Het debat in de Tweede Kamer over de rellen in Den Haag van afgelopen zaterdag lijkt de verhoudingen in politiek Den Haag verder op scherp te hebben gezet. Politici maakten elkaar, ruim een maand voor de verkiezingen, harde verwijten.
Voorafgaand deed ChristenUnie-leider Bikker een oproep aan alle politieke partijen, van links tot rechts, om rechts-extremistische geweld in een gezamenlijk statement "met klem" te veroordelen. Maar dat werkte uiteindelijk juist averechts.
GroenLinks-PvdA, D66, SP, Denk, Partij voor de Dieren en Volt wilden geen verklaring ondertekenen waar ook PVV en Forum voor Democratie onder stonden. Want die twee partijen zouden juist hebben bijgedragen aan een sfeer waarin het geweld van afgelopen zaterdag kon plaatsvinden.
'Angsten aangewakkerd'
Het statement kreeg een eigen dynamiek in het debat. PvdD-leider Ouwehand vroeg collega Bikker zelfs om het in te trekken. Ouwehand deed dat, omdat ze niet wilde bijdragen aan het "witwassen" van PVV-standpunten. Dat gebeurde nadat Wilders (PVV) had laten weten dat hij zijn toon niet wilde matigen. Hij zei dat in reactie op verzoeken van verschillende partijen om naar zijn eigen rol te kijken.
"U heeft jarenlang de angsten van mensen thuis aangewakkerd en opgehitst", zei D66-leider Jetten. "U verspreidt gif in de samenleving."
CDA-leider Bontenbal haalde het rapport aan van de Nationale Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), waarin wordt gewezen op de invloed van politici. Hij noemde Wilders' stijl polariserend. "Ziet de heer Wilders hier ook een eigen verantwoordelijkheid?"
Wilders vroeg partijen die hem op deze manier aanspreken om hem niet in verband te brengen met geweld. "Doe dat niet." Hij zei daarbij: "Mijn verantwoordelijkheid is niet naar de NCTV, maar naar de kiezer. En die heeft niets met de NCTV te maken."
Tijdelijke asielstop
Aan het einde van het debat vroeg Ouwehand nogmaals aan de ChristenUnie om het gezamenlijke statement in te trekken. Dit keer vanwege een (verworpen) motie van BBB-leider Van der Plas, die het demissionaire kabinet vraagt om nogmaals te kijken naar een noodwet om een tijdelijke asielstop mogelijk te maken.
Zo'n noodwet inzetten was een idee van oud-PVV-minister Faber, dat niet werd uitgevoerd omdat er geen "dragende motivering" werd gevonden voor dit staatsrechtelijke paardenmiddel, waarbij het parlement deels buitenspel wordt gezet.
Volgens Van der Plas kon die motivering nu misschien wel worden gevonden, omdat er na de rellen van afgelopen zaterdag een nieuwe situatie is ontstaan. De hoeveelheid mensen die op de been kwam, liet volgens haar zien "dat de sluimerende veenbrand in de samenleving tot branden aan het komen is".
Van der Plas kreeg veel kritiek op het voorstel:
Veel partijen vonden het niet kunnen wat Van der Plas deed. Volt-leider Dassen stelde dat Van der Plas extreemrechts geweld wilde belonen met een asielstop. Bikker sprak van een "groetjes-aan-de-achterban-motie", zo vlak voor de verkiezingen. Bontenbal zei dat de BBB-leider aan het einde van het debat nog even "een stuk rood vlees" in de arena gooide.
Van Oosten las NCTV-rapport niet voor vragenuur
Demissionair minister Van Oosten (Justitie en Veiligheid) zei vandaag in het debat dat hij voorafgaand aan het vragenuur van afgelopen dinsdag niet op de hoogte was van het advies van de NCTV. "Ik kreeg een dik dossier toegewezen en moest in heel kort tijdsbestek reageren." Hij zegt dat hij vooral voorzichtig wilde zijn en het dossier eerst terzijde schoof en zich door zijn ambtenaren liet bijpraten.
Van Oosten wilde in het vragenuur nog niet van extreemrechts geweld spreken bij de rellen in Den Haag, terwijl de NCTV juist adviseerde om het te benoemen. Later op de dag had hij het alsnog over "extreemrechtse relschoppers".
Naast Wilders en Van der Plas lag ook de VVD onder vuur. Partijleider Yesilgöz kreeg van meerdere oppositiepartijen te horen dat ook zij verantwoordelijk is voor het aanwakkeren van de polarisatie in de samenleving, onder meer door met de PVV in een coalitie te stappen.
Zij maakte duidelijk dat zij niet van plan was om mee te doen aan de vaak harde discussies van vandaag. Ze noemde het niveau van het debat tot dan toe "intens beschamend". "Mensen hopen oplossingen te horen, ze zijn dit spuugzat." Toch haalde ook zij wel uit naar andere partijen.
Zo zei ze tegen Jetten dat ze zijn "obsessie met de heer Wilders" niet deelt. Ook had ze een harde aanvaring met SP-leider Dijk, die zei dat VVD-minister Heinen "fascisme gebagatelliseerd" had, toen die na de Haagse rellen op tv zei: "Laten we niet alles politiek maken".
Naast Jetten botste ook Stephan van Baarle (Denk) stevig met Yesilgöz:
Het debat verdiende "de schoonheidsprijs niet", constateerde ChristenUnie-leider Bikker, die haar statement niet heeft ingetrokken. Ze zei dat partijen zich er desgewenst nog altijd bij kunnen aansluiten.