NOS Nieuws - Algemeen

Op de wegen rond Amsterdam is vanochtend veel vertraging vanwege een ongeval en werkzaamheden.

Het zuidelijke gedeelte van de A10 is vanwege geplande werkzaamheden afgesloten. Ook de A9 tussen Raasdorp en Badhoevedorp was tot ongeveer 07.45 uur afgesloten voor een spoedreparatie en politieonderzoek.

Daar is de weg beschadigd door een aanrijding van gisteren tussen een vrachtwagen en zeker twee auto's. Gisteren werd gemeld dat er een persoon om het leven was gekomen. Vandaag meldt de politie dat ook een tweede persoon om het leven is gekomen. De slachtoffers zaten in aparte auto's.

De bestuurder van de vrachtwagen is na controle in het ziekenhuis aangehouden. Hij zit vast op verdenking van betrokkenheid bij een ongeval met zwaar lichamelijk letsel of overlijden.

Omdat de A10 Zuid is afgesloten, is de A9 aangewezen als omleidingsroute. Vanwege het ongeval kon verkeer hier echter ook geen gebruik van maken. Op het hoogtepunt was er een vertraging van zo'n 45 minuten.

De A9 is inmiddels weer open, maar het asfalt moet wel later op de dag verder worden hersteld. Er geldt voor de gehele dag een snelheidsbeperking van 70 kilometer per uur.

Het herstel van het asfalt gaat na 21.00 uur gebeuren, meldt een woordvoerder van Rijkswaterstaat aan de NOS. Het is nog onduidelijk of de gehele weg tussen Raasdorp en Badhoevedorp wordt afgesloten of dat er een rijstrook beschikbaar blijft.

De visdeurbel in Utrecht gaat na ruim drie maanden weer uit vandaag. Het trekseizoen van de vissen is voorbij en daarom neemt de livestream een pauze tot volgend jaar. De afgelopen maanden keken er volgens RTV Utrecht 2,3 miljoen mensen naar de stream, goed voor 30 miljoen bezoeken.

Via een onderwatercamera op visdeurbel.nl kunnen mensen meekijken en de sluiswachter inschakelen als er vissen wachten voor de Weerdsluis bij het centrum. De visdeurbel is bedoeld om de migratie van vissen te bevorderen.

In totaal werd er ruim 200.000 keer 'aangebeld' om vissen te helpen de sluis veilig te passeren. Via de website kunnen maximaal 2000 bezoekers tegelijkertijd aanbellen. In maart was de site zelfs overbelast omdat zoveel mensen tegelijk wilden helpen.

Populair in het buitenland

Ook buiten Nederland is de visdeurbel populair. De meeste bezoekers kwamen dit jaar, naast Nederland, uit de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.

De vispassage was dit jaar te zien in het Amerikaanse satirische nieuwsprogramma Last Week Tonight with John Oliver en op het journaal in Hongkong. Ierse kinderen volgden de stream via een scherm in de bibliotheek.

Utrechts icoon

"De visdeurbel is inmiddels niet alleen een Utrechts icoon, maar ook ver daarbuiten is deze niet meer weg te denken", zegt wethouder Linda Voortman van Groen en Dierenwelzijn. "Het maakt mij heel trots, omdat het laat zien hoeveel mensen plezier ervaren van de visdeurbel, maar ook hoe belangrijk deze is."

Op 2 maart 2026 gaat de visdeurbel weer aan.

Gisteren was het heet en vandaag en morgen wordt het nog heter. Vanwege de extreme hitte geldt vandaag in Noord-Brabant, Limburg en Gelderland zelfs code oranje voor gevaarlijk weer, iets wat slechts vier keer eerder gebeurde en nog nooit zo vroeg in het jaar.

Maar hoe bijzonder is dat nou helemaal, die "extreme hitte"? Het is toch gewoon juli, de zomer is begonnen en bij zomerweer horen toch gewoon hoge temperaturen? Klimaatonderzoeker Hylke de Vries van het KNMI beantwoordt vijf vragen over het warme weer en wat de rol van klimaatverandering hierbij is.

Waarom is het hier nu zo warm?

"De huidige hitte komt doordat er warme lucht vanuit de Sahara, met een oorsprong ver ten zuiden van ons, geleidelijk via Spanje en Frankrijk over Nederland is uitgespreid. Koelere lucht ligt natuurlijk op de Atlantische Oceaan altijd op de loer en afhankelijk van hoe snel die zich opdringt, hebben wij deze week te maken met de extreme hitte. Dat betekent vandaag en morgen in ieder geval nog hitte. Daarna koelt het waarschijnlijk af."

'Extreme hitte' noem je het. Zo bijzonder is het toch niet dat het heet is in de zomer?

"Nee, dat het 's zomers heet is, hoort er inderdaad bij. Het Nederlandse klimaat is heel variabel en wordt voor een belangrijk deel bepaald door de opeenvolging van hoge- en lagedrukgebieden. Als de wind uit het noorden komt is het meestal kouder dan wanneer de wind uit het zuiden komt.

En soms wordt het dus zo warm dat er sprake is van een hittegolf. Hiervoor moet de maximumtemperatuur in een tijdsbestek van vijf dagen minimaal 25 graden halen, en op drie daarvan tenminste 30. Als dit criterium gehaald wordt in De Bilt is er sprake van een nationale hittegolf. Doordat de aarde vrijwel overal opwarmt door klimaatverandering, warmen hittegolven 'automatisch' mee op en duren ze langer.

Dat zit zo: in de meest eenvoudige benadering van klimaatverandering worden alle dagen wat warmer. Als je dan turft hoe vaak het 30 graden wordt, dan neemt dat aantal dagen toe. In werkelijkheid warmen de warmste dagen nog sneller op dan het gemiddelde. Hierdoor nemen de extremen aan de warme kant relatief gezien dus ook nog sneller toe."

Op wat voor manier speelt klimaatverandering een rol?

"Om de rol van klimaatverandering bij een weerverschijnsel en de intensiteit ervan te achterhalen is een wetenschap ontwikkeld die we 'klimaatattributie' noemen. Daarmee kunnen we aan de hand van waarnemingen, klimaatmodellen en statistische analyses aantonen of klimaatverandering een rol had en hoe groot die rol was.

Bij het KNMI maken we daarnaast gebruik van een techniek genaamd Future Weather, waarmee we de huidige warme periode in een model kunnen laten plaatsvinden in een koeler of warmer klimaat. Daar zie je, niet al te verrassend wellicht, dat deze minder warm is in het koelere klimaat, maar ook een stuk heter in een warmer klimaat.

Om een voorbeeld te geven: de afgelopen weken werd het al regelmatig behoorlijk warm in Maastricht, maar was daar tot deze week nog geen sprake van een regionale hittegolf. Maar als je kijkt naar een scenario waarin het wereldwijd drie graden warmer dan nu is, dan zou er lokaal in Maastricht al 22 dagen op rij sprake zijn van een hittegolf, met temperatuuruitschieters vandaag en morgen tot ruim boven de 40 graden."

Vroeger was het toch ook wel heet?

"Ja. Ook in een stationair klimaat, een stabiel klimaat zonder opwarming, heb je af en toe een enorme uitschieter. Maar vroeger had je daarna meestal een heel jaar de tijd om ervan te herstellen. Nu komt het gewoon vaker en heftiger voor."

Wat zegt deze hitte over de rest van de zomer?

"Na woensdag lijkt de warmte bij ons voorbij. Althans voor nu. Of het daarna weer zo heet wordt, en droog blijft of dat we een omslag krijgen naar koeler en natter weer, dat durf ik eigenlijk niet te zeggen. Maar omdat het op dit moment erg droog is in veel gebieden in West-Europa, ligt hitte altijd op de loer, en kan de temperatuur onder de juiste omstandigheden weer heel snel stijgen.

Daarom zie je nu ook zo vroeg in het jaar dat het al warm wordt: omdat een groot deel van Frankrijk heel droog is, verspreidt die hitte zich razendsnel over een groot gebied. Zolang die grond heel droog blijft, blijven de omstandigheden heel gevoelig voor dit soort hittegolven. Normaal gesproken zien we dat wat we nu zien pas later in het seizoen."

Op Keti Koti, de jaarlijkse viering van de afschaffing van de slavernij, dragen veel mensen deze kleurrijke outfit: de koto, wat kleding betekent. De koto zal vandaag op 1 juli, de dag dat het bevrijdingsfeest wordt gehouden, veel te zien zijn. Maar waar staat die eigenlijk voor?

Over het ontstaan ervan zijn verschillende verhalen bekend die samen een orale geschiedenis vormen van doorvertelde ervaringen, zo zeggen kenners.

"De traditionele koto wordt gedragen om de voorouders te herdenken", vertelt Andy Arduin van Sanisa, expert op het gebied van Afro-Surinaamse klederdracht. De outfit bestaat uit ten minste drie belangrijke onderdelen.

Angisa

Een van de opvallendste is de angisa, oftewel de hoofddoek. "Die ontstond in Suriname tijdens de slavenperiode. Het was toen verplicht om het hoofd te bedekken met een katoenen lap stof", zegt Arduin. "Tot slaaf gemaakten die op plantages werkten, mochten vaak niet met elkaar communiceren."

"Door de angisa op een bepaalde manier te knopen, konden vrouwen toch boodschappen naar elkaar versturen", vertelt Arduin. Zo ontstond de Feda-knoopstijl. "Dat is een hele simpele knoop, die je snel kan doen. Zo communiceerde iemand naar anderen dat die klaar was om het gevecht aan te gaan met de slavenhouder, om in opstand te komen."

Volgens hem ontstonden er na de slavernij nieuwe manieren van knopen. "Je hebt bijvoorbeeld de Let-Them-Talk en Meet-Me-At-The-Corner", zegt Arduin. "Maar mensen gingen ook voorwerpen uit hun omgeving navouwen. Zo werd de Oto Baka, gebaseerd op de bumper van een auto, op een gegeven moment de meest gedragen stijl." Toch zie je die volgens Arduin nu niet héél veel op Keti Koti. "Het is een hele lastige bindwijze. Maar iedereen die het ziet, zegt wel: wow, dit droeg mijn oma."

Michelle Piergoelam van Tailors & Wearers, een platform dat zich inzet voor het behoud van Afro-Surinaamse mode, wijst op onderzoek van Christine van Russel-Henar waarin naar voren komt dat de angisa niet tijdens maar juist na de slavernijperiode ontstond. "Door een stijfproces gaat de doek als papier aanvoelen en kan de doek in verschillende vormen worden vastgezet. Vrouwen ontwikkelden toen verschillende knoopstijlen om met elkaar te communiceren."

Yaki

Het jasje heet een yaki, een kort jasje met mouwen dat net onder de borst uitkomt. "Via de lintjes aan de achterkant, kun je zien of iemand vrijgezel is, getrouwd, of nog een vriendje erbij zoekt", zegt Arduin.

Volgens Piergoelam worden de linten nu vooral modieus gebruikt, maar hadden ze vroeger een andere betekenis. "Als alleen het onderste gedeelte gevouwen is, is de vrouw in kwestie nog vrijgezel. Is het lint over de gehele lengte geplooid, dan heeft ze een man. En is het een beetje door elkaar gedaan, dan heeft ze wel een man, maar bevindt hij zich ver weg", zegt Piergoelam.

Maar het opvallendst is misschien wel de schouderdoek. "Die kan op twee manieren worden gedragen: links of rechts", zegt Arduin. "Links gaat de doek over je hart, dus dat betekent dat je hart bezet is. Rechts ben je vrijgezel." Toch ziet Piergoelam dat veel mensen hem nu links dragen, zonder dat ze daar iets mee bedoelen.

Koto

Ook de rok heet een koto. Er zijn zeker twee soorten rokken: de bigi koto, wat grote rok betekent. En de broko bere koto, wat gebroken buik betekent. Volgens Piergoelam van Tailors & Wearers kan de rok tot wel drie meter lang zijn.

"De lengte van een bigi koto is gemiddeld zo lang als de draagster zelf. Aan de bovenkant wordt de rok dan omgeslagen. Bij de broko bere koto kan de lengte verschillen en naar wens worden aangepast. In plaats van een brede rand boven, wordt er soms een gaatje gemaakt voor een touwtje, waardoor iemand geen hulp van anderen nodig heeft om hem aan te doen."

Ook is er een verschil tussen een moderne en traditionele koto, vertelt Piergoelam. "Een moderne koto valt vaak maar tot de knie. In het traditionele model wordt ook een koj gedragen. Dat is een kussen op de rug voor meer volume aan de achterkant."

Niet veel mensen dragen de traditionele koto nog, vertelt Arduin. "Er zijn inmiddels veel moderne varianten met veel prang prang erop, oftewel blingbling." Volgens Arduin dient de 'prang prang' ook om te communiceren.

Zo borduren mensen bijvoorbeeld kaas of ontbijtkoeken op hun kleding om te laten zien waar ze vandaan komen. "En je ziet ook veel glitters, bloemen, pauwenveren en kleuren. Terwijl het vroeger alleen om de kwaliteit van de stoffen ging."

Pangi

Omdat de traditionele koto zo ingewikkeld is en gestijld moet worden, lopen de meesten volgens Arduin vandaag met een pangi, oftewel een lendendoek. "Die brachten Joden vanuit Jeruzalem naar Suriname toen ze als gastarbeiders kwamen." De verschillende pangi's dragen ook boodschappen uit. "Ze zijn veelgebruikt in de winti-cultuur. Roodkleurige pangi's staan voor water, blauwe voor bossen, wit en zwart voor lucht. En gele staan voor de aarde", vertelt Arduin.

Voor de herdenking van het slavernijverleden werd dit jaar een speciaal muziekstuk gecomponeerd:

Coalitiepartij NSC wil de impasse rond het landbouwbeleid doorbreken met een pleidooi voor een 'agrarische hoofdstructuur'. Die moet gaan bestaan uit vruchtbare gebieden waar nog veel vee welkom is en uit zones waar meer ruimte is voor natuur. Boeren die hieraan meewerken moeten daarvoor worden beloond.

NSC-Kamerlid Holman had in Kamerdebatten al gezegd dat zijn partij werkt aan een initiatiefwet. Nu zegt hij in grote lijnen wat erin staat. NSC loopt hiermee vooruit op minister Wiersma (BBB) die vermoedelijk eind deze maand duidelijk maakt wat ze van plan is met de 'grondgebonden veehouderij'.

Het gaat daarbij om de vraag welke maatregelen nodig zijn om ervoor te zorgen dat bedrijven genoeg grond hebben om hun mest op kwijt te kunnen. Met andere woorden: hoeveel koeien kunnen er op een verantwoorde manier worden gehouden per hectare grasland.

'agrarische hoofdstructuur'

Holman denkt met zijn plannen voor een 'agrarische hoofdstructuur' de mest- en vergunningsproblemen aan te kunnen pakken en jonge melkveehouders perspectief te bieden.

Nu produceren boeren vaak meer mest op hun bedrijf dan ze kwijt kunnen. Door te bepalen hoeveel dieren per hectare zijn toegestaan, hoopt Holman dat de ruimte van boeren die met hun bedrijf stoppen, terechtkomt bij boeren die hun werk voortzetten, zonder dat dit leidt tot verdere schaalvergroting.

En hij krijgt steun van maatschappelijke organisaties. VNO-NCW, Bouwend Nederland, Natuur & Milieu en Natuurmonumenten laten weten positief te zijn over het voorstel. "Dit zijn de noodzakelijke keuzes die ruimte bieden om de vergunningverlening weer op gang te brengen. Keuzes die jarenlang zijn uitgesteld. Dit biedt het langverwachte perspectief voor boeren, bouwers, ondernemers en de natuur. We rekenen op brede steun in de Tweede Kamer", aldus de organisaties.

Gevoelig onderwerp

Het is een gevoelig onderwerp waar al jaren over gesteggeld wordt. Nederland beloofde de EU eerder om per 2032 toe te werken naar zogenoemde 'grondgebonden landbouw' of kringlooplandbouw. Maar over wat dit precies is, werden partijen het niet eens.

Het stuklopen van het landbouwakkoord in 2023 kwam zelfs grotendeels door onenigheid hierover en ook het huidige demissionaire kabinet worstelt ermee. Het heeft namelijk gevolgen voor bedrijven met veel vee op weinig land. Als er minder dieren per hectare zijn toegestaan dan moeten zij dieren inleveren, of grond zien bij te kopen.

Minister Wiersma wilde tot nu toe nog niet laten weten wat ze gaat doen, omdat ze het een "ingrijpende keuze" noemt. Zij heeft extra onderzoek laten doen, omdat ze zich zorgen maakt over de gevolgen voor boeren met veel vee.

Twee normen

Maar volgens NSC'er Holman dringt de tijd, omdat als er geen keuzes gemaakt worden kleinere bedrijven niet zullen overleven. In zijn voorstel staan twee normen.

De ene norm, die lijkt op een norm die eerder al eens is voorgesteld, komt neer op ongeveer drie dieren per hectare grasland. Die norm moet volgens NSC gelden op door de provincie aan te wijzen vruchtbare landbouwgrond, de 'agrarische hoofdstructuur'.

Daarnaast moet er een ongeveer twee keer zo strenge norm per hectare komen voor wat NSC maatschappelijke gronden noemt. Dat zijn bijvoorbeeld kwetsbare veengebieden. Daar moeten boeren dan extra geld krijgen als beloning voor 'diensten' aan de natuur.

De Wageningen Universiteit berekende eerder dat meer dan twee derde van de melkveehouders al aan de eerste norm voldoet. Door uitzonderingen toe te staan, bijvoorbeeld voor bedrijven die een akkoord sluiten met akkerbouwers over hun mestafzet, hoopt NSC de impact ook voor anderen te beperken.

NSC-Kamerlid Holman hoopt dat de sector tot 2034 de tijd krijgt om zich aan te passen. In de afspraken die met de EU zijn gemaakt wordt het jaartal 2032 genoemd.

'Perspectief bieden'

Holman hoopt "dat dit ook weer perspectief kan bieden aan jonge boeren. Door duidelijk te maken waar landbouw juist wél in de toekomst mogelijk is. En aan de andere kant ook duidelijk te maken dat boeren in andere gebieden fatsoenlijke compensatie krijgen voor maatschappelijke diensten."

Na het zomerreces wil NSC de initiatiefwet naar de Kamer sturen. Door de val van het kabinet ziet Holman zijn kans om het voorstel zelf door de Kamer te loodsen in rook opgaan.

Hij gaat ervan uit dat collega's, eventueel van andere partijen, de wet in de Kamer zullen verdedigen. Want hij heeft zelf al aangekondigd bij de volgende verkiezingen niet mee te doen; hij gaat met pensioen.

Goedemorgen! Het is vandaag Keti Koti, de viering van de afschaffing van de slavernij. En een aantal nieuwe regels en wetten gaan in. Zo gaat het minimumloon omhoog en wordt een nieuwe wet van kracht die regelt dat persoonsgegevens van slachtoffers niet meer standaard in strafdossiers komen.

Eerst het weer: vandaag wordt het een hete zomerdag met temperaturen van 32 tot 37 graden. Vanmiddag komen landinwaarts enkele stapelwolken tot ontwikkeling, maar het blijft waarschijnlijk droog. Komende nacht koelt het niet verder af dan 15 tot 21 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Israëlische leger erkent dat er Palestijnse burgers zijn omgekomen door Israëlische beschietingen in de buurt van distributiepunten in de Gazastrook. Dat melden Israëlische media. Het Israëlische leger spreekt van "drie tragische incidenten" en claimt dat militairen alleen hebben geschoten omdat zij zich bedreigd voelden.

Volgens Hamas zijn bijna 550 Palestijnen doodgeschoten terwijl ze een hulppunt probeerden te bereiken. De VN noemt een dodental van "meer dan 400". Israëlische militairen vertelden onlangs aan de krant Haaretz dat zij opdracht krijgen om op Palestijnen te schieten bij de hulppunten zonder dat sprake was van een acuut gevaar. Premier Netanyahu deed dat af als een "bloedsprookje".

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In de tuin van Paleis Huis ten Bosch poseerden koning Willem-Alexander, koningin Máxima en hun dochters Amalia, Alexia en Ariane gisteren voor het halfjaarlijkse fotomoment van het Koninklijk Huis. Prinses Amalia beantwoordde er vragen over haar gebroken arm en koning Willem-Alexander blikte terug op de NAVO-top.

Fijne dinsdag!

Het Commando Luchtstrijdkrachten heet vanaf 1 juli, vandaag dus, het Commando Lucht en Ruimtestrijdkrachten. Achter die naamswijziging gaan de nieuwe kosmische ambities van Defensie schuil. Vorige week heeft de krijgsmacht zijn eerste operationele satelliet gelanceerd.

De VS hebben sinds 2019 een Space Force, in het leven geroepen vanwege het toegenomen belang van militaire satellieten en supersnelle ballistische raketten die hun doel via de ruimte bereiken. Ook in Europa is daar steeds meer aandacht voor. Er is bijvoorbeeld een eigen Europees satellietcommunicatienetwerk gepland, Irissquare, dat autonoom van China, Rusland en de VS kan opereren.

De Nederlandse krijgsmacht wil voor zijn informatie minder afhankelijk zijn van andere landen. Satellieten die de ruimte in gestuurd zullen vooral extra informatie geven aan Defensie. "Inlichtingen zijn ook handel", zegt Peter Wijninga, defensiespecialist bij het Haags Centrum Strategische Studies. "Als je iets te bieden hebt, kun je er iets voor terugkrijgen."

Volgens Wijninga loopt Nederland flink achter op dat gebied. "We beschikten lange tijd gewoon niet over de middelen om zelf inlichtingen te verzamelen. Dat proberen we nu te herstellen. We waren te veel afhankelijk van inlichtingen van bondgenoten. Dat maakt je ook kwetsbaar."

Nederlandse satellieten

Defensie heeft zijn eerste stappen in de ruimte al gezet. Op 23 juni werd vanaf Vandenberg met een Falcon 9-raket van SpaceX de eerste van vier minisatellieten met radartechnologie gelanceerd. Met die SAR-kunstmanen kan het leger onder alle weersomstandigheden, en ook in het donker, gedetailleerde beelden van het aardoppervlak maken, wereldwijd.

"Deze satellieten gaan ons echt militaire capaciteiten leveren", zei Commandant Luchtstrijdkrachten luitenant-generaal André Steur na de lancering vorige week. "Ze gaan ons helpen bij het in beeld brengen van wat er in de wereld gebeurt en waarschuwingen geven. Om te begrijpen, te voorspellen en te reageren op wat er gebeurt in de wereld. Dat is cruciaal voor onze krijgsmacht."

Het zijn trouwens niet de allereerste satellieten die het Nederlandse leger de ruimte instuurt. In 2021 was er al een andere minisatelliet, BRIK II, vooral bedoeld om communicatie te testen, radiosignalen op te vangen en de afkomst ervan te bepalen. Samen met Noorwegen werd die technologie doorontwikkeld. De twee identieke satellietjes die daaruit voortkwamen, Huygens en Birkeland, zijn in 2023 de ruimte in gegaan.

Grondstation in Dongen

Een andere samenwerking met Noorwegen is SmallCAT. Samen met TNO en de Nederlandse Defensie is daarvoor technologie voor lasercommunicatie ontwikkeld. Met de Noorse satelliet wordt een prototype getest om te kijken of de technologie in NAVO-verband inzetbaar is.

Voor 2027 staat verder de lancering van PAMI-1 gepland (de eerste in een serie), die eveneens inlichtingen gaat verzamelen voor de Nederlandse krijgsmacht.

Defensie heeft een grondstation in het Brabantse Dongen, waar signalen van Nederlandse satellieten worden opgevangen. Sinds 2014 is er in Breda het Defence Space Security Centre. Een kantoor dat zich onder meer richt op inlichtingen, navigatie en shared early warning, een satellietsysteem dat ballistische raketlanceringen kan waarnemen en tijdig kan waarschuwen. Het centrum wordt de komende jaren uitgebreid.

In de Mexicaanse stad Ciudad Juárez heeft de politie 383 lichamen gevonden in een crematorium. De lichamen lagen opgestapeld in verschillende kleine ruimtes in het gebouw. Volgens de autoriteiten lagen sommige lichamen er al meer dan vier jaar.

De zaak kwam aan het licht na meldingen van stankoverlast. Het crematorium beschikte niet over goede koelsystemen om de lichamen in te bewaren.

Meerdere lichamen zijn er zo slecht aan toe dat het erg moeilijk is om ze te identificeren. Ook zijn er op verschillende plekken in het pand lichaamsdelen gevonden.

Onderzoek

Waarom de lichamen daar lagen is onduidelijk. Het Openbaar Ministerie onderzoekt ook hoe de nabestaanden van de overledenen zijn behandeld. Mogelijk kregen zij as van het crematorium die niet van de overledenen was.

De politie heeft twee personen aangehouden, onder wie de eigenaar van het crematorium.

Het Israëlische leger erkent dat Palestijnse burgers zijn omgekomen en gewond geraakt door Israëlisch vuur in de buurt van distributiepunten in de Gazastrook. Dat melden verschillende Israëlische media, waaronder The Times of Israel.

Volgens het leger hebben militairen alleen geschoten wanneer zij zich bedreigd voelden, bijvoorbeeld toen tientallen mensen buiten de aangewezen routes of buiten de openingstijden het gebied naderden.

De distributiepunten worden beheerd door de omstreden Israëlisch-Amerikaanse organisatie GHF. Het is de enige hulpleverancier die van Israël mag opereren in het overgrote deel van Gaza. Sinds de organisatie eind mei daarmee begon zijn er volgens de woordvoering van Hamas minstens 549 Palestijnen doodgeschoten terwijl ze een uitgiftepunt probeerden te bereiken. De VN noemt een dodental van "meer dan 400".

'Tragische incidenten'

Het Israëlische leger spreekt over drie "tragische incidenten" waarbij een aantal mensen door het vuur is geraakt. Exacte aantallen worden niet genoemd. Er werd volgens het leger geschoten in een poging te voorkomen dat Palestijnen bepaalde zones rond de hulppunten zouden bereiken.

Israël erkent dat het "niet had hoeven gebeuren" en zegt dat het niet de bedoeling was om burgers te raken. Om incidenten in de toekomst te voorkomen zegt het bezig te zijn met het verbeteren van de infrastructuur en de communicatie rond de hulpposten. Ook wordt er onderzoek gedaan naar de incidenten.

Vorige week meldde de Israëlische krant Haaretz op basis van gesprekken met Israëlische militairen dat de militairen opdracht krijgen om te schieten op Palestijnen bij de distributiepunten in de Gazastrook. Ook als ze geen bedreiging vormen.

Tegen de krant zeiden verschillende militairen en officieren dat het leger op mensen vuurt die buiten openingstijd nog in de buurt zijn van distributiecentra. "Het is een plek geworden met eigen regels. Het verlies van een mensenleven betekent niets. Het is niet eens een 'ongelukkig incident', zoals ze vroeger zeiden", zegt een reservist die tot vorige week actief was in het gebied.

Voordat Israël GHF toeliet in de Gazastrook, liet het maandenlang geen enkele vorm van hulp toe in het gebied. Onder meer door druk van de VS en andere bondgenoten werd er wat hulp toegelaten. Verschillende hulporganisaties waarschuwen dat de hulp van GHF bij lange na niet genoeg is voor wat de bevolking in Gaza nodig heeft.

De Turkse autoriteiten hebben drie cartoonisten opgepakt. Ze zouden een cartoon van de profeet Mohammed hebben gemaakt. Het drietal werkt voor het Turkse satirische tijdschrift LeMan.

Op de cartoon lijken profeet Mohammed en Mozes, een van de belangrijkste figuren uit het Jodendom, elkaar de hand te schudden en zichzelf voor te stellen. Ze doen dat boven een stad die wordt gebombardeerd.

Bekijk de arrestaties en onrust bij LeMAN:

De Turkse minister van Binnenlandse Zaken noemt de afbeelding een "walgelijke tekening". "Ik vervloek degenen die proberen verdeeldheid te zaaien door karikaturen van onze profeet Mohammed te tekenen", aldus Ali Yerlikaya.

'Verkeerd geïnterpreteerd'

De hoofdredacteur van LeMan zegt dat de afbeelding verkeerd is geïnterpreteerd. "De naam Mohammed is een van de meest gebruikte namen ter wereld door moslims die de profeet eren. De cartoon beeldt de profeet niet af en is niet getekend om religieuze waarden te bespotten", zei hij. "Wij zouden nooit zo'n risico nemen."

De cartoon laat volgens LeMan het lijden van een moslim zien die onder Israëlisch vuur ligt.

De hoofdredacteur spreekt van een lastercampagne en roept de autoriteiten op om de vrijheid van meningsuiting te beschermen. De cartoonisten worden verdacht van het aanzetten tot haat.

Het afbeelden van de profeet Mohammed, in de islam de belangrijkste boodschapper van God, ligt voor sommige strenggelovige moslims gevoelig.

De Britse politie is een officieel onderzoek gestart naar het optreden van de Britse rap-punkgroep Bob Vylan op het festival Glastonbury. De politie onderzoekt er uitspraken zijn gedaan die strafbaar zijn.

Tijdens de show van afgelopen zaterdag riep zanger Bobby Vylan: "Free, free Palestine" en "Death, death to the IDF" (dood, dood aan het Israëlische leger). De Britse premier Keir Starmer heeft de uitspraken van Bob Vylan veroordeeld en noemde het "afschuwelijke haatzaaiende taal".

Volgens Chris Philp, de Britse schaduwminister van Binnenlandse Zaken is het "duidelijk" dat de zanger van Bob Vylan "aanzet tot geweld en haat" en dat hij vervolgd moet worden. In een bericht op sociale media roept hij de politie ook op de BBC te vervolgen omdat de omroep volgens hem "ook de wet lijkt te hebben overtreden."

Live uitgezonden

De BBC zond het optreden live uit, als onderdeel van hun verslaggeving van het festival. "Onze nationale omroep zou geen haatdragend materiaal moeten uitzenden dat bedoeld is om geweld en conflicten aan te wakkeren", schrijft Philp. De beelden van het optreden zijn zondag door de BBC offline gehaald.

De omroep zegt vandaag in een verklaring te betreuren dat de live-uitzending niet meteen werd gestopt. "De antisemitische gevoelens die Bob Vylan uitte, zijn volstrekt onaanvaardbaar en horen niet thuis op onze zender."

'Ik zei wat ik zei'

In een bericht op sociale media zegt de zanger van Bob Vylan dat hij is "overspoeld" met berichten van "steun en haat". Ook schreef hij dat het belangrijk is dat mensen zich uitspreken voor verandering, zonder direct te verwijzen naar het optreden van zaterdag. "Ik zei wat ik zei", stond bij het bericht.

De band zegt over maatschappelijke kwesties te rappen, zoals racisme, politiegeweld en homofobie. Het Londense rap-duo stond eerder onder meer op podia van festivals als Coachella en Pinkpop en heeft op 12 september een optreden gepland in Paradiso in Amsterdam.

In oktober en november zou Bob Vylan op tournee zou gaan in de Verenigde Staten, maar het duo is niet meer welkom. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft hun visa ingetrokken. "Buitenlanders die geweld en haat verheerlijken, zijn niet welkom in ons land", schrijft viceminister Landau.

Ook onderzoek naar Kneecap

De Britse politie is ook een strafrechtelijk onderzoek gestart naar het optreden van de Ierse rapgroep Kneecap. De rapgroep sympathiseerde tijdens Glastonbury met een onlangs verboden pro-Palestina-actiegroep.

Voorafgaand aan het festival zei de premier Starmer al dat hun optreden "niet gepast" omdat de groep "bedreigingen uit". "Er is geen excuus voor hun afschuwelijke haatdragende taal."

Kneecap-lid Liam O'Hanna is in Groot-Brittannië aangeklaagd voor terrorisme, omdat hij Hezbollah zou hebben gesteund door bij een optreden een vlag van de beweging te laten zien. De groep zelf spreekt de beschuldiging tegen.

Bij een aanrijding op de A9 bij Badhoevedorp tussen een vrachtwagen en zeker twee personenauto is iemand om het leven gekomen. Een aantal mensen raakte gewond.

Het ongeluk gebeurde rond 19.30 uur. Volgens NH botste de vrachtwagen op de personenauto, waarna er brand uitbrak. Het dodelijke slachtoffer zat in de personenauto, zegt een woordvoerder van de Veiligheidsregio Kennemerland tegen de regionale omroep.

Beide voertuigen vlogen in brand:

Rookwolken waren in de wijde omgeving zichtbaar. Brandweerwagens, ambulances en een traumahelikopter werden ingezet.

Na het ongeluk werd de snelweg is ter hoogte van Badhoevedorp in beide richtingen afgesloten en het verkeer omgeleid.

Demissionair minister Keijzer (Asiel) doet een laatste poging om de Tweede Kamer te overtuigen dat ze moet instemmen met de strengere asielwetten. In een Kamerbrief probeert ze vanavond met name het CDA en de PVV tegemoet te komen, de twee partijen die nodig zijn om de wetten de eindstreep te laten halen.

In de brief erkent ze dat het voor de IND erg moeilijk is om de nieuwe regels allemaal tegelijk in te voeren. Dat was tijdens het debat ook de kritiek van het CDA. Keijzer schrijft dat ze met de IND heeft overlegd en heeft afgesproken dat het nieuwe stelsel, waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen vluchtelingen die asiel aanvragen vanwege een persoonlijke dreiging en anderen die vluchten voor oorlog en geweld, nu gefaseerd mag worden ingevoerd.

Tegelijkertijd constateert ze dat er nog steeds de noodzaak is om zo snel mogelijk het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt te laten afnemen, iets waar ook de PVV op hamert. Volgens Keijzer is de IND ermee akkoord om de strengere regels voor nareizigers wel al vanaf begin volgend jaar toe te passen, "ondanks de voorkeur van de IND om het niet doen". Eerst in kleine aantallen, maar steeds verder uitbreidend.

Onder de nieuwe wet mogen mensen die gevlucht zijn voor oorlog en geweld hun familieleden pas over laten komen als ze zelf al twee jaar een verblijfsvergunning hebben, een inkomen verdienen en een woning hebben.

Balans

"Het kabinet heeft een balans gezocht tussen het maatschappelijk belang om zo snel mogelijk de asielstroom beheersbaar te maken, de asielopvang te verlichten en de uitvoerbaarheid voor de IND behapbaar te houden", schrijft de BBB-minister. Er komt ook nog een 'uitvoeringstoets' "om nog beter zicht te krijgen op de concrete invoering van het tweestatusstelsel in de systemen en procedures". Als daar een ander beeld uit komt, kan de timing nog worden aangepast.

Toch is het de vraag of het CDA en de PVV in deze brief voldoende toezeggingen zien om uiteindelijk voor de wetten te stemmen. Het CDA wil de hele invoering een paar maanden opschuiven om de invoering succesvol te laten verlopen.

De PVV vindt dat er helemaal niets afgezwakt mag worden aan de voorstellen die oorspronkelijk zijn geschreven door PVV-minister Faber. De invoering uitstellen zou zo'n afzwakking zijn.

Deze week, de laatste week voordat de Tweede Kamer op reces gaat, staat de stemming over de wetsvoorstellen gepland. Als de PVV tegenstemt, is er geen meerderheid voor de wetten. Als de partij van Wilders de plannen wel steunt, dan is het stemgedrag van het CDA in de Eerste Kamer waarschijnlijk bepalend voor de uitkomst.

Suriname heeft als eerste land in de Amazone het certificaat 'malariavrij' ontvangen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Het land heeft aangetoond dat er sinds september 2021 geen malariagevallen op Surinaams grondgebied zijn geweest. Ook is het land volgens de WHO redelijkerwijs in staat om te voorkomen dat de ziekte opnieuw oprukt.

"Deze historische mijlpaal volgt op bijna zeventig jaar toewijding van de Surinaamse regering en bevolking om de ziekte uit te bannen", schrijft de organisatie in een persbericht. Malaria is een infectieziekte die zonder behandeling ernstig kan verlopen en zelfs tot de dood kan leiden.

De Surinaamse overheid werkte al sinds de jaren 50 aan het uitbannen van malaria. Door het gebruik van pesticiden en een betere behandeling van de ziekte lukte dat in de kustgebieden, waar het overgrote deel van de bevolking woont, relatief snel.

In het dichtbegroeide binnenland van Suriname was dat moeilijker. Daar besloot de overheid om mensen uit lokale gemeenschappen op te leiden om malaria-gevallen snel te diagnosticeren en gratis te behandelen. Deze veldwerkers doen ook aan preventie en bereiken groepen mensen die anders niet met de overheid in aanraking komen, zoals illegale migranten en goudzoekers.

Goed voor toerisme

"Dat we malariavrij zijn betekent dat onze bevolking niet langer risico loopt. Het uitbannen van malaria zal bovendien positieve effecten hebben op de gezondheidszorg, de economie en het toerisme", zegt de Surinaamse minister Ramadhin van Volksgezondheid.

"Tegelijkertijd moeten we alert blijven als we deze status willen behouden. We moeten de nodige maatregelen blijven nemen om te voorkomen dat malaria terugkomt", aldus de minister.

Inclusief Suriname zijn er wereldwijd nu 47 landen en gebieden die volgens de WHO malariavrij zijn.

De overheid stopt de onderhandelingen met een flink aantal grote bedrijven over CO2-reductie. Dat schrijft demissionair minister Hermans van Klimaat aan de Tweede Kamer.

Het gaat om maatwerkafspraken. De overheid geeft hierbij subsidie aan de dertig grootste industrieën in Nederland, als die bereid zijn meer klimaatmaatregelen te nemen dan de wet voorschrijft.

De bedrijven waarmee niet langer wordt onderhandeld zijn onder meer Shell, BP, Air Liquide, Air Products, ExxonMobil en LyondellBasell In Rotterdam. Ook met Dow Chemical in Terneuzen wordt niet langer onderhandeld.

Het stopzetten van de onderhandelingen betekent overigens niet dat deze bedrijven helemaal geen maatregelen nemen om minder CO2 uit te stoten, zegt de minister. Zo werken Shell, ExxonMobil, Air Products en Air Liquide samen in het Porthos-project waarmee een deel van hun CO2 wordt opgeslagen in een leeg gasveld onder de Noordzee.

De afgelopen drie jaar is er met alle dertig grote bedrijven gesproken maar het resultaat is beperkt. Alleen met zoutfabrikant Nobian zijn definitieve afspraken gemaakt. Het proces van maatwerkafspraken bleek ingewikkelder dan gedacht. De onderhandelingen worden nu met een beperkt aantal bedrijven voortgezet.

Milieu Effect Rapport

Het belangrijkste bedrijf is Tata Steel IJmuiden, waarmee "druk en serieus" onderhandeld wordt. Minister Hermans maakt in de Kamerbrief bekend dat inmiddels ook de Europese Commissie meepraat over mogelijke Nederlandse staatssteun aan Tata. Eerder vandaag heeft de staalfabriek het Milieu Effect Rapport ingediend voor de geplande verduurzamingsplannen.

Tata wil de helft van de staalproductie verduurzamen door van kolen over te gaan op gas en of waterstof. Voor deze plannen zijn naar verwachting miljarden euro's staatsteun nodig. Of die miljarden er ook komen is nog altijd onzeker. De overheid stelt harde voorwaarden aan de subsidie zoals het verminderen van de overlast en schade aan de gezondheid van mensen in de omgeving van de staalfabriek.

In Den Haag is vanmiddag een slavernijmonument onthuld. Daarmee is Den Haag de laatste van de vier grote steden die zo'n gedenkteken heeft gekregen. Het monument staat aan het Lange Voorhout, vlak bij de Hofvijver. Honderden mensen woonden de ceremonie bij.

Eerder op de dag was er een herdenkingsbijeenkomst in de Kloosterkerk. Daarna liep een stoet naar het Lange Voorhout, waar een plengoffer werd gebracht, een minuut stilte werd gehouden en het monument werd ingezegend.

Het gedenkteken is ontworpen door de Zuid-Afrikaanse kunstenaar Buhlebezwe Siwani en draagt de titel Remember our united beginning (herdenk ons gezamenlijk begin). Het bestaat uit verschillende delen, waaronder een doorgang van metalen silhouetten van Haagse inwoners. Dat zijn bijvoorbeeld jongeren en nazaten van tot slaaf gemaakten.

Belangrijke stap

Bezoekers spraken van een belangrijke stap. "Te laat, maar beter laat dan nooit," zei iemand tegen Omroep West. Een ander noemt vooral de plek waar het monument staat veelzeggend: "Het Lange Voorhout, het koloniale hart van Den Haag".

De onthulling vond plaats op de dag voor Keti Koti, de jaarlijkse herdenking en viering van de afschaffing van de slavernij.

In Nuenen is een grote hoeveelheid illegaal vuurwerk gevonden. Die lag opgeslagen in een bakwagen en een zeecontainer in de buurt van een voormalige boerderij, meldt Omroep Brabant.

In de bakwagen lag ongeveer 15 kubieke meter vuurwerk, verpakt in verschillende formaten dozen. In de container werd een kleinere hoeveelheid aangetroffen.

In een straal van 200 meter rond de vindplaats werden uit voorzorg tien huizen ontruimd wegens ontploffingsgevaar. Eerder kregen buurtbewoners het advies om binnen te blijven. "Vuurwerk gaat niet samen met extreme warmte", zei de brandweer.

Uitladen en afvoeren

Een gespecialiseerd bedrijf heeft de situatie beoordeeld en geadviseerd het vuurwerk uit te laden en af te voeren. Dit proces zal naar verwachting nog enkele uren duren, maar omwonenden konden vanavond weer naar huis.

In de tuin van Paleis Huis ten Bosch hebben koning Willem-Alexander, koningin Máxima en hun dochters Amalia, Alexia en Ariane vandaag geposeerd voor het halfjaarlijkse fotomoment van het Koninklijk Huis. De fotosessie zou eigenlijk eerder deze maand plaatsvinden, maar werd uitgesteld omdat prinses Amalia haar bovenarm brak bij een val van haar paard.

Amalia verscheen zonder mitella. Ze vertelt dat haar herstel goed verloopt, maar dat het "een flinke breuk" is geweest, "waar ik zoals u weet aan geopereerd ben". "Als het goed is, houd ik er geen schade aan over", zei de kroonprinses. Ze bedankte de hulp- en zorgverleners die haar hebben geholpen na de val.

Hondje Mambo was ook weer van de partij bij de fotosessie:

Amalia vertelde dat haar afstudeerscriptie gaat over AI deepfakes met betrekking tot Europees recht. Ze heeft haar scriptie ingeleverd en wacht nog op een cijfer. Daarmee is haar bachelor Politics, Psychology, Law and Economics (PPLE) bijna afgerond. Volgend studiejaar zal ze aan een bachelor Nederlands recht beginnen, ook aan de Universiteit van Amsterdam.

Ze zei ook dat ze een nieuwe bijbaan heeft: ze wordt militair werkstudent bij Defensity College. Binnen dat programma werken HBO- en WO-studenten bij Defensie en krijgen ze een militaire basisopleiding. De militair werkstudenten zijn ook reservist.

Prinses Ariane stond voor het eerst de pers te woord bij het fotomoment. Dit voorjaar werd zij 18 jaar, en daarom krijgt zij meer officiële taken.

Op een vraag van het NOS Jeugdjournaal over wat kinderen van haar kunnen verwachten bij publieke optredens, antwoordde Ariane dat ze dit jaar bij Prinsjesdag zal zijn. "Voor de rest zal ik nog zien wat er allemaal komt. Het is zeker iets nieuws voor mij", zei ze. Ze benadrukte dat ze haar familie en oudere zussen heeft om haar bij te staan.

NAVO-top

Koning Willem-Alexander werd gevraagd naar zijn rol bij de NAVO-top in Den Haag afgelopen week. "Nederland heeft alles uit de kast gehaald om het een succes te maken. Ik ben ontzettend trots op alle mensen die het mogelijk hebben gemaakt", zei hij.

De koning kwam terug op het diner dat hij gaf op Paleis Huis ten Bosch. "Ik denk dat we daarmee een steentje hebben bijgedragen aan de algemene sfeer tussen de regeringsleiders op dinsdagavond, waardoor iedereen goedgemutst op woensdagochtend de vergadering in is gegaan."

Ook sprak hij over de Amerikaanse president Trump en zijn delegatie, die bij de koninklijke familie op het paleis logeerden. "De samenwerking met de Amerikanen was fantastisch. Het waren heel goede gasten." "We waren zo blij verrast hoe ze als gasten waren, met veel dankbaarheid en respect", vulde koningin Máxima aan.

Amalia noemde het diner en het verwelkomen van onder andere de Amerikaanse president "ontzettend cool". "Elke ontmoeting was bijzonder, ook die met de heer Trump. Het was voor mij als medegastvrouw heel mooi om dat mee te mogen maken."

De prinses vindt het verstandig dat ze zich, in tegenstelling tot haar vader, nog niet zo met de politiek bezig houdt. "Want ik moet nog heel veel leren om daarin mee te kunnen doen. Ik kijk bewonderenswaardig toe hoe mijn vader dat doet." De prinses doet dat toekijken "wel met interesse", zei de koning daarop lachend. "Ze leert goed", vervolgde Willem-Alexander. "Ze is een goede leerling."

Twee keer per jaar vindt er een fotosessie plaats van het Koninklijk Huis. Dat gebeurt op een door de familie zelfgekozen moment, zodat alle gezinsleden aanwezig kunnen zijn. Vorig jaar was er ook al een zomerse sessie op Paleis Huis ten Bosch in Den Haag, het woonpaleis van de koning en zijn gezin.

Toen werd de prinsessen gevraagd wat ze vinden van het van kleins af aan op de foto gaan. Alexia antwoorde: "We zijn niks anders gewend. Het is een familietraditie. Maar het is soms wel doodeng! Je wil het perfect doen. Maar niemand is perfect." Amalia zei over de fotosessies: "Als klein kind snap je het niet. Dat kan eng zijn. Als je wat ouder wordt, begrijp je het meer. Maar het blijft wel eng."

Tijdens een cruise met een schip van Disney is een kind in het water gevallen. Het meisje dat op videobeelden niet ouder lijkt dan een jaar of acht, viel over de reling van de vierde verdieping, zegt een andere passagier. De vader sprong zijn dochter meteen achterna.

Het gebeurde gisteren op de laatste dag van een vierdaagse cruise tussen de Bahama's en Fort Lauderdale in Florida. Een van de passagiers zegt dat het meisje mogelijk een foto probeerde te maken voordat ze overboord viel.

"Het schip voer snel. Het is ongelooflijk hoe snel de mensen kleine stipjes in de zee werden en je ze uit het oog verloor", zegt een andere passagier tegen CBS News Miami. Aan boord klonk een noodsignaal terwijl de kapitein het schip draaide en een reddingsboot te water werd gelaten.

Toen het meisje en haar vader in de reddingsboot werden getild, werd op het Disney-schip gejuicht, zo is te horen in een video. In een verklaring schrijft Disney zijn bemanningsleden te prijzen voor hun "uitzonderlijke vaardigheden en snelle optreden, waardoor beide gasten binnen enkele minuten veilig naar het schip konden terugkeren."

'Een wonder'

Passagiers zeggen dat de vader meer dan tien minuten watertrappelde voordat hij en zijn dochter uit het water werden gehaald. "Het is een wonder dat hij het zolang heeft volgehouden" en "hij is een held", schrijven medepassagiers over hem op sociale media.

Hoe het meisje overboord kon vallen is niet bekend. Volgens Disney heeft het schip veiligheidsbarrières van plexiglas om dit soort incidenten te voorkomen. "We zetten ons in voor de veiligheid en het welzijn van onze gasten. De reddingsactie onderstreept de effectiviteit van onze veiligheidsprotocollen", staat in een verklaring.

Het Disney-schip kwam vanmiddag (Nederlandse tijd) aan in de haven van Everglades in Florida. Hoe het met het meisje en haar vader gaat, is niet bekend. Op eerste beelden na de reddingsactie steekt de vader zijn duim op en lijken de twee vooral geschrokken.

Van Lviv in het westen tot Dnipro in het oosten klonk gisteren het luchtalarm in Oekraïne. Niet eerder in de oorlog lanceerde Rusland zo veel drones en raketten, zegt het Oekraïense leger. Die grootschalige Russische luchtaanval past in een patroon van almaar hevigere beschietingen dit jaar.

Dat heeft alles te maken met de fors opgevoerde productie van raketten en drones in Rusland. Daar rollen inmiddels meer ballistische raketten van de lopende band dan dat er Patriot-afweerraketten in de VS worden gemaakt, beweerde de Oekraïense geheime dienst onlangs tegenover The Kyiv Independent.

Defensie-expert en voormalig luchtmachtofficier Patrick Bolder denkt dat die informatie klopt. "Het is slecht nieuws voor Oekraïne. Amerika is de enige producent van Patriot-raketten en alleen daarmee kunnen Oekraïners ballistische raketten neerhalen. Als je die niet hebt, dan komen die Russische raketten op woonwijken terecht."

Deze uitleg over Patriot-systemen maakten we in maart dit jaar:

Het aantal Oekraïense burgerslachtoffers was in de eerste vijf maanden van dit jaar 50 procent hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Tot die conclusie kwamen VN-mensenrechtenonderzoekers onlangs. Het team legde een directe link met ballistische raketten die terechtkomen in dichtbevolkt gebied.

Na deze VN-publicatie kwamen onder meer nog de luchtaanvallen van 17 juni (28 doden gemeld) en 23 juni (tien doden gemeld) op Kyiv.

Drie doden

Bij de grote raket- en drone-aanval van afgelopen weekend werden ten minste drie burgerdoden en twaalf gewonden gemeld door lokale autoriteiten. Van de zestig raketten die in de nacht van zaterdag op zondag werden gelanceerd zijn er volgens Oekraïne 38 neergehaald.

Van de 477 Russische kamikazedrones werden er 249 uit de lucht geschoten, stelt het leger van Oekraïne. Deze informatie is niet onafhankelijk bevestigd. Het leger zegt dat 226 drones "verloren" zijn gegaan, vermoedelijk door de inzet van stoorzenders.

Op videobeelden is te zien dat een aantal appartementencomplexen en ten minste één universiteitsgebouw is getroffen.

In deze video van gisteren zie je de schade die Russische drones hebben veroorzaakt in stad Tsjerkasy:

Het Kremlin beweert dat militair-industriële doelwitten zijn getroffen bij de grote luchtaanval. In hoeverre daar iets van klopt is onduidelijk. "We horen over het algemeen heel weinig over militaire schade bij Russische luchtaanvallen. De Oekraïense autoriteiten houden dat zo stil mogelijk", legt oud-luchtmachtofficier Bolder uit.

Het Oekraïense leger heeft wel bekendgemaakt dat een F-16 is neergehaald bij de Russische aanval. De straaljager was ingezet bij de onderschepping van projectielen. De piloot heeft de crash niet overleefd. Het was de derde F-16 die voor Oekraïne verloren ging.

Meer drones

Behalve raketten produceert Rusland ook meer drones dan voorheen, ondanks alle door het Westen ingestelde sancties. Betrouwbare statistieken hierover zijn er niet, maar publicaties in staatsmedia geven wel een indicatie. Zo zouden er in mei 17 procent meer aanvalsdrones zijn gemaakt dan de maand ervoor. Dat meldde de kritische krant The Moscow Times op basis van informatie van een pro-Kremlin denktank.

Aan het begin van dit jaar werden zelden meer dan 200 drones per dag ingezet tegen Oekraïne. De afgelopen maand waren er echter regelmatig uitschieters van rond de 400 drones per grote luchtaanval. Tegelijkertijd worden er minder onbemande toestellen neergehaald dan voorheen.

Rondjes draaien

Bolder onderschrijft dat de Oekraïense luchtafweer meer moeite heeft met Russische aanvallen. "Er zijn zó veel doelen voor de luchtverdediging en Oekraïne kan niet alles neerhalen." Ook de tactiek die Rusland toepast maakt onderschepping lastiger. "Je ziet vaker dat drones boven hun doelwit net buiten bereik van luchtafweer rondjes vliegen totdat ze allemaal tegelijk naar beneden storten."

Deze afbeelding geeft een idee van hoe complex de Russische luchtaanval van afgelopen weekend in elkaar zat. Geel zijn drones, groen en rood kruisraketten en blauw ballistische raketten:

Andersom voert ook Oekraïne de luchtaanvallen op doelwitten in Rusland op. Het grootste tactische succes van de afgelopen tijd is de vernietiging van bommenwerpers op een vliegveld ver van de grens met Oekraïne.

De productie van drones en raketten heeft eveneens in Oekraïne een vlucht genomen. Toch blijft het land afhankelijk van steun uit het Westen, benadrukt Bolder. Vooral op het gebied van luchtafweer zijn Patriots uit de VS onmisbaar. Maar Trump heeft al aangegeven dat de tijd van giften voorbij is: als Kyiv Patriot-raketten wil hebben, zal het die moeten kopen.

"Eigenlijk sinds Trump aan de macht is zie je dat Poetin kiest voor escalatie in Oekraïne", zegt Bolder. "De Russische president weet dat de tijd aan zijn kant is."