NOS Nieuws - Algemeen

In de Spaanse regio Catalonië kunnen vandaag ruim 5,7 miljoen mensen hun stem uitbrengen voor de regionale verkiezingen. Belangrijkste thema is onafhankelijkheid voor Catalonië. Alle ogen zijn gericht op separatistenleider Carles Puigdemont, die de uitslag net over de grens in Frankrijk afwacht.

In maart kreeg het bestuur van de regio rond Barcelona de begroting niet rond. Als gevolg werden vervroegde verkiezingen uitgeschreven.

De timing van de verkiezingen leek niet direct gunstig voor de Catalaanse onafhankelijkheidspartijen. Een amnestiewet voor separatisten is nog in behandeling in de Spaanse senaat. Zolang die wet niet van kracht is, is nog onduidelijk óf en voor wie die gaat gelden.

Door de aandacht voor deze wet gaat het in Spanje ook weer veel over onafhankelijkheid voor Catalonië. Vooral separatistenleider Puigdemont heeft van het moment gebruikgemaakt. Hij was de Catalaanse regiopresident tijdens het illegale onafhankelijkheidsreferendum in 2017.

Omdat hij een van de sleutelpersonen was in dat hele proces, wilde Spanje hem daarvoor veroordelen. Puigdemont vluchtte naar België, waar hij niet kon worden vervolgd en jarenlang in ballingschap leefde.

Direct na het uitroepen van de nieuwe verkiezingen stelde Puigdemont zich verkiesbaar als lijsttrekker van zijn partij Junts per Catalunya. Opvallend, omdat hij nog altijd niet in Spanje is en er een kans bestaat dat hij wordt gearresteerd als hij weer voet op Spaanse bodem zet. De amnestiewet is namelijk nog niet van kracht en zelfs als dat het geval is, zou het kunnen dat Puigdemont daar niet onder valt. Tegen hem loopt namelijk ook een terrorismeonderzoek; bij een veroordeling valt hij onder de uitzonderingen van de wet.

En dus wacht Puigdemont de verkiezingsuitslag af in de Zuid-Franse stad Perpignan, dicht bij de Spaanse grens. Volgens de peilingen wint zijn partij de verkiezingen niet, maar bestaat er wel een kans dat zijn partij een coalitie mag vormen.

De grootste partij in de peilingen is de socialistische PSC. De kans bestaat dat die niet genoeg zetels haalt om met andere linkse partijen een meerderheidscoalitie te vormen. Als een formatiepoging van PSC zou mislukken, mag de tweede partij formeren. Dat is volgens de peilingen Junts per Catalunya. En samen met andere onafhankelijkheidspartijen kan die mogelijk wel bogen op een meerderheid.

Onafhankelijkheidsreferendum

Ook de vorige coalitie was er een van onafhankelijkheidspartijen, en tot onafhankelijkheid is het niet gekomen. En toch maakt de landelijke regering in Madrid zich nu meer zorgen. De separatisten voelen zich door de amnestiewet namelijk gesterkt. Politieke figuren die de afgelopen jaren geen politiek konden bedrijven, kunnen zich dan weer op het speelveld begeven.

Daarnaast wordt in Catalonië weer steeds meer gesproken over een nieuw onafhankelijkheidsreferendum. Puigdemont heeft beloofd zich hiervoor te gaan hardmaken. En dus zijn alle ogen vandaag gericht op Catalonië en op een Franse stad net over de grens.

Na de winst van Zwitserland bij het Eurovisie Songfestival wil Genève de editie van 2025 huisvesten. Het beurs- en evenementencomplex Palexpo in de Zwitserse stad heeft al een bid ingediend bij de Zwitserse omroeporganisatie SSR, schrijft de krant Le Temps. Palexpo heeft de plannen afgestemd met het stadsbestuur.

Het is traditie dat het winnende land de volgende editie organiseert. Genève is de eerste stad die zich meldt. In Zwitserse media wordt ook rekening gehouden met de belangstelling van steden als Zürich, Basel en Bern. Eerdere Zwitserse edities van het songfestival waren in Lugano (1956) en Lausanne (1989).

Genève ligt in het uiterste westen van Zwitserland, op de grens met Frankrijk. Het is een zeer internationale stad, met kantoren van onder meer de Verenigde Naties, de Wereldhandelsorganisatie, de Wereldgezondheidsorganisatie en het Rode Kruis.

Thuisbasis van EBU

Genève is ook de thuisbasis van de European Broadcasting Union (EBU), een koepel van publieke omroepen en organisator van het Eurovisie Songfestival. De EBU had bij de editie van deze week een hoofdrol. De organisatie kreeg vanwege de oorlog tussen Israël en Hamas in de Gazastrook kritiek op het besluit om Israël te laten meedoen, terwijl Rusland sinds 2022 wordt geweerd vanwege de oorlog in Oekraïne.

Ook was er veel onvrede bij fans en deelnemers over het besluit om de Nederlandse inzending Joost Klein te diskwalificeren. Bij de finale, gisteravond, klonk boegeroep en gejoel in de zaal toen Eurovisie-baas Österdahl in beeld kwam.

Zwitserland won het Songfestival gisteren voor de derde keer, met het nummer The Code van Nemo. Die is de eerste non-binaire winnaar van het liedjesfestijn.

Het winnende liedje gemist? Bekijk en luister het hieronder terug:

In de Russische stad Belgorod is een deel van een appartementencomplex ingestort. Daarbij zijn negentien mensen gewond geraakt, meldt de gouverneur van de regio op Telegram.

Volgens hem was de instorting het gevolg van een Oekraïense aanval en hebben in eerste instantie de onderste tien verdiepingen van het gebouw het deels begeven. De Oekraïense autoriteiten hebben niet bevestigd dat zij een aanval hebben uitgevoerd op de stad.

Het Russische ministerie van Defensie meldt meerdere Oekraïense raketten te hebben neergehaald. De brokstukken daarvan zouden het appartementencomplex hebben beschadigd.

Dit is beeld van het moment van het instorten van de appartementen:

Het Russische staatspersbureau TASS meldt dat er zeker vijf mensen gewond zijn. Gevreesd wordt dat er nog mensen onder het puin liggen. Er zijn Russische media die spreken over meerdere doden, maar volgens de gouverneur zijn er nog geen dodelijke slachtoffers gevonden. De Russische autoriteiten melden dat er twaalf mensen gered zijn.

Inmiddels is ook een deel van de bovenste verdieping van het getroffen appartementencomplex ingestort, meldt TASS. Het is onduidelijk of er daarbij nieuwe slachtoffers gevallen zijn. Op beelden op sociale media is te zien hoe omstanders uiteenstuiven op het moment dat het dak instort.

De regio Belgorod is vaker doelwit van aanvallen geweest. Gisteren meldde de gouverneur dat bij Oekraïense aanvallen een dodelijk slachtoffer en 29 gewonden waren gevallen. Vanochtend deed de gouverneur melding van meerdere luchtalarmen.

In Rotterdam-Delfshaven heeft de politie vanochtend een zwaargewonde 28-jarige man uit Rotterdam gevonden. Hulpdiensten begonnen met reanimatie, maar de man overleed ter plekke.

De politie houdt rekening met een misdrijf. Een woordvoerder zegt dat het slachtoffer rond 06.00 uur "onder verdachte omstandigheden" werd gevonden op het Marconiplein. Volgens de regionale omroep Rijnmond ging het mogelijk om een steekpartij.

De politie heeft schermen geplaatst en doet onderzoek. Er zijn nog geen aanhoudingen verricht. De politie roept getuigen op om zich te melden.

De Amerikaanse filmproducent en regisseur Roger Corman is op 98-jarige leeftijd overleden. Dat hebben zijn nabestaanden laten weten. Hij overleed in zijn huis in Santa Monica.

Corman stond bekend als 'de koning van de B-film'. Hij regisseerde vele lowbudgetklassiekers zoals Attack of the Crab Monsters (1957) en Little Shop of Horrors (1960). Zijn films betekenden regelmatig de doorbraak van jonge acteurs die later zouden uitgroeien tot Hollywoods beroemdste acteurs en regisseurs, onder wie Robert De Niro, Jack Nicholson, Bruce Dern en Ellen Burstyn.

Honderden producties

Corman werkte sinds 1955 in de filmindustrie. Als producent werkte hij aan meer dan vierhonderd producties, als regisseur maakte hij er vele tientallen. Tot de bekendste titels behoren The Raven en The Pit and the Pendulum. Eind jaren 70 had hij een grote hit met de film Piranha.

Corman had vooral veel succes met horror, actiefilms en sciencefiction. In 2009 kreeg hij een ere-Oscar voor zijn grote bijdrage aan de filmcultuur.

Corman moest vaak werken met minimale budgetten. Ook moesten zijn films regelmatig in zeer korte tijd gemaakt worden, soms wel binnen vijf dagen. Toen regisseur Ron Howard in 1977 vroeg om een extra halve dag om een scène opnieuw op te nemen, zei producent Corman tegen hem: "Ron, je kunt terugkomen als je wilt, maar niemand zal er meer zijn."

'Low-budget geeft bepaalde kansen'

Corman zag het produceren van lowbudgetfilms altijd als een mogelijkheid, zo zei hij in een documentaire in 2007. "Er zijn veel beperkingen verbonden aan het werken met een laag budget, maar tegelijkertijd zijn er bepaalde kansen. Je kunt nog een beetje gokken. Je kunt experimenteren. Je moet een creatievere manier vinden om een probleem op te lossen of een concept te presenteren."

Naast het produceren van snelle, goedkope films bracht Corman ook prestigieuze buitenlandse films uit in de Verenigde Staten. Zo was hij medeverantwoordelijk voor de Amerikaanse distributie van het werk van Federico Fellini, Ingmar Bergman, François Truffaut en Akira Kurosawa. De films Amarcord en The Tin Drum wonnen een Oscar voor beste niet-Engelstalige film.

Corman was ook af en toe te zien als acteur, onder meer in de met Oscars bekroonde The Godfather II uit 1974 en The Silence of the Lambs uit 1991.

In Warschau heeft een grote brand gewoed in een winkelcentrum. Het gebouw van 250 bij 250 meter stond volgens de brandweer voor meer dan 80 procent in lichterlaaie. Boven de Poolse hoofdstad waren grote zwarte wolken te zien.

De brand werd volgens Poolse media rond 04.00 uur gemeld. In de uren daarna zijn zo'n 180 brandweermensen ingezet. Om 07.45 uur was de brand onder controle.

In het winkelcentrum in het noorden van Warschau waren tientallen winkels gevestigd. Een deel van het dak is ingestort. Voor zover bekend is niemand gewond geraakt.

De Universiteit van Amsterdam gaat maandag weer open, nadat alle gebouwen vanwege de studentenprotesten van deze week vier dagen lang gesloten zijn geweest. Dat maakt de universiteit bekend via een verklaring op de eigen website.

"We hopen van harte dat de gebouwen open kunnen blijven", schrijft de UvA. "Onderwijs en onderzoek moeten weer de ruimte krijgen, maar het is essentieel dat we ook met elkaar in gesprek blijven over de gevoelens van woede en onmacht én over de oorlog in Gaza."

In gesprek

Het bestuur van de UvA gaat naar eigen zeggen de komende weken in gesprek met verschillende groepen binnen de universiteit. "Laten we allemaal blijven luisteren, elkaar vrijheid bieden om ongehinderd vragen te stellen en kritisch te zijn, nieuwsgierig zijn en debatteren", aldus de UvA, die benadrukt dat respect voor ieders inbreng, achtergrond en overtuiging belangrijk zijn.

Volgens de UvA mag er gedemonstreerd worden, "maar zonder gezichtsbedekking, blokkades, overnachtingen of intimidatie."

Protesten

Op verschillende locaties van de UvA waren deze week pro-Palestina-demonstraties. De betogers eisen dat de universiteit alle banden met Israëlische instellingen verbreekt.

Betogers zetten een tentenkamp op en later bezetten ze gebouwen, wierpen ze barricades op en richtten ze vernielingen aan. De politie gebruikte shovels om een eind te maken aan barricades, waarna de demonstranten slaags raakten met de politie. Ook werden er voorwerpen gegooid en deelden ME'ers klappen uit. Tientallen mensen werden opgepakt. De UvA schat de schade na de protesten op anderhalf miljoen euro.

In de verklaring benadrukt de universiteit er alles aan te doen om ervoor te zorgen dat de UvA een plek is waar veilig kan worden gewerkt en gestudeerd. "We zetten ons in om iedereen te steunen die door de gebeurtenissen wordt geraakt."

Goedemorgen, het is Moederdag! Er zal nog veel nagepraat worden over de finale van het songfestival waaraan Nederland niet mocht meedoen. In Catalonië zijn parlementsverkiezingen, en er wordt weer veel gesport.

Het weer: er is vandaag veel zon en het blijft overal droog. Bij een matige oost- tot zuidoostenwind wordt het 22 tot 26 graden. Later vanavond en vannacht in het zuiden en zuidwesten misschien een enkele bui.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

Zwitserland is de winnaar van het Eurovisie Songfestival. Nemo kreeg de meeste punten voor de vertolking van The Code. Het was dit jaar een zwaarbeladen editie met extra beveiliging, protesten, ongekend boegeroep en de diskwalificatie van de Nederlandse inzending. Want hoewel uitgebreid feest werd gevierd in de Zweedse Malmö Arena, werd buiten luid gedemonstreerd tegen de deelname van Israël. Dat land eindigde overigens op de vijfde plaats. Net onder Frankrijk, Oekraïne en Kroatië.

Nederland werd met Joost Klein gediskwalificeerd, dus Europa werd niet getrakteerd op het opzwepende Europapa. Opvallend was dat Estland aan het eind van het optreden het publiek in het Nederlands bedankte, dat leek een verkapte steun aan Klein. Zijn uitsluiting kon het publiek ook niet waarderen. Het leverde Eurovisie-baas Martin Österdahl luid gejoel op. Al met al was een bewogen finale, maar wel met de eerste non-binaire winnaar ooit.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Voor wie nog even wil nagenieten van de winnaar van het Eurovisie Songfestival. De Zwitserse Nemo met The Code:

Fijne zondag!

De Amerikaan die als eerste levende mens een varkensnier kreeg, is twee maanden na de transplantatie overleden. Dat hebben zijn familie en het ziekenhuis dat de operatie uitvoerde bekendgemaakt.

In maart werd de varkensnier bij de 62-jarige Rick Slayman in het Massachusetts General Hospital ingebracht. Hij sprak toen van een van de gelukkigste momenten van zijn leven. De chirurgen gingen ervan uit dat de nier zo'n twee jaar mee zou gaan. Hij had eerder al een nier van een mens gekregen, maar dat orgaan werkte niet goed meer.

Het transplantatieteam in het ziekenhuis zegt in een verklaring "diep bedroefd" te zijn door het overlijden van Slayman. Ze condoleren zijn familie met het verlies. Volgens het team is er geen aanleiding om te denken dat hij is overleden aan de gevolgen van de transplantatie.

De familie van Slayman bedankt zijn artsen. "Door hun enorme inspanningen hebben zij ons gezin nog zeven weken met Rick gegeven. De herinneringen die we in die tijd hebben opgedaan zullen in onze gedachten en harten blijven."

Volgens zijn familie onderging Slayman de operatie deels om duizenden patiënten die in dezelfde situatie verkeren hoop te bieden op overleving. "Rick heeft dat doel bereikt en zijn hoop en optimisme zullen altijd blijven voortbestaan." In de Verenigde Staten staan zo'n 100.000 mensen op een wachtlijst voor een transplantatie. De meerderheid wacht op een nier, duizenden overlijden voordat ze aan de beurt komen.

Eerdere transplantaties

Slayman was de eerste levende mens die een varkensnier kreeg. Eerder werd de transplantatie al uitgevoerd bij twee hersendode mensen. Ook hebben twee mensen al eens een varkenshart gekregen. Zij overleden allebei eveneens binnen enkele maanden. De organen werden afgestoten en een andere patiënt overleed aan een virus dat het varken meedroeg.

In 2018 onderging Slayman al een niertransplantatie in hetzelfde ziekenhuis, maar moest door complicaties de afgelopen tijd weer aan de dialyse. Dat ging gepaard met meerdere operaties per maand, omdat hij last had van bloedpropjes. Om hem verder lijden te besparen, kregen de artsen toestemming voor de experimentele procedure.

Zwitserland heeft het Eurovisie Songfestival gewonnen. De 68e editie van het internationale liedjesfestijn in het Zweedse Malmö was zwaarbeladen met extra beveiliging, protesten, ongekend boegeroep en diskwalificatie van de Nederlandse inzending.

Het Zwitserse liedje The Code van Nemo kreeg 591 punten. Nemo werd daarmee de eerste non-binaire artiest die wint. Titelfavoriet Kroatië eindigde op de tweede plaats. Oekraïne kwam op plek drie en Frankrijk op vier.

De omstreden deelnemer Israël, die hoog stond bij de bookmakers, eindigde met Hurricane op de vijfde plaats. Zangeres Eden Golan kreeg weinig punten van de vakjury's (52) maar wel 323 punten van de thuisstemmers.

De 24-jarige Zwitser Nemo Mettler gaf een spectaculair optreden. Daarbij viel bijvoorbeeld de ronde schijf op waarop de artiest stond. Het nummer bevat elementen van opera, drum-'n-bass, rap en rock. Het gaat over de ontdekking van zichzelf als non-binair persoon.

Zo won Nemo het songfestival (en swipe om het optreden te zien):

Het is de derde keer dat Zwitserland het songfestival heeft gewonnen. De laatste keer dat het land won was in 1988 met het nummer Ne Partez Pas Sans Moi, dat door de Canadese Céline Dion werd gezongen namens de Zwitsers.

Geen finale voor Europapa

In totaal deden dit jaar in de finale geen 26, maar 25 landen mee nadat Joost Klein voor Nederland was gediskwalificeerd. Hij werd uitgesloten van het festival nadat tegen hem een klacht was ingediend over bedreiging van een tv-medewerker.

De vertolker van het opzwepende Europapa hield zich tijdens de finale opvallend stil. Wel plaatste hij een Instagram-story waarop dansende honden te zien waren. Dat bericht was verder niet van commentaar voorzien.

Estland bedankte het publiek in het Nederlands, wat een verkapte steun leek te zijn voor de gediskwalificeerde Klein:

Ook het publiek in de zaal uitte zijn ongenoegen over de uitsluiting van Klein. Er klonk gejuich toen de punten van de Nederlandse vakjury werden aangekondigd, maar gejoel toen de punten daadwerkelijk kenbaar werden gemaakt door Eurovisie-baas Martin Österdahl.

Eurovisie-baas uitgefloten

Vlak voor de start van de finale trok Nikkie de Jager zich terug om namens Nederland de punten te verdelen. Ze was het oneens met het songfestival om Klein te diskwalificeren. Daardoor was het Österdahl die uit naam van Nederland de punten van de vakjury gaf. Toen hij dat deed, klonk luid boegeroep vanuit de zaal.

Eerder op de avond kreeg Österdahl al te maken met luid gejoel. Dat was toen hij de procedure uitlegde voorafgaand aan de puntenverdeling door de vakjury's:

Voorafgaand aan het songfestival was er veel te doen over de deelname van Israël vanwege de oorlog in de Gazastrook tegen Hamas. Volgens tegenstanders hanteert de organisatie een dubbele standaard door Israël wel toe te laten, terwijl Rusland sinds 2022 niet mag meedoen vanwege de oorlog in Oekraïne.

Mede daarom waren de regels over het maken van politieke statements nog verder aangescherpt. Acts mochten al niet over politiek zingen, maar nu werden bijvoorbeeld ook de vlaggenregels aangescherpt. Alleen vlaggen van deelnemende landen mochten worden getoond en publiek werd bij de ingang zeer streng gecontroleerd. Toch waren er, net als in de halve finales, wel wat kleine politieke statements te zien.

Watermeloen

Zo riep de Ierse deelnemer Bambie Thug "Love will always triumph hate" (Liefde zal altijd haat overwinnen) aan het eind van diens nummer. Dat kon als het eerste politieke statement van de avond worden opgevat.

Toen de vakjury de punten uitdeelde, had de artiest een afbeelding van een watermeloen achter zich. Watermeloenen worden vaker gebruikt als symbool door pro-Palestijnse activisten omdat die dezelfde kleuren hebben als de vlag van Palestina.

Tijdens het optreden van Israël was het onrustig in de zaal. Eden Golan kreeg tijdens haar ballad Hurricane te maken met zowel boegeroep als luid applaus. Op het moment dat de punten aan Israël kenbaar werden gemaakt, was hard gejoel te horen.

Tijdens de repetities van 's middags onderbrak de Franse zanger Slimane zijn nummer Mon Amour met een pleidooi voor verbroedering. Dat herhaalde hij tijdens de finale niet.

Protesten buiten de arena

En hoewel binnen in de Malmö Arena werd feestgevierd, was het buiten onrustig. Duizenden mensen waren samengekomen om te protesteren, zag persbureau Reuters.

Veel van hen droegen Palestijnse vlaggen en riepen "Eurovision united by genocide" wat een verbastering is van de officiële slogan van het festival: "United by music".

Vlak voor de start van de finale werden meerdere pro-Palestijnse activisten opgepakt. De politie gebruikte onder meer pepperspray om demonstranten uit elkaar te drijven. Verschillende mensen kwamen daardoor op de grond terecht.

Ook de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg, met een keffiyeh, een Palestijnse sjaal om haar hals, werd aangehouden, maar was later toch weer te zien bij de arena.

Bij het Nederlandse publiek gingen de meeste stemmen naar Israël, waardoor Golan 12 punten kreeg. De tweede plek van de Nederlandse televoters (en daarmee 10 punten) ging naar Kroatië. De uiteindelijke winnaar Nemo kreeg van het Nederlandse publiek 7 punten. De Nederlandse vakjury gaf wel twaalf punten aan Nemo.

Na de winst reageerde Nemo emotioneel. "Ik hoop dat deze wedstrijd zijn belofte kan waarmaken en kan staan voor vrede en waardigheid voor elke persoon", zei de artiest na het in ontvangst nemen van de bokaal.

Bekijk hier het optreden van songfestivalwinnaar Nemo terug:

CDA-fractievoorzitter in de Provinciale Staten van Overijssel Rick Brink (38) is onverwachts overleden. Dat bevestigt een woordvoerder van het CDA aan RTV Oost. Brink verwierf in 2019 landelijke bekendheid als officieuze minister van Gehandicaptenzaken, een functie die in het leven werd geroepen door KRO-NCRV om mensen met een beperking te vertegenwoordigen.

Brink, die zelf in een rolstoel zat, werd bij een live-uitzending verkozen tot 'minister', iets waarvoor hij wekenlang campagne had gevoerd. Hij vervulde de functie tot 2021. Hij bleef daarna actief bij KRO-NCRV als adviseur inclusie.

Zo werd Rick Brink verkozen tot de eerste minister van Gehandicaptenzaken:

Voor 2019 was hij al jaren actief als politicus. Zo was hij fractievoorzitter in de gemeenteraad van Hardenberg. Een paar uur voor zijn overlijden was hij nog aanwezig bij de molen Oelemölle in Hardenberg. Daar was hij bij de opening van een camerasysteem, waarmee mensen met een beperking vanaf de grond kunnen zien hoe de molen werkt.

'Geliefd in de partij'

CDA-leider Bontenbal zegt dat zijn partij verslagen is door het overlijden. "Rick was geliefd in onze partij. Onvermoeibaar zette hij zich in voor het CDA, ook in moeilijke tijden. Zijn andere grote missie was om mensen met een beperking volwaardig deel te laten zijn van de samenleving. Hij was daarin echt een boegbeeld en een enorme doorzetter."

NSC-leider Omtzigt spreekt op X van een enorm verlies. "Ricks optimisme en enthousiasme was echt aanstekelijk." En ook BBB-leider en provinciegenoot Van der Plas reageert op X: "Je hebt gigantisch veel betekend en was een inspiratie voor veel mensen en gehandicapten in het bijzonder."

Ook KRO-NCRV heeft gereageerd op het overlijden van Brink. "We zijn geschrokken en verdrietig door het veel te vroege overlijden van Rick Brink", staat in een verklaring.

De omroep spreekt van "een inspiratie voor velen en, met zijn passie en ongeëvenaarde enthousiasme, de beste minister van Gehandicaptenzaken die we ooit hebben kunnen wensen". "KRO-NCRV is Rick enorm dankbaar voor alles wat hij heeft betekend voor ons en iedereen met een beperking. Wij wensen zijn nabestaanden veel sterkte en kracht toe."

Door een valpartij met een mountainbike is vrijdagmiddag een 71-jarige Nederlander omgekomen in Duitsland.

De man was bezig aan een fietstocht bij de plaats Schmidt in de Eifel, in de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Daar is hij ten val gekomen op een smal mountainbikepad. Pogingen om hem te reanimeren mochten niet baten.

De man was samen met zijn 34-jarige zoon gaan fietsen toen hij rond 11.00 uur ten val kwam. Omdat het ongeluk gebeurde in onherbergzaam gebied, moesten de hulpdiensten met quads worden vervoerd door de brandweer, meldt de krant Aachener Zeitung.

De politie stelt een onderzoek in naar de toedracht van het ongeluk.

AVROTROS heeft een verklaring afgegeven over het incident van donderdagavond rondom Joost Klein. De omroep zegt dat Klein "tegen duidelijk gemaakte afspraken" is gefilmd door een cameravrouw, net nadat hij bij de halve finale van het podium was gestapt. Hij had aangegeven niet gefilmd te willen worden. Omdat de cameravrouw toch door bleef filmen heeft hij een "dreigende beweging" naar haar gemaakt.

"Hierbij heeft Joost de cameravrouw niet aangeraakt", klinkt het. Dat incident is vervolgens gemeld bij de EBU en de politie. AVROTROS zegt uitgebreid te hebben overlegd met de EBU en verschillende oplossingen te hebben aangedragen. "Desondanks heeft de EBU besloten Joost Klein te diskwalificeren." De omroep noemt de maatregel heel zwaar en disproportioneel.

"We staan voor goede omgangsvormen, laat daar geen misverstand over bestaan, maar een maatregel tot uitsluiten staat in onze ogen niet in verhouding tot dit incident." Klein mag vanavond niet meedoen aan de finale van het 68e Eurovisie Songfestival in Malmö vanwege het incident.

In reactie op de verklaring van AVROTROS zei EBU-directeur Noel Curran tegen een Zweedse radiozender dat het verhaal volgens de cameravrouw anders in elkaar zit. Hij gaf geen details.

Niet gepast

Algemeen directeur van AVROTROS Taco Zimmerman gaf ook nog commentaar op de diskwalificatie van Klein. Hij gaf geen antwoord op vragen, maar is ontgoocheld over het besluit om Klein uit te sluiten. "We zijn ontzettend teleurgesteld dat Joost vanavond niet kan optreden en daarmee miljoenen fans in Nederland en in Europa moet teleurstellen. Dat spijt mij enorm, namens Joost, namens de NPO, namens de AVROTROS, namens iedereen."

De reactie van Zimmerman in Malmö:

Klein werd gediskwalificeerd nadat tegen hem een klacht was ingediend over bedreiging van een vrouwelijke tv-medewerker. Vanochtend meldde de Zweedse politie dat hij gisteravond laat is verhoord. Degene die de klacht heeft ingediend is ook verhoord.

De zaak ligt nu bij de officier van justitie die gaat bepalen wat ermee zal gebeuren. De afwikkeling kan nog weken duren. De organisator van het songfestival stelt dat het niet gepast zou zijn "gedurende de juridische procedure" Klein te laten deelnemen.

De diskwalificatie van Klein is met veel teleurstelling ontvangen. Demissionair staatssecretaris van Cultuur en Media, Fleur Gräper, zegt op Instagram dat het besluit haar "enorm zwaar" valt en noemde het een "teleurstelling voor ons allemaal".

In de tussentijd is de hashtag 'Joost' trending op X in Nederland, gevolgd door de hashtags 'Eurovision' en 'Israël'. Op het officiële Instagramkanaal van het songfestival staan onder het laatste bericht veel reacties van fans van hem. Er worden onder andere berichten geplaatst als Justice for Joost en Let Joost perform.

Daarbij is een petitie van een fan om Joost Klein alsnog op te laten treden op het songfestival inmiddels al meer dan 80.000 keer ondertekend.

In Leeuwarden, de geboortestad van Klein, is de diskwalificatie ook hard aangekomen:

Het Russische leger claimt vijf dorpen in de provincie Charkiv te hebben veroverd. Het zou gaan om de plaatsjes Pletenivka, Ohirtseve, Borysivka, Pylna en Striletsjna. Die liggen allemaal in een "grijze zone" op de grens van Charkiv en Rusland. Oekraïne spreekt dit tegen en zegt de Russische aanvallen af te slaan.

Volgens de gouverneur van Charkiv, Oleh Synjehoebov, wordt er wel gevochten in een aantal van de dorpen die Rusland beweert te hebben ingenomen. Maar hij zegt dat de situatie aan de noordelijke en noordoostelijke grens van de regio "volledig onder controle" is.

"De vijand probeerde binnen de regio in andere richtingen op te rukken en zocht zwakke posities aan de grens, maar alle pogingen werden verhinderd door de strijdkrachten", aldus de gouverneur.

Ook de stad Charkiv zou geen gevaar lopen, zegt de gouverneur op Telegram. Er wordt nog steeds hevig gevochten in de regio nabij de grens met Rusland, maar een grondoffensief tegen de stad is niet ophanden, beweert hij. "Er bestaat geen dreiging voor een grondoperatie in Charkiv." Hij voegt eraan toe dat in de provincie 1775 mensen uit hun huis zijn geëvacueerd als gevolg van Russische aanvallen.

Vraag om militaire hulp

Het Oekraïense leger meldde vrijdag dat Rusland een nieuw grondoffensief leek te zijn begonnen in de regio rondom Charkiv. Toen werd vanaf Russisch grondgebied de grensstad Vovtsjansk aangevallen, zo'n 50 kilometer ten noordoosten van Charkiv en vijf kilometer van de Russische grens.

Volgens Russische bloggers wil Moskou mogelijk een bufferzone in het gebied creëren. President Poetin zei dit jaar al eens dat hij dat wil, om zo de Oekraïense aanvallen op de Russische stad Belgorod te stoppen.

De Oekraïense president Zelensky bevestigde die avond dat Russische strijdkrachten hun activiteit hebben opgevoerd in de regio. Daarbij riep hij westerse bondgenoten op om de beloofde leveringen van militaire hulp snel naar de frontlinies te sturen. "Het is van cruciaal belang dat onze bondgenoten onze strijders en de Oekraïense veerkracht ondersteunen met tijdige leveringen", zei hij in een videoverklaring op X.

Aanvallen op Loehansk en Donetsk

Oekraïne heeft met spoed versterkingen naar de regio gestuurd, aldus lokale autoriteiten. Volgens het Russische ministerie van Defensie hebben Oekraïense strijdkrachten drones en raketten gelanceerd boven de Russische regio's Belgorod, Koersk en Volgograd. Daarbij zouden luchtverdedigingssystemen 21 raketten en 16 drones hebben neergehaald.

Daarnaast meldt een door Moskou geïnstalleerde regiobestuurder van de bezette regio Loehansk dat bij een nieuwe aanval op een oliedepot vier mensen om het leven zijn gekomen en acht anderen gewond zijn geraakt.

Een regiobestuurder van de eveneens door Rusland geannexeerde regio Donetsk meldt dat drie mensen gedood zijn door een explosie in een restaurant. Acht anderen raakten gewond. De beweringen van de regiobestuurders kunnen niet worden geverifieerd.

Relatief rustig

De stad Charkiv is de tweede stad van Oekraïne, waar voor de oorlog ongeveer 1,4 miljoen mensen woonden. Rusland heeft de luchtaanvallen op de stad de afgelopen maanden opgevoerd. Oekraïne heroverde het gebied rondom de stad bij het najaarsoffensief in 2022. Tot enkele maanden geleden was het er relatief rustig, de meeste gevechten vonden verder naar het oosten plaats.

De schade door de studentenprotesten bij de Universiteit van Amsterdam deze week hebben bedraagt zo'n anderhalf miljoen euro. Dat staat op de website van de UvA. De demonstraties, die maandag begonnen, werden woensdag door de politie beëindigd.

De pro-Palestina-demonstraties waren op de Roeterseilandcampus en bij de UvA-locaties Oudemanhuispoort en Binnengasthuisterrein. Het begon met een tentenkamp, zoals ook op verschillende universiteiten in de Verenigde Staten gebeurde. Later werden gebouwen bezet, barricades opgeworpen en vernielingen aangericht.

De politie gebruikte shovels om een eind te maken aan barricades met onder meer kantoormeubilair, ladders en stenen. Betogers belaagden de politie door brandblussers leeg te spuiten en met voorwerpen te gooien. ME'ers deelden klappen uit aan demonstranten. Tientallen mensen werden opgepakt.

Schade verhalen

In het geschatte bedrag van anderhalf miljoen euro heeft de UvA de schade aan gemeente-eigendommen, bedrijven en particulieren niet meegenomen. De universiteit zegt nog niet te weten of ze de schade gaan verhalen op de actievoerders. "Op dit moment bekijken wij - in samenspraak met verschillende partijen - nader of en hoe die schade te verhalen is."

Bij de bezetting van het Maagdenhuis in 2015 bedroeg de schade 668.000 euro, meldt het Parool. Dat bedrag is door de verzekering van de universiteit gedekt.

De aarde heeft dit weekend te maken met een van de sterkste zonnestormen in ruim twintig jaar. Die storm zorgt voor een spectaculair kleurenspel aan de hemel in Nederland, maar ook in andere landen. Experts noemen het opvallend, maar op het noorderlicht na zullen we er de komende dagen waarschijnlijk weinig van merken.

Sterrenkundige Lucas Ellerbroek spreekt van een bijzondere storm en een "vrij hoge zonneactiviteit". Dit fenomeen staat ons het komende jaar vaker te wachten, denkt hij, maar zorgen hoeven we ons niet te maken. "Het spektakel speelt zich af in het poollicht", zegt Ellerbroek. "Verder merken mensen er vrijwel niets van."

"Spectaculair", omschrijft Esther Hanko het noorderlicht van afgelopen nacht. Ze is betrokken bij het Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde van de Universiteit van Amsterdam. Vannacht heeft ze maar drie uur geslapen, de rest van de tijd bewonderde de amateurastronoom het poollicht.

"Vaak kan je er in Nederland wel mooie foto's van maken, maar is het niet goed met het blote oog te zien. Dit was onmiskenbaar en bijna niet te geloven. Het leek niet echt. Het is echt een grote zonnestorm."

Satellieten van Musk

Volgens de Amerikaanse instantie voor meteorologie en oceanografie kan de zonnestorm gps, elektriciteitsnetwerken, ruimtevaartuigen, satellietnavigatie en andere technologieën beïnvloeden. Starlink, de satellietafdeling van Elon Musk's SpaceX, waarschuwt voor een "slechtere service" als gevolg van de zonnestorm.

Starlink bezit ongeveer 60 procent van de ongeveer 7500 satellieten die in een baan om de aarde draaien. Eerder vandaag meldde Musk dat die satellieten onder grote druk staan, maar tot nu toe stand hebben gehouden.

Echt grote storingen zullen er niet voorkomen, denken Ellerbroek en Hanko. In de negentiende eeuw leidden zonnestormen wel tot stroomstoringen, weet Hanko. Maar in een wereld waarin we niet zonder elektriciteit kunnen, zijn volgens haar genoeg maatregelen genomen om eventuele storingen te kunnen opvangen.

Overal in Nederland leverde het noorderlicht mooie plaatjes op:

Ellerbroek zegt dat er tegenwoordig wel meer apparatuur is die gevoelig is voor storingen, maar ook dat er genoeg reserveopties zijn. "Als er een stroomnetwerk uitvalt, is er vaak nog een back-up." Satellieten hebben minder bescherming. "Die zijn kwetsbaarder dan bijvoorbeeld de stroomnetwerken op aarde."

Sterrenkundige Niek de Kort was eerder eveneens nuchter over de mogelijke gevolgen voor de netwerken, omdat die "goed zijn beveiligd en gebouwd om ertegen te kunnen". De meeste satellieten worden beschermd door het magnetische veld van de aarde, legt hij uit. "En als het al gebeurt, zal de uitval kort zijn. Zie het als een computer die vastloopt: je zet hem uit en aan, en hij doet het weer."

Een 'zonnemaximum'

Zonnestormen zijn er eigenlijk voortdurend, maar nu zijn ze vaker in het nieuws. Dat komt doordat de zonneactiviteit aan het einde van een cyclus zit. Zo'n cyclus duurt gemiddeld ruim elf jaar. Aan het eind daarvan komen er meer zonnestormen voor. Zo was ook in maart het noorderlicht goed te zien. Dat gold ook voor half april, toen boven de Wadden en sommige plekken in Drenthe.

"We naderen het zogenoemde 'zonnemaximum'", zegt meteoroloog Wouter van Bernebeek van Weerplaza. In die periode doen zich de meeste zonnevlekken voor aan het zonneoppervlak. En zonder zonnevlek heb je geen storm. Een zonnevlek is een koeler stukje op de zon.

Uit zo'n zonnevlek ontstaat een zonnevlam, legde sterrenkundige aan de Universiteit Leiden Simon Portegies Zwart al eens uit. "De polen zijn met elkaar verbonden met magnetische veldlijnen. Magnetisch geladen deeltjes volgen die lijnen. Uit de zon komt gas - de zonnewind - en als de druk daarvan te sterk wordt, breken die magnetische lijnen."

Massa van de zon

Dat is het moment dat er met een enorme explosie een grote hoeveelheid energie vrijkomt: een zonnevlam. Dan komt er niet alleen straling bij de zon vandaan, maar ook elektrisch geladen deeltjes, legt Ellerbroek uit. "Die deeltjes zijn zwaarder dan lichtdeeltjes. Ze worden continu uitgestoten door de zon, maar tijdens een zonnestorm gebeurt dat intens. Het is eigenlijk net zoals een orkaan op de oceaan. Er wordt massa van de zon de ruimte in geslingerd. Een deel daarvan komt onze kant op."

Door het magnetische veld van de aarde komen die geladen deeltjes niet meteen op aarde, maar buigen ze als het ware af naar de noord- en zuidpool, zegt Hanko. "Als de zonnestorm sterk genoeg is en het magnetisch veld gunstig staat, kan dat zorgen dat de deeltjes reageren met deeltjes in onze atmosfeer, wat kleurrijke plaatjes kan opleveren in de lucht."

Op de Dam in Amsterdam is vanmiddag opnieuw gedemonstreerd voor de Palestijnen. Volgens de lokale omroep AT5 ging het om enkele duizenden betogers, die Palestijnse en andere vlaggen droegen en leuzen riepen.

Aan het eind van de middag ontstond een vechtpartij bij het Museumplein. Volgens de politie rende een groep van tien personen uit het niets af op de demonstranten en begon "in het wilde weg te schoppen en te slaan". Ook werd illegaal vuurwerk naar de betogers gegooid. De politie heeft zeven mensen aangehouden.

De hele week al is sprake van pro-Palestijnse demonstraties, zowel in Amsterdam als in Utrecht. Maar daarbij ging het om min of meer spontane betogingen. De demonstratie van vanmiddag was een maand geleden al aangekondigd. De organisatie meldde dat het officieel om een herdenking van wat de Palestijnen de Nakba (de 'catastrofe') noemen. Die gebeurde toen in 1948 de staat Israël werd gesticht. Naar schatting 700.000 Palestijnen sloegen toen op de vlucht of werden verdreven van hun land.

Shame on you

Geschat wordt dat in die tijd ook ongeveer 15.000 Palestijnen zijn vermoord, op een bevolking van 1 miljoen. "Deze herdenking is altijd belangrijk, maar heeft vandaag een specifieke urgentie", schrijven de organisatoren van de demonstratie van vandaag. Volgens hen duurt de "etnische zuivering" van toen nog steeds voort. "De wreedheid van de genocide die Israël in Gaza uitvoert, is geen plotselinge ontwikkeling. Het is de voortzetting van een eeuw van koloniaal geweld."

Na de bijeenkomst op de Dam was er een mars door Amsterdam. In de buurt van de ambtswoning van burgemeester Halsema aan de Herengracht riepen de betogers "Halsema, shame on you" en "Halsema resign". De burgemeester moet van de betogers opstappen vanwege het politiegeweld deze week tegen wat zij noemen "vreedzame demonstranten".

De afgelopen dagen is veelvuldig gedemonstreerd tegen de oorlog in Gaza, vooral op de Universiteit van Amsterdam. Maandagmiddag bezette een groep studenten een campus op het Roeterseiland. Dat zogeheten Gaza Solidariteitskamp werd 's nachts ontruimd door de mobiele eenheid.

Dinsdagmiddag bezetten betogers een ander terrein van de UvA in de binnenstad. Ook daar greep de ME in. In Utrecht werd woensdag een pro-Palestina demonstratie opgebroken door de politie. Donderdag was er in Amsterdam weer een pro-Palestijnse betoging, een sit-in op het Spui. Bij de betogingen was de eis van de demonstranten dat de universiteiten alle banden met Israël zouden verbreken, maar daar gingen de universiteiten niet op in.

Samenwerking stopgezet

De Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) in Den Haag heeft wel besloten een samenwerking met de Bezalel Academic of Arts and Design in Jeruzalem af te blazen. De academie is de eerste Nederlandse onderwijsinstelling die de samenwerking met een Israëlische opleiding stopzet.

Bij de kunstacademie is niet gedemonstreerd. De studentenvereniging KABK startte in december wel een online petitie met het verzoek om alle banden met Bezalel te verbreken. De directie wees dat verzoek toen af, maar geeft daar nu dus wel gehoor aan.

"Stilzwijgend blijven ten aanzien van mogelijke schendingen van de mensenrechten kan worden gezien als een indirecte vorm van steun voor degenen die hun rechten overschrijden," aldus de directie van de KABK.

De Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) in Den Haag heeft besloten een samenwerking met de Bezalel Academic of Arts and Design in Jeruzalem af te blazen. Het is de eerste onderwijsinstelling in Nederland die de samenwerking met een Israëlische opleiding stopzet.

De KABK gaat een uitwisselingsprogramma met de Bezalel University niet voortzetten. De laatste uitwisseling was in 2019.

"Het is de consensus van onze gemeenschap dat onze beleidsmaatregelen en acties, samen met die van onze partners, actief universele humanitaire rechten te allen tijde moeten ondersteunen en handhaven," schrijft het bestuur in een brief aan de Student Union, een studentenvereniging binnen de KABK.

De vereniging had een ledenvergadering gehouden over de stellingname van de academie over de oorlog in de Gazastrook.

Online petitie

Een grote groep studenten wilde dat de academie alle banden verbreekt met de Israëlische kunstacademie. Afgelopen december werd een online petitie gehouden door de studentenvakbond KABK met het verzoek om de banden met Bezalel te verbreken. De directie wees dat toen af, maar lijkt nu dus wel gehoor te geven.

"Stilzwijgend blijven ten aanzien van mogelijke schendingen van de mensenrechten kan worden gezien als een indirecte vorm van steun voor degenen die hun rechten overschrijden," schrijft de directie van de KABK.

Lange aanloop

"Dit besluit had een lange aanloop," zegt Alina Lupu, bestuurslid van de Student Union. Studenten in meerdere steden hielden de afgelopen maanden posteracties, sit-ins en bijeenkomsten over de Gaza-oorlog. Met als uitschieter de studentenprotesten in Amsterdam de afgelopen dagen, die werden beëindigd door de mobiele eenheid.

"Het conflict is bij verschillende kunstacademies al jaren een onderwerp van discussie," zegt Lupu.

In 2021 hingen bijvoorbeeld studenten van het Piet Zwart Instituut van de Willem de Kooning Academy pro-Palestijnse spandoeken aan de voorgevel van het pand. Het bestuur liet die spandoeken weghalen, wat tot protesten van studenten leidde.

De politie heeft afgelopen nacht een 16-jarige jongen opgepakt in Vlaardingen. Hij zou zich verdacht hebben gedragen in de straat waar de loodgieter woont die al meer dan tien keer het doelwit was van explosies en brandstichting.

De politie kan nog niet zeggen of de jongen, afkomstig uit Maassluis, spullen bij zich had die gebruikt zouden kunnen worden om een ontploffing te veroorzaken, meldt Rijnmond.

Het is niet de eerste keer dat de politie ingrijpt rond de woning van de loodgieter. Vorige maand werd een 14-jarige jongen gearresteerd die rondhing bij het huis. Toen de politie die tiener controleerde, bleek hij explosieven bij zich te hebben. Een paar dagen eerder pakte de politie in Vlaardingen ook al twee jongens (15 en 16 jaar oud) in de buurt op. Ook zij "bleken in bezit van goederen die gebruikt worden bij het plegen van aanslagen", meldde de politie toen.

Onrust in de buurt

De Vlaardingse loodgieter is al meer dan een jaar doelwit van gewelddadige acties. Er zijn meer dan tien aanslagen gepleegd bij zijn huis, bedrijf en andere locaties waar hij een link mee heeft. De explosies veroorzaken onrust in de buurt; veel bewoners hebben laten weten zich niet langer veilig te voelen.

Vooral de laatste explosie, waarbij drie bewoners met verwondingen naar het ziekenhuis moesten, maakte veel los. Het huis staat op naam van de moeder van de loodgieter. Hijzelf kreeg een gebiedsverbod van de gemeente voor verschillende plekken, waaronder zijn eigen huis. Het Openbaar Ministerie en de burgemeester denken sindsdien na over een beloning voor de tip die leidt naar de opdrachtgever van de aanslagen.

Motief

Zelf zegt de Vlaardinger dat hij niet weet waarom er telkens aanslagen op zijn adres worden gepleegd, zo zei hij in een interview met Rijnmond. "De reden zal zijn dat iemand me niet mag. Maar wie dat is? Ik weet het niet. Ik heb geen brief ontvangen en ik word ook niet afgeperst. Er lag alleen een keer een spandoek. Met 'Betalen' erop", zei hij.

Bijna een halve eeuw was hij onlosmakelijk verbonden aan het Noord-Hollandse bollendorp Limmen, maar nu is het voor wijkagent Pim van der Maas klaar; na krap 47 jaar gaat hij met pensioen.

"Ik denk, al klinkt dat misschien een beetje arrogant, dat ik her en der wel wat voor de mensen heb kunnen betekenen", zegt Van der Maas bij NH. Inwoners van het dorp zwaaien hem uit met een bloemenkunstwerk.

Van der Maas begon zijn carrière bij de opleidingsschool voor de politie. Daarna heeft hij zich altijd thuis gevoeld als agent, en later als wijkagent, in Limmen. "Toen ik net begon met mijn werk bij de politie had Limmen nog een eigen politiebureau", zegt hij. "We zaten daar toen met zes man. Die agenten waren ook echt aangewezen voor Limmen. Je was dus eigenlijk al een soort wijkagent."

In de haarvaten

Limmen heeft allang geen eigen politiebureau meer en ook het bureau in het naastgelegen Heiloo is gesloten. "Tegenwoordig wordt alles vanuit het bureau in Castricum geregeld". zegt Van der Maas. "De politie zegt altijd dat zij in de haarvaten van de samenleving zit, maar zo wordt dat steeds minder."

Gelukkig heeft hij het contact met 'zijn' samenleving nog wel, stelt de wijkagent. "Ik heb een uitzonderlijke positie. Als je zo lang in dezelfde wijk werkt, is het normaal dat de mensen je kennen en andersom. Het is mooi dat daar zo'n band uit is ontstaan", aldus Van der Maas. "Ik vind altijd: ik ben politieagent, maar privé ben ik niet anders dan tijdens mijn werk. Wees jezelf, anders val je door de mand.

"Regelmatig kwamen mensen later nog naar me toe om te zeggen dat ze zo blij waren met de dingen die ik gedaan had. Ik vind het leuk als er een dader gepakt wordt door het onderzoek dat ik opgezet heb. Dat zijn mooie successen", zegt hij.

Online oplichting

Tegelijkertijd zag Van der Maas de criminaliteit veranderen en voor een deel verschuiven naar oplichting via internet. "Je kan het zo gek niet bedenken. Het is anoniemer, omdat de criminelen zich niet hoeven te laten zien", legt hij uit.

Daarmee verschuift ook het werkgebied van de wijkagent steeds vaker naar voorlichting: "Het is onze taak om mensen alerter te maken op online oplichting".

De opvolging van Van der Maas is geregeld, dus kan hij zijn werk rustig afbouwen. Maar hij zal wel gemist worden door zijn dorp; bij de jaarlijkse Bloemendagen had een prikploeg een portret van hem gemaakt. De wijkagent vond dat een mooi eerbetoon. "Het is toch een soort van blijk van waardering dat je je werk goed gedaan hebt."