NOS Nieuws - Algemeen

Goedemorgen! Vandaag openen de gebouwen van de Universiteit van Amsterdam (UvA) weer na de studentenprotesten van vorige week en de rechtbank in Rotterdam behandelt de zaak tegen de huurder van het ontplofte pand aan de Schammenkamp eind januari waarbij drie mensen omkwamen.

We beginnen met het weer: de dag begint nagenoeg droog en zonnig. In de middag vormen zich buien met kans op onweer. Het kwik stijgt naar 21 tot 26 graden bij een meest matige zuidenwind.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

Er komt een tweede blauwtongvaccin. Demissionair minister Piet Adema heeft het middel goedgekeurd na positief advies van het Bureau Diergeneesmiddelen van het agentschap College ter Beoordeling van Geneesmiddelen en de Commissie toelating diergeneesmiddelen.

Volgens de minister geeft het tweede vaccin "nog meer zekerheid" aan veehouders, die daardoor op korte termijn hun dieren kunnen vaccineren. Het eerste vaccin werd in april goedgekeurd.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Fans van Joost Klein en het Eurovisie Songfestival hebben gisteren de Nederlandse delegatie - zonder Joost Klein - opgewacht op Schiphol. De nasmaak van de finale zonder Nederland is nog steeds bitter:

Fijne maandag!

Scholen en onderwijzers moeten meer bewust worden gemaakt van de risico's van algoritmen. Daarvoor pleit het College voor de Rechten van de Mens, na onderzoek van de toepassing van die algoritmen op scholen.

Dergelijke algoritmen worden op steeds grotere schaal ingezet in het onderwijs. Dat loopt uiteen van lesmateriaal dat zich automatisch aanpast aan het niveau van een leerling en programma's die zelfstandig nakijken tot algoritmes die fraudeurs opsporen.

Deze kunnen werk uit handen van docenten nemen, maar er kleven ook risico's aan, benadrukt het College voor de Rechten van de Mens. Zo is er op scholen vaak te weinig kennis in huis om dergelijke technologie op een verantwoorde manier in te zetten. Hierdoor lopen leerlingen onnodig veel risico op discriminatie door algoritmes, waarschuwt het College.

In het onderzoek, dat werd uitgevoerd door KBA Nijmegen en ResearchNed in opdracht van het College, is gekeken hoe algoritmes nu in het onderwijs worden ingezet en welke risico's op discriminatie er zijn. "Wat ons opviel is dat de schaal waarop algoritmes worden gebruikt in het onderwijs heel fors is toegenomen", zegt Charlotte Baarda, projectleider van het onderzoek.

Volgens Baarda gebruikt ongeveer de helft van de scholen in het basisonderwijs inmiddels zogenoemde adaptieve leersystemen. Bij dit soort systemen wordt de lesstof aangepast aan het gedrag van een leerling.

Zo zal een leerling die veel fouten maakt bij opdrachten in het vervolg makkelijkere oefenstof voorgelegd krijgen. Een leerling die aanzienlijk minder moeite heeft met dezelfde stof, krijgt moeilijkere vragen te beantwoorden.

Verkeerd advies

Veel scholen gebruiken programma's als Snappet of Gynzy. Een risico bij het gebruik van zo'n programma is dat het leersysteem lang niet altijd goed inschat wat het niveau is van de leerling. "Denk bijvoorbeeld aan een leerling met ADHD, dyslexie of autisme", zegt Baarda.

"De antwoorden die deze leerlingen geven op taal- en rekenopdrachten kunnen afwijken van de groep leerlingen waarop het leersysteem is getraind. Hierdoor kan het systeem deze leerlingen een lagere beoordeling geven, terwijl er een andere reden is waarom ze de oefeningen minder goed maken."

Ook verschillende andere toepassingen vergroten het risico op uitsluiting of ongelijke behandeling. Zo wordt op universiteiten en hogescholen gebruik gemaakt van anti-fraudesoftware. Baarda: "We weten dat in deze toepassingen een vooroordeel zit ingebouwd tegen studenten die zich uitdrukken in een tweede taal. Daarvan wordt eerder gedacht dat ze ChatGPT hebben gebruikt om te frauderen."

Verder lopen leerlingen met een migratieachtergrond en uit gezinnen met een laag inkomen een groter risico, aldus het onderzoek. Als systemen niet goed zijn getest, kunnen zij bestaande vooroordelen tegen deze groepen versterken en verspreiden. Dat kan weer leiden tot discriminatie en kansenongelijkheid.

De inzet van digitale leersystemen zou ook kunnen leiden tot kansenongelijkheid, omdat niet elke leerling evenveel toegang heeft tot dezelfde apparatuur, dure software en een snelle internetverbinding. Hierin bestaan volgens het College ook grote verschillen tussen scholen.

Het is zeker niet zo dat er alleen maar nadelen zitten aan het toegenomen gebruik van dit soort systemen. Zo kan het leiden tot meer inzicht in het leerproces van de leerling. Hierdoor kunnen leraren gerichter advies en begeleiding geven.

Ook kunnen de systemen veel administratief en repetitief werk uit handen van leraren nemen. "Het is vooral belangrijk dat de leraar regie houdt. Maar daar zijn docenten nu niet voldoende voor toegerust", zegt Baarda. "Onze zorg is ook dat het nu voor ouders en leerlingen vaak heel moeilijk is om te constateren of er iets fout gaat."

Afhankelijk van grote techbedrijven

Het College voor de Rechten van de Mens vindt dat scholen eisen moeten stellen aan softwareleveranciers op het gebied van gelijke behandeling, privacy, autonomie en transparantie. Een groot deel van de aangeboden software komt van grote techbedrijven zoals Apple, Google en Microsoft.

Volgens het College kan de invloed van deze bedrijven sturend zijn en scholen van hun producten afhankelijk maken. Dit terwijl scholen juist een vrije keuze moeten hebben om digitale middelen te kiezen die passen bij hun visie op goed onderwijs.

Daarbij is het volgens de organisatie ook belangrijk dat de adaptieve leersystemen uitgebreid worden getest op verschillende groepen leerlingen om de risico's op kansenongelijkheid te voorkomen. Dat gebeurt nu nog nauwelijks.

Verder ziet het instituut een rol voor de overheid om scholen hierbij te helpen. Zo kan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap meer onderzoek naar de effecten van digitale systemen mogelijk maken. Ook zou het ministerie meer voorlichting kunnen geven over de risico's aan schoolbesturen, docenten, ouders en leerlingen.

Er komt een tweede vaccin tegen het blauwtongvirus. Halverwege juni kunnen er waarschijnlijk 1,3 miljoen doses geleverd worden, meldt demissionair landbouwminister Piet Adema.

Het nieuwe vaccin is afkomstig van farmaceut Boehringer Ingelheim. Adema heeft het middel goedgekeurd na een positief advies van het Bureau Diergeneesmiddelen van het agentschap College ter Beoordeling van Geneesmiddelen en de Commissie toelating diergeneesmiddelen.

De demissionair minister zegt dat de komst van een tweede vaccin "nog meer zekerheid" geeft aan veehouders dat ze op korte termijn hun dieren kunnen vaccineren. "Dit geeft hoop dat de houders na een vreselijke periode een rustige zomer tegemoet kunnen gaan."

In april werd een eerste vaccin tegen blauwtong goedgekeurd. Daarmee zijn al schapen gevaccineerd. Blauwtong dook vorig najaar, na zo'n 15 jaar, weer op in Nederland. Kleine muggen dragen het virus over op koeien, schapen en geiten. Die krijgen last van koorts, stijve poten, een opgezwollen tong en ontstekingen aan de hoeven. Vorig jaar gingen 40.000 schapen dood door blauwtong.

Deze boer schoot afgelopen najaar vol toen hij tijdens een bezoek van de koning en minister Adema over zijn situatie vertelde. Hij verloor tientallen schapen aan blauwtong:

Het aantal mensen dat is omgekomen bij de instorting van een flatgebouw in de Russische stad Belgorod is opgelopen tot dertien. Volgens Rusland is het gebouw dat tien verdiepingen telde ingestort door een Oekraïense aanval gisteren. Zeker twintig mensen raakten volgens de autoriteiten gewond.

De hele dag is er gezocht naar overlevenden. Terwijl de reddingswerkers aan het werk waren ging meerdere keren het luchtalarm af.

Tot nu toe zijn dertien lichamen geborgen, zegt de Russische reddingsdienst. Het ministerie van Defensie in Moskou laat weten dat het gebouw werd geraakt door een Oekraïense raket die door het Russische luchtafweergeschut uit de lucht werd gehaald. De brokstukken daarvan zouden de flat hebben geraakt, waardoor het gebouw deels instortte.

In een video die online wordt gedeeld is te zien hoe een deel van het gebouw na een explosie gelijk instort:

Een woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft het over "een gerichte aanval op burgers die het criminele karakter van Oekraïne en zijn bondgenoten bewijst". Volgens de gouverneur werd de regio Belgorod in de nacht van zaterdag op zondag "massaal beschoten" door de Oekraïense strijdkrachten.

De Netflix-serie Top Boy is gisteravond in de prijzen gevallen tijdens de Britse Bafta TV Awards voor de beste tv-prijzen. De ook in Nederland populaire serie over een groep drugsdealers in Londen won een prijs in de categorie drama. Ook won actrice Jasmine Jobson voor haar rol van Jaq in Top Boy. Ze kreeg een prijs voor de beste actrice in een ondersteunende rol.

De actrice vertelde het publiek dat ze "overweldigd" was door de winst. "Ik was een normaal meisje uit West-Londen dat gewoon probeerde het beter voor mezelf te doen en alleen maar het beste wenste en hoopte." Waarna ze later toevoegde: "Dus Top Boy heeft mijn leven veranderd."

Verder won de BBC-misdaadserie Happy Valley meerdere prijzen. Sarah Lancashire die in de serie een agent speelt werd bekroond tot beste actrice. De serie won ook een Bafta voor het 'meest memorabele moment in een aflevering', de enige prijs waar het publiek een stem voor kon uitbrengen.

Het gaat om dit fragment:

De Britse prins William heeft onverwacht zijn opwachting gemaakt bij de uitreiking van de Bafta Awards. De prins verscheen in een video om de Britse actrice Floella Benjamin te feliciteren met het winnen van de zogeheten 'Fellowship Award', de meest prestigieuze prijs in de Britse televisiewereld. Benjamin ontving de prijs voor haar gehele oeuvre, waaronder de kinderseries Play School en Play Away.

"In een carrière van meer dan vijf decennia, raakte zij de levens van miljoenen mensen", zei William in de video.

Studenten uit China en Hongkong die in het buitenland studeren krijgen daar ook te maken met intimidatie, en worden lastiggevallen en in de gaten gehouden. De Chinese autoriteiten proberen te voorkomen dat deze studenten zich bezighouden met 'gevoelige' of politieke onderwerpen in het buitenland, staat in een nieuw rapport dat Amnesty International vandaag uitbrengt.

Zo beschrijven Chinese studenten die de mensenrechtenorganisatie heeft gesproken hoe ze werden gefotografeerd bij demonstraties in de steden waar ze wonen. Ook vertelden ze dat hun families in China door de politie zijn bedreigd vanwege hun activisme in het buitenland. Er wordt dan gedreigd met het afnemen van hun paspoort of het stopzetten van het pensioen.

Joyce Man, beleidsmedewerker China voor Amnesty, zei in het NOS Radio 1 Journaal dat ook op andere manieren druk wordt uitgeoefend op de studenten. "We horen ook vaak dat ze berichtjes krijgen op social media die veel in China worden gebruikt. Ook krijgen ze vreemde telefoontjes uit het buitenland, bijvoorbeeld uit India. Dat zijn telefoontjes waarbij je niemand hoort aan de andere kant van de lijn."

Vader benaderd

Een Chinese student die in het buitenland studeert vertelde dat ze meedeed aan een herdenking voor het neerslaan van de Chinese studentenopstand op het Tiananmen-plein in Peking in 1989. Binnen een paar uur hoorde ze van haar vader in China dat de veiligheidsdienst contact met hem had opgenomen.

Volgens Man zijn het juist die demonstraties uit het verleden waar China moeite mee heeft. "Dat is een groot taboe in China. Zelfs als je daar online iets over plaatst, word je meteen gecensureerd. Als je kritiek hebt op China, dan is dat aanleiding voor intimidatie."

De veiligheidsdienst vertelde de vader dat hij zijn dochter die in het buitenland studeert moest opvoeden zodat ze geen bijeenkomsten bijwoont die "de reputatie van China in de wereld kunnen schaden". De studente zei dat ze geschokt was door de snelheid waarmee de Chinese autoriteiten haar als deelnemer hadden geïdentificeerd en haar vader hadden gevonden.

'Meer bescherming nodig'

Het rapport van Amnesty International is naar eigen zeggen het breedste onderzoek tot nu toe naar de Chinese repressie bij buitenlandse universiteiten. Amnesty hield diepte-interviews met 32 Chinese studenten die aan universiteiten in acht verschillende landen studeerden waaronder Nederland. Een derde van hen zei geïntimideerd te zijn door de Chinese overheid.

Volgens Amnesty is het belangrijk dat buitenlandse universiteiten de Chinese intimidatie serieus nemen. "Universiteiten kunnen in eerste instantie kennis opbouwen over dit fenomeen. Wat dit doet met studenten, daar hebben de universiteit weinig weet van. Daarnaast is het belangrijk dat docenten weten hoe ze er mee om moeten gaan en dat er een meldpunt komt waar studenten melding kunnen doen."

Naar schatting studeren zo'n 900.000 Chinese studenten in het buitenland. Amnesty International roept de regeringen van de gastlanden en universiteiten op meer te doen om de rechten te beschermen van studenten die dreiging ervaren van de Chinese overheid.

De politie heeft twee mannen opgepakt voor een schietincident in een metro in Hoek van Holland. Het gaat om twee Schiedammers van 20 jaar en 21 jaar. "Ook werd het vuurwapen aangetroffen", meldt de politie.

Het schietincident was gistermiddag rond 17.30 uur in een volle metro. Een getuige zegt tegen omroep Rijnmond, dat er een knal te horen was, waarna er paniek uitbrak.

Voordat er werd geschoten was er ook een opstootje, meldt de politie. Daarbij raakten twee mensen gewond; zij zijn naar het ziekenhuis gebracht.

De socialistische partij PSC heeft de Catalaanse parlementsverkiezingen gewonnen. Ze wonnen 9 zetels en werden met 42 zetels de grootste partij. De pro-onafhankelijkheidspartij Junts per Catalunya kreeg er 3 zetels bij en kwam op 35 zetels. De ERC, ook voor een onafhankelijk Catalonië, werd de derde partij met 20 zetels.

De partijen die willen dat Catalonië onafhankelijk wordt, winnen de verkiezingen dus niet. Dat is een domper voor Carles Puigdemont, de lijsttrekker van Junts die in ballingschap leeft door zijn rol bij het illegale onafhankelijkheidsreferendum in 2017. Vanwege een mogelijke nieuwe Spaanse wet die hem en andere politici amnestie zou kunnen opleveren, had hij gehoopt na deze verkiezingen een nieuwe gooi naar onafhankelijkheid te kunnen doen.

De PSC is voor een verenigd Spanje en mag nu gaan formeren. De verwachting is volgens Catalaanse media dat de PSC een linkse meerderheid gaat vormen, samen met ERC en de kleinere partij Comuns Sumar. Daarmee zit er dus een pro-onafhankelijkheidspartij in de coalitie, maar wel een linkse.

Hoewel de onafhankelijkheid van Catalonië door de nieuwe amnestiewet weer een hoofdthema was in deze verkiezingen, lijkt de kans op een nieuw referendum met deze uitslag minimaal. De animo voor een onafhankelijk Catalonië leek de laatste jaren al af te nemen. Met name onder jongeren leeft het onderwerp veel minder dan bijvoorbeeld het klimaat of de huizenmarkt.

Helemaal vlekkeloos verliep de verkiezingsdag niet. In heel Catalonië hadden kiezers namelijk last van een grote treinstoring. Door koperdiefstal konden veel treinen niet rijden; rond Barcelona reed vanochtend geen enkele regionale trein.

De pro-onafhankelijkheidspartijen Junts en ERC vonden dat onacceptabel en vroegen om ruimere openingstijden van de stembureaus om meer mensen de kans te geven hun stem uit te brengen. Uiteindelijk wezen de kiesraden hun verzoek af en sloten de stembureaus gewoon om 20.00 uur.

De Russische president Poetin vervangt zijn defensieminister Sergej Sjojgoe. Andrej Beloöesov neemt de post van Sjojgoe over, zo heeft Poetin voorgesteld.

In een bericht op Telegram van het Hogerhuis (de Federatieraad) staat verder dat Sjojgoe op zijn beurt is benoemd tot secretaris van de Veiligheidsraad van de Russische Federatie.

Het Kremlin meldt dat Poetin in het nieuw te vormen kabinet wil dat "het ministerie van Defensie absoluut openstaat voor innovatie en nieuwe ideeën. Daarom koos hij voor Beloöesov", zo citeert persbureau Reuters het Kremlin.

Personele wijzigingen

Beloöesov was in de vorige regering van Rusland eerste vicepremier en bekleedde verschillende functies op economisch gebied. Zo was hij adviseur van Poetin voor economische kwesties. Hij nam ook in 2020 even de taken waar van premier Misjoestin, schrijft de Russische staatsomroep TASS.

In het Telegrambericht staan ook andere voorstellen voor ministersposten van Poetin. Zo blijft Sergej Lavrov minister van Buitenlandse Zaken en ook legerleider Gerasimov blijft op zijn post.

Poetin werd vorige week dinsdag beëdigd, waardoor hij zich tot 2030 opnieuw president van Rusland mag noemen.

In overeenstemming met de Russische wet trad het gehele Russische kabinet afgelopen dinsdag af, toen Poetin aan zijn vijfde presidentiële termijn begon. Het is nu duidelijk dat Poetin het begin van zijn nieuwe termijn aangrijpt om hier en daar personele wijzigingen aan te brengen.

Vakantie in Siberië

De 68-jarige Sjojgoe gold jaren als een vertrouweling van Poetin. Van minister voor Rampenbestrijding klom hij in 2012 op naar Defensie, al was hij zelf nooit in dienst van het leger geweest. In Nederland zal de minister vooral bekend zijn van het moment dat president Poetin beval zijn nucleaire troepen in hogere staat van paraatheid te brengen: gezeten aan een lange tafel was het toen Sjojgoe die beloofde die opdracht uit te voeren.

Als bewijs van de goede band tussen de Russische opperbevelhebber en zijn hoogste generaal publiceerde het Kremlin geregeld foto's van de twee op vakantie in Siberië, trekkend door de bossen of rijdend door de sneeuw in een terreinwagen.

In het noordoosten van Oekraïne zijn duizenden burgers op de vlucht geslagen voor het nieuwe grondoffensief van Rusland. De gouverneur van de provincie Charkiv zegt dat sinds vrijdag zeker 4000 mensen het gebied hebben verlaten en dat bewoners worden geëvacueerd.

Enkele dagen geleden begon Rusland een nieuw offensief in de regio ten noorden van Charkiv, de tweede stad van Oekraïne. Toen werd de grensstad Vovtsjansk aangevallen, waar nog steeds zwaar gevochten wordt. Gisteren claimde het Russische leger vijf dorpen in de "grijze zone", op de grens van de provincie Charkiv en Rusland, te hebben veroverd. Gouverneur Oleh Synjehoebov ontkende dat en zei dat Oekraïne alle aanvallen had afgeslagen.

Ook vandaag zijn er zware beschietingen langs de noordoostelijke frontlijn. De gouverneur zegt dat Russische troepen de afgelopen 24 uur 27 dorpen hebben aangevallen. Evacuatieteams zijn bezig om de bewoners, onder wie veel ouderen, uit de gevarenzone te halen. Het Oekraïense leger heeft het "moeilijk" in Charkiv, aldus de legerleiding van het land zondag.

Profiteren van schaarste

Onlangs zegden de Verenigde Staten tientallen miljarden toe aan steun voor Oekraïne, dat kampt met grote tekorten aan munitie en materieel. Analisten denken dat Rusland met dit offensief wil profiteren van die schaarste. Ook zou president Poetin in het gebied een bufferzone willen creëren om de Russische stad Belgorod te beschermen.

Nieuwsuur maakte een reportage over het Russische offensief in Charkiv:

Tienduizenden Georgiërs trotseerden zaterdagavond de regen. Ze liepen vanuit alle hoeken van hoofdstad Tbilisi naar het Europaplein, aan de oever van de rivier Kura, om te demonstreren. De opkomst was groter dan bij eerdere demonstraties, schattingen liepen uiteen van 50.000 tot 200.000 mensen.

Maandag stemt het Georgische parlement over een controversiële wet die veel weg heeft van een Russische wet die in Rusland wordt ingezet om non-gouvernementele organisaties (ngo's) en onafhankelijke media de mond te snoeren.

"Geen Russische schaduw over de toekomst van Georgië", staat op een van de vele protestborden, die wordt omhooggehouden door een jonge vrouw. Andere borden lezen: "Nee tegen Russische wetten" en "Nee tegen Rusland, ja tegen Europa".

Ook wapperden er veel Europese vlaggen:

Georgiërs winden er geen doekjes om: ze vinden dat hun regering naar de pijpen van het Kremlin danst. En dat met de invoering van de door Rusland geïnspireerde wet hun jonge democratie op het spel staat.

Ngo's aan banden

De 'wet over buitenlandse invloed' zet organisaties die meer dan 20 procent van hun financiering uit buitenlandse fondsen krijgen onder verscherpt toezicht. Dat lijkt op de wet die sinds 2012 geldt in Rusland, waardoor ngo's die geld uit het buitenland ontvangen zich moeten registreren als 'buitenlandse agent'.

In de afgelopen jaren gebruikte het Kremlin deze wet om ngo's en onafhankelijke media te criminaliseren en monddood te maken. Georgische organisaties vrezen voor Russische praktijken als Tbilisi de wet, die door tegenstanders simpelweg de 'Russische wet' wordt genoemd, gaat inzetten.

Eerder kwam in de tekst van de wet de term 'buitenlandse agent' voor. Dat is onder druk van de oppositie inmiddels vervangen door 'buitenlandse invloed', maar volgens critici blijft de inhoud zorgelijk. In de Georgische versie van de wet moeten organisaties zich laten registreren als 'onder invloed van buitenlandse mogendheden'.

'Meer dan strijd om één wet'

"Dit is meer dan een strijd om één wet", zegt Levan Tsutskirizde, directeur van het Oost Europese Centrum voor Democratie, een ngo met financiering uit verschillende EU-landen. "We voeren een strijd om Georgië vrij en democratisch te houden en om Georgië op het pad van Europese integratie te houden."

Afgelopen december werd Georgië officieel kandidaat-lid van de EU. Dat moment werd groot gevierd door de bevolking, waarvan ruim 85 procent voor EU-lidmaatschap is. Het was dan ook een klap toen de regering de wet in april opnieuw van stal haalde.

Vorig jaar nam de regering de wet ook in behandeling, maar toen werd die na twee dagen massale protesten ingetrokken. Dit keer is de regering, ondanks wederom grote protesten, van plan door te zetten.

Gespannen sfeer

In aanloop naar de stemming van maandag is de sfeer gespannen in Tbilisi. De politie zette al geregeld traangas en rubberen kogels in tegen bij protesten. Oppositieleden en demonstranten raakten gewond door politiegeweld. Een aantal prominente activisten is 's nachts opgewacht en in elkaar geslagen door gemaskerde mannen.

Gemaskerde mannen hingen ook dreigposters op ramen en in portieken van ngo's. Ngo-directeur Tsutskirizde vond bijvoorbeeld posters met zijn gezicht op de muur van zijn kantoor en op het raam bij hem thuis. Onder zijn foto stonden teksten als: "Dit is een buitenlandse agent" en "hij vertelt leugens met steun van buitenlands geld". Tsutskirizde zegt dat hij voor het eerst in zijn carrière nu beveiliging heeft.

De posters, gemaskerde mannen en het geweld sterken de vermoedens van Russische inmenging. "Dit zijn duidelijk intimidatietactieken in Russische stijl", zegt Tamar Kintsurashvili, directeur van een factcheckers-ngo. Ook zij vond posters met haar gezicht erop in de portiek van haar kantoor. "Er is geen bewijs dat dit rechtstreeks wordt gecoördineerd met het Kremlin. Maar wat ze doen is in het belang van Rusland en niemand anders."

Georgiërs die in opstand komen, zijn ervan overtuigd dat het te maken heeft met een Russische agenda om Georgië terug te halen in de Russische invloedsfeer en de EU-toetreding van het land te saboteren. "Voor het eerst is er een reële kans dat we lid worden van de EU. De regering is nu bezig dat perspectief van de bevolking af te nemen", zegt Levan Tsutskirizde.

Volgens critici wordt de regering onder druk gezet door Rusland via de beruchte oprichter van de regeringspartij Georgische Droom, ex-premier Bidzina Ivanisvili. Dat is de enige oligarch van Georgië en hij heeft stevige banden met het Kremlin.

Russische belangen

"Rusland wil het liefst een loyaal autoritair regime in Georgië", zegt Tsutskirizde. Net als bij Oekraïne is bekend dat de Russische president Poetin vindt dat Georgië bij Rusland hoort. "In feite voeren we dezelfde strijd als Oekraïne", stelt hij. "Alleen met andere middelen, hybride en via de politiek."

Georgië heeft een lange geschiedenis van volksopstanden tegen Russische invloed, waarvan de bekendste de rozenrevolutie in 2003 was. Daarna kwam Georgië op een pro-Europees pad. In 2008 viel Rusland Georgië binnen en verdreef het leger van Poetin het Georgische leger uit Zuid-Ossetië en Abchazië.

De Europese Unie heeft Georgië laten weten dat de controversiële wet waarover maandag wordt gestemd tegen Europese kernwaarden indruist en gevolgen kan hebben voor het lidmaatschapsproces. De Georgische regering zegt ondanks het wetsvoorstel nog steeds EU-lidmaatschap na te streven.

Volgens de regering is de wet noodzakelijk om transparantie over financiering van organisaties te vergroten. Vanwege de meerderheid in het parlement voor Georgische Droom is de kans groot dat de wet wordt aangenomen.

Bij de marathon in Leiden zijn meerdere mensen bevangen geraakt door de hitte. Daarom heeft burgemeester Peter van der Velden van Leiden op advies van de veiligheidsregio het besluit genomen om de marathon te staken.

Van der Velden zegt dat de hulpdiensten het grote aantal mensen dat onwel werd niet meer aankon: "De druk op de ambulances, ziekenhuizen en andere hulpdiensten werd te groot waardoor er geen ander besluit mogelijk was. De veiligheid en gezondheid van mensen gaat voor alles."

Persbureau ANP schreef in de avond dat er bij het LUMC en het Alrijne Ziekenhuis zeker 25 deelnemers op de spoedeisende hulp terecht waren gekomen met hitteklachten. De ziekenhuizen spraken tegenover ANP overigens tegen dat ze geen mensen meer konden opnemen.

Startvak

Overal langs het parcours stonden hulpdiensten opgesteld om lopers in geval van nood te helpen. De hele marathon begon om 10.00 uur en de halve om 11.00 uur. De afstand van de 10 kilometer werd na overleg met hulpdiensten geschrapt.

"Iedereen die zich heeft ingeschreven voor de 10 kilometer krijgt komende week van ons bericht", aldus de organisatie.

Op Sumatra in Indonesië zijn zeker 34 mensen omgekomen door overstromingen en landverschuivingen. Dat meldt persbureau AFP op basis van lokale autoriteiten. Minstens achttien mensen raakten gewond.

Volgens een woordvoerder van de provinciale rampenbestrijdingsdienst van West-Sumatra zijn zondag zeker zestien mensen omgekomen in het district Agam en achttien in district Tanah Datar. Er wordt gezocht naar zestien vermiste personen. De politie en het leger werken samen met vrijwilligers en lokale reddingswerkers. De lokale autoriteiten hebben noodopvangcentra opgezet.

De situatie is in beide provincies sinds zaterdagavond kritiek. Vulkanische as van de Marapi-vulkaan en zand en kiezelstenen vermengden door de regen met het overstromingswater.

De ravage die deze modderstromen hebben aangericht is goed te zien vanuit de lucht:

De Marapi is één van de meest actieve vulkanen van Sumatra. Tijdens een uitbarsting in december werd de as tot wel drie kilometer hoog de lucht in geslingerd. Daarbij kwamen meer dan twintig klimmers om.

Hevige regenval

Er zijn in totaal 130 actieve vulkanen in Indonesië. Het land wordt ook regelmatig getroffen door natuurrampen, zoals overstromingen en aardverschuivingen tijdens het regenseizoen. In maart stierven zeker negentien mensen na hevige regenval in West-Sumatra.

Universiteiten in Nederland zijn bezig met het opstellen van een demonstratieprotocol. Dat heeft de interim-voorzitter Jouke de Vries van de Universiteiten van Nederland (UNL) gezegd in tv-programma Buitenhof.

De Vries benadrukte begrip te hebben voor de demonstraties. "Vreedzame demonstraties zijn altijd mogelijk, dat is een grondrecht." Wel ziet hij dat veel pro-Palestijnse studenten stellig vasthouden aan hun mening.

Als bestuurder moet hij meerdere belangen afwegen, zei hij verder. Hij noemde daarbij de veiligheid van Joodse studenten en docenten. Ook onderstreepte De Vries dat ook zij niet altijd achter de acties van Israël staan. Dat pleit volgens hem ook voor het niet zonder meer ontbinden van banden met Israëlische instanties, iets waar studenten hun universiteiten toe opriepen de afgelopen dagen.

Niet slapen in gebouwen

Als voorbeelden van de maatregelen die worden besproken, noemde De Vries dat er niet mag worden overnacht in universiteitsgebouwen. Ook moeten demonstranten met wie onderhandeld wordt zich kunnen identificeren.

"Als je bestuurlijke afspraken maakt moet je weten met wie je praat", zei De Vries. Na de demonstraties op de Universiteit van Amsterdam (UvA) vertelde de rector magnificus van die universiteit dat sommige demonstranten die met het bestuur onderhandelden hun gezicht hadden bedekt.

Na de protesten bij de UvA reageerden verschillende politici afkeurend op het handelen van de demonstranten, soms met harde woorden. "Ik vind het niet verstandig", reageerde De Vries hierop. "Als bestuurder heb je niet zoveel behoefte aan politici die dit gaan roepen, omdat dit geen oplossing van het probleem is."

Rijksuniversiteit Groningen

Op de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), waar de Vries voorzitter van het College van Bestuur is, werden onlangs al huisregels voor demonstraties aangenomen. Volgens de universiteit ging het om regels die in samenwerking met de universiteitsraad waren overeengekomen.

Een van de studentenpartijen en de personeelsfractie in de raad reageerden verbolgen op die bewering van de universiteit. Volgens de partijen, die samen een meerderheid vormen in de universiteitsraad, hebben zij het bestuur juist verzocht om de nieuwe regels in te trekken, omdat ze te ver gingen.

Bij de zoektocht naar een drenkeling in de Rijn bij Arnhem is het lichaam van een man gevonden, meldt de politie. Mogelijk is het slachtoffer een bewoner van een nabijgelegen asielopvang.

Gisteren zagen omstanders een zwemmer in het diepe deel van de rivier kopje onder gaan. Met onder meer een politiehelikopter werd naar de vermiste man gezocht. Vanochtend werd bij de zoektocht een sonarboot ingezet.

Medewerkers van het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) waren ter plaatse om de identiteit van de man vast te stellen en om familie en vrienden bij te staan, schrijft Omroep Gelderland.

Joost Klein is aan het begin van de avond geland in Nederland. Verslaggevers van RTL Boulevard zagen hem aankomen op Lelystad Airport.

Eerder werd bekend dat Klein vandaag niet met de Nederlandse delegatie terug naar Nederland zou komen. Dat kwam naar buiten via AVROTROS, de omroep achter de Nederlandse inzending voor het Eurovisie Songfestival.

Klein mocht Zweden wel gewoon verlaten, ondanks het onderzoek dat naar hem loopt door de Zweedse autoriteiten. Dat onderzoek is ingesteld vanwege een klacht die is ingediend door een cameravrouw van de organisatie van het songfestival. Klein zou haar donderdagavond hebben bedreigd.

Naar aanleiding van het incident werd Klein gisteren gediskwalificeerd voor de finale van het songfestival. De zaak ligt nu bij het Zweedse Openbaar Ministerie.

'Dreigende beweging naar de camera'

Volgens AVROTROS maakte Klein donderdagavond na de halve finale een "dreigende beweging naar de camera", maar raakte hij de cameravrouw niet. De directeur-generaal van songfestivalorganisator EBU, Noel Curran, zei tegen Zweedse media dat de cameravrouw "een ander verhaal" heeft over het voorval. Zelf heeft Klein nog niet gereageerd op het incident.

AVROTROS noemde de diskwalificatie van Klein "buitenproportioneel" en tekende protest aan. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat een land werd gediskwalificeerd terwijl het liedjesfestijn al was begonnen.

Dit is wat de directeur van de omroep er gisteren over zei:

Zwitserland won de 68ste editie van het Eurovisie Songfestival, met het liedje The Code van Nemo. Inmiddels heeft Genève zich opgeworpen om het volgende songfestival te organiseren.

In de Spaanse regio Catalonië kunnen vandaag ruim 5,7 miljoen mensen hun stem uitbrengen voor de regionale verkiezingen. Belangrijkste thema is onafhankelijkheid voor Catalonië. Alle ogen zijn gericht op separatistenleider Carles Puigdemont, die de uitslag net over de grens in Frankrijk afwacht.

In maart kreeg het bestuur van de regio rond Barcelona de begroting niet rond. Als gevolg werden vervroegde verkiezingen uitgeschreven.

De timing van de verkiezingen leek niet direct gunstig voor de Catalaanse onafhankelijkheidspartijen. Een amnestiewet voor separatisten is nog in behandeling in de Spaanse senaat. Zolang die wet niet van kracht is, is nog onduidelijk óf en voor wie die gaat gelden.

Door de aandacht voor deze wet gaat het in Spanje ook weer veel over onafhankelijkheid voor Catalonië. Vooral separatistenleider Puigdemont heeft van het moment gebruikgemaakt. Hij was de Catalaanse regiopresident tijdens het illegale onafhankelijkheidsreferendum in 2017.

Omdat hij een van de sleutelpersonen was in dat hele proces, wilde Spanje hem daarvoor veroordelen. Puigdemont vluchtte naar België, waar hij niet kon worden vervolgd en jarenlang in ballingschap leefde.

Direct na het uitroepen van de nieuwe verkiezingen stelde Puigdemont zich verkiesbaar als lijsttrekker van zijn partij Junts per Catalunya. Opvallend, omdat hij nog altijd niet in Spanje is en er een kans bestaat dat hij wordt gearresteerd als hij weer voet op Spaanse bodem zet. De amnestiewet is namelijk nog niet van kracht en zelfs als dat het geval is, zou het kunnen dat Puigdemont daar niet onder valt. Tegen hem loopt namelijk ook een terrorismeonderzoek; bij een veroordeling valt hij onder de uitzonderingen van de wet.

En dus wacht Puigdemont de verkiezingsuitslag af in de Zuid-Franse stad Perpignan, dicht bij de Spaanse grens. Volgens de peilingen wint zijn partij de verkiezingen niet, maar bestaat er wel een kans dat zijn partij een coalitie mag vormen.

De grootste partij in de peilingen is de socialistische PSC. De kans bestaat dat die niet genoeg zetels haalt om met andere linkse partijen een meerderheidscoalitie te vormen. Als een formatiepoging van PSC zou mislukken, mag de tweede partij formeren. Dat is volgens de peilingen Junts per Catalunya. En samen met andere onafhankelijkheidspartijen kan die mogelijk wel bogen op een meerderheid.

Onafhankelijkheidsreferendum

Ook de vorige coalitie was er een van onafhankelijkheidspartijen, en tot onafhankelijkheid is het niet gekomen. En toch maakt de landelijke regering in Madrid zich nu meer zorgen. De separatisten voelen zich door de amnestiewet namelijk gesterkt. Politieke figuren die de afgelopen jaren geen politiek konden bedrijven, kunnen zich dan weer op het speelveld begeven.

Daarnaast wordt in Catalonië weer steeds meer gesproken over een nieuw onafhankelijkheidsreferendum. Puigdemont heeft beloofd zich hiervoor te gaan hardmaken. En dus zijn alle ogen vandaag gericht op Catalonië en op een Franse stad net over de grens.

Na de winst van Zwitserland bij het Eurovisie Songfestival wil Genève de editie van 2025 huisvesten. Het beurs- en evenementencomplex Palexpo in de Zwitserse stad heeft al een bid ingediend bij de Zwitserse omroeporganisatie SSR, schrijft de krant Le Temps. Palexpo heeft de plannen afgestemd met het stadsbestuur.

Het is traditie dat het winnende land de volgende editie organiseert. Genève is de eerste stad die zich meldt. In Zwitserse media wordt ook rekening gehouden met de belangstelling van steden als Zürich, Basel en Bern. Eerdere Zwitserse edities van het songfestival waren in Lugano (1956) en Lausanne (1989).

Genève ligt in het uiterste westen van Zwitserland, op de grens met Frankrijk. Het is een zeer internationale stad, met kantoren van onder meer de Verenigde Naties, de Wereldhandelsorganisatie, de Wereldgezondheidsorganisatie en het Rode Kruis.

Thuisbasis van EBU

Genève is ook de thuisbasis van de European Broadcasting Union (EBU), een koepel van publieke omroepen en organisator van het Eurovisie Songfestival. De EBU had bij de editie van deze week een hoofdrol. De organisatie kreeg vanwege de oorlog tussen Israël en Hamas in de Gazastrook kritiek op het besluit om Israël te laten meedoen, terwijl Rusland sinds 2022 wordt geweerd vanwege de oorlog in Oekraïne.

Ook was er veel onvrede bij fans en deelnemers over het besluit om de Nederlandse inzending Joost Klein te diskwalificeren. Bij de finale, gisteravond, klonk boegeroep en gejoel in de zaal toen Eurovisie-baas Österdahl in beeld kwam.

Zwitserland won het Songfestival gisteren voor de derde keer, met het nummer The Code van Nemo. Die is de eerste non-binaire winnaar van het liedjesfestijn.

Het winnende liedje gemist? Bekijk en luister het hieronder terug:

In de Russische stad Belgorod is een deel van een appartementencomplex ingestort. Daarbij zijn negentien mensen gewond geraakt, meldt de gouverneur van de regio op Telegram.

Volgens hem was de instorting het gevolg van een Oekraïense aanval en hebben in eerste instantie de onderste tien verdiepingen van het gebouw het deels begeven. De Oekraïense autoriteiten hebben niet bevestigd dat zij een aanval hebben uitgevoerd op de stad.

Het Russische ministerie van Defensie meldt meerdere Oekraïense raketten te hebben neergehaald. De brokstukken daarvan zouden het appartementencomplex hebben beschadigd.

Dit is beeld van het moment van het instorten van de appartementen:

Het Russische staatspersbureau TASS meldt dat er zeker vijf mensen gewond zijn. Gevreesd wordt dat er nog mensen onder het puin liggen. Er zijn Russische media die spreken over meerdere doden, maar volgens de gouverneur zijn er nog geen dodelijke slachtoffers gevonden. De Russische autoriteiten melden dat er twaalf mensen gered zijn.

Inmiddels is ook een deel van de bovenste verdieping van het getroffen appartementencomplex ingestort, meldt TASS. Het is onduidelijk of er daarbij nieuwe slachtoffers gevallen zijn. Op beelden op sociale media is te zien hoe omstanders uiteenstuiven op het moment dat het dak instort.

De regio Belgorod is vaker doelwit van aanvallen geweest. Gisteren meldde de gouverneur dat bij Oekraïense aanvallen een dodelijk slachtoffer en 29 gewonden waren gevallen. Vanochtend deed de gouverneur melding van meerdere luchtalarmen.

In Rotterdam-Delfshaven heeft de politie vanochtend een zwaargewonde 28-jarige man uit Rotterdam gevonden. Hulpdiensten begonnen met reanimatie, maar de man overleed ter plekke.

De politie houdt rekening met een misdrijf. Een woordvoerder zegt dat het slachtoffer rond 06.00 uur "onder verdachte omstandigheden" werd gevonden op het Marconiplein. Volgens de regionale omroep Rijnmond ging het mogelijk om een steekpartij.

De politie heeft schermen geplaatst en doet onderzoek. Er zijn nog geen aanhoudingen verricht. De politie roept getuigen op om zich te melden.