NOS Nieuws - Algemeen

Op de Universiteit van Californië in Los Angeles (UCLA) zijn gevechten uitgebroken tussen pro-Palestijnse en pro-Israëlische betogers. Net als op een aantal andere campussen in de Verenigde Staten wordt ook op de campus van UCLA al dagen actiegevoerd voor de Palestijnen.

Net voor middennacht plaatselijke tijd kwamen tegendemonstranten de campus op en probeerden de barricaden omver te trekken die de pro-Palestijnse studenten hadden opgericht. Er braken gevechten uit waarbij met pepperspray werd gespoten en met vuurwerk werd gegooid. Veiligheidspersoneel van de universiteit greep niet in.

Het universiteitsbestuur heeft de politie van Los Angeles ingeschakeld. Agenten in oproeruitrusting zijn inmiddels aanwezig om de boel te kalmeren.

Bezetting Columbia University

Los Angeles is niet de enige plek in de Verenigde Staten waar het tot diep in de nacht (lokale tijd) onrustig was. Ook in New York op de Columbia University greep een grote politiemacht in bij een bezetting van een universiteitsgebouw.

Studenten hadden er Hamilton Hall, waar het bestuur zetelt, gebarricadeerd in het kader van een pro-Palestijns protest. Door een raam in te slaan, konden ze de deuren van het gebouw openen. Met stoelen en tafels werden deuren geblokkeerd en tientallen andere studenten bleven buiten staan om de bezetting in stand te houden.

De oproerpolitie maakte na uren een einde aan de bezettingen. Bijna honderd studenten op de campus van Columbia zijn gearresteerd en in bussen afgevoerd.

Het universiteitsbestuur zei geen andere keuze te hebben dan de politie in te schakelen. "We hebben duidelijk gemaakt dat het leven op de campus niet oneindig ontwricht kan worden door betogers die regels en wetten overtreden." Het bestuur heeft aangegeven dat er in ieder geval tot 17 mei politie aanwezig blijft op de campus.

'Nog nooit zoveel politie gezien'

Dani Morera Trettin studeert journalistiek op Columbia University en heeft de afgelopen dagen het protest van dichtbij meegemaakt. Morera Trettin is zelf niet gaan protesteren, maar was wel elke dag op de campus. "Ik heb nog nooit zo'n grote politiemacht gezien. Er was ook niet gecommuniceerd dat de politie zou ingrijpen."

De agenten gingen het pand via een raam op de eerste verdieping binnen:

Wat de 25-jarige internationale student nog het ergste van alles vindt, is dat de politie ook verslaggevers wegstuurde. "Ze zeiden dat iedereen weg moest en niemand verslag mocht doen. Het feit dat daarom niemand kon vastleggen hoe de politie te werk ging, is heel kwalijk", aldus Morera Trettin, die de protesten via sociale media en de universiteitsradio nauwlettend in de gaten hield.

"Er ontstond frustratie omdat Columbia de gesprekken met de betogers had opgeschort en omdat het bestuur niet aan hun eisen voldeed. Daarom bezetten zij Hamilton Hall, met in het achterhoofd het protest van 1968 tegen de Vietnamoorlog."

'Geen vreedzaam protest'

Al geruime tijd zijn er op universiteiten in de Verenigde Staten pro-Palestijnse protesten. Ongeveer twee weken geleden werd er een compleet tentenkamp opgezet op de Columbia University. De studenten eisen een staakt-het-vuren in Gaza en hebben felle kritiek op de regering-Biden.

Ook willen ze dat de universiteiten hun banden verbreken met bedrijven die connecties hebben met Israël, waaronder wapenleveranciers. Biden liet weten dat het bezetten van een academisch gebouw "absoluut de verkeerde aanpak is" en "geen voorbeeld is van een vreedzaam protest".

Volgens de studenten gooit de politie met zijn harde optreden juist olie op het vuur.

Het aantal incidenten in de trein tussen Zwolle en Emmen lag het eerste kwartaal van dit jaar veel hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Dat komt doordat sinds vorig jaar april iedere passagier in de trein wordt gecontroleerd.

Relatief veel mensen blijken zwart te rijden en weigeren om een legitimatiebewijs te tonen. Soms komt het ook tot fysiek geweld, meldt de regionale omroep Oost op basis van cijfers van de provincie.

"Schokkend", noemt Wim Eilert van spoorwegvakbond VVMC de cijfers. "Het is inmiddels meer geluk dan wijsheid dat er nog geen dodelijk slachtoffer is gevallen. De mate van agressie is ook veel erger geworden."

De Arriva-trein wordt veel gebruikt door asielzoekers die op weg zijn naar het aanmeldcentrum in Ter Apel. Op het traject tussen Zwolle en Emmen, ook wel de Vechtdallijn genoemd, is al jaren veel overlast. Het zou daarbij vooral gaan om veiligelanders, asielzoekers die eigenlijk geen recht hebben op asiel in Nederland, omdat ze in hun eigen land veilig kunnen leven.

Niet geregistreerd

Uit de cijfers blijkt nu vooral een grote stijging van het aantal zogenoemde B3-incidenten, waarbij een reiziger gefouilleerd wordt omdat die zwartrijdt en zich niet wil legitimeren. Het eerste kwartaal van vorig jaar waren dat er net geen 40, nu zijn het er 331.

Ook het aantal zware incidenten, zoals mishandeling en intimidatie van treinpersoneel nam wat toe. In de eerste drie maanden van dit jaar is er vier keer een medewerker van Arriva mishandeld in de trein tussen Zwolle en Emmen. In acht andere gevallen was er sprake van bedreiging of intimidatie door een reiziger, illegaal wapenbezit of diefstal. In totaal zijn dat twee zware incidenten meer dan in dezelfde periode in 2023.

Arriva zegt dat de stijging alles te maken heeft met de (bijna) "honderd procent controle" op de lijn. "Vroeger werden mensen zowel op station Zwolle als op station Emmen bij de toegangspoorten gecontroleerd. Mensen zonder vervoersbewijs werden meteen weggestuurd en ook niet geregistreerd", legt woordvoerster Carla Groenhof uit.

"Maar sinds dat de provincie extra geld heeft uitgetrokken voor veiligheid controleren we zo goed als elke treinreiziger op de trein. Dan blijkt al snel dat er veel meer zwartrijders zijn, die zich vaak niet kunnen of willen legitimeren. Oftewel: de zwartrijders zitten al in de trein en lopen alsnog bij de kaartcontroles tegen de lamp. En nu komen ze wel in de cijfers terecht."

Meer toegangscontroles

Hoewel de stijging dus groot is, zegt Groenhof dat Arriva gewoon wil doorgaan met de huidige controles op de trein. Zij zegt ook tevreden te zijn met de mobiele veiligheidsteams die nu snel opgeroepen kunnen worden als een incident dreigt.

Vakbond VVMC is minder positief. "We kunnen nu toch wel samen de conclusie trekken dat alle maatregelen niet het gewenste effect hebben", zegt bestuurder Eilert. Hij doet een dringend beroep op de politiek, zowel provinciaal als landelijk, om nog meer geld uit te trekken voor de 'overlasttrein'. "Want we hebben extra mensen nodig."

Ook roept Eilert Arriva op om weer toegangscontroles op het perron te doen. "Dan zorg je ervoor dat je de overlastgevers aan het begin van de reis niet op de trein hebt."

De provincie Overijssel houdt het bij een korte reactie: "De middelen die voor de Vechtdallijn zijn uitgetrokken, zijn er om de incidenten beheersbaar te houden. Wat we uit de cijfers halen, is dat de stewards op de trein een beter veiligheidsgevoel hebben, doordat het back-up team te hulp kan schieten als dat nodig is."

Goedemorgen! Het is vandaag de Dag van de Arbeid, vakbond FNV organiseert een mars in Amsterdam. En de voetbalsters van FC Twente kunnen vandaag landkampioen worden.

Eerst het weer: In het westen van het land kunnen nog enkele regen- en onweersbuien voorkomen. Voor de rest blijft het droog en krijgen we veel zon bij 21 graden op de Wadden tot 27 graden in het noordoosten van het land.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. En hier zie je de actuele situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Omroep PowNed trekt een documentaire over diabetesmedicijn Ozempic terug. Het besluit volgt op een waarschuwing van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, bevestigt PowNed-voorzitter Dominique Weesie na berichtgeving in het AD. De inspectie vindt de documentaire te veel neigen naar reclame voor het middel.

De documentaire PowNed of View: De Prikpen zou vanavond worden uitgezonden op NPO 3. In de documentaire spuit presentator Filemon Wesselink het diabetesmedicijn bij zichzelf in. In de aankondiging van de documentaire staat dat Wesselink ook in gesprek gaat met diabetespatiënten en de illegale handel in het medicijn laat zien.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Overcapaciteit, sterke prijsdalingen en een dreigende handelsoorlog over elektrische auto's met Europa; het zijn geen makkelijke tijden voor Chinese autobouwers. Toch blijft het dringen geblazen op de autoshow in Peking, waar maar liefst 117 nieuwe modellen worden getoond aan het publiek. De autobouwers zijn optimistisch over hun toekomst.

Fijne woensdag!

De laagstbetaalde medewerkers in de zorg moeten minimaal 16 euro per uur gaan verdienen. Dat voorstel doet GroenLinks-PvdA vandaag, op de Dag van de Arbeid. Het gaat volgens de fractie om mensen die elke dag onmisbaar werk doen in ziekenhuizen, verpleeghuizen en bij mensen thuis en daar nu niet naar betaald krijgen.

De linkse combinatie gaat proberen een meerderheid te krijgen voor het voorstel bij de behandeling van de Voorjaarsnota in de Tweede Kamer. Die staat gepland voor begin juni.

Er werken volgens GroenLinks-PvdA op dit moment zo'n 60.000 mensen in de zorg voor minder dan 16 euro per uur. Dat is te weinig voor het belangrijke werk dat ze doen, vindt fractieleider Timmermans. "Tijdens de coronacrisis hebben ze ons land overeind gehouden en ze doen dat nu nog steeds elke dag."

Door de gestegen prijzen van de afgelopen tijd kunnen ze vaak niet goed rondkomen of een zakcentje overhouden. "Dat kan zo niet langer", stelt Timmermans.

Cao-onderhandelingen

Om de beoogde loonsverhoging per 1 januari volgend jaar mogelijk te maken, wil GroenLinks-PvdA de bijdrage die zorgwerkgevers van de overheid krijgen voor de cao-onderhandelingen verhogen. Ze krijgen dat geld op voorwaarde dat het alleen wordt gebruikt voor hoger loon in de laagste salarisschalen.

Daardoor wordt werken in de zorg ook aantrekkelijker, denkt Timmermans. De sector kampt met een groot tekort aan personeel.

Het huidige wettelijke minimum-uurloon is 13,27 euro. Als iedereen in de zorg ten minste 16 euro gaat verdienen, dan kost dat ongeveer 525 miljoen euro per jaar, heeft GroenLinks-PvdA berekend.

Werkgevers betalen

Om dat te betalen wil de partij de maximale premie die alle werkgevers in Nederland betalen voor de zorgverzekering van een werknemer verhogen. Dat wil zeggen dat werkgevers meer zorgpremie zouden moeten betalen voor werknemers met een hoog salaris.

De linkse beweging viert op 1 mei traditioneel de Dag van de Arbeid. Het is een internationale feestdag, ontstaan uit de strijd voor een achturige werkdag in de 19de eeuw. In tegenstelling tot veel andere landen heeft Nederland 1 mei nooit een nationale feestdag gemaakt waarop mensen vrij zijn.

In het centrum van Los Angeles zijn minstens 55 gewonden gevallen bij een botsing tussen een sneltram en een bus van de universiteit. Het ongeluk gebeurde rond het begin van de middag (lokale tijd) op de Exposition Boulevard, vlak bij de campus van de University of Southern California (USC) en het Natural History Museum.

Twee mensen raakten ernstig gewond door de botsing. Zij werden naar het ziekenhuis gebracht. Het gaat volgens de brandweer om de buschauffeur en een passagier die in de bus zat. Persbureau AP meldt dat zij de enige twee inzittenden waren van de passagiersbus. In de sneltram zaten tijdens de botsing ruim 150 passagiers.

Naast de twee inzittenden van de bus moesten zestien anderen ook naar het ziekenhuis. Volgens de lokale brandweer vielen hun verwondingen mee en verkeerden zij in redelijke conditie, meldt de Los Angeles Times.

37 anderen werden op de plek van het ongeluk behandeld.

Volgens een woordvoerder van het OV-bedrijf kruiste de bus met de route van de tramlijn. De tram reed op een lightraillijn die van Oost-Los Angeles naar het centrum van Santa Monica loopt. Het grootste deel van die route is bovengronds op straatniveau en niet alle kruispunten hebben hekken. De politie doet verder onderzoek naar het incident.

Op sociale media deelden werden beelden gedeeld door inzittenden van de tram. Daarop is te zien waar het ongeluk gebeurde:

Een Nederlandse vrouw is aangehouden voor betrokkenheid bij de moordaanslag op de Spaanse politicus Alejo Vidal-Quadras in november vorig jaar. De vrouw is op basis van een Europees arrestatiebevel in Nederland aangehouden, melden Spaanse media.

Waar ze precies werd opgepakt is niet duidelijk. Ze wordt onder meer verdacht van het financieren en voorbereiden van de moordaanslag.

De Nederlandse vrouw is de vijfde persoon die is gearresteerd, meldt El País. Verder schrijft de krant dat de Spaanse politie nog twee andere verdachten heeft geïdentificeerd, onder wie de schutter. Zij zijn daarentegen nog niet gevonden.

Een woordvoerder van de Nederlandse politie zegt tegen het ANP niets te zeggen over de aanhouding en verwijst naar de Spaanse politie.

Gebroken kaak

Vidal-Quadras werd op 9 november vorig jaar waarschijnlijk door een huurmoordenaar neergeschoten. De 78-jarige politicus werd beschoten op de stoep in de wijk Salamanca, in het centrum van Madrid. Getuigen zeggen dat de schutter een helm droeg en op een zwarte Yamaha motor wegreed.

De voormalige leider en medeoprichter van de rechts-populistische partij Vox zou zijn geraakt in zijn gezicht. Hij brak zijn kaak, maar overleefde de aanslag.

Een kleine twee weken later hield de Spaanse politie al drie mensen aan in het onderzoek naar de poging tot moord op de prominente politicus.

Motief

Videl-Quadras was van 2004 tot 2007 de vicepresident van het Europees Parlement. In de jaren 90 was hij de president van de Catalaanse afdeling van de christendemocratische Partido Popular. In 2014 stapte hij over naar de nieuwe partij Vox.

De Spaanse politie heeft nog geen uitspraken gedaan over een mogelijk motief, maar zelf denkt Vidal-Quadras dat Iran erachter zit om zijn banden met de Iraanse oppositie. Verder werd hij neergeschoten op de dag van een gevoelige politieke deal: de Spaanse regering sloot een akkoord met Catalaanse separatisten. Quadras is fel tegen deze deal.

Vorig jaar waren er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek 52 stakingen op de werkvloer, het grootste aantal in meer dan vijftig jaar. Zo'n 17.000 mensen legden het werk neer. De belangrijkste redenen om te staken waren een hoger loon en betere arbeidsvoorwaarden.

Onder de grotere stakingen in 2023 waren die van buschauffeurs en treinmedewerkers in het streekvervoer, die het werk voor meerdere dagen neerlegden. Supermarktketen Albert Heijn zag de omzet tijdelijk dalen door een staking in vijf distributiecentra.

Minder werknemers staken

Het aantal stakingen was vorig jaar dus hoog, maar opvallend is dat het aantal werknemers dat het werk neerlegde niet in gelijke mate meesteeg. Zo waren er in 2022 veel minder stakingen (33) en maar iets minder stakers (16.000).

In 2020 hielden nog 105.000 werknemers tijdelijk op met werken, terwijl er in dat jaar maar 9 stakingen werden geteld. Eén van de grote stakingen dat jaar was bij staalbedrijf Tata Steel; de onrust duurde toen zo'n drie weken. Uiteindelijk beloofde de directie geen gedwongen ontslagen door te voeren.

2019 was een recordjaar, toen staakten zo'n 318.000 mensen. Toch waren er in dat jaar 'slechts' 26 stakingen. De records werden toen vooral gevestigd vanwege grote acties in het onderwijs en de zorg. Bovendien was er een grote landelijke pensioenstaking.

Het afgelopen jaar waren de meeste stakingen bij industriële bedrijven. Daar waren 28 werkonderbrekingen, waarbij 5000 werknemers betrokken waren. Ook in de handel werd naar verhouding vaak het werk neergelegd.

De meeste arbeidsdagen, ruim 60.000, gingen dan weer verloren bij bedrijven in het vervoer en de opslag.

De gouverneur van de Amerikaanse staat Illinois heeft een cruciaal document uit de Amerikaanse Burgeroorlog gekocht én weggegeven aan een museum in zijn eigen staat.

Met het één pagina tellende document, ondertekend door president Lincoln op 19 april 1861, gaf de president opdracht om de havens van de staten South Carolina, Georgia, Alabama, Florida, Mississippi, Louisiana en Texas te blokkeren.

Dat was de eerste militaire reactie van de Unie (de noordelijke staten), exact een week nadat de Confederatie (de afgescheiden zuidelijke staten) een fort van de Unie onder vuur had genomen.

Na die beschieting van dit complex, Fort Sumter, begon feitelijk de burgeroorlog. Via het document van Lincoln reageerde de Unie voor het eerst militair op die aanval.

Gekocht op een veiling

Volgens de Democratische gouverneur Pritzker van Illinois heeft zijn staat nu een document in handen waarmee wordt onderstreept dat de VS "ondanks onze meningsverschillen en uitdagingen, ruim 150 jaar later de tijd heeft doorstaan".

Pritzker zelf kocht het papier in juli vorig jaar voor zo'n 471.000 dollar op een veiling van een anonieme verzamelaar. De miljardair doneerde het document vervolgens aan zijn staat, omdat Lincoln nauw verbonden was aan Illinois; de president begon er zijn politieke loopbaan en woonde er.

Burgeroorlog

De Amerikaanse Burgeroorlog brak uit in 1861, na decennia van opgebouwde spanning tussen de zuidelijke staten, die economieën hadden gebaseerd op slavernij en landbouw, en de meer geïndustrialiseerde noordelijke staten.

De discussie kwam tot een kookpunt toen in 1860 Lincoln werd verkozen tot president. Hij was ferm tegenstander van meer zogenoemde slavenstaten in nieuwe gebieden in het westen van het land. Vervolgens besloten de zuidelijke staten zich af te scheiden.

Tijdens de burgeroorlog ondertekende Lincoln in 1862 de befaamde Emancipation Proclamation, waarmee alle slaafgemaakten in de zuidelijke staten vrij werden verklaard. Dat document leidde de afschaffing van slavernij in de VS in.

Kort voor het einde van de oorlog werd Lincoln doodgeschoten tijdens een bezoek aan een theater in Washington.

Museum

Het document uit 1861 dat nu in handen is van Illinois wordt tot februari volgend jaar tentoongesteld in het Lincoln-museum in de stad Springfield, waar Lincoln tot zijn presidentschap woonde.

De directeur van het museum, Christina Shutt, is verheugd met de gift. Na de aanval op Fort Sumter moest Lincoln "reageren, of accepteren dat het land uiteen zou worden gerukt, waarmee miljoenen veroordeeld zouden worden tot slavernij", zei ze. "Dit document toont dat Lincoln vond dat Amerika de moeite waard was om gered te worden."

Omroep PowNed trekt een documentaire over diabetesmedicijn Ozempic terug. Het besluit volgt op een waarschuwing van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), bevestigt PowNed-voorzitter Dominique Weesie tegen de NOS na berichtgeving in het AD.

Volgens Weesie wacht PowNed een dwangsom van 150.000 euro als de omroep zich niet aan het uitzendverbod houdt. Dat bedrag kan oplopen tot 625.000 euro, zegt hij.

De IGJ spreekt tegen dat er sprake is van een verbod of een dwangsom. Wel zegt een woordvoerder dat de inspectie naar aanleiding van de vooraankondiging van de documentaire heeft "gesproken" met de omroep.

De documentaire PowNed of View: De Prikpen zou morgenavond worden uitgezonden op NPO 3. In de documentaire spuit presentator Filemon Wesselink het diabetesmedicijn bij zichzelf in. In de aankondiging van de documentaire staat dat Wesselink ook in gesprek gaat met diabetespatiënten en de illegale handel in het medicijn laat zien. Weesie zegt dat PowNed de documentaire heeft teruggetrokken en de zendtijd heeft teruggegeven aan de NPO.

Verbod op reclame

De IGJ laat weten dat de inspectie zich op basis van de aankondigende tekst zorgen maakte of de programmamakers zich bewust zijn van de Geneesmiddelenwet, die reclame voor dit soort geneesmiddelen verbiedt. Dat verbod is er om ongewenste beïnvloeding van patiënten en consumenten te voorkomen.

Het verschil tussen journalistiek en reclame is soms lastig te beoordelen, zegt de IGJ. "Dit is afhankelijk van de informatie zoals: hoe vaak wordt de naam van een medicijn genoemd of getoond, wordt de werking overdreven, wordt gezegd dat je het middel alleen onder begeleiding van een arts mag gebruiken? Dit heeft de IGJ in het gesprek met PowNed toegelicht."

Ozempic is een medicijn dat is ontwikkeld voor diabetespatiënten, maar de afgelopen tijd populair is geworden als middel om af te vallen. In de Verenigde Staten ontstond een run op het middel toen beroemdheden het aanprezen als wondermiddel waarmee ze kilo's zouden zijn afgevallen. De toegenomen vraag naar het medicijn leidde tot wereldwijde tekorten. In Nederland greep de IGJ vorig jaar meerdere keren in om sites waar het middel illegaal werd verkocht offline te halen.

De politie heeft een 22-jarige man aangehouden op verdenking van seksueel grensoverschrijdend gedrag tegen bewoners van een woonzorginstelling in Breda. De man is aangehouden nadat de zorginstelling aangifte had gedaan.

Volgens Omroep Brabant gaat het om een ingehuurde zorgmedewerker die werkzaam was bij zorgcentrum Elisabeth. De incidenten speelden zich af op een afdeling waar oudere bewoners met dementie wonen, zegt zorgverlener Surplus tegen de regionale omroep. Er zijn meerdere meldingen gedaan.

Wat de medewerker precies heeft gedaan kan de organisatie niet zeggen. Er is een melding gedaan bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Ook is aangifte gedaan bij de politie. "Wij zijn hier ontzettend van geschrokken", aldus Surplus.

De politie laat weten vanwege de privacy van de betrokkenen verder geen informatie te delen over het onderzoek.

De presidentiële overgangsraad in Haïti, die onlangs werd ingesteld, heeft een nieuwe premier aangewezen. Voormalig minister van Sport Fritz Belizaire neemt het stokje over in het door corruptie en bendegeweld geteisterde land.

Over Belizaire is weinig bekend; zo weten zelfs sommige leden van de raad naar eigen zeggen niets over hem. De overgangsraad hoopt dat een nieuwe premier, met een eigen kabinetsploeg, de orde en veiligheid zal herstellen.

De overgangsraad, bestaande uit negen leden, fungeert als tijdelijke leiding over het land tot een nieuwe president is gekozen. De belangrijkste prioriteit is veiligheid. Haïti verkeert al jaren in een crisis, door onder meer natuurgeweld, politieke instabiliteit en het daaruit voortvloeiende bendegeweld. Meer dan 90.000 mensen zijn de afgelopen tijd het geweld in de hoofdstad Port-au-Prince ontvlucht.

Over wat er achter de chaos in Haïti zit, maakten we eerder deze video:

De verwachtingen van de Haïtiaanse bevolking voor de overgangsraad zijn volgens waarnemers niet hoog, omdat de leden zelf in de afgelopen jaren in de regering hebben gezeten of een corrupt verleden hebben.

Belizaire volgt de tijdelijke vervanger van premier Ariel Henry op. Henry kondigde in maart zijn ontslag aan en trad afgelopen donderdag officieel af. Hij verbleef sinds eind februari in Puerto Rico en wachtte met het neerleggen van zijn functie zodra een interim-premier en overgangsraad waren aangesteld.

De belangrijkste bendes in het land eisten zijn vertrek al langer en dreigden met een burgeroorlog. Veel inwoners vrezen nog steeds voor hun leven. Volgens een VN-rapport eind maart heeft het bendegeweld dit jaar al meer dan 1500 levens geëist.

Nederland heeft een aantal zonnige dagen voor de boeg. Dat is voor veel mensen een fijn vooruitzicht, maar het is ook een reden om extra op te letten of mensen zich wel goed beschermen tegen de zon, waarschuwt KWF Kankerbestrijding. De organisatie financiert daarom verschillende projecten die ervoor moeten zorgen dat mensen zich beter beschermen tegen de zon.

Zo kan overmatige blootstelling aan de zon huidkanker veroorzaken. Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland. In de kustgebieden komt huidkanker vaker voor dan elders in Nederland, bleek vorig jaar uit de Kankeratlas die is opgesteld door het Integraal Kankercentrum Nederland. Daar is sprake van een groter aantal zonuren en een hogere zonkracht.

"Daar moet nog wel meer onderzoek naar worden gedaan, maar dit zijn de feiten", zei KWF-woordvoerder Annebel Schipper in het NOS Radio 1 Journaal. Daarnaast hebben mensen niet altijd de juiste kennis om zich optimaal te beschermen tegen de invloed van de zon. Daar wil KWF Kankerbestrijding verandering in brengen.

4,6 miljoen euro

KWF Kankerbestrijding heeft 4,6 miljoen euro uitgetrokken om te investeren in acht regio's. Een deel van dat geld gaat naar zonnebranddispensers. Die 'smeerpalen' worden op verschillende plekken neergezet, zoals bij strandtenten, kinderopvanglocaties en sportvelden. De eerste dispenser wordt op 17 mei geplaatst in Noordwijk. Ook worden op een aantal scholen gastlessen gegeven door dermatologen.

Veel mensen weten namelijk wel dat zonnebrandcrème belangrijk is, maar bijvoorbeeld niet dat één keer zonnebrandcrème aanbrengen vaak niet genoeg is. Ons advies is: doe dat elke twee uur, zegt Schipper. "Door wrijving of zwemmen gaat de zonnebrandcrème er weer vanaf." De smeerpalen moeten mensen daar ook aan herinneren.

Of mensen nu een dure of goedkope zonnebrand aanschaffen maakt niet uit, zegt Schipper. "Gebruik altijd factor 30, dan zit je goed."

Zonnebrandcrème is niet het enige middel dat mensen kunnen inzetten om zich te beschermen tegen de zon. "Er wordt ook uv-werende kleding uitgedeeld aan buitenwerkers. Het is echt een divers palet om mensen te beschermen tegen de zon."

Overcapaciteit, sterke prijsdalingen en een dreigende handelsoorlog over elektrische auto's met Europa: het zijn geen makkelijke tijden voor Chinese autobouwers. Toch blijft het dringen geblazen op de autoshow in Peking, waar liefst 117 nieuwe modellen worden getoond aan het publiek. Autobouwers zijn optimistisch over hun toekomst.

"Dit is het Chinese getijde", klinkt het uit de mond van Lu Tian van BYD, dat in Peking onder grote aandacht meerdere nieuwe modellen presenteert. "Niet alleen het getijde van binnenlandse producten, ook het getijde van Chinese cultuur en technologische innovatie", leest Lu van een scherm.

Hij heeft het over guochao, zoals het wordt genoemd in het Chinees. Producten met een Chinese voetafdruk, het 'Made in China' van de 21ste eeuw. Dat Chinese bouwers van elektrische auto's niet hebben stilgezeten, wordt al snel duidelijk op de autoshow, die na jaren van covidlockdowns voor het eerst sinds 2018 weer eens is neergestreken in Peking.

China neemt het stuur over

Hoewel ook buitenlandse partijen als Volkswagen, BMW en Honda aanwezig zijn op de beurs, zijn het de Chinese automakers die brutaal het stuur hebben overgenomen, BYD voorop. Met aansprekende modellen voor aantrekkelijke prijzen. Al lijkt marktaandeel in binnen- en buitenland inmiddels belangrijker dan winst: er wordt meer geproduceerd dan de consument wil hebben.

Die overcapaciteit dwingt elektrische autobouwers tot prijsverlagingen. Ingezet door marktleider BYD, die tot liefst 20 procent minder vraagt voor een van zijn modellen.

Andere autobouwers hebben weinig andere keuze dan te volgen. Sinds juli vorig jaar is de gemiddelde winst per elektrische auto daardoor inmiddels omgeslagen naar een klein verlies, berekende zakenbank Goldman Sachs.

Dat weerhoudt de jongste autobouwers in China er niet van te dromen. "De toekomst is al aangebroken", lacht Zhou Yuqing van Xiaopeng bij de stand van haar bedrijf op de autoshow in Peking. "Het grootste voordeel van dit voertuig is dat je kunt rijden over land, maar ook kan vliegen door de lucht", zegt ze, terwijl de rotorbladen worden ingeklapt. Ze verdwijnen in het achterste deel van de auto. "Zo is het weer een racewagen, die je in de stad kan gebruiken."

Bij veel van de modellen die Chinese makers tot nu toe ontwikkelden ging het om veredelde drones, of kleine passagiershelikopters. Die van Ehang bijvoorbeeld, die in onder meer Hefei te zien is, in het binnenland van China. "Een luchttaxi in feite", noemt Li Xiaona van Ehang het op de startbaan van het voormalige vliegveld van de stad. "In de toekomst zou je kunnen instappen om rechtstreeks naar het vliegveld of hogesnelheidstreinstation te vliegen."

Kijk hier zelf hoe de 'auto' de lucht ingaat:

Aan enthousiasme bij de bedrijven geen gebrek. Maar strenge regels en zorgen over veiligheid maken dat de vliegende auto nog maar op weinig plekken de lucht in mag. Li: "China bevordert de economie op lage hoogte", zoals de sector in jargon wordt genoemd. "Wel vereist het de aanleg van de juiste infrastructuur en goede communicatiefaciliteiten." Dat is, op de demonstratiezones zoals die in Hefei na, nog vrijwel nergens het geval.

"De regels zijn nu misschien nog niet zo gunstig", weet ook Zhou. "Maar de steun is er wel. Ons huidige plan is dat we vanaf volgend jaar een aantal start- en landingspunten zullen ontwikkelen." Buiten de steden, in eerste instantie. "Meer landelijk gebied, op de meer idyllische plekken bijvoorbeeld. Naarmate de acceptatie groeit, hopen we datzelfde te gaan doen op andere plekken, ook in de stad. Zodat je bijvoorbeeld de rivier kunt oversteken, en daarna weer verder kan rijden."

China Merchants Securities becijferde dat meer dan de helft van de vliegende auto's uit de koker van Chinese bedrijven komt. 18 procent van de modellen is Amerikaans, 8 procent komt uit Duitsland. Wat de Chinezen helpt: de stormachtige ontwikkeling van de elektrische auto-industrie, en het feit dat veel van de batterijen in China worden geproduceerd.

Eind dit jaar moet de vliegende auto van Xiaopeng in de voorverkoop gaan. "Eind volgend jaar hopen we de productie op te voeren en te kunnen leveren", besluit Zhou.

Oekraïense mannen in Nederland maken zich zorgen over de gevolgen van de nieuwe mobilisatiewet in Oekraïne. Mannen tussen de 18 en de 60 jaar kunnen vanaf 18 mei geen paspoort of identiteitsbewijs meer aanvragen bij het Oekraïense consulaat.

Alleen als ze willen terugkeren naar Oekraïne worden ze geholpen. Dat heeft de regering in Kyiv vorige week bepaald, in de hoop gevluchte landgenoten te motiveren om terug te komen en in het leger te vechten. Het land kampt met een tekort aan soldaten om tegen Rusland te vechten.

De afgelopen week stonden lange rijen voor het Oekraïense consulaat in Berlijn, Warschau en Praag. Honderden mannen hoopten nog een paspoort of ID te kunnen krijgen.

Meestal was dat tevergeefs en werden ze niet geholpen. Een aantal Oekraïners werd boos of emotioneel. "Ze laten me niet binnen, omdat ze bang zijn dat ik niet wegga tot ik mijn paspoort heb", zei een man in de rij in Warschau tegen persbureau AFP.

'Ik voel me staatloos'

In de rijen stonden ook Oekraïners die in Nederland verblijven, omdat het consulaat in Nederland sinds een jaar geen paspoorten meer vernieuwt. De 28-jarige Vladimir reisde naar Berlijn om een paspoort aan te vragen.

Vorige week werden zijn papieren gestolen in de metro. "Ik heb niks meer", zegt hij. Hij moest uren in een lange rij staan, maar niemand werd geholpen. "Ik kan niet meer aantonen dat ik in Nederland verblijf, maar ook geen nieuw paspoort aanvragen."

Voor zijn werk moet hij veel naar het buitenland reizen. Dat durft hij nu niet meer, uit angst dat de politie hem staande houdt. Ook in Nederland vermijdt hij het liefst de politie. "Ik voel me stateloos."

Voor een nieuw paspoort zou hij, sinds de maatregel is ingegaan, naar Oekraïne moeten. "Daar laten ze me nooit meer gaan". zegt hij. In het leger wil hij absoluut niet. "Ik heb al genoeg mensen zien sterven voor een oorlog waar ze nooit voor hebben gekozen."

De 21-jarige Herman vertelt dat zijn paspoort nog enkele jaren geldig is. "Maar ik maak me zorgen. Ik ben gevlucht om niet te sterven, maar nu kan ik geen nieuw rijbewijs en paspoort krijgen."

Verblijfsvergunning

Oekraïners in Nederland krijgen zolang de oorlog duurt geen verblijfsvergunning, maar een sticker, die ze samen met hun paspoort moeten laten zien wanneer de politie daarom vraagt. Dan hebben ze een zogenoemde beschermde status. Het ministerie van Justitie en Veiligheid onderzoekt nu wat het voor Oekraïners betekent als ze geen geldig paspoort meer hebben.

Niet alleen mensen die tijdens de oorlog naar het buitenland zijn vertrokken, worden geraakt door de wetgeving. "Sommige Oekraïners verlieten het land al in 1990, of 2000," vertelt de Poolse politicoloog en historicus Łukasz Adamski aan Radio Free Europe. "Deze wet zou alleen moeten gelden voor de Oekraïners die het land illegaal hebben verlaten."

Eerlijke behandeling

De maatregel kwam een week nadat president Zelensky een nieuwe wet had ondertekend die meer mankracht voor het leger moet opleveren. Deze mobilisatiewet bepaalt dat ook 25- en 26-jarigen nu kunnen worden opgeroepen voor militaire dienst. Voorheen gold de dienstplicht vanaf 27 jaar.

In Oekraïne zelf zijn de meningen over de mobilisatiewet verdeeld. Een deel van de bevolking begrijpt dat de mannen die in het buitenland wonen niet in het leger willen. Maar een ander deel vindt het oneerlijk dat mannen in Oekraïne geen keuze hebben en de mannen in het buitenland wel.

In een post op X omschrijft minister Koeleba van Buitenlandse Zaken de nieuwe maatregel als "eerlijke behandeling". "Een verblijf in het buitenland ontslaat een burger niet van zijn of haar verplichtingen aan het thuisland."

Het was een bekendmaking die zowel lhbti'ers als voetbalfans verbaasde: op 17 mei komt een groep Europese profvoetballers gelijktijdig uit de kast. Althans, zo klonk de aankondiging van de homoseksuele oud-voetballer Marcus Urban. De Duitser zet zich in voor acceptatie van lhbti'ers in het voetbal en zegt met vele voetballers in de kast in contact te staan.

De aankondiging werd groot opgepakt in Duitse media. Van tabloids tot kwaliteitskranten: de 'Gruppen-Coming-Out' komt er, en de datum staat vast. Daarna bleef Urban de headlines halen met nieuwe snippers onthullingen. Zo vertelt hij in de NOS-podcast De Schaduwspits dat in de Duitse Bundesliga een koppel actief is: twee voetballers die heimelijk een relatie hebben.

Er klinkt ook enige twijfel en kritiek, onder meer op de ongebruikelijke aanpak om de groepscoming-out vooraf groots aan te kondigen. Een lhbti-belangenbehartiger zegt tegen Tagesspiegel dat de actie te veel om Urban draait, die zich te veel zou focussen op sensatie. Andere lhbti-organisaties worden, net als voetbalbond DFB, niet betrokken bij de actie. "Wij tasten zelf in het duister, daarom ben ik wat sceptisch", zegt een communicatieadviseur van de bond tegen de Duitse krant.

Afdwingen

De organisatie van Urban wordt desondanks door meerdere Bundesligaclubs financieel gesteund. Het gaat met name om de wat progressievere clubs als FC Union Berlin, VfB Stuttgart en FC St. Pauli.

Hoewel in de eerste aankondiging werd gesproken van een groepscoming-out van profvoetballers uit in ieder geval Duitsland, Oostenrijk en Engeland, houdt Urban zich inmiddels wat meer op de vlakte. "Er zijn meerdere spelers die het willen doen, maar ik laat de beslissing aan hen. Als ze niet op 17 mei uit de kast komen, dan kan het iedere 17e van een maand die daarna komt", zegt Urban tegen De Schaduwspits.

Ook een van de belangrijkste sponsors, VfB Stuttgart, hoopt dat in de "nabije toekomst" spelers naar voren zullen treden. "Er is nu veel steun, van de bond en clubs tot de media. Het hoeft je carrière niet meer in de weg te staan", zegt Alexander Wehrle, directeur van Stuttgart en zelf openlijk homoseksueel. "Maar het is een persoonlijke keuze, je moet er klaar voor zijn. Ik wil niet dat er druk wordt uitgeoefend op spelers om zich te moeten openbaren."

Boegbeeld

De voorgenomen groepscoming-out komt tien jaar nadat de bekendste lhbti-voetballer tot nu toe naar voren trad: de Duitser Thomas Hitzlsperger. Kort na het einde van zijn profsportcarrière vertelde hij in 2014 over zijn geaardheid. Destijds was de hoop dat Hitzlsperger als boegbeeld andere homoseksuele spelers zou motiveren om uit de kast te komen. Maar dat bleek vergeefs: op dit moment is er geen enkele openlijk gay profvoetballer in Duitsland.

Vrij van homofobie is het Duitse voetbal niet. Tegenover progressieve clubs, waar de regenboogvlag veelvuldig in stadions te zien is, staan ook homofobe incidenten. Afgelopen januari kreeg Bundesligakampioen Bayer Leverkusen nog een geldboete opgelegd vanwege een groot spandoek met een anti-lhbti-tekst. En vorige maand nog leidde de presentatie van het nieuwe paars-roze uitshirt van het Duitse elftal tot homofobe opmerkingen.

De homofobie kwam in 2022 naar voren bij een rondvraag van een lhbti-belangenorganisatie onder 2300 voetbalfans. Van de respondenten zonder een lhbti'er in de directe omgeving zei 47 procent het een probleem te vinden als een speler bij zijn favoriete club homoseksueel zou zijn.

Verbeteringen

Toch ziet Stuttgart-baas Wehrle veel verbeteringen in het Duitse voetbal. "Iedere Bundesligaclub kent wel een eigen lhbti-organisatie. Dat heeft binnen die clubs veel veranderd." Bij kleine amateurclubs bestaat zoiets uiteraard niet. "Er valt daarom vooral veel te winnen bij jongeren in een klein dorp, die zonder boegbeelden opgroeien."

De Duitse voetbalbond DFB zegt zich hard in te zetten voor homo-acceptatie, onder meer met deelname aan Pride-manifestaties en het instellen van een centraal lhbti-aanspreekpunt.

Ook bij het EK voetbal, deze zomer in Duitsland, wil DFB het thema op de voorgrond plaatsen. "Dat moet een evenement worden zoals het WK in Qatar had moeten zijn: een evenement waar iedereen echt welkom is", aldus de bond. Onder wie dus lhbti-voetballers, al dan niet uit de kast.

Vijf eeuwenoude zilveren kaatsballen hebben op een veiling in Friesland bij elkaar 27.000 euro opgebracht. De oudste bal uit 1756 werd werd geveild voor 11.000 euro, die gaat naar het Rijksmuseum in Amsterdam. Volgens het veilinghuis is het daarmee de duurste kaatsbal die op een veiling is verkocht.

De kaatsballen waren eigendom van een anonieme familie en werden geveild door veilinghuis Ald Fryslân. Toen bekend werd dat de ballen onder de hamer gingen, hoopten verschillende kenners al dat ze in een museum zouden eindigen.

Dat lijkt nu dus te zijn gelukt. Niet alleen het Rijksmuseum heeft een kaatsbal verworven, ook de andere vier ballen gaan naar een museum: het Kaatsmuseum in Franeker.

Ze zijn voor respectievelijk 5000, 4000, 3600 en 3400 euro verkocht. Drie ervan zijn door het Kaatsmuseum zelf gekocht. Een vierde bal ging naar een particulier, die de bal aan het museum heeft geschonken.

De kaatsballen werden ooit gebruikt als prijs voor de winnaar van Friese kaatswedstrijden:

Het Rijksmuseum heeft de kaatsbal gekocht om verschillende redenen, zegt conservator Jan de Hond tegen Omrop Fryslân. "Eén van de redenen is dat het Rijksmuseum graag verhalen vertelt over heel Nederland. Niet alleen over de Randstad, maar ook over de andere regio's."

Voor Friesland is zo'n kaatsbal een symbolisch object, vindt hij. "Het kaatsen is de Friese nationale sport. Dat is voor ons heel leuk, om zo Friesland in de collectie vertegenwoordigd te hebben."

Een tweede reden is dat het museum aandacht wil geven aan sport en ontspanning. "Dat verwacht je misschien niet meteen in het Rijksmuseum, maar het is wel iets heel belangrijks voor de afgelopen twee, drie eeuwen", zegt De Hond. "Dit is een heel vroeg voorbeeld van georganiseerde sport, die kaatswedstrijden met een officiële zilveren kaatsbal als prijs."

Het Rijksmuseum heeft met de veilingkosten erbij bijna 15.000 euro betaald voor de kaatsbal. Maar dat is het waard, zegt De Hond. "Het is een heel aantrekkelijk voorwerp. Als je goed kijkt zie je in het zilver ook het stiksel dat een echte kaatsbal nabootst. Er zit ook een scène in, waarop je het kaatsen ziet afgebeeld", legt hij uit. "Dit vertelt een uniek verhaal."

Hij begrijpt dat mensen het misschien jammer zullen vinden dat één kaatsbal nu buiten de provincie eindigt. "Maar ik hoop dat Friesland ook heel trots is dat hun verhaal straks in Amsterdam te zien is, in het Rijksmuseum."

De bedoeling is dat de bal in de vaste tentoonstelling van het museum komt. "We moeten kijken hoe we hem tentoon willen stellen en of we dat al snel doen of pas de komende twee, drie jaar", zegt De Hond.

"Maar het zou zomaar kunnen dat we ook met het Kaatsmuseum een tijdelijke bruikleen of presentatie kunnen doen. Die mogelijkheden moeten we nog verkennen." Het Kaatsmuseum heeft al aangegeven daar wel belangstelling voor te hebben.

Ook Gelderland wil dat de overheid flinke investeringen doet om de chipsector in de regio te behouden. Anders zullen er banen verdwijnen die van belang zijn voor de Nederlandse chipindustrie, zegt The Economic Board Arnhem-Nijmegen, een samenwerking van overheden, ondernemers en het onderwijs.

Vorige maand kondigde het demissionaire kabinet aan 2,5 miljard euro in de regio Eindhoven steken, om het ondernemersklimaat voor de microchipindustrie daar te verbeteren. Het geld gaat bijvoorbeeld naar extra woningen, opleidingen en wegen.

Demissionair minister Adriaansens (Economische Zaken) noemde de regio Eindhoven, met de Veldhovense chipmachinebouwer ASML voorop, van groot belang voor de werkgelegenheid en het verdienvermogen van Nederland.

Besi, Nexperia en NXP

Gelderland roept nu op het gebied rond Arnhem en Nijmegen niet te vergeten, omdat daar ook veel belangrijke bedrijven in de chipindustrie zitten, zoals Besi (Duiven) en Nexperia (Nijmegen). En NXP heeft dan wel het hoofdkantoor in Eindhoven, maar laat een aanzienlijk deel van zijn chips in Nijmegen produceren.

Daarmee is Gelderland net zo belangrijk voor de chipindustrieketen in Nederland als Eindhoven, zo vindt The Economic Board. "En we hebben dezelfde uitdagingen, op het gebied van huizen bouwen, infrastructuur en het talent dat we nodig hebben", zegt directeur Jan van Dellen tegen BNR.

Volgens Van Dellen kijken ook bedrijven in Gelderland met een schuin oog naar het buitenland. "Voor een bedrijf als NXP zitten er enorme investeringen aan te komen. Dan heb je een keuze: gaan we dat in Nederland doen of niet? Daarom ben ik voorstander van een goed vestigingsklimaat."

Beethoven en Chopin

De miljardenimpuls die de regio Eindhoven van het kabinet kreeg, werd 'Project Beethoven' genoemd. Gelderland heeft zijn plan de naam van een andere componist gegeven: Chopin. Er zijn volgens de Economic Board honderden miljoenen nodig om het vestigingsklimaat te verbeteren.

De asielopvanglocatie Winkelsteeg in Nijmegen gaat morgen toch niet volledig dicht . Na aandringen van de gemeente bij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) om de gemeentelijke noodopvanglocatie te sluiten op 1 mei, zullen nog maximaal tweehonderd bewoners op locatie blijven. Over twee weken zullen ook zij een andere plek krijgen.

Op de locatie konden afgelopen jaar 1200 mensen terecht. Omdat het het COA veel tijd en moeite kost om een andere opvangplek te vinden voor alle bewoners, werd de sluiting die gepland was op 1 november, twee keer uitgesteld. Er verblijven nu nog zevenhonderd asielzoekers in Winkelsteeg.

Niet humaan

Van de vijfhonderd mensen die woensdag weg moeten, gaat de helft naar hotels. Dat zijn statushouders, mensen met een verblijfsvergunning en recht op een woning in Nederland. Voor de andere helft wordt een plek gezocht ergens anders in het land.

Als asielzoekers een verblijfsvergunning hebben gekregen, moet er binnen veertien weken een woning beschikbaar zijn, maar in veel gevallen lukt dat niet. "Tijdelijk verplaatsen voor twee weken, want tegen die tijd moet het COA een plek voor ze hebben gevonden, vinden we niet humaan voor deze personen.", zegt burgemeester Bruls van Nijmegen. "Zowel omwonenden als de vluchtelingen zelf hebben een perspectief nodig."

Een officieel erkende imamopleiding die in september 2025 had moeten starten, komt er voorlopig niet. De onderwijsinstellingen en het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) zijn er onderling niet uitgekomen over de "educatieve invulling" van de opleiding. Daarmee gaat een langgekoesterde wens van de Tweede Kamer voorlopig niet in vervulling.

'De verwachtingen van de betrokken partijen kwamen niet overeen', schrijven de Vrije Universiteit, de Hogeschool van Amsterdam, en de hogeschool Ipabo in een gezamenlijke verklaring. Details over het verschil van inzicht geven de onderwijsinstellingen desgevraagd niet.

Ook CMO-voorzitter Muhsin Köktas is terughoudend over de details van de breuk. Wel wil hij kwijt dat de partijen het niet eens werden over de mate waarin het CMO betrokken zou zijn bij de invulling van de opleiding.

Leefwereld van Nederlandse moslims

"De inhoud van de opleiding moet acceptabel zijn voor de moslimgemeenschap, want die moet afstuderende imams wel omarmen. Over die invulling zijn we het niet eens geworden."

Al in 2015 nam de Tweede Kamer een motie aan van toenmalig kamerlid Kuzu, later partijleider van Denk, voor het opzetten van een imamopleiding op hbo-niveau. Er is al jaren een tekort aan imams bij de Nederlandse moskeeën, met name Nederlands sprekenden.

Een meerderheid van de Tweede Kamer wil imams opleiden in Nederland, die oog hebben voor de leefwereld van Nederlandse moslims.

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) speelde een coördinerende rol bij het organiseren van de opleiding. Minister Van Gennip schrijft in een Kamerbrief dat er vanuit het ministerie "sterke inzet" is gepleegd om de verschillen te overbruggen. "Dit heeft helaas niet geleid tot het gewenste resultaat."

Geen aantrekkelijk beroep

Toch is het niet de eerste keer dat is geprobeerd een imamopleiding op te zetten binnen het Nederlandse onderwijssysteem. Vanaf 2006 bood Hogeschool Inholland een hbo-opleiding tot imam aan, maar de instroom was laag en het uitvalpercentage hoog. In 2018 viel het doek voor de opleiding.

Een jaar later liet het ministerie van SZW uitzoeken waarom deze imamopleiding, en andere daarvoor, niet levensvatbaar waren. Het belangrijkste knelpunt bleek het gebrek aan animo onder studenten. Zo bestonden er volgens het onderzoeksrapport twijfels binnen de moslimgemeenschap over de motieven van de onderwijsinstellingen.

Azzedine Karrat is imam en legt uit dat de moslimgemeenschap met achterdocht kijkt naar het Nederlandse onderwijssysteem. En volgens hem is dat gebrek aan vertrouwen wederzijds. "De overheid gaat er blijkbaar van uit dat zo'n opleiding niet correct wordt ingevuld als de gemeenschap nauw betrokken is. Ik snap dat de onderwijsinstellingen controle willen houden, maar ze zien onvoldoende in dat de inbreng van de moslimgemeenschap ook heel verrijkend kan zijn."

Verder bleek uit het onderzoek van SZW dat het imamschap geen aantrekkelijk beroep is voor veel jongeren. De arbeidsvoorwaarden zouden slecht zijn en het beroep heeft in veel gemeenschappen een lage status.

Karrat herkent dit: "Mensen worden imam voor hun persoonlijke ontwikkeling en de religieuze beloning, maar de huur moet ook betaald worden. Het moet interessant zijn voor een imam om fulltime aan de slag te gaan, maar dat is nu niet het geval."

'Wel degelijk animo'

Toch ziet hij in zijn omgeving dat de interesse er bij jongeren wel degelijk is. "Ik merk het in gesprekken die ik voer en ik zie het bij andere onderwijsinstellingen, dat daar wel degelijk animo is voor het vak."

Een van de weinige onderwijsinstellingen in Nederland waar studenten een geaccrediteerde opleiding tot imam kunnen volgen, is de Islamic University of Applied Sciences in Rotterdam (IUASR).

Een woordvoerder van de hbo-instelling zegt dat er op dit moment ongeveer 150 studenten de bachelor Islamitische Theologie of de master Geestelijke Verzorging doen. "Een deel van hen heeft zeker interesse in het vak imam."

De IUASR is een particuliere hogeschool, en dus afhankelijk van sponsoren. De CMO-voorzitter Köktas zegt dat een toekomstige imamopleiding ondergebracht moet worden in het reguliere onderwijssysteem omdat dat toekomstbestendiger zou zijn.

"Als geldschieters van de IUASR zich terugtrekken, dan stopt het. Daarom is het belangrijk dat door de overheid bekostigde onderwijsinstellingen dit aanbieden. Bovendien zitten andere religieuze gemeenschappen, bijvoorbeeld de opleiding om pastoor te worden, ook in bestaande bekostigde instellingen."

De VU, Hogeschool Amsterdam en Ipabo schrijven in de verklaring dat "inzichten van de verkenning beschikbaar worden gesteld, mocht er in de toekomst een nieuw initiatief worden ondernomen."

Köktas: "De wens om binnen het Nederlandse onderwijssysteem een imamopleiding te starten, blijft." Het CMO hoopt met andere onderwijsinstellingen om tafel te gaan. "En dan moeten we vanaf het begin duidelijk aangeven wat we van elkaar verwachten."

Hoewel er publiekelijk niets over is gemeld door het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag, was de Israëlische premier Netanyahu vandaag alvast kraakhelder: als het hof een arrestatiebevel tegen hem uitvaardigt, is dat volgens hem een "historisch schandaal".

Het onderstreept het gewicht van de arrestatiebevelen die nu al een paar dagen boven de markt hangen tegen Netanyahu, zijn minister van Defensie Gallant en zijn stafchef Halevi.

De arrestatiebevelen volgen mogelijk uit onderzoeken naar oorlogsmisdaden in Gaza en de bezette Westelijke Jordaanoever, waarmee het Strafhof al sinds 2014 bezig is. Na de aanvallen van Hamas op 7 oktober zijn er nieuwe zaken aan het dossier toegevoegd, waardoor Israël mogelijk beschuldigd kan worden van het blokkeren van humanitaire hulp en het gebruik van buitensporig geweld tijdens het offensief in Gaza.

Het ICC overweegt naar verluidt overigens ook om arrestatiebevelen uit te vaardigen tegen leiders van Hamas.

Geruchten

"Als de arrestatiebevelen tegen de Israëlische kopstukken er echt komen, zou dat een symbolische nederlaag voor Israël betekenen", zegt Erwin van Veen, Midden-Oosten-deskundige bij Instituut Clingendael. "Want ook al erkent Israël het Strafhof niet, Netanyahu en zijn collega's staan dan ineens in hetzelfde rijtje als Congolese rebellenleiders, de Sudanese oud-president Omar al-Bashir en de Russische president Poetin. En dat is slecht voor Israëls internationale status en morele imago."

Vooralsnog blijven de verhalen over arrestatiebevelen geruchten, die voor het eerst opdoken in Israëlische media. Netanyahu zelf bracht de bal afgelopen vrijdag aan het rollen met een bericht op X. Daar schreef hij dat hij een arrestatiebevel ziet als "ondermijning van Israëls fundamentele recht op zelfbescherming".

Twee dagen later liet buitenlandminister Katz weten dat Israëlische ambassades wereldwijd zijn voorbereid op "ernstige golven van antisemitisme" zodra het Strafhof de bevelen uitvaardigt. Het Strafhof zelf is naar buiten toe stil over de geruchten.

Ondertussen is ook Israëls trouwste bondgenoot Amerika - dat een gespannen verhouding heeft met het Strafhof en er niet bij is aangesloten - op de hoogte van de geruchten. Het Witte Huis zegt het onderzoek tegen oorlogsmisdaden niet te steunen en verschillende Amerikaanse politici stellen dat het internationale spanningen verergert en antisemitisme aanwakkert.

Diplomaten van de G7-landen doen op hun beurt ook pogingen om de arrestatiebevelen tegen te houden. Ze zeggen dat het de onderhandelingen over een staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas kan verstoren.

"Dit zijn gelegenheidsargumenten", zegt deskundige Van Veen daarover. "Een doorbraak laat al maanden op zich wachten, en nu zou dit ineens de reden zijn als een van de partijen zich terugtrekt? Daarnaast stelden de Verenigde Staten al eerder eens sancties in. Die voorkomen geen arrestatiebevelen."

Mochten de arrestatiebevelen er komen, dan zou het de eerste keer zijn dat er een internationaal arrestatiebevel wordt uitgevaardigd tegen hooggeplaatste Israëliërs. Dit komt dan boven op de zaak over de rechtmatigheid van de Israëlische bezetting en de genocidezaak die zijn aangespannen tegen Israël bij het Internationaal Gerechtshof. Dat hof, ook gevestigd in Den Haag, buigt zich over geschillen tussen staten.

En dan zijn er nog de diplomatieke gevolgen. Zo'n arrestatiebevel brengt niet alleen Israël, maar ook bondgenoten in een lastig parket. Als Netanyahu naar een land afreist dat is aangesloten bij het Strafhof, dan moet hij daar gearresteerd worden en worden uitgeleverd aan Den Haag.

"Voor Nederland, dat het Strafhof heel hoog heeft zitten, is dit zeer ingewikkeld", vertelt André Nollkaemper, hoogleraar Internationaal Recht aan de Universiteit van Amsterdam. "Het zet de relatie tussen Nederland en Israël, die nauw is, flink onder druk."

Een lidstaat van het Strafhof kan er politiek voor kiezen iemand niet uit te leveren, ook al geldt er een arrestatiebevel. "Maar dat heeft natuurlijk wel gevolgen voor het eigen imago en voor de internationale rechtsorde", zegt Van Veen. "Eigenlijk schop je daar dan keihard tegenaan."

Ook het Strafhof krijgt steeds meer kritiek, zeker van eigen leden, en van landen die de Palestijnse staat erkennen. Zo zou het orgaan maar weinig concrete stappen ondernemen om onderzoek te doen naar genocide in Gaza.

"Als er geen arrestatiebevelen komen, dan zegt dat iets over het imago van het Strafhof", zegt Nollkaemper. "Er zijn inmiddels zo veel grenzen overschreden, zo veel slachtoffers en zo veel verwoesting. Het roept vragen op, waarom is er wel aandacht voor het ene conflict en niet voor het andere?"

Volgens hem is het Strafhof voortdurend bezig om de risico's en de opbrengsten van onderzoeken en mogelijke arrestatiebevelen af te wegen. "Maar stil blijven zitten, dat kan niet langer. Het zou me ook verbazen als het Strafhof niet al bezig is met concrete stappen in het onderzoek naar misdrijven in Palestijnse gebieden, zoals arrestatiebevelen. Dat zal ook een strategische stap zijn richting Afrikaanse landen, die vaak het Strafhof hebben bekritiseerd omdat ze zich eenzijdig richten op Afrikaanse conflicten. De vraag is alleen wanneer, en op welk moment, de gevreesde post in Israël bezorgd wordt."