NOS Nieuws - Algemeen

De gouverneur van de Amerikaanse staat Californië heeft kritiek geuit op de in zijn ogen trage reactie van de politie op een confrontatie tussen rivaliserende demonstranten op de University of California in Los Angeles (UCLA). Een groep pro-Israëlische betogers belaagde in de nacht van dinsdag op woensdag een tentenkamp van pro-Palestinademonstranten op de campus van de universiteit.

Pas na enkele uren zou de politie hebben ingegrepen. Gouverneur Gavin Newsom noemt de "beperkte en vertraagde" reactie van de politie onacceptabel.

De politie heeft het tentenkamp van de pro-Palestinagroep inmiddels ontruimd. Zeker vijftien mensen zijn gearresteerd. "Mensen mogen vreedzaam protesteren op de gemeenschappelijke buitenruimtes van de campus, maar ze mogen geen kampement bouwen en doorgangen blokkeren", zegt een woordvoerder van de universiteit tegen CNN.

Dinsdagavond, vlak voor middernacht, kwamen pro-Israëlische tegendemonstranten in hoody's en witte maskers het kampement op van de pro-Palestinademonstranten. De eerste groep zou met vuurwerk en voorwerpen zoals dranghekken naar de andere groep hebben gegooid. Op beelden is te zien hoe zij met stokken insloegen op de barricade.

Onrust duurde uren

Een UCLA-woordvoerder zegt dat er direct politie naar de plek is gestuurd toen de gevechten uitbraken, maar mensen ter plaatse zeggen dat de politie niet in actie kwam. "Politieagenten stonden aan de rand van het grasveld, maar weigerden in te grijpen terwijl we om hun hulp riepen", zegt een groep die betrokken was bij het tentenprotest in een verklaring.

Ongeveer drie uur na het begin van de gevechten wist de politie de orde te herstellen. De LA Times heeft een brief in handen waarin universiteitspresident Michael Drake aan het bestuur schrijft dat er "zoveel verwarring" is over het geweld, dat hij een onafhankelijk onderzoek instelt naar de reactie van de universiteit en de politie.

Bronnen vanuit de politie zeggen tegen de krant dat er niet genoeg agenten beschikbaar waren om naar de campus te gaan. Ze zouden geprobeerd hebben het geweld te stoppen, maar moesten zich terugtrekken omdat ze zelf werden aangevallen, aldus de bronnen.

UCLA schrijft op X dat alle colleges vandaag en morgen vanuit huis moeten worden gevolgd.

De studentenprotesten in de VS zijn al geruime tijd gaande. Ze begonnen op Columbia University in New York, waarna activisten op andere universiteiten ze overnamen. De studenten willen dat de universiteiten hun banden verbreken met bedrijven die connecties hebben met Israël, waaronder wapenleveranciers.

Onderhandelingen daarover tussen Columbia University en een afvaardiging van de betogers zijn op niets uitgelopen. De politie hield daarop gisteren 282 demonstranten aan die de Hamilton Hall, het gebouw waar het bestuur van de universiteit zetelt, bezet hadden. "We hebben duidelijk gemaakt dat het leven op de campus niet oneindig ontwricht kan worden door betogers die regels en wetten overtreden", aldus het universiteitsbestuur.

Biden heeft laten weten dat het bezetten van een academisch gebouw "absoluut de verkeerde aanpak is" en "geen voorbeeld is van een vreedzaam protest". Volgens de studenten gooit de politie met zijn harde optreden juist olie op het vuur.

Meldingen van antisemitisme

Hoewel de protesten over het algemeen vreedzaam verlopen, merken universiteitsbesturen en Joodse studenten dat het antisemitisme op universiteiten sinds 7 oktober toeneemt. Bij verschillende universiteiten kwamen meldingen binnen over intimiderende leuzen en antisemitisme tijdens de protesten.

Eerder dit jaar vertelden negen Joodse studenten van prominente universiteiten in het Amerikaanse Congres over hun ervaringen. Zo voelen ze zich onveilig en zeggen ze regelmatig te maken te hebben met fysiek en verbaal geweld. Sommige studenten zijn gestopt met het dragen van een keppel en verstoppen hun ketting met een davidster.

De man die dinsdag mensen aanviel met een zwaard in een buitenwijk van Londen is aangeklaagd voor moord. Hij wordt vandaag voorgeleid.

Een jongen van 14 raakte door de aanval zwaargewond en overleed later in het ziekenhuis. Twee politieagenten en twee anderen raakten eveneens gewond, maar van hen is niemand in levensgevaar. Wel liep een van de agenten zware verwondingen op aan haar onderarm. Zij moest een urenlange operatie ondergaan om haar hand te kunnen redden.

De verdachte is een man van 36 met zowel de Spaanse als de Braziliaanse nationaliteit. De aanval begon even voor 07.00 uur, nadat hij met een voertuig was ingereden op een huis in Hainault, in het noordoosten van Londen. Vervolgens viel hij mensen aan met het zwaard.

Crowdfundingsactie

Op de plek van de aanval zijn bloemen neergelegd voor de 14-jarige Daniel Anjorin. De school waar hij op zat herinnert hem als een hardwerkende, positieve en aardige jongen. "Het verlies van zo'n jonge leerling is iets waar we nooit helemaal overheen zullen komen."

Een crowdfundingsactie die is opgezet door een vriend van Daniels broer heeft inmiddels 20.000 pond opgebracht. Het geld is bedoeld voor de nabestaanden.

De dader werd 22 minuten na de eerste melding bij de politie door agenten aangehouden met behulp van een stroomstootwapen. Vervolgens werd hij naar het ziekenhuis gebracht omdat hij door de aanrijding verwondingen had opgelopen.

De politie denkt dat de man alleen handelde en gaat niet uit van terrorisme. Wat dan wel het motief was, is nog niet bekend.

De Amerikaanse gitarist Duane Eddy is op 86-jarige leeftijd overleden aan kanker. Met zijn kenmerkende twangy manier van spelen bracht hij een totaal nieuw geluid in de rock-'n-roll en inspireerde generaties van collega's, van George Harrison en The Shadows tot Bruce Springsteen.

Eddy kan met recht de belangrijkste rock-'n-roll-instrumentalist ooit genoemd worden. Of: King of Twang, vanwege de kenmerkende galm van zijn gitaar. Hij was een witte raaf in de muziek met instrumentale hits als Rebel Rouser, Peter Gunn, Cannonball en Forty Miles of Bad Road.

"Niet zingen was mijn belangrijkste bijdrage aan de muziekindustrie", vatte hij zijn invloed ooit gekscherend samen.

Eddy speelt enkele van zijn hits:

"Instrumentalisten worden normaal gesproken nooit beroemd, maar Duane Eddy's elektrische gitaar was een stem op zich", reageert de Country Music Hall of Fame and Museum op zijn overlijden. "Zijn sound zal voor altijd in het DNA van country en rock-'n-roll zitten."

"Duane inspireerde een generatie gitaristen met zijn onmiskenbare twang-geluid", zegt zijn familie in een verklaring. "Hij was de eerste gitaargod in de rock-'n-roll en een oprecht nederig en prachtig mens. We zullen hem missen."

Zingende cowboys

Als kleuter begon Eddy met gitaarspelen. Geïnspireerd door zingende cowboys als Gene Autry en Roy Rodgers duurde het niet lang voordat hij mocht optreden voor lokale radiostations. Op zijn negentiende had hij zo een platencontract en een bescheiden hitje met Moovin' and Groovin'.

Al bij dat eerste staaltje is de twangy speelstijl te horen die hij het mooiste vond klinken: losse lome noten op de lage snaren met veel resonantie. Hij bleek ook meteen invloed te hebben: zijn producer zette de klanken later in voor Nancy Sinatra's These Boots Are Made for Walkin'. Ook surfbandjes uit Californië pikten het geluid op: de Beach Boys namen duidelijk zijn openingsriffje over voor Surfin' USA. Overigens had Eddy de opening van Moovin' and Groovin' weer van Chuck Berry geleend.

Hoewel Eddy daar allemaal niet direct betrokken was, had hij tussen 1958 en 1963 in de VS wel zestien top 40-hits, al bleef een nummer-1-notering uit. In Nederland sloeg zijn sound niet aan: pas later in zijn carrière haalde hij hier nipt de hitlijsten met Play Me Like You Play Your Guitar (1975) en Because they're young (1980).

Hollywood

Toen Amerikaanse artiesten door de British Invasion werden verdrongen, werkte Eddy in de jaren 70 en 80, terend op zijn royalty's, vooral achter de schermen. Zo was hij producent van Waylon Jennings, Phil Everly en BJ Thomas. Hoe geliefd hij bleef onder musici bleek in 1987, toen zijn nieuwe album werd geproduceerd door Paul McCartney, Jeff Lynne en Ry Cooder, met bijdrages van George Harrison en John Fogerty.

Een van de nummers van dat album, The Trembler, werd gebruikt in Oliver Stone's film Natural Born Killers. Hetzelfde jaar werd Rebel Rouser gebruikt voor de film Forrest Gump, waar het opzwepende deuntje klinkt als de hoofdpersoon achternagezeten wordt door pestkoppen in een pick-up. Zelfs de game-industrie wist hem op waarde te schatten: in 2018 werkte Eddy mee aan de soundtrack van het Wild Westspel Red Dead Redemption II.

Eddy analyseerde ooit dat hij het allemaal aan de stijlkeuze uit zijn jeugd te danken had: "Ik ben technisch zeker niet de beste speler, ik verkoop gewoon het beste", gaf hij toe. "Ik koos een kenmerkend geluid en heb daaraan vastgehouden."

Unilever heeft de afgelopen twee jaar nog zeker 200 miljoen euro aan betalingen uit Rusland ontvangen, ondanks de plechtige belofte om geen geld meer te verdienen aan Russische activiteiten. Dat schrijft RTL Nieuws na een analyse van de jaarrekening van het Russische dochterbedrijf. Unilever heeft na de Russische invasie van Oekraïne nooit gezegd uit Rusland te vertrekken, maar deed wel de belofte dat er geen geld meer van en naar de Russische tak zou stromen.

Unilever Rusland betaalde vorig jaar 181 miljoen voor het gebruik van intellectueel eigendom, zoals merken en recepten. Een ruime verdrievoudiging ten opzichte van een jaar eerder. Het gaat daarbij om typisch Russische merken zoals ijsjes van Inmarko, maar ook om internationaal bekende namen als Knorr, Magnum of Hellmann's die in Rusland verkocht worden.

Volgens Unilever zijn er vorig jaar verschillende stappen gezet om de Russische activiteiten los te koppelen van Unilever. Het flink hogere bedrag ligt volgens Unilever aan eenmalige betalingen om de intellectueel eigendomsrechten van Russische merken in Rusland onder te brengen.

Het bedrijf gaat niet in op de vraag of hiermee ook betalingen in het kader van intellectueel eigendom voor internationale merken stoppen. Wel zegt Unilever dat het geen producten importeert of exporteert van en naar Rusland.

Muziek van bekende artiesten zoals Billie Eilish en Harry Styles kan weer terugkeren op TikTok. Hun muzieklabel Universal Music Group (UMG) heeft toch een deal gesloten met het platform.

In februari dit jaar haalde het Amerikaanse label de muziek van artiesten als Taylor Swift, Eilish en Styles van TikTok nadat de onderhandelingen over een nieuwe licentieovereenkomst waren mislukt. Volgens UMG wilde het bedrijf achter TikTok, het Chinese ByteDance, geen eerlijke prijs betalen voor de muziekrechten. TikTok sprak die aantijgingen steevast tegen.

Begin april keerde de muziek van Swift al terug op het platform. Dat was vlak voordat haar nieuwe album uitkwam.

Invloed van TikTok

Grote platenmaatschappijen klagen al langer dat TikTok geen eerlijke prijs betaalt voor de muziek van artiesten, maar het verwijderen van liedjes is voor veel bedrijven een stap te ver. Zo sloten Warner Music Group en Sony Music wel nieuwe licentieovereenkomsten met TikTok.

Dat het socialemediaplatform, met pakweg 1,4 miljard gebruikers wereldwijd, een belangrijke weg is naar succes voor artiesten wordt door platenmaatschappijen onderstreept.

In deze explainer van NOS op 3 zie je voorbeelden van hoe TikTok de muziekindustrie beïnvloedt:

Een aanzienlijk deel van de koeriersters van verzetsblad Trouw was nog minderjarig toen ze in de Tweede Wereldoorlog werden ingezet. Onderzoek van de krant zelf toont aan dat een op de tien bezorgers nog niet volwassen was. Er is zelfs een handjevol mensen bekend dat jonger was dan 12.

"Als kind was je nu eenmaal minder verdacht", zegt de nu 88-jarige Cokky de Hoop, die als 9-jarige werd ingezet. "Ik had de kranten onder mijn kleren en ik mocht niet hardlopen, wel huppelen. Ik moest heel goed opletten en als er iemand aankwam nergens aanbellen en rustig een blokje omlopen."

De Hoop zegt zich heel bewust te zijn geweest van het gevaar, maar meehelpen werd als vanzelfsprekend gezien. "Het was gewoon mijn werk. Ik denk dat veel meer kinderen uit verzetsgezinnen klusjes moesten doen. Ik heb er zelf nooit zo zwaar aan getild."

Betrapt

Ook de 93-jarige Nelly van Bommel-Den Hartog kwam bij het verzet door het gezin waarin ze opgroeide: rond haar 13de werkte haar moeder Dinah in Rotterdam voor knokploegen en de illegale pers. Hoewel ze Alzheimer heeft, interviewde de krant haar, omdat ze een van de laatste overlevenden is. Haar uitspraken werden gestaafd door ander bewijsmateriaal en verhalen die ze haar zoon eerder vertelde.

Nelly haalde als kind altijd de nieuwe editie van het verzetsblad, zodat anderen die konden stencilen voor verdere verspreiding. "Ik haalde ze bij een jongen op die zei: 'Nel, doe 'em maar onder je hemd.' Dan zei ik: 'Dat is goed hoor'."

Het liep bijna eens verkeerd af toen ze met haar zus een stencilmachine moest vervoeren en ze met het zware apparaat uitrustten op een brug. "En toen kwamen de Duitsers eraan, zo van: 'Wat doen jullie daar?' Mijn zus sprak goed Duits. Ze zei: 'We hebben geen eten en we moeten sjouwen en we zijn dood- en doodmoe.' En ze luisterden. Ze schaamden zich en gingen weg."

Er ontbreekt wetenschappelijk onderzoek, maar voor deze groep binnen het verzet was na de oorlog weinig aandacht. Moeder Dinah werd onderscheiden, maar het verzoek werd afgewezen haar drie dochters ook te eren voor hun bijdrage, terwijl de kinderen wel de gevolgen van die onzekere tijd met zich meedroegen. Nelly zegt dat ze er hard van is geworden, iets wat haar zoon herkent. "Je doet alsof. Je bent bang", mijmert ze. "Je bent flink, maar ook niet flink."

Het raakt Nelly nog altijd dat haar moeder het advies gaf weg te rennen als ze werd betrapt. "Want dan schieten ze." Dat de tiener zou worden doodgeschoten was dus beter dan een arrestatie. "Ja, dat had ze liever. Ze was altijd bang dat ik zou praten. Ze deed het wel goed in de oorlog, alleen wel ten koste van haar kinderen. Kinderen telden toen niet zo veel mee."

Het compliceerde de relatie met haar moeder. "Ja, het is dubbel, maar ik ben trots, want ze deed heel veel voor het verzet", zegt Nelly nu over haar. "Het was nodig. Ik dacht altijd: we moeten dit doen. Klaar. Niet zeuren."

Jarenlang zweeg Nelly over haar bijdrage, tot haar zoon een getuigschrift vond uit de oorlog. Een verzetsleider verklaarde officieel dat zijn moeder "tijdens de bezetting actief werkzaam is geweest in het verspreidingsapparaat van TROUW en voorts bij het stencilen en in de koeriersdienst aan b.g. organisatie belangrijke diensten heeft bewezen".

Het ooit weggestopte briefje hangt nu ingelijst in haar kamer van het verzorgingshuis. "Wát een jeugd."

ING, de grootste bank van Nederland, ziet de winst een beetje teruglopen. In het eerste kwartaal van 2024 behaalde de bank een winst van iets minder dan 1,6 miljard euro. Dat is een daling van 0,8 procent ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar.

Dat komt met name doordat de bank wat minder verdient aan rente-inkomsten. De rente voor lenen en sparen liggen dichter bij elkaar dan een jaar geleden. Het oplopen van de rente zoals bepaald door de Europese Centrale Bank pakte een tijd lang gunstig uit voor de banken omdat de leenrente harder opliep dan de spaarrente. Het leidde tot flinke discussie en ook kritiek op banken.

ING maakt ook bekend dat er voor 2,5 miljard euro aan eigen aandelen wordt ingekocht. Dat is goed nieuws voor aandeelhouders. Het aantal aandelen neemt af, waardoor de winstuitkering over minder aandeelhouders verdeeld hoeft te worden.

In safaripark Beekse Bergen is een chimpansee doodgegaan na een gevecht met soortgenoten. Het dier overleefde de ruzie, maar raakte ernstig gewond. De chimpansee stierf uiteindelijk op de operatietafel.

"Conflicten en ook vechtpartijen horen erbij bij chimpansees. Vaak rennen de dieren met veel gegil en kabaal achter elkaar aan", zegt hoofd dierenverzorger Kris Jansen. "Maar zo'n erge knokpartij met zulke verwondingen heb ik in mijn zeventien jaar bij Beekse Bergen niet vaak gezien."

De chimpansee met de naam Wouter was 23 jaar. Gemiddeld worden de apen in gevangenschap zo'n 40 jaar oud. "Omdat hij zo zwaargewond was hebben we de moeilijke afweging gemaakt om hem te verdoven. We weten dat narcose heel gevaarlijk kan zijn, maar we waren bang dat hij wellicht ook interne bloedingen had." Jansen heeft de stoffelijke resten van het dier vandaag naar het laboratorium gebracht waar ze worden onderzocht.

Gevangenschap

Volgens de verzorger komen dit soort situaties in gevangenschap niet vaker voor dan in het wild. "Chimpansees leven in hiërarchische groepen. Van nature zijn het agressieve dieren, dus daar horen conflicten en verzoening bij. Chimpansees en mensen lijken veel op elkaar en sommigen vechten, liegen en bedriegen."

Vorig jaar verdronk een andere chimpansee in een gracht in Beekse Bergen, ook na een ruzie met andere apen. "Dat was echt een andere situatie", aldus Jansen. "Chimpansees kunnen niet zwemmen en zijn bang voor water. Om hun verblijf zit een gracht waarvan het begin ondiep is zodat ze kunnen staan. Bij een conflict rond die gracht is een aap uitgegleden en verdronken."

In het dierenpark wonen ongeveer twintig chimpansees, verdeeld over twee groepen.

Relatief simpele trucjes van oplichters zijn nog steeds voldoende om accounts op bijvoorbeeld Instagram en Facebook over te nemen, ondanks maatregelen van die platforms om hackers tegen te gaan. Dat blijkt uit onderzoek van de NOS, die meekeek met een Nigeriaanse bende van internetoplichters. De NOS bleef onopgemerkt door de bende en identificeerde 3200 slachtoffers, van wie 1000 uit Nederland, die hun Instagram-, Facebook- of mailaccount kwijtraakten.

Het genoemde aantal is waarschijnlijk maar een fractie van het totale aantal slachtoffers dat de bende maakte. Voor de slachtoffers begint het bij een valse internetpagina die ze verleidt om hun logingegevens achter te laten. In werkelijkheid gaan de logingegevens naar internetcriminelen; dat heet phishing. Zij veranderen vervolgens snel het e-mailadres en het wachtwoord dat gekoppeld is aan het account, waarna de eigenaar er niet meer bij kan.

De NOS volgde het spoor van zo'n aanval en kwam terecht in Lagos, de grootste stad van Nigeria. Gewapend met niet meer dan een iPhone maken criminelen daar dagelijks internetgebruikers hun logingegevens afhandig, in veel gevallen Nederlanders.

In deze video van NOS op 3 zie je hoe dit onderzoek verliep:

Met behulp van beveiligingsonderzoeker Matthijs Koot verkreeg de NOS toegang tot de systemen van de bende. Drie weken lang zag de NOS hoe de criminelen dagelijks nieuwe slachtoffers maakten, in een halfjaar tijd minimaal 3200. Naast Instagram- en Facebook-accounts hebben ze het ook op X-accounts en e-mailaccounts gemunt.

Circa een derde van de mensen die hun gegevens op de valse pagina invoerde en die de NOS identificeerde, kwam uit Nederland. In hoeveel gevallen de accounts van slachtoffers daadwerkelijk zijn gekaapt, is niet te zeggen.

Erg geavanceerd is de groep niet. "Hun technische expertise is zeer beperkt. Je hoeft dus geen briljant techneut te zijn om slachtoffers te maken", zegt beveiligingsonderzoeker Koot. De criminelen lijken onder meer spam voor cryptocurrency-scams te verspreiden op gekraakte accounts.

Wat ze precies doen met de gekraakte accounts blijft in veel gevallen onduidelijk. Slachtoffers weten vaak ook niet precies wat er met hun account gebeurt. Ze kunnen worden gebruikt voor oplichting of het verspreiden van desinformatie. De accounts inzetten voor de verkoop van likes en volgers is ook mogelijk.

Wie achter de bende zit en of de groep het bewust op Nederlandse slachtoffers heeft gemunt, is onbekend. De NOS achterhaalde contactgegevens van de groep en vroeg ze om meer informatie, maar antwoorden bleven uit.

Wel is zeker dat ze uit Nigeria komen. Zo logden ze voornamelijk in vanuit dat land, via mobiel internet. Dat deden ze zonder een zogenoemde VPN-verbinding te gebruiken; daarmee zou het echte internetadres kunnen worden gemaskeerd. Ook het webhosting-account van de aanvallers, waartoe de NOS toegang verkreeg, is opgezet in Nigeria.

In totaal heeft de Nigeriaanse oplichtersbende minimaal 125 phishing-websites op zijn naam staan, waarvan er op dit moment 24 actief worden gebruikt. Het begint met een berichtje van een Instagram- of Facebook-vriend dat hij of zij meedoet aan een bepaalde challenge of verkiezing, met de vraag: "Wil je me steunen?"

"Ik klikte daarop, en dacht vervolgens dat ik opnieuw moest inloggen bij Instagram, dus dat deed ik", aldus een slachtoffer. Vervolgens wordt het account gekaapt en gaat hetzelfde bericht uit naar de vrienden van het slachtoffer, als een virus dat zich verspreidt.

Toegang verkrijgen tot gekaapte accounts is daarna lastig voor slachtoffers. "Instagram helpt je totaal niet! De helpdesk wilde me ook niet te veel helpen, omdat ze bang waren dat ik de hacker was. De omgekeerde wereld!", zegt een slachtoffer van de hackersgroep.

Het moederbedrijf van Instagram en Facebook, Meta, zegt tegen de NOS dat het veel investeert in zijn beveiligingssystemen en die "constant verbeteren"." We weten dat het verliezen en herstellen van toegang tot je accounts frustrerend kan zijn", aldus het bedrijf in een schriftelijke reactie. Op de vraag waarom het dan toch niet lukt om de strijd tegen phishers te winnen, gaat het bedrijf echter niet in. Wel zegt het bedrijf dat oplichters constant proberen detectie-mechanismen te omzeilen.

Accounts goed beveiligen ís ook lastig, stelt Koot. "Als je die te strikt op slot zet, is er de kans dat je gebruikers buitensluit." Zelfs extreem verdacht gedrag, zoals vanaf de andere kant van de wereld inloggen, is niet uit te sluiten. "Een gebruiker kan ook op vakantie zijn of vanuit het buitenland werken."

Een oplossing kan zijn dat je niet een aan het account gekoppeld e-mailadres kunt wijzigen zonder dat je bij dat originele e-mailaccount kunt. Maar: "In de echte wereld verliezen mensen regelmatig toegang tot hun e-mail, dus dat werkt ook niet", zegt Koot.

Goedemorgen! Zorgmedewerkers leggen onder aanvoering van beroepsorganisatie NU'91 even het werk neer om aandacht te vragen voor geweld tegen personeel. En in Engeland en Wales vinden lokale verkiezingen plaats.

Eerst het weer: De dag begint zonnig, in het midden en noorden van het land waait een matige oostenwind. Hier kan het kwik oplopen naar 23 tot 25 graden. In het westen en zuiden steekt een frissere westelijke bries op, hier wordt het 18 tot 22 graden. Aan het eind van de middag ontstaan in het oosten pittige regen- en onweersbuien.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. En hier zie je de actuele situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Rusland zet volgens de VS structureel chemische wapens in op het slagveld in Oekraïne. Het Russische leger zou onder meer het giftige chloorpicrine gebruiken tegen Oekraïense militairen. Het Kremlin heeft nog niet gereageerd op de beschuldiging.

Washington stelt dat Moskou het Verdrag chemische wapens (CWC) heeft geschonden. De Amerikanen stellen een reeks sancties in tegen Russische personen en bedrijven die volgens de VS een rol spelen bij de productie of inzet van deze middelen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Gisteren was het op veel plekken heerlijk lenteweer, perfect voor een duik in het zwembad. Verslaggever Edwin van den Berg trof in een buitenbad in Wehl alleen maar blije bezoekers aan.

Fijne donderdag!

Een nieuw kabinet kan het belastingstelsel flink wijzigen. Na noodgedwongen jarenlang 'nee' verkopen aan de politiek, is de boodschap van de Belastingdienst aan de formerende partijen nu positiever: de computersystemen kunnen vanaf 2027 best veel wijzigingen aan. Dat vertellen ingewijden aan de NOS.

Dat betekent dat de onderhandelende partijen nu al meer bewegingsvrijheid hebben om nieuwe plannen te bedenken en wetten voor te bereiden. Bij eerdere formaties kregen politieke partijen bijvoorbeeld nog te horen dat iets relatief kleins als een btw-tarief niet eens veranderd kon worden op het moment dat de politiek dat wilde. De verouderde computersystemen zouden het niet aankunnen.

Als een nieuw kabinet de volle termijn uitzit, valt het jaar 2027 in de nieuwe regeerperiode. Bij de fiscus is men vol zelfvertrouwen dat de computers er tegen die tijd echt klaar voor zijn. Tot die tijd is men vooral bezig met het vernieuwen van de ICT.

Uitspraken Hoge Raad over box 3

Er hangt nog wel één dreiging in de lucht: de Hoge Raad moet nog uitspraken doen over box 3, de vermogensrendementsheffing. Die worden in augustus en september verwacht. Als uit die uitspraken blijkt dat op dat terrein onterecht belasting is geheven, moet er mogelijk veel geld terugbetaald worden. Binnen het ministerie houdt men rekening met een kostenpost van maar liefst 4 miljard euro.

De computersystemen moeten in dat geval ook worden aangepast aan hoe er wél belasting op vermogen geheven mag worden. Dat moet door de programmeurs gedaan worden die juist aan de slag moeten met de broodnodige vernieuwing van de computersystemen.

Jaartje speling

Komt er in dat geval vertraging? Nee, waarschijnlijk niet, is volgens betrokkenen de boodschap aan de formatie. Zelfs in het slechtste geval kan de politiek in 2027 nieuwe plannen in laten gaan, verwachten ze bij de Belastingdienst. Over het belastingjaar 2027 moet in 2028 aangifte gedaan worden; dan pas hoeven de computers er klaar voor zijn. Er is dus een klein beetje speling om de belofte aan de politiek ook bij een tegenslag waar te kunnen maken.

De Belastingdienst vraagt wel iets van de formatie: doe tot 2027 een beetje rustig aan met nieuwe fiscale plannen. Op sommige punten, zoals voor de erf- en schenkbelasting, zijn de systemen al redelijk up-to-date en kunnen wijzigingen gemakkelijker worden doorgevoerd. Maar verder heeft de fiscus vooral tijd en ruimte nodig om de nieuwe computersystemen op tijd klaar te krijgen, zeggen ambtenaren tegen de formerende partijen.

Twee systemen

En dat vernieuwen is een hele klus: de oude systemen, die soms nog gebaseerd zijn op softwareprogramma's van tientallen jaren geleden, moeten nu blijven draaien terwijl daarnaast een compleet nieuw systeem wordt gebouwd. In de tussentijd moeten alle politieke plannen in beide systemen worden doorgevoerd én de Belastingdienst heeft ook nog een hele klus liggen om privacywetgeving als de AVG door te voeren in deze verouderde systemen.

De directeur-generaal van de Belastingdienst is eind maart bij de formatie aangeschoven om te vertellen dat er steeds meer kan, maar niet alles tegelijk. Via contacten met ambtenaren is er met de formatietafel over verdere details van de uitvoering gesproken, weten betrokkenen.

Een groep van bijna 200 wetenschappers uit 26 landen maakt zich zorgen over een wetsvoorstel uit Brussel dat bedoeld is om kindermisbruik te bestrijden. In een open brief aan de Europese Commissie schrijven de deskundigen dat ze het geen goed idee vinden dat berichtendiensten als WhatsApp, Signal en Telegram verplicht worden detectiesoftware te installeren om de verspreiding van kinderporno tegen te gaan.

Berichtendiensten die worden aangemerkt als 'hoog risico' zouden volgens het wetsvoorstel deze software moeten installeren. Een slecht plan, vindt universitair hoofddocent Jaap-Henk Hoepman, verbonden aan de Radboud Universiteit en een van de auteurs van de brief.

Politie, veiligheidsdiensten en de EU maken ze zich zorgen over de beveiliging van berichtenapps. Waarom zie je in deze video:

"Stel, WhatsApp wordt gezien als 'hoogrisicoberichtenservice' voor het verspreiden van kinderporno, dan krijgen met het voorstel zoals het nu op tafel ligt, álle EU-burgers die WhatsApp gebruiken deze detectiesoftware op hun telefoon. Wij vinden dat buitenproportioneel en een bedreiging voor de beveiliging en privacy van communicatie."

Over het plan wordt al lange tijd in Brussel onderhandeld. Ondanks de aanpassingen die de Europese Commissie eerder heeft gedaan - zoals de maatregelen alleen verplichten voor 'hoogrisicoberichtendiensten' - is deze methode volgens de ondertekenaars van de brief niet voor alle soorten opsporing geschikt.

Voor het opsporen van gebruikers van bekend kinderpornomateriaal kan detectiesoftware een goede methode zijn, denkt Hoepman. "Er zullen zeker minder valse meldingen zijn tussen verzenders en ontvangers van versleuteld kinderpornomateriaal. Maar de detectiesoftware moet ook geplaatst worden voor het herkennen van nieuw, nog onbekend materiaal en voor het detecteren van grooming, waarbij volwassenen kinderen proberen te verleiden."

Valse meldingen

En met name onbekend materiaal opsporen vormt een probleem. Daarvoor moet kunstmatige intelligentie worden toegepast en die technologie is volgens de experts nog niet ver genoeg ontwikkeld.

"Je zult ontzettend veel valse meldingen krijgen", voorspelt Hoepman. "Kinderen verspreiden onderling ook veel seksueel materiaal in hun zoektocht naar hun eigen seksualiteit. Hoe weet de software hoe oud iemand is? Of iemand van 19 jaar stuurt iets naar een minderjarige; technisch gesproken is dat dan al grooming. Al deze mensen worden dan ook verdacht en aan onderzoek onderworpen."

Ben van Mierlo, landelijk coördinator Zeden, Kinderpornografie en Kindersekstoerisme bij de politie, ziet dezelfde problemen als de opstellers. "Een opa stuurt een foto van z'n kleinkind in het zwembad door naar je familie-app. Detectiesoftware stuurt een melding door naar Interpol of Europol. En de verzender of ontvanger wordt als verdachte gezien terwijl diegene dat niet is."

Bovendien kost het ontzettend veel menskracht. "Er worden miljarden berichten verstuurd die moeten worden bekeken."

Inzage in communicatie

Politie en inlichtingendiensten worstelen al jaren met het opsporen van criminelen die gebruikmaken van versleutelde communicatie van WhatsApp of Signal. Ze willen hier inzage in. "Nu kunnen criminelen zich digitaal volstrekt onbespied bezighouden met criminele activiteiten", zegt Van Mierlo.

Welke technologie gebruikt zou moeten worden om het EU-wetsvoorstel uit te voeren, is nog niet duidelijk. Van Mierlo: "Krijgt de ontvanger bij verdacht materiaal alleen een melding waarin staat dat dit bericht niet kan worden gezien, dan stopt dat weliswaar de verspreiding. Maar om ook een verdachte te kunnen oppakken, hebben wij bewijs nodig."

Daarvoor is inzage in berichtenverkeer met toestemming van de rechter nodig, vindt de politie. "Kijk naar grooming, daarbij gaat het om tekst en context: zonder inzage in wat er over en weer wordt gezegd, weet je niet of iets vrijwillig gebeurt, en of iemand inderdaad minderjarig is."

"Als wij een verdachte hebben, van kinderporno, maar ook van wapenhandel of drugshandel, willen wij die berichten bekijken. Die inzage in end-to-end-encryptie hebben wij nodig. We moeten nu al verdachten laten lopen bij gebrek aan bewijs", aldus Van Mierlo.

Privacyonderzoeker Hoepman is faliekant tegen inzage in versleutelde berichten. "Privacy is een groot goed. De politie kan niet meekijken in versleutelde correspondentie, maar ze hebben wel veel metadata; wie wanneer met wie communiceert, van tien miljoen Nederlanders hebben ze locatiegegevens. Dat kunnen ze allemaal analyseren."

Balans is zoek

Volgens de politie is de balans tussen privacy en veiligheid zoek. "Als Messenger van Facebook binnenkort ook overstapt op end-to-end-encryptie, missen we jaarlijks miljoenen meldingen die we nu wel doorgespeeld krijgen. Wij willen ook geen surveillancestaat zijn, maar je wilt privacy én veiligheid."

Van Mierlo ziet ook een rol voor de bedrijven achter berichtendiensten. "Bedrijven als Meta moeten ook hun verantwoordelijkheid nemen door opsporingsinstanties te waarschuwen en persoonsgegevens door te spelen bij criminele activiteiten. Ze zeggen dat dit technisch niet kan, maar dat betwijfelen wij."

De definitieve stap tot het komen van wetgeving over detectiesoftware op telefoons wordt na de Europese verkiezingen in juni verwacht.

Rusland zet structureel chemische wapens in op het slagveld in Oekraïne, zeggen de Verenigde Staten. Het Russische leger zou onder meer het giftige chloorpicrine gebruiken tegen Oekraïense militairen. Het Kremlin heeft nog niet gereageerd op de beschuldiging.

Washington stelt dat Moskou het internationale Verdrag chemische wapens CWC heeft geschonden. De Amerikanen stellen een reeks sancties in tegen Russische personen en bedrijven die volgens de VS een rol spelen bij de productie of inzet van deze middelen.

Branderige ogen

De Russen zouden ook zogeheten riot control agents inzetten, dat zijn middelen zoals traangas en pepperspray. De politie mag die gebruiken bij bijvoorbeeld rellen, maar in een oorlog zijn ze verboden. Het inademen van chloorpicrine leidt tot allerlei symptomen: van branderige ogen tot misselijkheid en ademhalingsproblemen. Het is niet zoals zenuwgas, waarbij blootstelling aan een kleine hoeveelheid op korte termijn dodelijk is.

"Het is geen losstaand incident", zegt het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in een verklaring. Volgens de Amerikanen zet Rusland de chemische wapens vermoedelijk in voor tactische overwinningen op het slagveld. Het Russische leger verovert de afgelopen maanden gestaag terrein in Oekraïne.

'Via granaten en drones'

Oekraïne beschuldigt Rusland al weken al van de inzet van chloorpicrine. Volgens het Oekraïne leger zijn al enkele honderden keren granaten met daarin het giftige gas afgevuurd door Rusland. Ook via drones zou dit zijn gebeurd.

Volgens de VS is de inzet inmiddels volledig aangetoond, maar er is geen bewijsmateriaal vrijgegeven. Rusland heeft eerdere aantijgingen over de inzet van chemische wapens in Oekraïne steeds verworpen. Het Kremlin stelt andersom dat juist het Oekraïense leger zulke middelen heeft gebruikt, maar levert ook geen bewijs.

De VS zegt dat Rusland de afgelopen jaren vaker chemische wapens heeft ingezet. De Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag heeft vastgesteld dat de Russische oppositieleider Navalny in 2020 is vergiftigd met zenuwgas novitsjok. Dit in de Sovjet-Unie ontwikkelde gifgas werd ook aangetroffen bij de Russische ex-spion Skripal, die samen met zijn dochter werd vergiftigd in het Verenigd Koninkrijk. Moskou zegt dat het niets te maken heeft gehad met deze vergiftigingen.

Het staatsparlement van Arizona heeft ingestemd met het terugdraaien van een strenge anti-abortuswet. Volgens deze wet uit 1864, die onlangs werd hersteld door de hoogste rechtbank van de Amerikaanse staat, zijn bijna alle abortussen verboden.

De staatssenaat ging nipt akkoord met de terugdraaiing. Dankzij de steun van twee Republikeinen behaalden de Democraten een meerderheid van 16 tegen 14. De Democratische gouverneur moet het besluit nog goedkeuren, maar dat is slechts een formaliteit.

In een verklaring noemt gouverneur Katie Hobbs de oude wet verwoestend. "Vrouwen in Arizona zouden niet moeten hoeven leven in een staat waar politici keuzes maken die vrouwen met artsen moeten nemen." Ze kijkt ernaar uit om de terugdraaiing te bekrachtigen, drie weken na het omstreden gerechtelijke besluit.

Volgens de 160 jaar oude wet zijn abortussen enkel toegestaan als daarmee het leven van de vrouw kan worden gered. Op een abortus om andere redenen staat een gevangenisstraf oplopend tot vijf jaar. Er is ook geen uitzondering voor bijvoorbeeld verkrachting of incest.

Wet kan nog in werking treden

Volgens Amerikaanse media is het mogelijk dat de oude wet eind juni alsnog tijdelijk in werking treedt. Dit is afhankelijk van wanneer de parlementaire zitting in de staat ten einde komt. Pas negentig dagen daarna treedt een aangenomen wetswijziging in werking.

Voordat de hoogste rechtbank van Arizona enkele weken geleden de wet herinvoerde, waren abortussen na de vijftiende week van de zwangerschap verboden. Dat wordt opnieuw het geval zodra het politieke proces rondom de terugdraaiing is voltooid.

Swing state

Abortus is een belangrijke thema bij de presidentsverkiezingen in november en Arizona is een swing state. Daarmee kan de politieke strijd om de oude abortuswet grote invloed hebben op wie in 2025 in het Witte Huis terechtkomt. Deze strijd gaat vrijwel zeker tussen oud-president Trump en de huidige president Biden.

Sinds het Hooggerechtshof het landelijke recht op abortus in de Verenigde Staten bijna twee jaar geleden terugdraaide, mogen staten zelf beslissen of ze abortus willen verbieden of niet. Arizona was de vijftiende staat die de medische ingreep (deels) verboden had gemaakt.

De Republikeinse achterban bestaat voor een omvangrijk deel uit streng conservatieve christenen. Binnen deze groep is er felle weerstand tegen abortus, dat als moord wordt beschouwd. Terwijl de Democratische achterban abortus als een recht ziet en faliekant tegen een verbod is.

Het parlement van Georgië heeft voor de tweede keer ingestemd met een omstreden wetsvoorstel over 'buitenlandse agenten'. Om te worden aangenomen moet het voorstel nog één keer behandeld worden. Tienduizenden betogers gingen vandaag de straat op om tegen de wet te demonstreren.

Voor de ingang van het parlementsgebouw in Tbilisi kwam het 's avonds tot een confrontatie tussen betogers en agenten. De politie heeft traangas, waterkanonnen en flitsgranaten ingezet om de demonstranten uit elkaar te drijven. De wet leidt al weken tot protesten in de Georgische hoofdstad.

Vandaag verzamelden zich naar schatting 40.000 betogers voor het parlement:

Volgens het wetsvoorstel moeten organisaties die meer dan 20 procent van hun financiering uit het buitenland ontvangen zich registreren als 'buitenlands agent'. Veel projecten in Georgië zijn afhankelijk van steun uit het buitenland. De regering wil zo meer controle hebben over buitenlandse invloeden.

EU teleurgesteld

De Georgische wet doet denken aan een wet die jaren geleden in Rusland is ingevoerd. Die wordt sindsdien gebruikt om kritische media en organisaties monddood te maken.

De oppositie en demonstranten zien de wet als een voorbeeld van Russische inmenging in Georgië. Ook zijn ze bang dat het voorstel het toetredingsproces van Georgië tot de Europese Unie bedreigt. Het land kreeg in december vorig jaar de status van kandidaat-lid van de EU.

De EU waarschuwde vorige week dat het aannemen van deze wet inderdaad gevolgen zal hebben voor de toetreding van Georgië en spreekt over een "zeer zorgwekkende ontwikkeling". De wet komt niet overeen met de normen en waarden van de EU, staat in de verklaring.

Vorig jaar werd het plan ook al ingediend, maar na twee dagen van fel protest weer ingetrokken. De partij hield toen al wel de deur op een kier om het wetsvoorstel opnieuw in te kunnen dienen als de onrust was afgenomen.

Rubberkogels

Gisteren werden protesten tegen de wet ook al met geweld beëindigd. De duizenden betogers werden uiteengedreven met traangas, waterkanonnen, rubberkogels en flitsgranaten. Volgens de politie was de demonstratie niet langer vreedzaam en moest de openbare orde worden hersteld. De oppositie en lokale journalisten spreken dit tegen.

Georgische media melden dat er gewonden zijn gevallen en het ministerie van Binnenlandse Zaken spreekt van zes gewonde agenten. 63 mensen werden gearresteerd.

Ook gisteren werd het protest tegen de omstreden wet met geweld beëindigd:

EU-buitenlandchef Josep Borrell heeft het geweld tegen demonstranten veroordeeld. "Het gebruik van geweld om mensen te onderdrukken is onaanvaardbaar", schreef Borrell op X.

Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, roept de Georgische regering op om de wet niet aan te nemen. "De Georgische burgers tonen hun sterke gehechtheid aan de democratie. De Georgische regering moet gehoor geven aan deze duidelijke boodschap", schrijft ze in een verklaring.

Openbaar aanklagers in New York starten een nieuw proces tegen Harvey Weinstein. Vorige week schrapte een gerechtshof in de staat het vonnis in de verkrachtingszaak tegen de oud-filmproducent, omdat een meerderheid van de rechters ervan overtuigd is dat Weinstein geen eerlijk proces heeft gehad.

Het nieuwe proces zal naar verwachting in september van start gaan. De zaak overdoen betekent voor slachtoffers het opnieuw delen van hun nare ervaringen. Een van de vrouwen die getuigden in de zaak, Miriam Haley, denkt erover na om opnieuw mee te doen met het proces, maar vreest "het herbeleven van trauma's. Daar wil ik niet nog een keer doorheen."

De 72-jarige Weinstein werd in 2020 veroordeeld tot 23 jaar cel wegens verkrachting en aanranding van twee actrices. Twee jaar later, in een andere verkrachtingszaak tegen hem die zich in Californië afspeelde, kreeg Weinstein nog eens 16 jaar cel. In totaal kwamen tachtig vrouwen naar voren met soortgelijke beschuldigingen tegen de producent van onder meer kaskrakers als Pulp Fiction en Scream.

Oneerlijk proces

De zaak was een belangrijke stap voor de #MeToo-beweging, omdat na de aantijgingen meer vrouwen in Hollywood bekend maakten slachtoffer te zijn van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Maar het vonnis van 2020 werd vorige week dus geschrapt, omdat er ook vrouwen getuigden die niet direct met de zaak te maken hadden.

De aanklagers hadden meerdere getuigen opgevoerd om een patroon van grensoverschrijdend gedrag van Weinstein te illustreren. Zijn verdediging klaagde destijds al van karaktermoord, omdat hem specifiek daarover verder niets ten laste werd gelegd.

Weinstein blijft zijn gevangenisstraf in New York uitzitten tot het proces opnieuw begint. Zijn vonnis in Californië wordt ook opnieuw bekeken. Weinsteins advocaat claimt namelijk dat hij ook daar een oneerlijk proces zou hebben gehad.

In Moskou hebben duizenden mensen, velen met kinderen, hun vrije Dag van de Arbeid gebruikt om zich te vergapen aan Russische oorlogstrofeeën. Die zijn buitgemaakt op het slagveld in Oekraïne en nu in Moskou opgesteld. Tientallen westerse tanks, pantservoertuigen en ander wapentuig zijn een maand lang te zien in het Overwinningspark, een groot tentoonstellingscomplex dat gewijd is aan de Tweede Wereldoorlog.

Veel van het materieel is al eerder elders tentoongesteld, onder meer in Patriot Park, een tentoonstellingscomplex van het Russische leger buiten Moskou. De getoonde oorlogstrofeeën zijn sinds 2022 bijeengebracht met als doel ze aan een breder thuispubliek te tonen.

Deze nieuwe tentoonstelling sluit naadloos aan op wat de Russen al jaren dag in dag uit te zien krijgen op televisie. Het Russische nieuws bevat geen enkele wanklank, maar toont uitsluitend hoe de Russische troepen in hun 'speciale militaire operatie' in Oekraïne stelselmatig terrein winnen op hun tegenstander, die steevast wordt aangeduid als 'Oekraïense nationalisten'.

We gingen zelf ook kijken én spraken met Russen over wat zij vinden van de tentoonstelling:

Officiële verliescijfers zijn al heel lang niet meer verstrekt. Evenmin wordt vermeld dat, op basis van verifieerbare bronnen, ook de materiële verliezen aan Russische zijde aanzienlijk zijn.

Signaal aan Westen

Het getoonde materieel is zeker ook bedoeld als signaal aan westerse landen die Oekraïne militaire steun verlenen of van zins zijn dat te doen. Niet voor niets is een Duitse Leopard-tank - naast een Amerikaanse Abrams - een van de pronkstukken van de expositie in Moskou.

Speciaal voor de gelegenheid is de avond ervoor de loop van de tank met behulp van een zwaar gewicht aan een hijskraan naar beneden gedrukt, om de machine een minder 'triomfantelijk' voorkomen te geven. Dat moet laten zien dat zelfs de duurste en beste westerse machines niet onschendbaar zijn en Rusland niet kunnen weerhouden van de overwinning.

Er is ook wapentuig te zien dat aan Oekraïne is geleverd door andere NAVO-lidstaten, zoals Turkije, Groot-Brittannië, Frankrijk, Zweden en Nederland.

Een Amerikaans M113-pantservoertuig, dat in januari van dit jaar werd buitgemaakt in de omgeving van Bachmoet, maakt deel uit van een partij gemodificeerde M113's die vorig jaar door Nederland, België en Luxemburg zijn geschonken aan de Oekraïense strijdkrachten.

'De geschiedenis herhaalt zich', lijkt het motto van deze tentoonstelling. De tekst prijkt op een afdak waaronder een Duits pantservoertuig uit 1942 staat. De link met het heden is snel gelegd, blijkt al snel uit gesprekken met bezoekers van de tentoonstelling. Net als toen staan er weer Duitse tanks in Moskou.

In 1945 werden vaandels en wapentuig van de op de knieën gedwongen Duitse Wehrmacht naar Moskou gebracht, na een uitputtende oorlog waarin naar schatting 27 miljoen Sovjetburgers het leven verloren. De impact van die oorlog is tot op de dag van vandaag voelbaar in Rusland en andere voormalige Sovjetrepublieken, waaronder Oekraïne. Er zijn vrijwel geen families die in die oorlog geen grootvaders, overgrootvaders of andere familieleden hebben verloren.

Symbolische plek én symbolisch moment

Juist daarom valt de expositie in Moskou samen met de Dag van de Overwinning op 9 mei, veruit Ruslands belangrijkste feestdag. De suggestie is dat Ruslands huidige 'speciale militaire operatie' een vervolg is op de Grote Vaderlandse Oorlog, zoals de Tweede Wereldoorlog hier wordt genoemd. Net als toen wordt het land vanuit het westen bedreigd. Iets dat eerder, in 1812, ook al gebeurde door Napoleon. Het Overwinningspark ligt ook niet toevallig vlak bij de plek vanwaar Napoleon in dat jaar neerkeek op de Russische hoofdstad.

Deze tentoonstelling van oorlogstrofeeën en de militaire parade die Vladimir Poetin op 9 mei zal afnemen op het Rode Plein hebben beiden als doel het land en de wereld te demonstreren dat Rusland militair gezien zijn mannetje staat en de strijd in Oekraïne niet kan verliezen.

Intussen wordt aan beide zijden van het front met enige zorg uitgekeken naar die 9 mei. Waar Oekraïne vreest voor een poging van het Russische leger nog voor die datum een significant militair succes te boeken, houdt Moskou serieus rekening met Oekraïense pogingen die feestdag - of de inauguratie van Poetin twee dagen eerder - ruw te verstoren, bijvoorbeeld met een aanval op de Krimbrug.

Rusland hoopt meer terreinwinst te kunnen boeken zolang de aan Oekraïne beloofde westerse hulp nog niet aan het front is gearriveerd. Minister van Defensie Sjojgoe zei deze week bij zijn bezoek aan een commandocentrum in het zuiden van Rusland dat de Russische troepen snel meer en beter materieel moeten krijgen om het "noodzakelijke tempo" van het Russische offensief te kunnen handhaven.

Op veel plekken binnen en buiten Europa vonden vandaag grootschalige Dag van de Arbeid-manifestaties plaats. Dat gebeurde veelal geweldloos, maar op sommige plekken liep het uit op confrontaties met de politie.

Zo waren er op een aantal locaties ongeregeldheden bij het 1-mei protest in Parijs. Volgens Franse media werden auto's en vuilnisbakken in brand gestoken. Bij opstootjes werd met stenen en vuurwerk naar agenten gegooid. Twaalf agenten raakten gewond. Zeker 45 demonstranten werden opgepakt.

Minstens 18.000 mensen liepen volgens de Parijse politie mee in de protestmars door de Franse hoofdstad, al spreken de vakbonden van 50.000 demonstranten. In heel Frankrijk waren naar schatting van het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken zeker 121.000 demonstranten op de been.

1 mei-demonstraties lopen in de Franse hoofdstad vaker uit op confrontaties met de politie. Vorig jaar werden zeker 540 mensen aangehouden en raakten 406 agenten gewond.

Taksimplein

In Istanbul zijn zeker 200 demonstranten opgepakt toen zij het Taksimplein probeerden te bereiken. De politie heeft traangas en rubberen kogels ingezet.

Het Taksimplein geldt traditioneel als het middelpunt van 1 mei-demonstraties, maar daar mag van de overheid sinds 2013 niet meer geprotesteerd worden. Vorig jaar oordeelde het Constitutionele Hof van Turkije dat dit verbod ongrondwettelijk is. Mensenrechtenorganisatie Amnesty International roept op tot een opheffing van het verbod. Op andere plekken in de stad waren manifestaties wel toegestaan.

Vrije dag

In Nederland is 1 mei geen feestdag, maar in veel landen zijn werknemers vrij en gaan ze soms de straat op. Ook in onder meer Duitsland, België, Griekenland, Cuba, Japan, Pakistan, Nigeria en Zuid-Afrika voerden werknemers vandaag actie voor betere arbeidsvoorwaarden. In meerdere landen voegden pro-Palestijnse betogers zich bij de 1-mei manifestaties.

Als het aan de nabestaanden van de 78-jarige vrouw die in 2022 werd doodgereden ligt, hoeft de verantwoordelijke pakketbezorger geen straf te krijgen. Het was een ongeluk, stelden zij vandaag in de rechtbank. Die conclusie trekken de familieleden na een gesprek met de verdachte.

In oktober 2022 reed de 46-jarige Samir A. uit Noordwijk met zijn bestelbus achteruit op de parkeerplaats van een flat in het Zuid-Hollandse dorp. Hij zag niet dat de vrouw achter de bus langs overstak en reed haar aan. De vrouw overleed ter plaatse.

Nabestaanden niet ingelicht

Vandaag was de zitting, voor de tweede keer, want in januari was de familie van het slachtoffer niet op de hoogte gesteld dat er een zitting was. Omdat zij gebruik wilden maken van hun spreekrecht, werd de zitting toen onderbroken.

A. verklaarde op de zitting eerder dit jaar dat hij heel voorzichtig reed. Dat deed hij naar eigen zeggen altijd, omdat de parkeersensoren aan de achterkant van zijn bus kapot waren. Bovendien had hij geen haast, aldus de verdachte. Hij bood meermaals zijn excuses aan. "Ik ben intens verdrietig", zei A.

Toch vond de officier van justitie dat hij 'aanmerkelijke schuld' had aan de aanrijding. Ze eiste in januari al een taakstraf van 200 uur voor roekeloos rijden en een voorwaardelijk rijverbod van een jaar tegen de man.

'Ik zie een mens'

Voorafgaand aan de zitting van vandaag gingen de verdachte en nabestaanden van het slachtoffer met elkaar in gesprek, schrijft Omroep West. "Ik heb kunnen zeggen wat ik wilde", zei de zoon van het slachtoffer daarover. "Het heeft geholpen bij de verwerking. Ik zie gewoon een mens, geen moordenaar."

Hij heeft A. ook een foto van zijn moeder laten zien. "Om te zorgen dat hij het beeld kwijtraakt van hoe ze eruitzag na het ongeluk."

Een straf voor A. brengt hun familielid niet terug, stellen de nabestaanden. "We vergeven hem, hij is al genoeg gestraft. Een ongeluk zit in een klein hoekje."

Ondergedoken

A. durfde het zelf niet aan om contact te zoeken met de familie. "Als je zoiets doet in Syrië, waar ik vandaan kom, dan word je vermoord door de familie van het slachtoffer. Ik heb drie weken ondergedoken gezeten, omdat ik bang was dat ze me wat zouden aandoen."

De 48-jarige man kwam in 2015 met zijn gezin naar Nederland en werkt sindsdien als pakketbezorger.

De officier van justitie houdt zich ondanks de wens van de familie aan de eis op de eerste zitting. De advocaat van A. vraagt om vrijspraak voor de verdenking van roekeloos rijden. Ze noemt het standpunt van de nabestaanden "heel knap". "Dat zien we niet vaak in verkeerszaken. U heeft oog voor de menselijke maat."

De rechter doet uitspraak op 13 mei.

Kersentelers die last hebben van een exotische fruitvlieg mogen een jaar langer gebruikmaken van twee bestrijdingsmiddelen. Het leek er eerder op dat het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit niet zou instemmen met de verlenging, maar demissionair minister Adema van Landbouw heeft nu toch toegezegd.

Adema reageert daarmee op een motie van BBB, die gesteund werd door een meerderheid van de Tweede Kamer. De partijen vreesden samen met de de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) dat er einde zou komen aan Nederlandse kersen, omdat de zogenoemde Suzuki-fruitvlieg al meer dan tien jaar een bedreiging vormt voor fruitkwekerijen. De vliegen leggen eitjes in groeiende kersen, die vervolgens gaan rotten.

De twee bestrijdingsmiddelen, Tracer en Exirel, kunnen schadelijk zijn voor de omgeving als ze in het oppervlaktewater terechtkomen. Eerder stelde het ministerie dat de risico's voor de omgeving te groot waren geworden omdat telers zich niet hielden aan de voorschriften voor de veilige toepassing van bestrijdingsmiddelen. Maar volgens Adema is het aantal telers dat zich niet aan de regels houdt "serieus afgenomen".