Vervolgens is de verdachte opnieuw aangehouden.

"De impact voor slachtoffers bij deze feiten is groot, doordat verdachten aan en in huis komen", zegt de officier van justitie. "Er is op doortrapte wijze misbruik gemaakt van hun vertrouwen, terwijl deze mensen juist vanwege hun leeftijd in toenemende mate afhankelijk zijn van hulp van allerlei personen."

Wat het OM betreft moet de man twintig maanden de cel in, waarvan drie maanden voorwaardelijk. De rechtbank doet over twee weken uitspraak.

De politie doet op dit moment geen onderzoek naar eventuele nieuwe dreigingen aan het adres van Geert Wilders. Dat bevestigt het Openbaar Ministerie aan de NOS na berichtgeving door De Telegraaf. Die krant meldde dat politie en OM geen aanwijzingen zien voor extra dreiging tegen de PVV-voorman.

Geert Wilders heeft vrijdag zijn verkiezingscampagne tot nader order stilgelegd, naar aanleiding van een mogelijke dreiging vanuit België.

Een Belgische terreurcel, die een aanslag zou hebben willen plegen op de Belgische premier De Wever, zou ook Wilders als mogelijk doelwit hebben genoemd. Wilders zei op X dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) dat aan hem bevestigd heeft.

Twee jongeren uit Antwerpen zitten vast op verdenking van poging tot terroristische moord op de Belgische premier. De NCTV verwachtte geen 'restdreiging', meldde Wilders.

De PVV-leider meldde zich af voor het verkiezingsdebat van de NOS op NPO Radio 1 en het televisiedebat van RTL. Ook alternatieven, zoals meedoen via een telefoon- of videoverbinding, wees hij af.

Op 23 oktober staat het SBS-debat op het programma, en op 28 oktober, de dag voor de verkiezingen, zijn er bij de NOS meerdere debatten. Of Wilders daarbij wel aanwezig is, is nog niet bekend.

De Europese omroeporganisatie EBU stelt de stemming over de deelname van Israël aan het Eurovisie Songfestival uit. De EBU doet dit gezien de recente ontwikkelingen in het Midden-Oosten, waar een staakt-het-vuren is getekend door Israël en Hamas.

De stemming zou begin november zijn, maar de kwestie van de Israëlische deelname is nu op de agenda gezet van de algemene vergadering van december. Volgens de EBU is er onder leden behoefte "aan een open en persoonlijke discussie" over deelname aan het Songfestival van volgend jaar. Het is niet duidelijk of er in december alsnog over deelname van Israël wordt gestemd.

Vijf landen, waaronder Nederland, hebben aangegeven dat ze niet willen meedoen aan het Songfestival als Israël volgend jaar ook weer van de partij is. Daarom wilde de EBU alle leden laten stemmen over de toelating van Israël.

Voorstander boycot

AVROTROS, die het Songfestival in Nederland uitzendt, blijft voorstander van een boycot, ook nu er een staakt-het-vuren geldt tussen Israël en Hamas. De omroep geeft in een reactie aan de NOS aan dat ze de bijeenkomst in december wil afwachten voordat ze inhoudelijk reageert.

Grote tourbussen rijden vanmiddag door het verwoeste landschap van Gaza, zo is te zien bij tv-zender Al Jazeera. Tussen het puin stappen Palestijnen in grijze joggingpakken uit. Ze komen uit een Israëlische gevangenis, waar de meesten maandenlang werden vastgehouden zonder aanklacht. Lachend omhelzen ze wachtende familieleden.

Als onderdeel van de deal tussen Israël en Hamas zijn bijna 2000 Palestijnen uit Israëlische gevangenissen vrijgelaten. Zo'n 250 van hen zijn veroordeeld tot levenslange straffen voor terrorisme, moord en andere zware misdrijven.

De grootste groep, ruim 1700 Palestijnen, bestaat uit burgers die na 7 oktober 2023 zijn opgepakt. Ze waren niet betrokken bij de aanslagen, maar werden toch gearresteerd.

Hier zaten ook tientallen kinderen bij, zoals de 17-jarige Omar Saber Omar Abu Muslim. Hij zat ruim 100 dagen vast nadat hij in juli in Rafah in de buurt van een GHF-distributiepunt was opgepakt. Bij terugkeer vandaag waren zijn tanden gebroken, mogelijk door mishandeling.

De gevangenen arriveerden vanmiddag met bussen in Khan Younis en werden verwelkomd door een menigte:

De meeste arrestanten zaten in zogenoemde administratieve detentie, waarbij ze zonder aanklacht voor onbepaalde tijd worden vastgehouden. Onder hen fotograaf Shadi Abu Sido, die werd gearresteerd tijdens een inval van het Al Shifa-ziekenhuis in Gaza-Stad, in maart 2024.

"Ze mishandelden ons, ze beledigden ons. Ze zeiden dat ze onze kinderen hadden vermoord en dat Gaza was vernietigd", zegt hij bij zijn vrijlating tegen een lokale journalist. "Nu ben ik na twintig maanden terug in Gaza en alles is weg. Dit is Gaza niet. Waar is de wereld?"

Gemarteld en vernederd

Ook de 21-jarige Ibrahim Abd Albani kwam vandaag vrij. Hij zat sinds februari vorig jaar vast, de eerste twee maanden in een detentiecentrum, daarna in de Ofer-gevangenis.

"In de gevangenis ging het iets beter dan daarvoor, maar ik werd nog steeds gemarteld en vernederd", zegt Ibrahim tegen een lokale journalist die voor de NOS werkt. Ibrahim raakte ondervoed en kreeg huidziektes door de slechte hygiëne in de gevangenis. Hij zat vast zonder aanklacht.

"We zijn zo blij dat hij terug is", zegt de moeder van Ibrahim. Haar vader werd ook gearresteerd en overleed in gevangenschap. "Ondanks alle verwoesting en al ons verlies ben ik ongelooflijk blij dat ik mijn zoon weer kan zien."

Hereniging vastgelegd

In een video van Al Jazeera is het moment dat Ibrahim zijn ouders weer ziet vastgelegd. De jongeman geeft op dat moment een interview aan de tv-zender. Midden in een antwoord komt zijn moeder aanrennen en omhelst hem. Niet veel later sluit zijn vader zich bij hen aan.

Op sociale media plaatsen Palestijnen meer filmpjes van teruggekeerde familieleden. Yousef Salem deelde een video van zijn neef Haitham in een rolstoel in het ziekenhuis in Khan Younis. Haitham huilt. Hij is er net achter gekomen dat zijn vrouw en kinderen een paar weken geleden, tijdens zijn gevangenschap, zijn gedood.

Ook deze gevangen Palestijnen werden weer herenigd met hun familie:

Twee bekende Palestijnse dokters uit Gaza zijn niet vrijgekomen. Dokter Hussam Abu Safiya, de directeur van het Kamal Adwan-ziekenhuis in het noorden van Gaza, zit sinds december vast. Hij stond volgens Israëlische media wel op een 'reservelijst'.

Dokter Hussam werd tijdens de oorlog een belangrijke stem uit Gaza. Hij kreeg internationale media-aandacht voor zijn werk als kinderarts. Daar ging hij tot zijn arrestatie - ondanks aanvallen op het ziekenhuis - mee door. Ook nadat zijn zoon door het Israëlische leger was gedood, werkte hij verder.

Volgens Amnesty International wordt dokter Hussam slecht behandeld in de Israëlische gevangenis. Hij zou daar worden mishandeld en te weinig te eten krijgen. De mensenrechtenorganisatie roept op de dokter onmiddellijk vrij te laten.

Een andere dokter, Marwan al-Hams, veldziekenhuizencoördinator van het Ministerie van Volksgezondheid in Gaza, werd in juli opgepakt in Rafah. Twee maanden later werd zijn dochter, de verpleegster Tasneem al-Hams, ook opgepakt. Beiden zitten nog vast.

De detentie van Palestijnen in Israël is een schending van het internationaal humanitair recht, omdat het neerkomt op een gedwongen overdracht van Palestijns naar Israëlisch gebied.

Na de overstromingen en aardverschuivingen in Mexico is het dodental opgelopen naar 64. Nog 65 mensen worden vermist. Er is nog steeds een grote reddingsoperatie aan de gang.

De afgelopen week viel een recordhoeveelheid regen in Mexico. Het noodweer, veroorzaakt door ex-orkaan Priscilla en de tropische storm Raymond, leidde tot overstromingen en aardverschuivingen. Op veel plekken werden mensen verrast door het snel stijgende water.

De deelstaten Hidalgo en Veracruz, net ten noorden van Mexico-stad, zijn het zwaarst getroffen: 50 van de 64 doden komen uit die staten. Ook in Puebla, Querétaro en San Luis Potosí is veel schade.

Dorpen onbereikbaar

Volgens president Sheinbaum zijn er duizenden hulpverleners bezig om mensen te helpen. Zij hebben zo'n 2500 mensen weten te bereiken, maar nog steeds zijn sommige dorpen afgesloten van de buitenwereld doordat wegen onbegaanbaar zijn. Er wordt geprobeerd ze per helikopter te bereiken.

Ook vandaag heeft de Mexicaanse weerdienst nog gewaarschuwd voor zware regenval, die tot nog meer aardverschuivingen kan leiden. De komende dagen lijkt het droger te worden.

Volkstelling

De elektriciteit is op de meeste plaatsen weer hersteld. Sheinbaum zegt dat er hard gewerkt wordt om alle wegen zo snel mogelijk weer begaanbaar te maken.

Vandaag begint ook een huis-aan-huis volkstelling in de vijf getroffen deelstaten. Daarbij kunnen mensen ook aangeven of ze schade hebben geleden door het noodweer.

In Rotterdam heeft een man vijf jaar cel en tbs met voorwaarden opgelegd gekregen voor seksueel misbruik en mishandeling van zijn dochter. Ook de 24-jarige tweelingbroers van het slachtoffer zijn veroordeeld omdat ze haar seksueel hebben misbruikt. Zij kregen tot 32 maanden celstraf. Acht maanden daarvan zijn voorwaardelijk.

Bij de broers is, net als bij de vader van het gezin, een stoornis in het autistische spectrum vastgesteld. De broers kregen geen tbs, maar moeten na hun gevangenisstraf naar een kliniek voor behandeling.

Streng christelijk milieu

Het slachtoffer had verklaard dat ze tussen haar twaalfde en negentiende stelselmatig werd betast en verkracht. Ook sloeg haar vader haar tien jaar lang vaak met de hand of met een stok. Het misbruik vond plaats in een streng christelijk milieu. De vader vroeg zijn dochter na een verkrachting "op Bijbelse gronden om vergeving", schrijft Rijnmond.

Ook isoleerde de vader zijn kinderen, is te lezen in de uitspraak van de rechtbank. Het slachtoffer mocht niet met andere kinderen spelen en was volgens de directeur van haar oude school wereldvreemd, wat volgens hem te wijten was aan de invloed van thuis.

Lagere straf dan eis

De rechter vond de verklaring van het slachtoffer consistent en gedetailleerd en oordeelde dat haar 59-jarige vader en broers schuldig zijn. Ook de moeder van het slachtoffer heeft verklaard dat haar man aan haar had toegegeven dat hij hun dochter had aangeraakt en "wel eens een pak rammel heeft gegeven".

Het Openbaar Ministerie had een hogere straf geëist, namelijk acht jaar gevangenisstraf en tbs met dwangverpleging voor de vader en 54 maanden cel en tbs met voorwaarden voor de twee 24-jarigen.

De rechter heeft een minder ingrijpende vorm van behandeling voor de broers gekozen omdat zij ook te maken hadden met een strenge opvoeding waarbij ze nauwelijks een eigen identiteit hebben gevormd, en ook geen normale seksuele ontwikkeling hebben doorgemaakt. Bij de vader werd meegewogen dat hij meerdere psychische stoornissen heeft.

De Gieskes-Strijbis Podiumprijs, de grootste podiumprijs van Nederland, is dit jaar uitgereikt aan theatermaker Carolina Bianchi en harpist Remy van Kesteren. De prijs wordt jaarlijks toegekend aan makers die een bijdrage leveren aan onder meer de diversiteit van de podiumkunsten in Nederland.

De in Brazilië geboren Bianchi maakt volgens de jury "theater dat raakt, reflecteert en transformeert". In het werk van Bianchi worden thema's als (seksueel) geweld en misbruik gecombineerd met kunstgeschiedenis. "Ze behoort tot de grootste makers van deze tijd", schrijft de jury.

Gezichtsbepalend

Harpist Van Kesteren wordt internationaal gezien als een innoverend muzikant, die ook veel meewerkt aan dans- en filmproducties. Zijn eigen composities worden door miljoenen mensen beluisterd op Spotify. Volgens de jury zijn weinig musici zo gezichtsbepalend voor hun genre als hij.

"Van Kesteren verkent de grenzen van zijn instrument en verlegt die voortdurend. Hij biedt nieuwe perspectieven, daagt uit en vormt een grote inspiratiebron voor nieuwe generaties harpisten."

Geldprijs

Bianchi en Van Kesteren ontvangen vanwege de podiumprijs een geldbedrag. Beiden mogen 60.000 euro uitgeven aan hun artistieke ontwikkeling.

Actrice Kim Karssen, muzikant en theatermaker Gery Mendes en regisseur en theatermaker Indie Nile waren ook genomineerd voor de Gieskes-Strijbis Podiumprijs. Zij ontvangen ieder 10.000 euro. Dat bedrag mogen ze naar eigen inzicht besteden.

Sinds 2017 wordt de prijs jaarlijks uitgereikt aan kunstenaars uit verschillende disciplines, zoals theater, muziek en dans.

Nederland grijpt in bij chipfabrikant Nexperia met vergaande maatregelen tegen de Chinese invloed bij het bedrijf. Het risico was te groot dat cruciale technologie uit Nederland zou weglekken, zegt het ministerie van Economische Zaken. Waarom wil Nederland dit chipbedrijf plotseling beschermen? Vijf vragen over Nexperia.

Wat doet Nexperia?

Het bedrijf is een afsplitsing van het Nederlandse chipbedrijf NXP, dat is ontstaan binnen Philips. Terwijl NXP is doorgegaan met complexere computerchips, bijvoorbeeld voor contactloos betalen met je telefoon, maakt Nexperia relatief eenvoudige chips voor onder andere telefoons, auto's en zonnepanelen.

In 2019 werd Nexperia in zijn geheel overgenomen door het Chinese bedrijf Wingtech. Het bedrijf heeft zijn hoofdvestiging in Nijmegen, maar ook andere vestigingen in diverse landen.

Wat is er aan de hand?

Het ministerie van Economische Zaken heeft ingegrepen via de Wet beschikbaarheid goederen. De overheid kan nu beslissingen in het bedrijf tegenhouden of terugdraaien als deze schadelijk zouden kunnen zijn voor Nederlandse of Europese productie. De inzet van deze wet is erg uitzonderlijk. Het is zelfs voor het eerst sinds de wet in 1952 inging, dat deze wordt gebruikt.

Volgens het ministerie gaat het om "een noodsituatie." Als Nexperia steeds meer losgeweekt zou raken van Nederland en Europa zouden "cruciale technologische kennis en capaciteiten" verloren gaan.

Het ministerie noemt in het bijzonder het belang voor de Europese auto-industrie en de Europese consumentenelektronica. Van de ruim 2 miljard euro omzet van Nexperia in 2024, kwam ruim de helft uit chips voor auto's. De ingreep past dus bij de Europese ambities om de eigen maakindustrie te beschermen.

Waarom nu deze stap?

Er is meer aan de hand dan het beschermen van chips voor auto's. De topman van Wingtech, Zhang Xuezheng, was ook bestuurder bij Nexperia. Hij is wegens "ernstige bestuurlijke tekortkomingen" door de Ondernemingskamer uit zijn functie zijn gezet nadat hij eerder al was geschorst. Daarmee zet Nederland de Chinese aandeelhouder buiten de deur.

Wingtech is deels in handen van de Chinese staat. Topman Xuezheng zou binnen het bedrijf veel macht naar zich toe trekken, meldt een bron aan de NOS. Wingtech reageert niet op vragen van de NOS.

China zegt ook weinig, maar stelt wel dat bij dit soort acties de Verenigde Staten altijd een rol spelen. Volgens de Nederlandse regering is dit niet waar. Wel kwam Wingtech eind vorig jaar op een Amerikaanse 'zwarte lijst'. Er is sindsdien een speciale vergunning nodig om bepaalde Amerikaanse technologie aan bedrijven op deze lijst te mogen verkopen.

Minister: 'Cruciaal bedrijf bevel gegeven chipproductie te handhaven'

Demissionair minister Karremans van Economische Zaken zegt "niet lichtzinnig" voor het eerst in de geschiedenis de Wet beschikbaarheid goederen te hebben ingezet. Tegenover de NOS noemt hij chipmaker Nexperia een "heel belangrijk bedrijf dat een belangrijke toeleverancier is voor de Europe auto-industrie, consumentenelektronica en defensie".

"Recent heb ik ernstige en acute signalen gekregen dat er bij het bedrijf ernstige tekortkomingen zijn die de leveringszekerheid in gevaar kunnen brengen. Dat zou grote gevolgen hebben voor de Europese en Nederlandse economie. Op basis van de signalen die ik heb gekregen had ik in mijn ogen geen andere keuze dan in te grijpen via deze wet."

Karremans stelt dat hij met de wet uit 1952 in zijn hand Nexperia "het bevel heeft gegeven" om de productie van chips te handhaven. "Zij maken chips in Nijmegen. We hebben gezegd: dit moeten jullie blijven doen. Er staat een straf op als zij iets doen dat de productie zou kunnen schaden." Karremans ontkent dat de stap is gericht tegen China: "Dit is gericht tegen het bedrijf."

Morgen informeert Karremans de Tweede Kamer over de situatie.

Wat heeft Nexperia nou te bieden aan China?

Het gaat om simpele chips die China ook zelf maakt. Toch kunnen die eenvoudige chips interessant zijn voor China, zegt Maaike Okano-Heijmans van Clingendael, gespecialiseerd in de technologische kant van geopolitiek. "Het is vooral vanwege de ruime toepassing van die chips. Het gaat echt niet alleen maar om zonnepanelen, maar ook om auto's en robots waarin AI wordt verwerkt."

Sinds 2022 valt ook de Delftse startup NOWI onder Nexperia. Dat bedrijf kan draadloos energie overdragen waardoor chips zichzelf kunnen opladen. In 2023 werden Kamervragen gesteld over de overname. De zorgen gingen met name over risico's op sabotage en toepassingen voor Defensie.

Europarlementariër Bart Groothuis (VVD) maakt zich al jaren zorgen om de Chinese invloed op Europese bedrijven. Hij noemt deze overname "een grote blunder die nooit had mogen gebeuren". Hij waarschuwt voor de mogelijkheid om deze kennis militair in te zetten, bijvoorbeeld voor drones.

Maaike Okano-Heijmans van Clingendael zegt dat de goedkeuring voor overname van NOWI "toen al niet logisch was. Idealiter was dit eerder gebeurd omdat het deze toepassing kan gebruiken voor robots waar AI in verwerkt zit."

Wat gaat er nu gebeuren?

Nu de Chinese topman weg is, stelt de rechtbank een onafhankelijke bestuurder aan die beslissingen mag nemen. Ook zijn alle aandelen, op één na, naar een beheerder gegaan die door de rechter is aangewezen. Het is nog niet duidelijk wie dat ene aandeel in handen heeft.

Partijen kunnen tegen de inzet van deze wet bij de rechter in bezwaar gaan. Het reguliere productieproces van het bedrijf kan wel doorgaan. Europarlementariër Groothuis hoopt dat het bedrijf nu volledig in Europese handen komt.

Deze vragen heeft de NOS ook voorgelegd aan Nexperia, maar dat was vandaag niet bereikbaar voor commentaar.

Het Openbaar Ministerie onderzoekt of zeven actievoerders die afgelopen weekend een stuk spoor bij de Rotterdamse haven bezetten kunnen worden vervolgd. Vier van hen werden zaterdag aangehouden voor verzet bij aanhouding en mishandeling. Drie personen werden opgepakt voor vernieling en belediging.

Zaterdagochtend kwamen honderden aanhangers van de actiegroep Geef Tegengas naar de Rotterdamse haven. Een aantal van hen maakte zich vast aan het spoor. Zij eisten onder andere dat de haven een volledig wapen- en handelsembargo tegen Israël invoert.

Na meerdere waarschuwingen van de politie werden de demonstranten van het spoor gehaald en aangehouden. Daarbij raakte één agent gewond door een klap in het gezicht waarna bezoek aan het ziekenhuis nodig was. Een andere agent werd gebeten, een derde werd geslagen, meldt de politie.

Zeven betogers moesten uiteindelijk mee naar het politiebureau, maar zijn inmiddels weer vrij. Het Openbaar Ministerie (OM) beslist na onderzoek over verdere vervolging van deze betogers,

Geen straf

De honderden andere demonstranten die hier niet bij betrokken waren, worden niet vervolgd. Zij worden verdacht van het overtreden van de Wet openbare manifestaties, maar krijgen geen straf.

Het OM zegt daarover tegen de NOS dat dat demonstreren een grondrecht is en dat er terughoudend wordt opgetreden zolang er geen sprake is van geweld of vernieling.

Ook bleek bij eerdere rechtszaken rondom de blokkades van de A12 dat rechters geen straf oplegden zolang demonstranten zich vreedzaam gedroegen.

De Hitlergroet, de Prinsenvlag en andere extreemrechtse symbolen en leuzen werden de laatste tijd gebruikt bij demonstraties, zoals in Den Haag, Amsterdam en Amersfoort. Het leidt tot verontwaardiging en roept de vraag op of dit zomaar mag. Wanneer is het strafbaar en wanneer valt het onder de vrijheid van meningsuiting?

"Dat is de honderd euro-vraag", zegt Willem Nijkerk, die als officier van justitie aan het hoofd staat van het Landelijk Expertise Centrum Discriminatie (LECD), ondergebracht bij het Openbaar Ministerie Amsterdam. Hij houdt zich dagelijks bezig met dit soort onderwerpen. "Je mag ongelofelijk veel zeggen, en er is veel ruimte voor de vrijheid van meningsuiting." Maar: die vrijheid is niet onbeperkt, en houdt op wanneer het gaat om strafbare uitingen.

Discriminerende uitingen zijn alleen strafbaar in het openbaar. Binnen de muren van je eigen huis mag je de meest vreselijke dingen roepen. Zodra die woorden naar buiten komen, op straat tijdens een demonstratie bijvoorbeeld, ligt het anders. Zelfs een besloten chatgroep kan daar onder vallen. Het gaat dus niet alleen om wat je zegt, maar ook waar en tegen wie.

Wat zegt het strafrecht?

Volgens de Nederlandse wet is discriminatie strafbaar wanneer iemand openlijk haat, geweld of uitsluiting aanwakkert tegen een groep mensen vanwege ras, godsdienst, seksuele geaardheid en psychische of fysieke handicap. Dat staat in artikel 137 van het Wetboek van Strafrecht.

Ook het beledigen van een groep met die kenmerken, of het verspreiden van discriminerende ideeën, kan strafbaar zijn.

Simpel gezegd: je mag vinden en zeggen wat je wilt, ook als dat bot of kwetsend is, maar zodra je een groep mensen bewust aanvalt of aanzet tot haat, overschrijd je de grens van de vrijheid van meningsuiting.

Het roepen van 'kankerjoden' en 'Heil Hitler' is in principe strafbaar. "Maar, ik zeg in principe. Want als je als docent voor de klas uitleg geeft over wat Heil Hitler betekent, ben je niet strafbaar", legt Nijkerk uit. De omstandigheden zijn dus belangrijk.

"De Hitlergroet is sec dan weer niet strafbaar", zegt Nijkerk. Want: discriminatoire uitingen zijn alleen mondeling, bij afbeelding of bij geschrift strafbaar, niet als gebaar. Maar: "als er Heil Hitler bij geroepen wordt kan het wel een strafbaar feit opleveren."

Dat lijkt zondag bij het protest in Amsterdam te zijn gebeurd: op beelden van Left Laser is te zien dat de politie ingrijpt nadat een man de Hitlergroet brengt en daarbij "Sieg Heil" roept.

Het OM laat de NOS weten dat een 49-jarige man tijdens het protest is aangehouden en een dagvaarding heeft gekregen, na het brengen van de Hitlergroet in combinatie met het roepen van een racistische leus. Of het dezelfde man is als op de video's kan het OM niet zeggen.

Medewerkers van een café in Den Haag wisten niet wat ze meemaakten toen er na het anti-immigratieprotest op het Malieveld rellen uitbraken:

De oranje-wit-blauwe Prinsenvlag is ook niet per definitie strafbaar. "Je mag vrolijk met je Prinsenvlag over straat lopen", legt Nijkerk uit, "maar we kijken met zo'n demonstratie wel serieus mee of er geen nationaal-socialistisch gedachtegoed wordt uitgedragen."

Omdat de Prinsenvlag, die in de oorlog door de NSB werd gebruikt, nog niet eerder als uiting voor de rechter gebracht is en er dus geen jurisprudentie bestaat, is het volgens Nijkerk lastig dit als strafbaar te bestempelen.

Als je met zo'n vlag een strafbaar feit pleegt, kan de aanwezigheid van die vlag wel meewegen. "Een gewoon feit met een discriminatieachtergrond weegt zwaarder dan een gewoon feit zonder die achtergrond."

Optreden

De politie maakt volgens Nijkerk ter plaatse een afweging of het veilig is om op te treden tegen iemand die strafbare dingen doet of roept. "Dat hangt af van de sfeer. Is het verantwoord of slaat de vlam in de pan?"

Achteraf vervolgen is ook mogelijk. "Als we weten wie het is kan je ook achteraf iemand aanhouden. Soms is dat lastig. We doen daarom veel OSINT-onderzoek (Open Source Intelligence), en kijken wat er op sociale media wordt gepost." Het lukt vaak niet iedereen te herkennen. "Bijvoorbeeld bij de Maccabi Tel Aviv-rellen, daar is gebleken hoe lastig het is mensen te identificeren."

De grens tussen vrijheid van meningsuiting en strafbare uitingen is dus afhankelijk van de context. Nijkerk adviseert altijd aangifte te doen, ook als je denkt dat het geen zin heeft.

Frans Timmermans gaat in elk geval aangifte doen omdat hij in een Amsterdams café werd belaagd. Tijdens een interview met RTL Nieuws werd de lijsttrekker van GroenLinks-PvdA benaderd door een gemaskerde man, die hem uitschold voor "vieze kankerhond" en "links hoerenkind". Op videobeelden is te zien dat de man daarna naar buiten loopt en de Hitlergroet brengt.

In de eerste helft van dit jaar is meer geld illegaal vergokt dan legaal. Dat is voor het eerst sinds de legalisering van het online gokken in Nederland in 2021. De Kansspelautoriteit schat de omvang van de illegale markt op 617 miljoen euro, tegenover een legale markt van 600 miljoen euro. Dat blijkt uit de halfjaarlijkse monitor van de toezichthouder.

Eerder dit jaar nam het kabinet opnieuw maatregelen om gokverslaving onder jonge spelers tegen te gaan. De minimumleeftijd voor risicovolle gokspellen ging van 18 naar 21 jaar en er kwam een stortingslimiet per speler. Ook wilde het kabinet de speellimiet van online gokkers centraal gaan bijhouden, zodat zij niet bij verschillende aanbieders met hoge bedragen spelen.

De Kansspelautoriteit ziet een positief effect van de nieuwe regels, zoals van de stortingslimiet. De hoeveelheid verloren geld op de legale online gokmarkt ging omlaag. Per speler daalde het gemiddelde verlies per maand van 146 euro naar 119 euro.

Uitwijken naar illegaal aanbod

Daar staat volgens de Kansspelautoriteit tegenover dat spelers uitwijken naar het illegale aanbod, want daar gelden die nieuwe, beperkende regels niet. "Wij vinden dit een zorgelijke ontwikkeling, omdat spelers op de illegale markt veel minder goed worden beschermd", zegt de autoriteit.

De speelautomaten zijn onder de casinospellen het populairst. Driekwart van het legale online vergokte geld ging daar aan verloren.

De Kansspelautoriteit is de toezichthouder op de markt voor de kansspelen. De instantie verleent onder andere vergunningen aan kansspelaanbieders en geeft voorlichting over (online) gokken.

De NAVO-oefening Steadfast Noon zorgde vanmorgen voor drukte rond vliegbasis Volkel. Langs de weilanden stonden tientallen vliegtuigspotters om een glimp op te vangen van de deelnemende toestellen.

"Echt een unieke kans om dit te zien", zegt een van de spotters tegen Omroep Brabant. "Je ziet hier nu vliegtuigen die je zelden ziet", vertelt een ander enthousiast. "Al vanaf mijn vierde fotografeer ik ze. Ik woon hier maar 500 meter vandaan."

Ook van verder weg zijn liefhebbers naar de vliegbasis afgereisd. "Ik zag op Instagram dat ze gingen oefenen. Ik stuurde meteen een bericht in de groepsapp met m'n vrienden", zegt een man. "Echt tof man, al dat mooie spul. Die F-35's zijn hartstikke gaaf." Met name de Italiaanse toestellen lijken in trek bij de spotters. "De Italianen komen hier niet zo vaak", vertelt een vrouw.

Nepkernbommen

De NAVO oefent dit jaar onder Nederlandse leiding met veertien landen, ruim zeventig vliegtuigen en 2000 militairen. Bij de jaarlijkse oefening wordt onder meer geoefend met nepkernbommen die door F-35's kunnen worden afgeworpen.

Uitvalsbasis is Volkel, maar ook vliegvelden in België, Engeland en Denemarken doen mee. Een groot deel van de oefening speelt zich af boven de Noordzee. De oefening laat volgens NAVO-baas Rutte zien dat de bondgenoten worden beschermd tegen alle soorten bedreigingen. De oefening duurt twee weken.

De politie heeft gisteravond nog iemand aangehouden voor betrokkenheid bij de ontvoering van een vrouw uit Hoofddorp. Het is een 24-jarige man uit de Noord-Franse plaats Loos, vlak bij Lille. Ook de auto waarin de vrouw is ontvoerd, is gevonden.

De 24-jarige Fransman is de zevende verdachte die is aangehouden. Eerder werden al vijf Nederlanders en een Belg opgepakt.

Ook heeft de politie gisteren in Rotterdam de auto gevonden waarin de vrouw vermoedelijk is meegenomen. Het is een zwarte Volkswagen T-Roc met een Duits kenteken.

Afgelopen woensdag vertrok de 49-jarige vrouw uit Hoofddorp naar haar werk, maar ze werd onderweg ontvoerd. Haar auto werd vrijdag gevonden in Nieuw-Vennep, zo'n tien minuten rijden van haar huis. Gisteravond kwam ze weer thuis.

Harddrugscriminelen

Waar de vrouw is vastgehouden en hoe ze bij haar huis is teruggekomen, is niet bekendgemaakt. Volgens de politie had haar ontvoering te maken met een internationaal conflict tussen harddrugscriminelen. Ze werd daarbij gebruikt als drukmiddel.

Het onderzoek gaat intussen door, in samenwerking met buitenlandse autoriteiten. Ook is de politie nog steeds op zoek naar getuigen, of mensen die relevante beelden hebben, bijvoorbeeld gemaakt met een deurbelcamera.

De president van Madagaskar is naar Frankrijk gevlucht. Dat melden meerdere overheidsfunctionarissen, onder wie Madagaskars oppositieleider Randrianasoloniaiko. President Rajoelina zou door een Frans militair vliegtuig zijn opgehaald, nadat hij een deal had gesloten met de Franse president Macron.

In het Afrikaanse land, een voormalige Franse kolonie, wordt al wekenlang door duizenden jongeren gedemonstreerd. Het zijn de grootste protesten in Madagaskar in decennia. De demonstraties begonnen uit onvrede over de gebrekkige water- en elektriciteitsvoorziening, maar richten zich inmiddels op corruptie bij de zittende macht.

De betogers eisen het vertrek van Rajoelina, die sinds 2019 aan de macht is en bezig is met zijn tweede termijn. Oppositieleden willen een afzettingsprocedure tegen hem starten, zei een oppositieleider tegen persbureau Reuters. Volgens het kantoor van Rajoelina houdt de president om 18.00 uur Nederlandse tijd een toespraak.

Staatsgreep

Zondag claimde Rajoelina dat er een couppoging gaande was in zijn land. Hij leverde daar geen bewijs voor. Hij zei de internationale gemeenschap te willen informeren dat tegenstanders proberen om "op illegale wijze de macht te grijpen".

Zaterdag sloot een deel van het leger zich aan bij de demonstranten in hoofdstad Antananarivo. Enkele troepen van de groep Capsat, een elite-eenheid, spraken hun steun uit en drongen er bij militairen op aan om de bevelen van de president te negeren.

De protesten zijn geïnspireerd door protesten in andere landen waar Gen Z massaal de straat op gaat. Onder meer in Kenia, Nepal en Marokko leiden een corrupte overheid, werkeloosheid of bezuinigingen tot grote onrust. Vanwege de dodelijke protesten in Madagaskar werd een deel van de regering al eerder door president Rajoelina ontbonden.

Volgens de Verenigde Naties (VN) zijn er bij de demonstraties sinds eind september zeker 22 mensen omgekomen in Madagaskar, en zijn meer dan 100 mensen gewond geraakt. De regering van het Afrikaanse eiland spreekt van twaalf doden.

Armoede

Volgens de VN leeft 78 procent van de bevolking van Madagaskar in armoede. Bijna de helft van de kinderen onder de 5 jaar is ondervoed. Madagaskar is een van de armste landen ter wereld.

Het eerste grote verkiezingsdebat op tv zit erop, volgens experts een moment waarvan het belang niet valt te onderschatten. Want het debat zet de toon van de zogenoemde 'hete fase' van de verkiezingen, waarin zwevende kiezers hun stem bepalen.

Een aantal zwevende kiezers en debatexpert Roderik van den Bos keken voor deze podcast naar het RTL-debat van gisteravond. Wat viel hen op? En hoe aanwezig was Geert Wilders in zijn afwezigheid?

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Lisa Konings en Judith van de Hulsbeek

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door de NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

De databeveiliging bij tientallen huisartenspoedposten in Nederland voldoet niet aan de wettelijke norm, zo blijkt uit onderzoek van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).

De Nederlandse norm voor informatiebeveiliging stelt eisen aan het softwaresysteem van zorgaanbieders, zoals wie toegang krijgt tot gevoelige patiëntgegevens en hoe risico's, zoals diefstal of verlies van patiëntgegevens, beperkt kunnen worden.

De inspectie deed in 2024 en 2025 onderzoek naar de in totaal 49 organisaties die in Nederland huisartsenspoedzorg bieden; 43 daarvan voldoen niet aan de norm.

De 49 organisaties hebben alle huisartsenspoedposten in Nederland in handen; dat zijn er ruim honderd. Bij een spoedpost kunnen patiënten buiten de praktijkuren van hun eigen huisarts terecht. In 2024 bezochten zo'n 2,6 miljoen Nederlanders ten minste een keer een huisartsenspoedpost.

Wettelijk verplicht

Een huisartsenspoedpost krijgt via het ziekenhuis, de apotheek of de huisarts digitaal informatie van een patiënt, zoals medicatiegebruik en medische voorgeschiedenis.

Zorgaanbieders zijn wettelijk verplicht om hun databeveiliging onafhankelijk te laten toetsen. Zes organisaties konden met een certificaat direct aantonen dat zij dat hebben gedaan.

"Het belang van goede informatiebeveiliging in de zorg is groot", schrijftde inspectie. "Iedereen in Nederland moet kunnen vertrouwen dat zijn/haar gegevens veilig zijn." De inspectie ziet wel meer bewustzijn bij de top van de organisaties over het belang van beveiliging, en dat het thema wel degelijk speelt.

De organisaties die ondermaats scoorden moeten hun databeveiliging opschroeven door maatregelen te nemen. De inspectie volgt de voortgang.

Bevolkingsonderzoek

In augustus werd het laboratorium Clinical Diagnostics in Rijswijk doelwit van hackersgroep Nova. Daarbij werden de gegevens van 850.000 mensen gestolen, waarvan het grootste deel afkomstig van Bevolkingsonderzoek Nederland. De rest van de dataset kwam van huisartsen en behandelcentra.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is een onderzoek gestart naar Clinical Diagnostics in verband met het datalek. Er wordt onderzocht of het laboratorium de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) heeft geschonden, met name omdat het meer dan een maand wachtte voordat het betrokken organisaties en gedupeerden informeerde.